Bài giảng Lịch sử 9 - Bài 22: Cao trào cách mạng tiến tới Tổng khởi nghĩa tháng Tám năm 1945

Bài 22. CAO TRÀO CÁCH MẠNG TIẾN TỚI 
TỔNG KHỞI NGHĨA THÁNG TÁM NĂM 1945 
I. MẶT TRẬN VIỆT MINH RA ĐỜI (19/5/1941). 
Tù binh Nga bị phát xít Đức bắt 
Đức tấn công Liên Xô 1941 
Quan sát hình ảnh và nghiên cứu đoạn đầu thông tin sách giáo khoa 
- Thế 
giới 
hình 
thành 
hai 
trận 
tuyến 
Đức - Ý - Nhật 
Liên Xô( đứng đầu) 
Lực lượng 
 dân chủ 
Khối 
 phát xít 
Năm 1941, CTTGII bước sang năm thứ ba, Đức tấn công Liên Xô 
Quan sát hình ảnh 
Pháp – Nhật cấu kết bóc lột nhân dân 
MĨ NÉM BOM TRONG CHIẾN TRANH NHẬT BẢN 
Quan sát hình ảnh. 
1920 
Nguyễn Ái Quốc tìm ra con đường cứu nước đúng đắn 
 1930 
Thành lập Đảng 
cộng sản Việt Nam 
28-1- 1941 
Trở về Pắc Bó –Cao Bằng 
 1911 
Nguyễn Ái Quốc ra đi tìm đường cứu nước 
Cuộc sống của Bác ở Pác Bó 
Sáng ra bờ suối tối vào hang 
Cháo bẹ rau măng vẫn sẵn sàng 
Bàn đá chông chênh dịch sử Đảng 
Cuộc đời cách mạng thật là sang. 
 (Tức cảnh Pác Pó - Hồ Chí Minh) 
I. MẶT TRẬN VIỆT MINH RA ĐỜI (19-5-1941). 
28/1/1941, Nguyễn Ái Quốc về nước trực tiếp lãnh đạo cách mạng . 
 Từ ngày 10 đến 19/5/1941, Nguyễn Ái Quốc triệu tập H ội nghị T rung ương lần thứ 8 tại Pác Bó (Cao Bằng). 
G iải phóng các dân tộc Đông Dương ra khỏi ách Pháp - Nhật. 
( Thực hiện khẩu hiệu “ Tịch thu ruộng đất của đế quốc và Việt gian chia cho dân cày nghèo, giảm tô, giảm tức, chia lại ruộng công ”. ) 
Thành lập Việt Nam độc lập đồng m inh ( gọi tắt là Việt Minh) 
(“L iên hợp hết thảy các giới đồng bào yêu nước không p hân biệt già trẻ, gái trai, giàu nghèo, tôn giáo...v...v cùng đấu tranh giải phóng và sinh tồn ” ) 
Chủ trương 
 của hội nghị 
trung ương 8 
- 19/5/1941 , M ặt trận Việt Minh được thành lập, bao gồm các đoàn thể cứu quốc khắp cả nước. Ý nghĩa: đã xây dựng uy tín và ảnh hưởng sâu rộng trong nhân dân 
Duy trì 
Đội du kích 
Bắc Sơn 
Hoạt động ở 
Bắc Sơn, Võ Nhai 
Ra đời cuối 1940 
có 32 chiến sĩ 
Duy trì đội 
 du kích Bắc Sơn 
(Cuối năm 1940) 
Hoạt động ở 
Bắc Sơn, Võ Nhai 
(lực lượng du kích) 
Phát triển thành 
 Trung đội 
Cứu quốc quân 
(Đầu năm 1941) 
Hoạt động ở 
Bắc Sơn, Võ Nhai 
(Chấn chỉnh lực lượng, 
 vũ trang, tuyên truyền) 
Tổ chức 
lớn mạnh 
 - Năm 1941, đội du kích Bắc Sơn, phát triển thành t rung đội Cứu quốc quân. 
- Thành lập đội Việt Nam Tuyên truyền giải phóng quân 22/12/1944. 
Đội Việt Nam 
 tuyên truyền 
giải phóng quân 
N gày 22/12/1944 
Có 34 chiến sĩ 
và 34 khẩu súng 
Võ Nguyên Giáp 
làm Đội trưởng 
Ở khu rừng Trần Hưng Đạo 
Trận 
 Nà Ngần 
Trận 
Phay Khắt 
Chiến thắng 
 của đội Việt 
Nam tuyên 
 truyền giải 
phóng quân 
Diễn ra trong 
vòng 10 phút 
Đóng giả lính khố xanh, tập 
kích và bắt sống18/19 lính 
5h chiều ngày 25/12/1944 
Sáng sớm ngày 26/12/1944 
Cải trang thành lính áp giải 
ba cộng sản nộp cho quan đồn 
Sau 20 phút ta rút 
 khỏi đồn địch 
Đội Việt Nam tuyên truyền giải phóng quân 
 Đội du kích Bắc Sơn 
 Trung đội Cứu quốc quân 1941 
Lực 
 lượng 
vũ trang 
Duy trì đội du 
Kích Bắc Sơn đến 
cuối năm 1940 
Phát triển thành 
Trung đội Cứu quốc 
quân năm 1941 
Đội Việt Nam tuyên 
truyền giải phóng quân 
Ngày 22/12/1944 
Duy trì đội du 
Kích Bắc Sơn đến 
cuối năm 1940 
Phát triển thành 
Trung đội Cứu quốc 
 quân năm 1941 
Đội Việt Nam tuyên 
truyền giải phóng quân 
Ngày 22/12/1944 
Lực lượng 
vũ trang ngày 
c àng lớn mạnh 
Lực lượng vũ trang 
34 chiến sĩ 
34 khẩu súng 
32 chiến sĩ 
Hình ảnh Quân đội nhân dân Việt Nam ngày nay 
Họ và tên : VÕ NGUYÊN GIÁP (Tên thường gọi: VĂN ) 
Sinh ngày : Ngày 25/ 8/ 1911. Cấp bậc, chức vụ cao nhất : Đại tướng, Phó thủ tướng Chính phủ kiêm Bộ trưởng Bộ Quốc phòng. Q ua đời tại : Viện quân y 108 , Hà Nội vào 18h09 phút ngày 4 tháng 10 năm 2013 
Hội Công nhân cứu quốc 
Hội Nông nhân cứu quốc 
Hội Học sinh, Sinh viên cứu quốc 
 Hội Phụ lão cứu quốc 
Hội Văn hoá cứu quốc 
 Hội Phụ nữ cứu quốc 
 Hội Thanh niên cứu quốc 
Hội Nhi đồng cứu quốc 
Đảng Cộng sản Đông Dương 
 Đảng Dân chủ Việt Nam 
 Ngoài ra còn có những đoàn thể khác: Hội cứu tế thất nghiệp, Hội tương tế, Hội hiếu hỉ, nhóm học chữ quốc ngữ 
(Hội cứu quốc) 
Theo tổ chức Đảng phái chính trị 
(Hội cứu quốc) 
Theo lứa tuổi, giới tính 
(Hội cứu quốc) 
Theo thành phần giai cấp, nghề nghiệp 
LỰC LƯỢNG CHÍNH TRỊ 
(Các hội cứu quốc) 
Tập hợp các tầng lớp nhân 
dân vào tổ chức cứu quốc. 
Báo chí của Mặt trận Việt Minh ra đời 
Báo chí của Mặt trận Việt Minh ra đời 
II. CAO TRÀO KHÁNG NHẬT CỨU NƯỚCTIẾN TỚI TỔNG KHỞI NGHĨA THÁNG TÁM NĂM 1945 
Nhật đảo chính Pháp (9-3-1945 ) 
- Chiến tranh thế giới thứ hai sắp kết thúc. Nước Pháp được giải phóng, còn Nhật khốn đốn ở Thái Bình Dương. 
- Pháp ở Đông Dương ráo riết chuẩn bị giành lại địa vị thống trị cũ. 
=> Nhật muốn đảo chính Pháp trước để độc chiếm Đông Dương. 
- Đêm 9/3/1945, Nhật đảo chính Pháp trên toàn Đông Dương. 
 Pháp chống cự yếu ớt rồi đầu hàng Nhật độc chiếm Đông Dương. 
Quân Pháp bị bắt và đầu hàng quân Nhật 
Thủ đoạn của Nhật sau đảo chính Pháp 
 - Về chính trị: Nhật tuyên bố cho Việt Nam “độc lập”. Nhưng chúng giữ nguyên bộ máy thống trị của thực dân Pháp, chỉ thay người Pháp làm toàn quyền và nắm toàn bộ quyền lực. Chúng lập chính phủ Trần Trọng Kim làm bù nhìn và lập ra hàng loạt tổ chức đảng phái chính trị phản động 
 - Về kinh tế: Chúng cướp đoạt trắng trợn tài sản của nhân dân ta, bắt nhân dân ta nhổ lúa trồng đay, trồng thầu dầu vơ vét nguyên liệu, hàng hóa, lương thực, tăng thuế Chúng chiếm các cơ sở kinh tế của Pháp. 
 - Tiến hành hàng loạt các hoạt động đàn áp lực lượng cách mạng và nhân dân. 
 ( Đại cương lịch sử Việt Nam tập II ) 
Nhật đảo chính Pháp tại Hà Nội (9/3/1945) 
Dựng Chính phủ bù nhìn Trần Trọng Kim 
Vợ đã chết vì đói, chồng ngồi nhìn con 
 chờ đến lượt 
Xác người chết đầy đường lượm đem đi chôn 
Nạn đói năm 1945 
2. Tiến tới tổng khởi nghĩa tháng Tám năm 194 5 
a. Chủ trương của Đảng 
 Ra chỉ thị “ Nhật - Pháp bắn nhau và hành động của chúng ta”. 
- Xác định kẻ thù chính, cụ thể trước mắt là phát xít Nhật. 
- Phát động cao trào “Kháng Nhật, cứu nước ”. 
b. Cao trào kháng Nhật cứu nước. 
SÀI GÒN 
Bắc Ninh 
Bắc Giang 
Ba tơ 
11/3/1945 
Quảng Ngãi 
Bắc Cạn 
Cao Bằng 
Lạng Sơn 
LƯỢC ĐỒ CAO TRÀO KHÁNG NHẬT 
Hà Nội 
 Nơi 
diễn ra 
khởi 
 nghĩa 
Thời gian 
Sự kiện 
Từ T3/ 1945 
cách mạng đã chuyển sang cao trào đấu tranh vũ trang và khởi nghĩa từng phần 
Ở căn cứ Cao – Bắc – Lạng nhiều xã, châu, huyện được giải phóng 
Ở các thành phố, thị xã diễn ra các cuộc mít tinh, biểu tình, trừ khử những tên tay sai của địch. 
15/4/1945 
Thống nhất các lực lượng vũ trang thành “Việt Nam giải phóng quân”. 
4/6/1945 
Ủy ban quân sự cách mạng Bắc Kì thành lập 
khu giải phóng Việt Bắc ra đời.. 
b. Cao trào kháng Nhật cứu nước. 
Thời gian 
Sự kiện 
Từ T3/ 1945 
cách mạng đã chuyển sang cao trào đấu tranh vũ trang và khởi nghĩa từng phần 
Ở căn cứ Cao – Bắc – Lạng nhiều xã, châu, huyện được giải phóng 
Ở các thành phố, thị xã diễn ra các cuộc mít tinh, biểu tình, trừ khử những tên tay sai của địch. 
15/4/1945 
Thống nhất các lực lượng vũ trang thành “Việt Nam giải phóng quân”. 
4/6/1945 
Ủy ban quân sự cách mạng Bắc Kì thành lập 
khu giải phóng Việt Bắc ra đời.. 
LƯỢC ĐỒ KHU GIẢI PHÓNG VIỆT BẮC 
PHÁ KHO THÓC NHẬT NĂM 1945 
b.Cao trào kháng Nhật cứu nước. 
 Từ tháng 3/1945, cách mạng đã chuyển sang cao trào đấu tranh vũ trang và khởi nghĩa từng phần. 
 Ở căn cứ Cao – Bắc – Lạng nhiều xã, châu, huyện được giải phóng. 
15/4/1945 , t hành lập “Việt Nam giải phóng quân”. 
 Ủy ban quân sự cách mạng Bắc Kì thành lập. 
 4/6/1945, khu giải phóng Việt Bắc. 
- Khẩu hiệu “phá kho thóc giải quyết nạn đói”. 
Các Hội cứu quốc quân được thành lập trong cao trào kháng Nhật 
Lược đồ khu giải phóng Việt Bắc 
HÀ GIANG 
CAO BẰNG 
BẮC CẠN 
LẠNG SƠN 
THÁI NGUYÊN 
TUYÊN QUANG 
BÀI 22: CAO TRÀO 
 CÁCH MẠNG TIẾN TỚI 
TỔNG KHỞI NGHĨA 
THÁNG TÁM NĂM 
 1945 
 Chiến tranh thế giới thứ II 
sắp kết thúc. 
 Nhật rất khốn đốn ở TBD. 
 TD Pháp ở ĐD chuẩn bị chờ quân 
ĐM vào sẽ đánh Nhật. 
 Đêm 9/3/1945 Nhật đảo chính 
Pháp trên toàn Đông Dương 
- P chống cự yếu ớt rồi đầu hàng 
Chủ trương của Đảng 
- Ra chỉ thị “ Nhật - Pháp bắn 
nhau và hành động của chúng ta” 
- Xác định kẻ thù: Phát xít Nhật.. 
 Phát động cao trào “Kháng Nhật” 
Cứu nước”. 
- Ptrào đtranh vũ trang và 
khởi nghĩa từng phần nổ ra 
ở nhiều nơi. 
 Ở các thành phố, thị xã diễn 
ra các cuộc mít tinh,biểu tình 
 15/4/1945 thống nhất các lực 
Lượng vũ trang thành “VN giải 
 phóng quân”. 
- Ủy ban quân sự CM Bắc Kì 
thành lập. 
 - 4/6/1945 khu giải phóng Việt 
 Bắc ra đời.. 
- Phong trào “phá kho thóc giải 
quyết nạn đói” diễn ra mạnh 
 mẽ. 
Sơ đồ bài học 
II/ Cao 
 trào kháng 
Nhật cứu 
 nước tiến tới 
tổng KN 
T8/1945 
I/ Mặt trận 
 VM ra đời 
19/5/1945 
Sự phát 
triển và 
hoạt động 
 của Việt 
Minh 
Hoàn 
cảnh 
ra đời 
Chủ trương 
 của Đảng 
Nhật 
đảo 
Chính 
 Pháp 
 (9/3/45 ) 
Tiến 
tới 
Tổng 
 khởi 
nghĩa 
tháng 
Tám 
năm 
 1945 
 CÂU HỎI CUỐI BÀI 
Câu 1 /Đảng cộng sản Đông Dương đã có chủ trương và khẩu hiệu gì để đẩy phong trào cách mạng tiến tới ? 
_ Chủ trương : +chỉ thị “ Nhật Pháp bắn nhau và hành động của chúng ta “ 
 +Xác định kẻ thù cần phài tiêu diệt gấp là Nhật 
 +Phát động cao trào” Kháng Nhật ,cứu nước “ 
- Khẩu hiệu “Phá kho thóc giải quyết nạn đói ” 
Câu 2/ Theo em Mặt trận Việt Minh ra đời đã có tác động như thế nào đến cao trào kháng Nhật ,cứu nước 
Mặt trận Vệt Minh đã tập hợp tất cả lực lượng yêu nước đặt dưới sự lãnh đạo của Đảng để chuẩn bị đầy đủ về chính trị ,quân sự cho cao trào kháng Nhật ,cứu nước 
Luyện tập: Bài tập trắc nghiệm 
1. Vai trò chính của mặt trận Việt Minh là 
A. truyền bá chủ nghĩa Mac-Lênin 
B. cổ vũ tinh thần đấu tranh của nhân dân 	 
C. tập hợp các tầng lớp nhân dân cùng đấu tranh giải phóng dân tộc	 
D. tập hợp các tầng lớp nhân dân cùng đấu tranh chống giai cấp tư sản 
2 . Lá cờ đỏ sao vàng lần đầu tiên xuất hiện trong 
A . k hởi nghĩa Nam Kỳ. B. k hởi nghĩa Bắc Sơn 
C. b inh biến Đô Lương. 	 D. c ao trào kháng Nhật cứu nước. 
3 . Nơi thí điểm cho cuộc vận động xây dựng các Hội Cứu quốc trong Mặt trận Việt Minh là 
A. Hà Giang 	 B. Lạng Sơn 	 C. Cao Bằng 	 D. Thái Nguyên 
4 . Kẻ thù của cách mạng Việt Nam trong phong trào dân chủ 1936 – 1939 là 
phát xít Nhật và thực dân Pháp. 	 
phát xít Đức và thực dân Pháp 
C. bọn phản động thuộc địa Pháp và tay sai. 	 
D. phong kiến Trung Quốc và phát xít Nhật. 
5. Sự kiện nào đ ượ c đánh giá là "bước ngoặt vĩ đại" trong l ịch sử Việt Nam năm 1930? 
A . Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời. 
B . Cách mạng tháng Tám thành công. 
C . Nước Việt Nam dân chủ cộng hoà ra đời. 
D. Nguyễn Ái Quốc tìm ra con đường cứu nước cho dân tộc. 
6. Vì sao nói "Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời là bước ngoặt vĩ đại trong lịch sử của giai cấp công nhân Việt Nam"? 
A. Tăng cường mối quan hệ giữa giai cấp vô sản Việt Nam với vô sản quốc tế. 
B. Chứng tỏ giai cấp vô sản nước ta đã trưởng thành và đủ sức lãnh đạo cách mạng. 
C. Khẳng định giai cấp công nhân nước ta đã sớm hình thành và phát triển nhanh về số lượng. 
D. Là sự chuẩn bị tất yếu cho những bước phát triển về sau của giai cấp công nhân Việt Nam. 
7 . Vì sao Nhật đảo chính Pháp ở Đông Dương? 
Để độc chiếm Đông Dương. 	 
Để quân Đồng minh đổ bộ vào. 
C. Chuẩn bị chiến tranh thế giới . 	 
D. Để phát triển thuộc địa 
8. Vì sao có 2 triệu đồng bào miền Bắc bị chết đói cuối năm 1944 đầu năm 1945? 
Bị cuỡng bức thu mua luơng thực với giá rẻ mạt. 
 Năng suất lúa thấp. 
 C. Lũ lụt thuờng xuyên. 
 D. Hạn hán kéo dài. 
9 . Từ cuối tháng 9 năm 1940, nhân dân ta sống dưới ách thống trị của 
Nhật và Pháp. 	B. Pháp. 	 
C. Nhật. 	 D. Anh và Pháp 
10 . Từ sau ngày 9/3/1945, kẻ thù cụ thể duy nhất của cách mạng Việt Nam là 
A. phát xít Nhật. 	 	 B. đế quốc Anh. 
C. đế quốc Pháp- Anh. 	 D. phát xít Nhật 
11 . Khi Nhật đảo chính Pháp, Ban thường vụ Trung ương Đ ảng họp và quyết định 
A. tổng khởi nghĩa giành chính quyền 
B. tiêu diệt thực dân Pháp, tiếp tục ra sức chống Nhật 
C. r a chỉ thị “Nhật- Pháp bắn nhau và hành động của chúng ta”. 
D. tiêu diệt Nhật và đàm phán với Pháp 
12. Hội nghị lần thứ 8 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Đông Dương (5/1941) đã xác định nhiệm vụ chủ yếu trước mắt của cách mạng là 
A. giải phóng dân tộc.	 
B. chia ruộng đất cho nông dân. 
C. chống phát xít, chống chiến tranh.	 
D. đòi tự do, dân chủ, cơm áo và hòa bình. 
13. Tiền thân của Quân đội nhân dân Việt Nam là: 
Đội du kích Bắc Sơn 
Trung đội Cứu quốc quân 
Đội Việt Nam tuyên truyền giải phóng quân 
Việt Nam giải phóng quân 
HƯỚNG DẪN HỌC BÀI VÀ CHUẨN BỊ BÀI 
Học bài và nắm được hoàn cảnh ra đời của mặt trận Việt Minh, nguyên nhân, diễn biến việc Nhật đảo chính Pháp. 
Soạn bài 23/ SGK/ 92