Bài giảng Hóa học Lớp 9 - Bài 47: Chất béo

Một trong những nhóm chất dinh dưỡng 
 quan trọng cho cơ thể con người? 
Chất béo 
Bài 47: CHẤT BÉO 
1 
CHẤT BÉO CÓ Ở ĐÂU? 
2 
TÍNH CHẤT VẬT LÍ QUAN TRỌNG? 
3 
THÀNH PHẦN VÀ CẤU TẠO? 
4 
T ÍNH CHẤT HÓA HỌC QUAN TRỌNG? 
5 
CHẤT BÉO CÓ ỨNG DỤNG GÌ? 
Dầu 
thực vật 
Lạc (Đậu phộng) 
Dừa 
Mỡ lợn 
Cá 
1 
CHẤT BÉO CÓ Ở ĐÂU? 
Em hãy quan sát tranh và cho biết chất béo có trong những loại thực phẩm nào? 
I 
CHẤT BÉO CÓ Ở ĐÂU? 
- Hàng ngày ta sử dụng: 
	+ Dầu ăn: lấy từ thực vật 
 + Mỡ ăn: lấy từ động vật 
 Dầu ăn, mỡ ăn là các chất béo. 
- Chất béo có nhiều trong mô mỡ động vật còn trong thực vật chất béo tập trung nhiều ở quả và hạt. 
II 
CHẤT BÉO CÓ NHỮNG TÍNH CHẤT VẬT LÍ QUAN TRỌNG NÀO? 
Em hãy quan video thí nghiệm sau 
và trả lời các câu hỏi: 
 1. Chất béo có tan trong nước không? Có tan trong xăng không? 2. Chất béo nặng hay nhẹ hơn nước? 
Nhận xét: Chất béo nhẹ hơn nước, không tan trong nước, tan được trong xăng, benzen, dầu hỏa.... 
A, 
Giặt bằng nước. 
Giặt bằng xà phòng. 
B, 
C, 
Tẩy bằng cồn 96 0 . 
Tẩy bằng giấm. 
D, 
 Hãy chọn những phương pháp có thể làm sạch vết dầu ăn dính vào quần áo, giải thích. 
E, 
Tẩy bằng xăng. 
III 
CHẤT BÉO CÓ THÀNH PHẦN VÀ CẤU TẠO NHƯ THẾ NÀO? 
 Chất béo + Nước 
t 0 , P 
 Glixerol + Axít béo 
 R – COOH 
CTCT của glixerol : 
 CH 2 – CH – CH 2 
 | | | 
 OH OH OH 
Viết gọn : 
 C 3 H 5 (OH) 3 
CT chung axit béo: 
=>Ta có công thức của chất béo là : 
Ví dụ : 
CT Axit béo 
CT chất béo? 
C 17 H 35 COOH 
C 17 H 33 COOH 
C 15 H 31 COOH 
(C 17 H 35 COO) 3 C 3 H 5 
(C 17 H 33 COO) 3 C 3 H 5 
(C 15 H 31 COO) 3 C 3 H 5 
 R – COO 
 C 3 H 5 
( ) 3 
=> Chất béo là hỗn hợp nhiều este của glixerol với các axit béo 
Dầu, mỡ công nghiệp sử dụng trong máy móc có phải là chất béo không? 
Chất béo (dầu, mỡ ăn) có nguồn gốc từ động, thực vật. Thành phần cấu tạo gồm 3 nguyên tố C, H, O 
Dầu, mỡ công nghiệp có nguồn gốc từ dầu mỏ, thành phần chính là hiđro cacbon, chỉ chứa 2 nguyên tố C và H. 
Dầu, mỡ công nghiệp sử dụng trong máy móc không phải là chất béo. 
IV 
CHẤT BÉO CÓ TÍNH CHẤT HÓA HỌC QUAN TRỌNG NÀO? 
t 0 
axit 
 H 2 O 
+ 
(RCOO) 3 C 3 H 5 
3 
+ 
Glixerol 
C 3 H 5 (OH) 3 
RCOO H 
Axit béo 
3 
(C 17 H 35 COO) 3 C 3 H 5 
 H 2 O 
+ 
(C 15 H 31 COO) 3 C 3 H 5 
+ 
 C 15 H 31 COOH 
 H 2 O 
 C 17 H 35 COOH 
C 3 H 5 (OH) 3 
C 3 H 5 (OH) 3 
+ 
+ 
axit 
t 0 
3 
3 
axit 
3 
3 
t 0 
Chất béo 
 phản ứng thủy phân trong môi trường axit 
1 
vận dụng: 
Chất béo 
Men dịch tụy, dịch tràng 
Thủy phân 
glixerin 
Axit béo 
t/d mật 
Dạng tan 
hấp thụ trực tiếp 
qua mao trạng ruột 
vào ruột 
Chất béo 
Mô mỡ 
các mô và cơ quan khác 
b ị thuỷ phân 
CO 2 + H 2 O + Q 
Cơ thể hoạt động 
SƠ ĐỒ CHUYỂN HÓA CHẤT BÉO TRONG CƠ THỂ 
bị oxi hóa 
IV 
CHẤT BÉO CÓ TÍNH CHẤT HÓA HỌC QUAN TRỌNG NÀO? 
 phản ứng thủy phân trong môi trường axit 
1 
 phản ứng thủy phân trong môi trường kiềm 
2 
(RCOO) 3 C 3 H 5 
 Na OH 
+ 
+ 
t 0 
3 
3 
Glixerol 
C 3 H 5 (OH) 3 
RCOONa 
Muèi cña axit bÐo 
Chất béo 
(C 15 H 31 COO) 3 C 3 H 5 
 NaOH 
 C 17 H 35 COONa 
+ 
+ 
+ 
+ 
(C 17 H 35 COO) 3 C 3 H 5 
 NaOH 
 C 15 H 31 COONa 
3 
3 
t 0 
t 0 
C 3 H 5 (OH) 3 
C 3 H 5 (OH) 3 
3 
3 
t 0 
axit 
 H 2 O 
+ 
(RCOO) 3 C 3 H 5 
3 
+ 
Glixerol 
C 3 H 5 (OH) 3 
RCOO H 
Axit béo 
3 
Chất béo 
vận dụng: 
(xà phòng) 
(phản ứng xà phòng hóa) 
IV 
CHẤT BÉO CÓ ỨNG DỤNG GÌ? 
- Làm thức ăn cho người và động vật, cung cấp năng lượng cho cơ thể. 
- Sản xuất xà phòng, glixerol. 
19 
38 
17 
20 
40 
Năng lượng (KJ/g) 
Chất đạm 
Chất béo 
Chất bột 
So sánh năng lượng tỏa ra khi oxi hoá thức ăn 
Dầu, mỡ(Chất béo) để ngoài không khí thường bị ôi thiu vì sao? Để bảo quản ta nên làm thế nào? 
Chất béo bị ôi thiu do tác dụng của hơi nước, oxi, vi khuẩn lên chất béo. 
Bảo quản: Đậy kín chất béo, bảo quản ở nhiệt độ thấp, đun chất béo với một ít muối ăn. 
Nếu cơ thể thiếu hoặc thừa chất béo thì có tác hại gì không? 
Thiếu chất béo: 
Bệnh lí tim mạch 
Thiếu hụt một số vitamin 
Tăng nguy cơ gây ung thư 
Thừa chất béo: 
Tăng cân, béo phì 
Gặp vấn đề về tiêu hóa 
Hơi thở có mùi 
Tăng tỉ lệ mắc bệnh ung thư 
1 
Chất béo có trong động vật và tập trung ở ..................... của thực vật. 
2 
Chất béo nhẹ hơn ............và không tan trong ..tan trong... ...... 
3 
Chất béo là hỗn hợp nhiều ..........của ......với các ........... Công thức chung là:.............. 
4 
 Chất béo tham gia phản ứng ..........trong môi trường axít và môi trường kiềm (phản ứng xà phòng hóa). 
5 
 Chất béo có ứng dụng : 
mô mỡ 
quả, hạt 
nước 
nước 
xăng, benzen... 
(RCOO) 3 C 3 H 5 
este 
glixerol 
axit béo 
thủy phân 
thức ăn cho người, động vật; chế tạo xà phòng và glixerol 
ĐIỀN TỪ THÍCH HỢP VÀO CHỖ TRỐNG