Bài giảng môn Sinh học Lớp 9 - Bài 29: Bệnh và tật di truyền ở người

KIỂM TRA BÀI CŨỞ sinh vật, có những qui luật di truyền và biến dị nào chi phối sự di truyền của các tính trạng qua các thế hệ mà em đã được học? 1. PHẢ HỆ3. BỆNH2. TRẺ ĐỒNG SINHMỘT SỐ PHƯƠNG PHÁP DI TRUYỀN NữNam2 trạng thái đối lập của một tính trạngKết hôn cùng trạng tháiKết hôn 2 trạng thái đối lậpÐời ông bà (P)Ðời con (F1)Hình 28.1: Sơ đồ phả hệ của hai gia đìnha (Có bà ngoại mắt nâu) và b (có ông nội mắt nâu)Ðời cháu (F2)a)b)Ví dụ 1: Khi theo dõi sự di truyền tính trạng màu mắt (Nâu hoặc và đen hoặc ) qua 3 đời của 2 gia đình khác nhau, người ta lập được 2 sơ đồ phả hệ như sau:1. Mắt nâu và mắt đen, tính trạng nào là trội? 2. Sự di truyền tính trạng màu mắt có liên quan đến giới tính không? Tại sao?Ví dụ 2: Bệnh máu khó đông do 1 gen quy định. Người vợ không mắc bệnh ( )lấy chồng không mắc bệnh ( ) sinh ra con mắc bệnh chỉ là con trai ( ). .1. Hãy vẽ sơ đồ phả hệ của trường hợp trên?2. Bệnh máu khó đông do gen trội hay gen lặn quy định?3. Sự di truyền bệnh máu khó đông có liên quan với giới tính không? Tại sao? Ở người:-Da đen, tóc quăn, môi dày, lông mi dài, mũi tẹt, thuận tay phải: là tính trạng trội- Da trắng, tóc thẳng, môi mỏng, lông mi ngắn, mũi thẳng, thuận tay trái: là tính trạng lặn Bạch tạng, câm điếc bẩm sinh, điếc di truyền: đột biến gen lặnMáu khó đông, mù màu, teo cơ do đột biến gen lặn nằm trên NST X qui định, di truyền chéo.- Tật dính ngón 2, 3, có túm lông ở tai .do gen lặn nằm trên NST Y qui định, di truyền thẳng.C¸c cô x­a cã c©u:“LÊy vî xem t«ng, lÊy chång xem gièng”Em h·y gi¶i thÝch c©u nãi trªn?Sinh sáu (bé gái)Sinh tám (bé trai)Sinh ba (bé trai)Sinh tưSinh đôiSinh đôiEm có nhận xét gì về các cặp song sinh trênH1H2H3H4 Phôi bào tách nhauThụ tinhHợp tử phân bàoPhôi Hình 28.2. Sơ đồ sự hình thành trẻ đồng sinha. Sinh đôi cùng trứngb. Sinh đôi khác trứngSinh đôi cùng trứngSinh đôi khác trứnga. Sinh đôi cùng trứngb. Sinh đôi khác trứngĐặc điểmTrẻ đồng sinh cùng trứngTrẻ đồng sinh khác trứngSố trứng tham gia thụ tinhKiểu genKiểu hìnhGiới tínhThảo luận nhóm (3 phút): Hoàn thành nội dung bảng sau:Cùng giới tính2 hay nhiều trứngCùng kiểu genKhác kiểu genGiống nhau 1Khác nhauCùng hoặc khác giới tínhPhân biệt trẻ đồng sinh cùng trứng và trẻ đồng sinh khác trứngTrẻ sinh đôi cùng trứng dính nhauMột số thông tin thú vị về các cặp đồng sinhCặp song sinh có màu da khác nhauCặp song sinh thọ nhấtCặp song sinh người Mỹ Julian và Adrian Riester thọ 92 tuổi.Một số thông tin thú vị về các cặp đồng sinhCặp song sinh có khả năng ngoại cảm. Richard và Damien.(Pháp) Hai chàng trai, một cuộc đờiSống xa nhau nhưng cùng làm một nghề, lấy vợ cùng tên, cùng sinh con trai và đặt tên giống nhau .. C©u chuyÖnPhú và Cường là hai anh em sinh đôi cùng trứngPhú được nuôi ở thành phố Hồ Chí MinhCường được nuôi ở thành phố Hà NộiPhú có:Nước da rám nắngNói giọng miền NamCao hơn 10 cmCường có:Nước da trắngNói giọng miền BắcThấp hơn 10 cm.Giống nhau như hai giọt nước:-Mái tóc đen và hơi quăn-Mũi dọc dừa.- Mắt đen.Sau 30 năm họ khác nhau rõ rệt như sau:Tính trạng số lượngTính trạng chất lượngPhúCườngBài tập: Mai và Lan là 2 chị em sinh đôi cùng trứng có cùng nhóm máu và nhiều sở thích giống nhau. Đến tuổi đi học cả 2 đều được khen là có năng khiếu toán. Càng lên lớp trên Lan càng chăm học còn Mai mải chơi không nghe lời cha mẹ thầy cô.Lan thi đỗ cấp 3 và được chọn vào đội tuyển thi học sinh giỏi môn toán còn Mai không thi đỗ phải học trường dân lập.1.Năng khiếu toán của 2 chị em Mai và Lan do kiểu gen quy định hay chịu ảnh hưởng của môi trường là chủ yếu?2.Từ đó em rút ra bài học gì cho bản thân? -Vậy muốn có kiểu hình phát triển tốt nhất, ngoài điều kiện có kiểu gen tốt ta cần quan tâm đến điều gì? Giải thích?Có kiểu gen tốt, muốn có kiểu hình phát triển tốt nhất ta cần chú ý đến yếu tố môi trường sống tốt. Vì kiểu hình là kết quả của sự tương tác giữa kiểu gen và môi trường.-Môi trường sống tốt là môi trường vệ sinh, không ô nhiễm và có các mối quan hệ trong sạch, lành mạnh...Em hiểu môi trường sống như thế nào là tốt?Là một người học sinh em tự thấy mình cần có trách nhiệm gì để có được môi trường sống tốt cho bản thân và cho cộng đồng?Làng sinh đôi ở Việt Nam: Ấp Hưng Hiệp - xã Hưng Lộc- huyện Thống Nhất- Đồng Nai: ấp có 500 hộ dân, 2376 nhân khẩu, nhưng có tới 70 cặp sinh đôi.Bài tập: Khi theo dõi sự di truyền máu khó đông của một gia đình như sau: Ông nội mắc bệnh, bà nội không mắc bệnh, sinh 2 người con: một trai và một gái đều không mắc bệnh. Người con gái lấy chồng không mắc bệnh, sinh được 2 người con: một trai mắc bệnh và một gái không mắc bệnh. Sử dụng các kí hiệu dưới đây để lập sơ đồ phả hệ nói trên: ( nam không mắc bệnh , nam mắc bệnh , nữ không mắc bệnh , nữ mắc bệnh ) Đời ông bà (P)Đời con (F1)Đời cháu (F2)Đáp án: Sơ đồ phả hệ của gia đình trên:TRÒ CHƠIMẢNH GHÉP BÍ MẬT?Phương pháp nào dưới đây không được áp dụng để nghiên cứu di truyền người? A. Phương pháp nghiên cứu phả hệ.B. Phương pháp lai phân tích. C. Phương pháp nghiên cứu trẻ đồng sinh.D. Phương pháp nghiên cứu tế bào.Sai!Đúng!Sai!Sai!CBDMột trong những đặc điểm di truyền của trẻ đồng sinh cùng trứng là:	Có cùng kiểu gen và cùng giới tính	Cùng giới tính	Cùng giới tính hoặc khác giới tính. 	Cùng kiểu genADACBNghiên cứu trẻ phả hệ.Sai rồi Nghiên cứu trẻ không đồng sinh.Sai rồi Nghiên cứu trẻ đồng sinh. Nghiên cứu tế bào.Đúng Sai rồiTrong nghiên cứu di truyền người, để xác định vai trò của kiểu gen và môi trường, người ta thường dùng phương pháp nào?Điền từ; cụm từ thích hợp vào chỗ trong câu sau:Nghiên cứu phả hệ là phương pháp theo dõi sự di truyền ..trên những người cùng một dòng họ qua nhiều thế hệ.- Mục đích của phương pháp nghiên cứu phả hệ là: Xác định đặc điểm ..( trội, lặn, do một hay nhiều gen qui định; liên quan hay không liên quan đến giới tính)của một tính trạng nhất địnhdi truyền Bệnh bạch tạng ở người do gen lặn nằm trên nhiễm sắc thể thường qui định. Cặp vợ chồng không bị bạch tạng sinh ra một người con trai bình thường và một con gái bạch tạng. Cậu con trai này lớn lên lấy vợ bình thường lại sinh được một con gái bình thường và một con trai bạch tạng. Sơ đồ phả hệ của gia đình nói trên là . Ðời bố, mẹ (P)Ðời con (F1)Ðời cháu (F2)abCỘT 1CỘT 2Đáp án1. Trẻ đồng sinh cùng trứng.A. Cùng kiểu genB. Kiểu hình khác nhau.C. Kiểu gen khác nhauD. Cùng giới tínhE. Cùng hoặc khác giới tínhF. Kiểu hình giống nhau.1 - 2. Trẻ đồng sinh khác trứng2- A; D; F.B; C; E.Chọn nội dung ở cột 2 điền vào cột đáp án cho phù hợp. Đọc trước tiết 31: Bệnh và tật di truyền ở người.Hướng dẫn tự học Bài tập: Lập sơ đồ phả hệ theo lời kể của 1 phụ nữ: “Ông ngoại tôi bị mù màu còn bà ngoại tôi không bị bệnh này. Bố mẹ tôi đều phân biệt màu rõ, sinh được 3 chị em tôi: em trai bị mù màu, chị cả và tôi không bị bệnh này. Chồng và con trai tôi cũng phân biệt màu rõ". Tìm hiểu đặc điểm di truyền và biểu hiện của các bệnh, tật di truyền.Tìm hiểu nguyên nhân phát sinh và đề ra biện pháp hạn chế bệnh, tật di truyền.Nội dung bài họcphương pháp nghiên cứu di truyền ngườiMối quan hệ giữa gen và tính trạng là gen qui định tính trạngĐột biến gen, đột biến nhiễm sắc thể là loại biến ......được; còn .là biến dị không di truyền được.di truyền thường biếnGXXGATTAGXTAaXGATTAGXTAXGATTAGXTATAXGTAGXTAdcbX♂♀ Pt/c♂♀ ♂♀ ♂F1PXXXF2Quan sát các hình ảnh sau và điền vào chỗ trong các câu sau:F1F1F2Men đen và Moocgan đã sử dụng phương pháp ...................để nghiên cứu di truyền trên sinh vật.phân tích các thế hệ laiLieân keát hoùa hoïc giöõa caùc axit amin trong caáu truùc cuûa phaân töû proâteâin laø lieân keát . . . . .Beänh ung thö maùu ôû ngöôøi thuoäc ñoät bieán. . . . . .NSTCAÂU2CAÂU3CAÂU47 CHÖÕ CAÙI7 CHÖÕ CAÙI8 CHÖÕ CAÙI Beänh ñao ôû ngöôøi laø thuoäc ñoät bieán . . . . .cuûa NSTCAÂU16 CHÖÕ CAÙIPEPTITCAÁUTRUÙCSOÁLÖÔÏNGDITRUYEÀNIÖUNTÔEÀGIYDRÑoät bieán gen, ñoät bieán caáu trúc NST ñöôïc xeáp vaøo nhoùm bieán dò . . . . . . .NDITRUYEÀNNGÖÔØISinh đôi khác trứngSinh đôi cùng trứng