Bài giảng Hóa học Lớp 9 - Bài 18: Nhôm - Nguyễn Văn Chinh

CHUYÊN ĐỀ HOÁ HỌC LỚP 9 
TRƯỜNG THCS TIẾN THÀNH 
11 
11 
 CHAØO MÖØNG CAÙC THAÀY COÂ DÖÏ GIÔØ 
GV: NGUYỄN VĂN CHINH 
Bài 18: NHÔM (ALUMINIUM) 
KHHH: Al 
NTK: 27 
I. TÍNH CHẤT VẬT LÍ 
Phiếu học tập số 1 
Chọn cụm từ thích hợp điền vào chỗ trống : 
- Nhôm là: .................... (kim loại, phi kim) 
- Màu sắc: ...................... (trắng xám, trắng bạc) 
- Nhôm là kim loại: ...................... (nặng, nhẹ), khối lượng riêng là ................. (g/cm 3 ) 
- Nhôm có nhiệt độ nóng chảy là: ...................... 
- Độ dẫn điện của nhôm bằng .......... độ dẫn điện của kim loại đồng 
- Nhôm là kim loại ...................... (rất cứng, dẻo). 
Phiếu học tập số 1 
Chọn cụm từ thích hợp điền vào chỗ trống : 
- Nhôm là: kim loại 
- Màu sắc: trắng bạc 
- Nhôm là kim loại: nhẹ, khối lượng riêng là 2,7 (g/cm 3 ) 
- Nhôm có nhiệt độ nóng chảy là: 660 độ C 
- Độ dẫn điện của nhôm bằng 2/3 độ dẫn điện của kim loại đồng 
- Nhôm là kim loại : dẻo . 
MỘT SỐ VẬT DỤNG – ĐỒ DÙNG LÀM TỪ NHÔM VÀ HỢP KIM NHÔM 
Xoong nồi bằng nhôm 
Ghế nhẹ với chất liệu từ nhôm 
Máy ảnh làm từ hợp kim nhôm 
Dây cáp điện bằng nhôm 
Vỏ máy bằng hợp kim nhôm 
 Ô tô 
tµu vò trô 
a. Đuyra 
* Thành phần 
- Thành phần: là hợp kim chủ yếu của 3 nguyên tố Al-Cu-Mg với Cu < 5%, Mg < 2%. Ngoài ra trong thành phần còn có thêm Fe, Si, Mn. 
* Công dụng 
- Công dụng: do có độ bền riêng cao, nhẹ nên đuyra được sử dụng phổ biễn trong kỹ thuật hàng không (kết cấu máy bay, tàu vũ trụ ), giao thông vận tải (dầm chịu lực xe tải, sườn tàu biển ) hoặc làm dụng cụ thể thao 
STT 
Tính chất của nhôm 
Ứng dụng của nhôm 
1 
2 
3 
Chế tạo máy bay , ôtô , xe lửa 
Vật liệu xây dưng, làm dụng cụ gia đình : nồi, xoong 
Làm dây dẫn điện 
Dẫn điện tốt 
Nhẹ , bền 
Bền trong không khí và dẫn nhiệt tốt 
Bài Tập 1. Hãy điền vào bảng sau những tính chất tương 
ứng với những ứng dụng của nhôm: 
Al 
K, Na, Mg, Al , Zn, Fe, Pb, (H) , Cu, Ag, Au 
Bài 18: NHÔM (ALUMINIUM) 
I. TÍNH CHẤT VẬT LÍ 
II. TÍNH CHẤT HÓA HỌC 
 1. Nhôm có tính chất hoá học của kim loại không ? 
ThÝ nghiÖm 
C¸ch tiÕn hµnh 
HiÖn t­îng 
NhËn xÐt - ViÕt PTP¦ 
1. Nhôm phản ứng với oxi 
2.Nhôm phản ứng với phi kim khác 
3.Nhôm phản ứng với axit 
4. Nhôm phản ứng với dd muối 
THỰC HÀNH THEO NHÓM TÌM HIỂU TÍNH CHẤT HOÁ HỌC CỦA NHÔM 
PHIẾU HỌC TẬP 2 
R¾c bét nh«m trªn ngän löa ®Òn cån 
Trộn đều hỗn hợp bột nhôm và lưu huỳnh cho vào đế sứ. Hơ nóng đỏ đũa thủy tinh đưa nhanh vào hỗn hợp 
 Th¶ mÈu nh«m vµo èng nghiÖm ®ùng dd axit HCl 
 Th¶ mÈu nh«m vµo èng nghiÖm ®ùng dd mu ố i ®ång (II) sunfat 
Thí nghiệm 1: Nhôm tác dụng với oxi 
Thí nghiệm 2: Nhôm tác dụng với phi kim khác 
Thí nghiệm 3: Nhôm tác dụng với axit. 
Thí nghiệm 4: Nhôm tác dụng với dung dịch muối 
ThÝ nghiÖm 
C¸ch tiÕn hµnh 
HiÖn t­îng 
NhËn xÐt - ViÕt PTP¦ 
1. Nhôm phản ứng với oxi 
2.Nhôm phản ứng với phi kim khác 
3.Nhôm phản ứng với axit 
4. Nhôm phản ứng với dd muối 
THỰC HÀNH THEO NHÓM TÌM HIỂU TÍNH CHẤT HOÁ HỌC CỦA NHÔM 
PHIẾU HỌC TẬP 2 
R¾c bét nh«m trªn ngän löa ®Òn cån 
® èt hçn hîp bét nh«m vµ l­u huúnh trªn ngän löa ®Òn cån 
 Th¶ mÈu nh«m vµo èng nghiÖm ®ùng dd axit HCl 
 Th¶ mÈu nh«m vµo èng nghiÖm ®ùng dd mu ố i ®ång (II) sunfat 
ThÝ nghiÖm 
C¸ch tiÕn hµnh 
HiÖn t­îng 
NhËn xÐt - ViÕt PTP¦ 
1. Nh«m ph¶n øng víi oxi 
2.Nh«m ph¶n øng víi PK kh¸c (Al+S) 
3. Nh«m ph¶n øng víi axit 
4. Nh«m ph¶n øng víi dd muèi 
R¾c bét nh«m trªn ngän löa ®Òn cån 
® èt hçn hîp bét nh«m vµ l­u huúnh trªn ngän löa ®Òn cån 
 Th¶ mÈu nh«m vµo èng nghiÖm ®ùng dd axit HCl 
 Th¶ mÈu nh«m vµo èng nghiÖm ®ùng dd mu«i ®ång clorua 
Nh«m ch¸y s¸ng t¹o thµnh chÊt r¾n mµu tr¾ng 
Nh«m tan dÇn, cã bät khÝ kh«ng mµu tho¸t ra 
Cã kim lo¹i mµu ®á b¸m ngoµi d©y nh«m, nh«m tan dÇn, mµu xanh cña dung dÞch nh¹t dÇn 
Hçn hîp cháy sáng , t¹o thµnh chÊt r¾n mµu n©u ®en 
Nh«m ch¸y trong oxi t¹o thµnh nh«m oxit 
Nh«m ph¶n øng víi l­u huúnh t¹o thµnh muèi nh«m sunfua. 
Nh«m ®Èy hi®ro ra khái dd axit. 
Nh«m ®Èy ®ång ra khái dd muèi. 
4Al + 3O 2 → 2 Al 2 O 3 
tr¾ng x¸m 
tr¾ng b¹c 
2Al + 6HCl → 2 AlCl 3 + 3H 2 
®á 
2Al (r) + 3S (r) → 2 Al 2 S 3 (r) 
tr¾ng b¹c 
vµng 
n©u ®en 
2Al + 3CuSO 4 → Al 2 (SO 4 ) 3 +3Cu 
xanh lam 
kh«ng mµu 
tr¾ng b¹c 
Thí nghiệm 5: Nhôm tác dụng với dung dịch NaOH 
 2. Nhôm coøn có tính chất hoá học nào khác ? 
Thí nghieäm : Đưa từ từ dây nhôm vào ống nghiệm chứa sẵn dung dịch NaOH, nêu hiện tượng, viết PTHH? 
Chuù yù: Tính chất này dùng phân biệt Al với một số kim loại khác : ( Fe, Mg, Cu ) 
II. TÍNH CHẤT HÓA HỌC 
2Al + 2NaOH + 2H 2 O → 2 NaAlO 2 + 3H 2 
§¸p ¸n: a, c. V× nh«m ph¶n øng được víi axit vµ kiÒm 
Bài tập 2: Đồ dùng bằng nhôm không được dung trong những trường hợp nào sau? Tại sao? 
a/ Muối dưa, cà.	b/ Đun nước sôi. 
c/ Đựng vôi tôi.	d/ Nấu cơm. 
IV. SẢN XUẤT NHÔM : 
 1. Nguyên liệu: 
 Quặng bôxit có thành phần chủ yếu là Al 2 O 3 
 Đ iện phân hỗn hợp nóng chảy của Al 2 O 3 và criolit 
2) Phương pháp sản xuất: 
Quặng bôxit đã được phát hiện ở nhiều nơi trên đất nước ta như Cao Bằng, Lạng Sơn trữ lượng khoảng 30 triệu tấn, ở Tây Nguyên, như Lâm Đồng, Đăk Nông (Nhân Cơ, Đăkr`Lấp) bôxit tập trung thành mỏ lớn, tổng trữ lượng hàng t ỉ tấn. Hiện đang khởi công khai thác . 
6/30/2023 
25 
SẢN XUẤT NHÔM 
Khai thác nhôm ở Tây nguyên – Việt Nam 
Hoãn hôïp Al 2 0 3 
vaø criolit raén 
OÁng huùt Al loûng 
Cöïc aâm 
baèng than chì 
Cöïc döông 
 baèng than chì 
Al noùng chaûy 
Hoãn hôïp Al 2 0 3 
vaø criolit 
noùng chaûy 
+ 
Nước bùn đỏ thải ra môi trường trong quá trình sản xuất nhôm 
chế biến quặng bôxit chứa đựng nhiều rủi ro . Khai thác quặng bôxit chế biến thành alumin để luyện nhôm là một quy trình tiêu tốn lượng nước và điện khổng lồ, đồng thờ i phát thải một lượng khí thải nhà kính và bùn đỏ có sức hủy diệt môi trường rất ghê gớm. Vì vậy khi khai thác cần phải tính toán kĩ. 
Bài tập 3 : Cho nhôm tác dụng với dung dịch CuCl 2 , sau phản ứng thấy sinh ra 19,2 gam chất rắn.Khối lượng nhôm tham gia vào phản ứng trên là : 
a/ 2,7 g 	b/ 8,1 g 	c/ 5,4 g 	d/ 10,8 g 
§¸p ¸n: c/ 5,4 g . 
 PT : 2Al + 3CuCl 2 2AlCl 3 + 3 Cu 
Số mol Cu sinh ra là : n Cu = 19,2/64 = 0,3 mol 
Theo PT: n Al = 2/3 n Cu = 0,2 mol 
Khối lượng Al tham gia phản ứng là : m Al = 0,2 x 27 = 5,4 g 
KIẾN THỨC CẦN NHỚ 
NHÔM 
II/ TÍNH CHẤT HÓA HỌC 
III/ ỨNG DỤNG 
IV/ SẢN XUẤT NHÔM 
Trong công nghiệp 
Trong đời sống 
Nguyên liệu 
Nguyên tắc sản xuất 
Kim loại màu trắng bạc, có ánh kim 
Dẻo, dễ dác mỏng, kéo sợi... 
DÉn ®iÖn, dÉn nhiÖt tèt, t 0 n/c =660 o C 
Nhẹ (D = 2,7g/cm 3 ). 
I/TÍNH CHẤT VẬT LÝ 
1.Tác dụng với phi kim 
Với O 2 tạo thành oxit 
Với phi kim khác tạo thành muối 
2. Tác dụng với dd axit(HCl, H 2 SO 4 loãng ) tạo muối và khí hidro 
3. Tác dụng với dd muối tạo muối nhôm và kim loại mới 
4. Nhôm tác dụng với dd kiềm giải phóng khí hidro 
- Về nhà học bài và làm bài tập từ 2=>6 trong SGK trang 58 
- Xem trước bài 19: “Sắt” 
DAËN DOØ