Bài giảng Hóa học Lớp 9 - Tiết 58, Bài 48: Luyện tập rượu etylic, axit axetic và chất béo - Lê Thị Thanh Thủy

PHÒNG GIÁO DỤC – ĐÀO TẠO THANH OAI 
TRƯỜNG THCS TAM HƯNG 
HÓA HỌC LỚP 9 
BÀI 48; TIẾT 58 
 LUYỆN TẬP 
 RƯỢU ETYLIC, AXIT AXETIC VÀ CHẤT BÉO 
Giáo viên: Lê Thị Thanh Thủy 
-----  ----- 
Tiết : 58 
Luyện tập : 
RƯỢU ETYLIC, AXIT AXETIC VÀ CHẤT BÉO 
Rượu Etylic 
Axit axetic 
Chất béo 
CTCT 
Tính chất 
 vật lí 
Tính chất hóa học 
CH 3 -CH 2 - OH 
CH 3 – COOH 
R- có thể là: C 17 H 35 - ; C 17 H 33 - ; C 15 H 31 - 
Công thức cấu tạo 
Axit axetic 
Chất béo 
Rượu etylic 
Nhóm chức 
hiđroxyl (rượu) 
Nhóm chức 
cacboxyl (axit) 
Nhóm chức este 
(R - COO ) 3 C 3 H 5 
Gốc 
 hiđrocacbon 
Xác định nhóm chức trong công thức cấu tạo của các hợp chất sau: 
Bài tập 1( SGK/148): 
Cho các chất sau: rượu etylic, axitaxetic, chất béo. Hỏi: 
Phân tử chất nào có nhóm – OH? Nhóm –COOH? 
Chất nào tác dụng được với: K; Zn; NaOH; K 2 CO 3 ? Viết các PTHH? 
Bài tập 3( SGK/ T149) : Chọn các chất thích hợp vào các dấu hỏi chấm rồi viết các PTHH của các sơ đồ phản ứng sau? 
1) C 2 H 5 OH + ? ? + H 2 
C 2 H 5 OH + ? CO 2 + ? 
3) CH 3 COOH + ? CH 3 COOK + H 2 O 
CH 3 COOH + ? CH 3 COOC 2 H 5 + ? 
CH 3 COOH + ? CH 3 COONa + H 2 
C 2 H 5 OH + ? CH 3 COOH + ? 
CH 3 COOH + ? ? + CO 2 + ? 
( RCOO) 3 C 3 H 5 + ? C 3 H 5 (OH) 3 + RCOONa 
t 0 
H 2 SO 4 đặc, t o 
Men giấm 
Bài 4(SGK /T149) 
Chỉ dùng quì tím và nước hãy nhận biết các chất lỏng mất nhãn sau: rượu etylic, axit axetic, dầu ăn tan trong rượu etylic. 
Bài tập:  Cho 7,2 gam axit axetic tác dụng vừa đủ với natri. a) Viết PTHƯ xảy ra?b) tính khối lượng natri tham gia phản ứng?c) tính thể tích khí hiđrô thu được ở ĐKTC?  
Bài 6(SGK/T149) 
Khi lên men dung dung dịch loãng của rượu etylic, người ta thu được giấm ăn. 
Từ 10 lít rượu 8 0 có thể tạo ra được bao nhiêu gam axit axetic? Biết hiệu suất quá trình lên men là 92% và rượu etylic có D = 0,8 g/cm 3 . 
 Nếu pha khối lượng axit axetic trên thành dung dịch giấm 4% thì khối lượng dung dịch giấm thu được là bao nhiêu? 
Hướng dẫn : Bài 6 – SGK /T149 
a) 
Bước 1 : 
 + Tính thể tích của rượu etylic có trong 10 lít rượu 8 o 
 +Tính khối lượng của rượu etylic, số mol rượu etylic. 
 Bước 2 : Viết PTPƯ. 
 Bước 3 : Tính số mol axit, khối lượng axit axetic theo phương trình hóa học. 
 Bước 4 : Tính khối lượng axit axetic thực tế thu được theo hiệu suất. 
 b) Áp dụng công thức tính khối lượng dung dịch rút ra từ công thức tính C%. 
TRÒ CHƠI Ô CHỮ 
Ư 
N 
ÔÙ 
C 
D 
Ầ 
U 
M 
Ỏ 
H 
Ổ 
N 
H 
Ợ 
P 
2 
3 
Y 
G 
I 
AÁ 
4 
T 
E 
E 
S 
5 
G 
C 
H 
AÁ 
T 
L 
OÛ 
N 
6 
T 
I 
N 
H 
B 
OÄ 
T 
7 
X 
H 
P 
AØ 
G 
N 
OØ 
8 
Gợi ý 2: Đ ây là tên phản ứng đặc trưng của chất béo. 
1 
Câu1 : Đây là tài nguyên phổ biến ở thềm lục địa phíaNam nước ta? 
H 
U 
T 
P 
Y 
H 
 
N 
Câu 2: Chất béo là nhiều este của glyxerol với các axit béo 
Câu 3: Tên của một chất lỏng không hòa tan được chất béo 
Câu 4: Gỗ là nguồn nguyên liệu quan trọng cho ngành công nghiệp này 
Câu 5: Tên sản phẩm tạo thành của phản ứng giữa rượu và axit hữu cơ ? 
Câu 6: Đây là trạng thái của axit axetic ở điều kiện thường 
Câu 7: Tên một nguyên liệu dùng để điều chế rượu etylic bằng phương pháp lên men? 
Câu 8:Muối của các axit béo được ứng dụng chủ yếu sản xuất sản phẩm này? 
Gợi ý 1 : Từ khóa gồm 8 chữ cái, liên quan đến một 	loại phản ứng hóa học 
1. Baøi vöøa hoïc : 
 OÂn laïi tính chaát cuûa caùc daãn xuaát hiñroâcacbon. 
 Caùch vieát PTHH giöõa caùc hôïp chaát höõu cô. 
 Phöông phaùp nhaän bieát caùc hôïp chaát höõu cô maát nhaõn. 
 Phöông phaùp giaûi baøi toaùn coù lieân quan ñeán ñoä röôïu. 
2. Baøi saép hoïc : 
 Tieát 60: Kieåm tra 1 tieát 
Höôùng daãn töï hoïc 
LUYỆN TẬP : RƯỢU ETYLIC, AXIT AXETIC VÀ CHẤT BÉO 
Tiết : 59 
Rượu Etylic 
Axit axetic 
Chất béo 
CTCT 
Tính chất 
 vật lý 
 Rượu là chất lỏng, không màu ,tan vô hạn trong nước 
- T o s = 78,3 o C 
- Axit là chất lỏng không màu ,vị chua, tan vô hạn trong nước 
- Nhẹ hơn nước, không tan trong nước,tan được trongbenzen,xăng, dầu hỏa 
CH 3 -CH 2 - OH 
CH 3 – COOH 
(R - COO ) 3 C 3 H 5 
Rượu Etylic 
Axit axetic 
Chất béo 
CTCT 
Tính chất 
 vật lý 
 Rượu là chất lỏng, không màu ,tan vô hạn trong nước 
- T o s = 78,3 o C 
- Axit là chất lỏng không màu ,vị chua, tan vô hạn trong nước 
- Nhẹ hơn nước, không tan trong nước,tan được trongbenzen,xăng, dầu hỏa 
Tính chất hóa học 
1.Tác dụng với oxi (PƯ cháy) 
2.Tác dụng với Natri 
3.Tác dụng với Axit axetic ( PƯ este hóa) 
1.Axit axetic mang đầy đủ tính chất hóa học của axit nhưng là một axit hữu cơ yếu 
2.Tác dụng với rượu etylic (PƯ este hóa) 
CH 3 -CH 2 -OH 
CH 3 – COOH 
1. Phản ứng thủy phân trong môi trường axit (PƯ thủy phân) 
2. Phản ứng thủy phân trong môi trường kiềm(PƯ xà phòng hóa) 
(R - COO) 3 C 3 H 5 
LUYỆN TẬP : RƯỢU ETYLIC, AXIT AXETIC VÀ CHẤT BÉO 
Tiết : 59 
Bài tập 4: (Bài 6 – SGK trang 149) 
 Hướng dẫn: 
- Bước 1: Tính thể tích của rượu etylic có 	trong 10 lit rượu 8 o 
 Bước 2: Tính khối lượng của rượu etylic 
 Bước 3: Tính khối lượng axit axetic theo 	phương trình hóa học 
 Bước 4: Tính khối lượng axit axetic thực tế 	thu được 
LUYỆN TẬP : RƯỢU ETYLIC, AXIT AXETIC VÀ CHẤT BÉO 
Bài 6- SGK trang 149 
 Giải: 
 a ) Thể tích rượu etylic có trong 10 lít rượu 8 o là : 
 10.8/100 = 0,8 (l) = 800 ml 
 Khối lượng rượu etylic là : m = V.D = 800.0,8 = 640 (g) 
 Phương trình lên men: 
 CH 3 -CH 2 -OH + O 2 CH 3 -COOH + H 2 O 
 Theo PTHH: 46 g 60 g 
 Vậy : 640 g 640.60/46 = 834,78 g 
 Với hiệu suất 92% khối lượng axit axetic thực tế thu được là: 
 834,78. 92% = 768 ( g ) 
b) Khối lượng giấm ăn thu được là: 
 m dd = ( 768. 100 )/4 = 19200 (g) =19,2 kg 
Men giấm 
Tiết : 58 
LUYỆN TẬP : RƯỢU ETYLIC, AXIT AXETIC VÀ CHẤT BÉO 
Bài 6- SGK trang 149 
 Giải: 
 a ) Thể tích rượu etylic có trong 10 lít rượu 8 o là : 
 10.8/100 = 0,8 (l) = 800 ml 
 Khối lượng rượu etylic là : m = V.D = 800.0,8 = 640 (g) 
 Phương trình lên men: 
 CH 3 -CH 2 -OH + O 2 CH 3 -COOH + H 2 O 
 Theo PTHH: 46 g 60 g 
 Vậy : 640 g 640.60/46 = 834,78 g 
 Với hiệu suất 92% khối lượng axit axetic thực tế thu được là: 
 834,78. 92% = 768 ( g ) 
b) Khối lượng giấm ăn thu được là: 
 m dd = ( 768. 100 )/4 = 19200 (g) =19,2 kg 
Men giấm 
Tiết : 58 
Rượu Etylic 
Axit axetic 
Chất béo 
CTCT 
Tính chất 
 vật lý 
 Rượu là chất lỏng, không màu,tan vô hạn trong nước 
- t o s = 78,3 o C 
- Axit là chất lỏng không màu ,vị chua, tan vô hạn trong nước 
- Nhẹ hơn nước, không tan trong nước,tan được trongbenzen,xăng, dầu hỏa 
Tính chất hóa học 
1.Tác dụng với oxi (PƯ cháy) 
2.Tác dụng với Natri 
3.Tác dụng với Axit axetic ( PƯ este hóa) 
1.Axit axetic mang đầy đủ tính chất hóa học của axit nhưng là một axit hữu cơ yếu 
2.Tác dụng với rượu etylic (PƯ este hóa) 
CH 3 -CH 2 -OH 
CH 3 – COOH 
1. Phản ứng thủy phân trong môi trường axit (PƯ thủy phân) 
2. Phản ứng thủy phân trong môi trường kiềm(PƯ xà phòng hóa) 
(R - COO) 3 C 3 H 5 
Bài tập 1: 
CH 3 -CH 2 - OH 
CH 3 – COOH 
R- có thể là: C 17 H 35 - ; C 17 H 33 - ; C 15 H 31 - 
B 
C 
A 
Axit axetic 
Chất béo 
Rượu etylic 
(R - COO ) 3 C 3 H 5 
Xaùc ñònh teân caùc hôïp chaát höõu cô sau: 
Bài 4- SGK trang 149 
 Trích moãi loï moät ít laøm maãu thöû. 
 Duøng quyø tím nhuùng vaøo caùc maãu thöû: 
 + Quyø tím hoùa ñoû laø maãu thöû chöùa axit axetic. 
 + Quyø tím khoâng chuyeån maøu laø maãu thöû chöùa röôïu etylic, chaát beùo tan trong röôïu etylic. 
 Cho 2 maãu thöû treân vaøo nöôùc, maãu thöû naøo tan hoaøn toaøn laø röôïu etylic, maãu thöû naøo khoâng tan noåi leân treân ñoù laø maãu thöû cuûa röôïu etylic vôùi chaát beùo. 
 Daùn nhaõn caùc loï hoùa chaát treân. 
 Giải: 
7) 2 CH 3 COOH + Na 2 CO 3 2 CH 3 COONa + CO 2 + H 2 O 
t 0 
C 2 H 5 OH + 3 O 2 2 CO 2 + 3 H 2 O 
6) C 2 H 5 OH + O 2 CH 3 COOH + H 2 O 
Men giấm 
1) 2 C 2 H 5 OH + 2 Na 2 C 2 H 5 ONa + H 2 
5) 2CH 3 COOH + 2 Na 2CH 3 COONa + H 2 
H 2 SO 4 đặc, t o 
4) CH 3 COOH + C 2 H 5 OH CH 3 COOC 2 H 5 + H 2 O 
CH 3 COOH + KOH CH 3 COOK + H 2 O 
8) (RCOO) 3 C 3 H 5 + 3NaOH C 3 H 5 (OH) 3 + 3 RCOONa 
t o 
- Phöông trình theå hieän tính chaát hoùa hoïc cuûa röôïu etylic 
- Phöông trình theå hieän tính chaát hoùa hoïc cuûa axit axetic 
H 2 SO 4 đặc, t o 
4) CH 3 COOH + C 2 H 5 OH CH 3 COOC 2 H 5 + H 2 O 
- Phöông trình theå hieän tính chaát hoùa hoïc cuûa chaát beùo 
 Đáp án : 
7) 2 CH 3 COOH + Na 2 CO 3 2 CH 3 COONa + CO 2 + H 2 O 
t 0 
C 2 H 5 OH + 3 O 2 2 CO 2 + 3 H 2 O 
6) C 2 H 5 OH + O 2 CH 3 COOH + H 2 O 
Men giấm 
1) 2 C 2 H 5 OH + 2 Na 2 C 2 H 5 ONa + H 2 
5) 2CH 3 COOH + 2 Na 2CH 3 COONa + H 2 
H 2 SO 4 đặc, t o 
4) CH 3 COOH + C 2 H 5 OH CH 3 COOC 2 H 5 + H 2 O 
CH 3 COOH + KOH CH 3 COOK + H 2 O 
8) (RCOO) 3 C 3 H 5 + 3NaOH C 3 H 5 (OH) 3 + 3 RCOONa 
t o 
Trong caùc PTPÖ treân, phöông trình naøo theå hieän tính chaát hoùa hoïc cuûa röôïu etylic, axit axetic, chaát beùo?