Bài giảng môn Giáo dục công dân Lớp 9 - Bài 12: Quyền và nghĩa vụ của công dân trong hôn nhân

Bài 12:  QUYỀN VÀ NGHĨA VỤ CỦA CÔNG DÂN TRONG HÔN NHÂN  
Vương phát 9a3 
Trò chơi: Đến trung tâm tư vấn pháp luật 
H: Chị gái tôi năm nay 16 tuổi, đã yêu v à muốn lấy chồng. Xin luật sư cho tôi hỏi: việc kết hôn của chị gái tôi có được pháp luật thừa nhận không? 
H: Xin luật sư cho hỏi yêu nhau tự nguyện không cần đăng kí kết hôn có đúng pháp luật về hôn nhân không? 
 Dể trả lời cho câu hỏi này thì chúng ta sẽ cùng tìm hiểu bài hom nay! 
I. ĐẶT VẤN ĐỀ 
1. Chuyện của T 
 T mới học hết lớp 10 thì có anh K hỏi cưới T. Bố mẹ T thấy nh à anh K gi à u nên vội v à ng nhận lời v à đám cưới nhanh chóng được tổ chức. Bố mẹ T hi vọng T được hạnh phúc nhưng sự thật lại không như vậy. K l à một thanh niên lười biếng, ham chơi, không thích lao động, lại rượu chè. T phải l à m lụng vất vả, lại buồn phiền vì chồng nên gầy yếu xanh xao. Ngay sau khi T sinh đứa con đầu lòng thì K đã thường xuyên bỏ nh à đi chơi, không quan tâm gì đến vợ con. 
2. Nỗi khổ của M 
 M l à một cô gái đảm đang, hay l à m. Một ch à ng trai cùng thôn tên l à H, l à m nghề thợ mộc ngỏ lời yêu M. Những khi đi chơi với nhau, H hay đòi hỏi M “chiều” mình. Vì nể người yêu, sơ H giận v à cho rằng mình không thật lòng yêu H, M đã có quan hệ tình dục với H. Sau đó, M có thai. H luôn luôn dao động trước những lời đồn đại, dèm pha của dân l à ng v à trốn tránh trách nhiệm của mình. Cha mẹ, anh chị H kiên quyết phản đối v à không chấp nhận M. M sinh một bé gái v à vất vả đến kiệt sức để nuôi con trong sự hắt hủi của cha mẹ, sự chê cười của xóm giềng, bạn bè. 
Bài 12: QUYỀN VÀ NGHĨA VỤ CỦA CÔNG DÂN TRONG HÔN NHÂN 
H: Nêu những sai lầm, hậu quả v à nguyên nhân của T v à K, M v à H trong hai câu truyện trên? 
H: Em có suy nghĩ gì về tình yêu v à hôn nhân trong hai trường hợp t rên? 
H : B à i học rút ra cho bản thân em qua hai câu truyện trên? 
Câu hỏi thảo luận : 
Vương phát 9a3 
 Chuyện của T 
Sai lầm 
- T học hết lớp 10 đã kết hôn. Bố mẹ T ham gi à u ép T lấy chồng m à không có tình yêu. 
- K lười biếng ham chơi, 
Hậu quả 
 T l à m lụng vất vả, buồn phiền nên gầy yếu. 
 K bỏ nh à đi chơi không quan tâm đến vợ con. 
Nguyên nhân 
 Kết hôn khi chưa đủ tuổi. 
- Hôn nhân không có tình yêu, mà vì tiền, bị ép buộc. 
Bài 12: QUYỀN VÀ NGHĨA VỤ CỦA CÔNG DÂN TRONG HÔN NHÂN 
Nỗi khổ của M 
Sai lầm 
- - M vì nể, sợ người yêu giận, M “quan hệ” với H v à có thai. 
- H trốn tránh trách nhiệm. 
- Gia đình H phản đối không chấp nhận M. 
Hậu quả 
 - M sinh con gái và vất vả kiệt sức để nuôi con, cha mẹ M hắt hủi, xóm giềng cười chê. 
Nguyên nhân 
 - M dễ dãi khi yêu, H thì vô trách nhiệm.. 
Bài 12: QUYỀN VÀ NGHĨA VỤ CỦA CÔNG DÂN TRONG HÔN NHÂN 
H: Em có suy nghĩ gì về tình yêu v à hôn nhân trong hai trường hợp trên ? 
- Trường hợp thứ nhất: Hôn nhân ép buộc không có tình yêu, kết hôn khi chưa đủ tuổi của pháp luật quy định. 
- Trường hợp thứ hai: Đây là tình yêu nông cạn, cẩu thả, không chân chính, thiếu sự tôn trọng lẫn nhau. 
H: B à i học rút ra cho bản thân em qua hai câu truyện trên? 
Không nên yêu sớm, không nên kết hôn sớm. 
Phải có tình yêu chân chính mới đi đến hôn nhân. 
Kết hôn phải thực hiện đúng những qui định của pháp luật. 
Vương phát 9a3 
Em quan niệm thế nào về tình yêu, về tuổi kết hôn, về trách nhiệm của vợ và chồng trong đời sống gia đình ? 
Trả lời: 
- Tình yêu là sự quyến luyến của 2 người khác giới. Tình yêu chân chính xuất phát từ sự đồng cảm sâu sắc giữa hai người, là sự chân thành, tin cậy và tôn trọng lẫn nhau. 
- Hôn nhân là sự liên kết đặc biệt giữa một nam và một nữ trên nguyên tắc bình đẳng, tự nguyện, được Nhà nước thừa nhận, nhằm chung sống lâu dài và xây dựng một gia đình hoà thuận, hạnh phúc. 
 Nam đủ 20 tuổi, nữ đủ 18 tuổi. 
- Vợ và chồng phải có thái độ tôn trọng, bình đẳng, yêu thương, thuỷ chung, chăm sóc nhau. Có trách nhiệm cùng lao động để đảm bảo cuộc sống của gia đình, có trách nhiệm cùng nhau chăm sóc, nuôi dạy con cái trưởng thành... 
Vương phát 9a3 
Những sai trái trong tình yêu cần tránh: 
- Thô lỗ, nông cạn, cẩu thả trong tình yêu. 
 Vụ lợi, ích kỷ. 
 Nhầm lẫn giữa tình bạn với tình yêu, yêu quá sớm. 
- Quan hệ tình dục trước hôn nhân 
Tình yêu l à gì? 
1. “Tình yêu luôn có những quy luật m à lý trí không thể lý giải được”, chúng ta chỉ có thể lý giải nó bằng tình cảm, bằng trái tim đang yêu. 
2.Tình yêu l à một tình cảm thiêng liêng v à cao quý. 
 3. Ham muốn chỉ đơn giản l à muốn sở hữu cơ thể họ. Tình yêu l à khát khao về tâm hồn họ . 
4. Tình yêu non nớt l à : Tôi yêu bạn bởi vì tôi cần bạn. 
Tình yêu trưởng th à nh l à : Tôi cần bạn bởi vì tôi yêu bạn. 
Vương phát 9a3 
I. ĐẶT VẤN ĐỀ 
Bài 12: QUYỀN VÀ NGHĨA VỤ CỦA CÔNG DÂN TRONG HÔN NHÂN 
II.NỘI DUNG BÀI HỌC 
1. Khái niệm về hôn nhân 	 
H: Hôn nhân l à gì? Thế n à o l à hôn nhân trái pháp luật? 
-Hôn nhân là sự liên kết đặc biệt giữa một nam v à một nữ trên nguyên tắc bình đẳng, tự nguyện, được Nh à nước thừa nhận nhằm chung sống lâu d à i, xây dựng một gia đình ho à thuận, hạnh phúc. 
Vương phát 9a3 
I. ĐẶT VẤN ĐỀ 
Bài 12: QUYỀN VÀ NGHĨA VỤ CỦA CÔNG DÂN TRONG HÔN NHÂN 
II.NỘI DUNG BÀI HỌC 
1. Khái niệm về hôn nhân 	 
* Hôn nhân : Là sự liên kết đặc biệt giữa một nam và một nữ. 
* Nguyên tắc : 
* Mục đích : 
+ Bình đẳng 
+ Tự nguyện 
 + Nhà nước thừa nhận 
Chung sống lâu dài 
Xây dựng một gia đình hoà thuận, hạnh phúc . 
* Cơ sở : 
Tình yêu chân chính 
Điều 8. Luật hôn nhân và gia đình năm 2014 quy định về điều kiện kết hôn: 
"1. Nam, nữ kết hôn với nhau phải tuân theo các điều kiện sau đây: 
a) Nam từ đủ 20 tuổi trở lên, nữ từ đủ 18 tuổi trở lên; 
b) Việc kết hôn do nam và nữ tự nguyện quyết định; 
c) Không bị mất năng lực hành vi dân sự; 
d) Việc kết hôn không thuộc một trong các trường hợp cấm kết hôn theo quy định tại các điểm a, b, c và d khoản 2 Điều 5 của Luật này. 
2. Nhà nước không thừa nhận hôn nhân giữa những người cùng giới tính." 
Như vậy nếu có sự vi phạm một trong những khoản thuộc Điều 8 trên thì được coi là kết hôn trái pháp luật. 
Vương phát 9a3 
Kết hôn đồng giới: 
Hiện nay, xã hội ngày càng được phát triển 
Kèm đó là những quan niệm dần được xóa bỏ 
Chính vì vậy xã hội đang chấp nhận việc yêu cùng giới ! 
H: Em quan niệm thế n à o l à tình yêu chân chính? 
Tình yêu chân chính l à sự quyến luyến của hai người khác giới, xuất phát từ sự đồng cảm sâu sắc giữa hai người, l à chân th à nh, tinh cậy v à tôn trọng lẫn nhau. 
Tình yêu chân chính là cơ sở quan trọng của hôn nhân. 
Vương phát 9a3 
H: Vì sao nói tình yêu chân chính l à cơ sở của hôn nhân v à gia đình hạnh phúc? 
-Tình yêu chân chính là xuất phát từ sự đồng cảm, sự yêu thương chân thành và mong muốn sống với nhau trọn đời. Do đó khi chung sống với nhau hai bên sẽ hòa hợp với nhau hơn. 
-Vì tình yêu không lành mạnh là thứ tình cảm không bền vững, vụ lợi (tham giàu, tham địa vị, sắc đẹp...), thiếu trách nhiệm trong tình yêu. 
-Hôn nhân không dựa trên cơ sở tình yêu chân chính, như vì tiền, vì danh vọng, bị ép buộc... sẽ dẫn đến gia đình bất hạnh. 
 Hôn nhân – Người Việt Nam với người nước ngoài 
I. ĐẶT VẤN ĐỀ 
Bài 12: QUYỀN VÀ NGHĨA VỤ CỦA CÔNG DÂN TRONG HÔN NHÂN 
II.NỘI DUNG BÀI HỌC 
1. Khái niệm về hôn nhân 	 
2. Những quy định của pháp luật nước ta về hôn nhân. 
a. Những nguyên tắc cơ bản của chế độ hôn nhân ở Việt Nam. 
Vương phát 9a3 
Trong xã hội phong kiến 
Trong xã hội ng à y nay 
 Hôn nhân sắp đặt, cưỡng ép, không tự nguyện. 
 Vợ chồng không bình đẳng. 
- Người đ à n ông có quyền đa thê. 
- Hôn nhân tự nguyện. 
- Tiến bộ, vợ chồng bình đẳng. 
- Một vợ một chồng được pháp luật bảo vệ. 
 H: So sánh hôn nhân trong xã hội Việt Nam thời phong kiến với hôn nhân trong xã hội ng à y nay? 
Hôn nhân thời phong kiến 
Hôn nhân thời nay 
Vương phát 9a3 
Bất bình đẳng giới, bạo lực gia đình 
Vương phát 9a3 
 Tình huống: Hà 18 tuổi, gia đình chị Hà thấy nh à anh Tân giàu nên ép con cưới. Khi chị H à sinh cháu Tú thì ở nh à nuôi con. Anh Tân do công việc nên đã quen v à đem lòng yêu chị Nga, họ lén lút quan hệ với nhau. Anh Tân không quan tâm đến vợ con v à còn đánh đập chị H à . 
H: Em có nhận xét gì về cuộc hôn nhân này? Anh Tân có những hành vi nào vi phạm pháp luật? Chị H à có thể có những cách xử sự thế n à o? 
 Hôn nhân không tự nguyện. Anh Tân có quan hệ lén lút với người phụ nữ khác, về đánh đập vợ, không quan tâm đến vợ con. 
- Thẳng thắn nói chuyện với chồng để chồng thay đổi. Nếu không được thì sẽ li hôn. 
 Hôn nhân tự nguyện, tiến bộ, một vợ, một chồng, vợ chồng bình đẳng. 
- Hôn nhân giữa công dân Việt Nam thuộc các dân tộc, tôn giáo, giữa người theo tôn giáo với người không theo tôn giáo, giữa công dân Việt Nam với người nước ngoài được tôn trọng v à được pháp luật bảo vệ. 
- Vợ chồng có nghĩa vụ thực hiện chính sách dân số, kế hoạch hóa gia đình. 
 T à i liệu tham khảo 
 Điều 36 – Hiến pháp 2013 
1. Nam, nữ có quyền kết hôn, ly hôn. Hôn nhân theo nguyên tắc tự nguyện, tiến bộ, một vợ một chồng, vợ chồng bình đẳng, tôn trọng lẫn nhau. 
 2. Nh à nước bảo hộ hôn nhân v à gia đình, bảo hộ quyền lợi của người mẹ v à trẻ em. 
b. Quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân trong hôn nhân: 
*Điều kiện kết hôn: 
Nam từ đủ 20 tuổi trở lên, nữ từ đủ 18 tuổi trở lên mới được kết hôn. Việc kết hôn do nam v à nữ tự nguyện quyết định và phải được đăng kí tại cơ quan nhà nước có thẩm quyền. 
*Cấm kết hôn: 
- Người đang có vợ hoặc có chồng. 
- Người mất năng lực h à nh vi dân sự (tâm thần; mắc bệnh không thể nhận thức, làm chủ được hành vi của mình). 
- Những người cùng dòng máu về trực hệ. 
- Những người có họ trong phạm vi ba đời 
- Giữa cha mẹ nuôi với con nuôi, bố chồng với con dâu, mẹ vợ với con rể, bố dượng với con riêng của vợ, mẹ kế với con riêng của chồng 
- Giữa những người cùng giới tính. 
* Vợ chồng bình đẳng, có nghĩa vụ và quyền ngang nhau về mọi mặt trong gia đình. Vợ, chồng phải tôn trọng danh dự, nhân phẩm... 
Vương phát 9a3 
MỖI GIA ĐÌNH CÓ HAI CON, VỢ CHỒNG HẠNH PHÚC 
Tình huống: Em sẽ l à m gì nếu có một bạn khác giới b à y tỏ tình cảm với em? 
Tác hại với học sinh khi yêu sớm 
Ảnh hưởng đến học tập. 
Lãng phí nhiều thời gian, mất đi sự tự do, dễ bị stress, căng thẳng. 
Mất đi nhiều mối quan hệ. 
Không bền, suy nghĩ không chín chắn, dễ bị cám dỗ, nạo phá thai, bị tung ảnh nóng, tự tử 
BÀI TẬP 
Bài 1 (trang 43 sgk Giáo dục công dân 9): Em đồng ý với những ý kiến nào sau đây ? Giải thích vì sao em đồng ý hoặc không đồng ý. 
a) Kết hôn khi nam, nữ đủ 18 tuổi trở lên ; 
b) Cha mẹ có quyền quyết định về hôn nhân của con ; 
c) Lấy vợ, lấy chồng là việc của đôi nam nữ, không ai có quyền can thiệp ; 
d) Kết hôn do nam nữ tự nguyện quyết định, trên cơ sở tình yêu chân chính ; 
đ) Kết hôn khi nam từ đủ 20 tuổi, nữ từ đủ 18 tuổi trở lên ; 
e) Trong gia đình, người chồng là người quyết định mọi việc ; 
g) Cha mẹ có quyền và nghĩa vụ hướng dẫn cho con trong việc chọn bạn đời ; 
h) Không nên yêu sớm vì có thể sẽ dẫn đến kết hôn sớm ; 
i) Kết hôn sớm và mang thai sớm sẽ có hại cho sức khoẻ của cả mẹ và con ; 
k) Gia đình chỉ có hạnh phúc khi được xây dựng trên cơ sở tình yêu chân chính 
l) Lấy vợ, lấy chồng con nhà giàu mới có hạnh phúc ; 
m) Nếu vợ chồng bình đẳng thì sẽ không có trật tự trong gia đình. 
Lời giải: 
Em đồng ý với những ý kiến: (d), (đ), (g), (h), (i), (k) vì những ý kiến đó dựa trên quan điểm của một tình yêu chân chính. Trách nhiệm tình cảm của mỗi người trong gia đình và thực hiện vấn đề hôn nhân đúng pháp luật quy định. 
Vương phát 9a3 
Học sinh yêu sớm v à những hệ lụy buồn 
Ả nh hưởng xấu tới việc học tập . 
Đ i quá giới hạn cho phép còn có thể gây ra những tổn thương lớn cả về thể chất lẫn tinh thần đối với những “người trong cuộc” . 
Một số vụ ẩu đả giữa các học sinh với nhau vì những lý do liên qua đến chuyện tình cảm. 
Yêu sớm + Nông nổi = Hậu quả 
Nhiều học sinh từng kết thúc cuộc đời ở tuổi trăng tròn vì yêu sớm . 
Nữ sinh T.A tự vẫn khiến nhiều người xót xa 
T.A đã trải qua những cú sốc tâm lý, hết lần n à y đến lần khác, từ việc cha mẹ ngăn cấm, đến chuyện bị bạn trai bỏ, xúc phạm, phải đi bỏ thai. Đỉnh điểm l à em đã phải chọn cách quyên sinh vì mất phương hướng trong cuộc sống. 
Vương phát 9a3 
Bài 3 (trang 43 sgk Giáo dục công dân 9): Hãy nêu những hậu quả xấu do nạn tảo hôn gây ra mà em biết (đối với người tảo hôn, gia đình của họ và đối với cộng đồng). 
- Hậu quả đối với người tảo hôn: Lấy vợ, lấy chồng sớm, sức khoẻ không đảm bảo, phải sống xa gia đình, không có người chăm sóc, chưa đủ khả năng lo cho cuộc sống của mình và con cái, hạnh phúc dễ tan vỡ. 
- Đối với gia đình: Gánh nặng cho gia đình. 
- Đối với cộng đồng: Hiện tượng tảo hôn là vi phạm pháp luật về hôn nhân, ảnh hưởng xấu đến cộng đồng. 
 Tảo hôn diễn ra trên khắp các vùng nông thôn, miền núi, nhất là vùng núi phía Bắc và Tây Nguyên, trong đó, tỷ lệ tảo hôn ở các tỉnh Tây Bắc cao hơn hẳn các vùng khác (30%). Ở một số tỉnh Tây Bắc, Tây Nguyên tỷ lệ kết hôn trong nhóm tuổi từ 15-19 khá cao (trên 15: Sơn La, Lai Châu, Hà Giang, Lào Cai, Quảng Trị, Kon Tum 
Lương Thị Tình kết hôn từ 17 tuổi suýt chết trong lần sinh nở con đầu lòng. 
Những người cùng dòng máu về trực hệ là cha, mẹ đối với con; ông, bà đối với cháu nội và cháu ngoại. 
Những người có họ trong phạm vi ba đời là những người cùng một gốc sinh ra: cha mẹ là đời thứ nhất; anh chị em cùng cha mẹ, cùng cha khác mẹ, cùng mẹ khác cha là đời thứ hai; anh chị em con chú con bác, con cô con cậu, con dì là đời thứ ba. 
 Các điều kiện kết hôn 
ĐIỀU 
KIỆN 
TUỔI 
 NAM ĐỦ 20T 
NỮ ĐỦ 18T 
Ý CHÍ 
 TỰ 
NGUYỆN 
PHÁP 
LÝ 
 KHÔNG THUỘC 
TRƯỜNG HỢP 
PHÁP LUẬT CẤM 
Quan hệ nhân thân 
Nghĩa vụ 
v à quyền của 
Cha mẹ 
 Nghĩa vụ 
v à quyền 
 của các con 
Nghĩa vụ 
v à quyền 
của 
Cha mẹ 
Thương yêu, trông nôm 
Chăm sóc 
Bảo vệ con 
Tôn trọng 
ý kiến 
của con 
Chăm lo, 
giáo dục con phát triển 
về mọi mặt 
trở th à h công dân có ích 
Nghĩa vụ 
v à quyền 
của 
Cha mẹ 
Không phân 
biệt, đối xử, 
xúc phạm con 
Không lạm dụng sức lao 
động của con 
Không xúi giục, ép buộc con l à m trái 
quy định 
của pháp luật 
Quan hệ 
 về t à i sản 
Con 18 tuổi có 
t à i sản thì tự quản lý hoặc nhờ cha mẹ quản lý 
Con 18t chung sống cha mẹ 
Phải có trách nhiệm chăm lo gia đình 
Con có quyền 
có t à i sản 
riêng 
Bạo hành gia đình 
Khái 
niệm 
Bạo lực gia đình là hành vi 
cố ý của thành viên trong gia đình 
gây tổn hại về thể chất, tinh thần, 
kinh tế đối vối thành viên 
khác trong gia đình 
Bạo hành gia đình 
HÌNH 
THỨC 
Ép quan hệ tình dục khi bạn đời không muốn. 
Những hành vi như đá, đấm, tát... tác động trực tiếp đến sức khỏe nạn nhân. 
Thể xác 
Tình dục 
Tinh thần 
Xã hội 
Ngăn không cho tiếp xúc với gia đình, bạn bè, bao vây kinh tế hạn chế các hoạt động mang tính cộng đồng. 
Chửi bới, mắng nhiếc, im lặng không nói chuyện trong thời gian dài... 
Hậu 
quả 
Bạo hành gia đình 
Đối với nạn nhân 
Đối với gia đình 
Đối với xã hội 
Họ bị xâm phạm nghiêm trọng các quyền về con người, bị xúc phạm đến danh dự, nhân phẩm và xâm hại về thân thể. Họ bị ảnh hưởng đến sức khỏe, gây đau đớn, thương tích dẫn đến suy giảm khả năng lao động và có thể dẫn tới cái chết. 
Bạo lực gia đình sẽ làm tan vỡ hạnh phúc gia đình, mất ổn định, ảnh hưởng nghiêm trọng tới các thành viên khác trong gia đình, đặc biệt là trẻ em. Thệt hại về kinh tế. Ảnh hưởng đến danh dự, uy tín. 
Làm giảm sự đóng góp của nạn nhân cho xã hội. Là mầm mống phát sinh tội phạm. 
Làm tăng áp lực lên hệ thống y tế và làm mất ổn định, trật tự trong xã hội. 
Vụ bé gái 8 tuổi bị đánh tử vong: “Dì ghẻ” đối diện khung hình phạt cao nhất 
Nguyễn Võ Quỳnh Trang bị khởi tố, điều tra hai tội "Hành hạ người khác" và Giết người; Nguyễn Kim Trung Thái bị khởi tố, điều tra hai tội Hành hạ người khác và Che giấu tội phạm. 
K ết quả của quá trình bạo lực t à n ác : 
+ S ử dụng hung khí, điên cuồng đánh đập cháu trực tiếp v à o các vùng trọng yếu trên cơ thể dẫn tới tử vong 
+ Cụ thể: phù phổi cấp, trên cơ thể có nhiều tổn thương bầm tụ máu, gãy nhiều xương sườn, khu vực phần đầu cũng có vết thương, tụ máu, não phù . 
Vụ bé gái 3 tuổi bị đóng đinh v à o đầu: Từ 'ác' không đủ diễn tả sự t à n độc 
Đ ối tượng Nguyễn Trung Huyên, nhân tình của mẹ cháu bé 3 tuổi bị đóng đinh v à o đầu