Bài giảng môn Sinh học Lớp 9 - Tiết 24: Đột biến cấu trúc nhiễm sắc thể - Nguyễn Thị Xuân Ngọc

TRÂN TRỌNG KÍNH CHÀO QUÝ THẦY CÔ VỀ DỰ THAO GIẢNGMÔN: SINH HỌC Giáo viên thực hiện: Nguyễn Thị Xuân NgọcTRÂN TRỌNG KÍNH CHÀO TRÂN TRỌNG KÍNH CHÀO KIỂM TRA BÀI CŨCâu 1: Đột biến cấu trúc NST là gì? Có những dạng nào?Câu 2: Những nguyên nhân nào gây đột biến cấu trúc NST? Tại sao đột biến cấu trúc NST gây hại cho con người và sinh vật?Tiết 24: ĐỘT BIẾN SỐ LƯỢNG NHIỄM SẮC THỂĐỘT BIẾNĐỘT BIẾN GENĐỘT BIẾN NSTĐỘT BIẾN SỐ LƯỢNG NSTĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NSTTHỂ DỊ BỘITHỂ ĐA BỘI Thế nào là bộ NST lưỡng bội ?Bộ NST lưỡng bội (2n)là bộ NST gồm các cặp tương đồng.VD: Ruồi giấm 2n=8 ;Người 2n=46, cà độc dược 2n=24, Số lượng NST trong tế bào sinh dưỡng có thể bị biến đổi.VD: Ruồi giấm 2n=7; người 2n=45; cà độc dược 3n=36Khi số lượng NST bị biến đổi như vậy gây ra hiện tượng đột biến số lượng NST, vậy đột biến số lượng NST là gì ?Tiết 24: ĐỘT BIẾN SỐ LƯỢNG NHIỄM SẮC THỂĐột biến số lượng NST gồm 2 dạng: thể dị bội, thể đa bội* Đột biến số lượng NST là những biến đổi số lượng xảy ra ở một hoặc một cặp NST nào đó hoặc ở tất cả bộ NSTTiết 24: ĐỘT BiẾN SỐ LƯỢNG NHIỄM SẮC THỂEm hãy quan sát hình sau và cho biết số lượng NST ở các hình đó?Tiết 24: ĐỘT BiẾN SỐ LƯỢNG NHIỄM SẮC THỂ?Bộ NST ruồi giấm 2n = 82n = ...... 2n = .. . 2n = Tiết 24: ĐỘT BiẾN SỐ LƯỢNG NHIỄM SẮC THỂ?Bộ NST ruồi giấm 2n = 82n - 1 Thể 1 nhiễm 2n + 1 Thể 3 nhiễmThể khuyết nhiễm2n-2Tiết 24: ĐỘT BiẾN SỐ LƯỢNG NHIỄM SẮC THỂI- THỂ DỊ BỘIHS nghiên cứu SGK mục I kết hợp với thông tin trên cho biết thế nào là thể dị bội ?* Đột biến số lượng NST là những biến đổi số lượng xảy ra ở một hoặc một cặp NST nào đó hoặc ở tất cả bộ NST?1. Khái niệm: Bộ NST người bình thườngThể dị bội Bệnh đao ở ngườiBộ NST của nữ giới bình thườngBộ NST bệnh nhân TớcnơThể dị bội I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII XIII Hình: Quả của cây cà độc dược bình thường và các thể dị bôiTiết 24: ĐỘT BiẾN SỐ LƯỢNG NHIỄM SẮC THỂCà độc dược có 12 cặp NST người ta phát hiện được 12 thể dị bội ở cả 12 cặp NST cho 12 dạng quả khác nhau về hình dạng, kích thước, gai.Trong đó 2n = 24, từ quả thứ 2 đến 13 khác.Tiết 24: ĐỘT BiẾN SỐ LƯỢNG NHIỄM SẮC THỂI- THỂ DỊ BỘIHS nghiên cứu SGK mục I kết hợp với thông tin trên cho biết thế nào là thể dị bội ?* Đột biến số lượng NST là những biến đổi số lượng xảy ra ở một hoặc một cặp NST nào đó hoặc ở tất cả bộ NST?1. Khái niệm: Thể dị bội là cơ thể mà trong tế bào sinh dưỡng có một hoặc một cặp NST bị thay đổi về số lượng. Tiết 24: ĐỘT BiẾN SỐ LƯỢNG NHIỄM SẮC THỂSự biến đổi số lượng NST ở thể dị bội thường thấy những dạng nào? Thể dị bội khác với thể lưỡng bội ở điểm nào?Khác về số lượng NST: Thể lưỡng bội có 2n NST Thể dị bội có nhiều hơn hoặc ít hơn một hoặc một số cặp NSTI- THỂ DỊ BỘI* Đột biến số lượng NST là những biến đổi số lượng xảy ra ở một hoặc một cặp NST nào đó hoặc ở tất cả bộ NST1. Khái niệm: Thể dị bội là cơ thể mà trong tế bào sinh dưỡng có một hoặc một cặp NST bị thay đổi về số lượng. ??2. Các dạng:Tiết 24: ĐỘT BiẾN SỐ LƯỢNG NHIỄM SẮC THỂI- THỂ DỊ BỘI* Đột biến số lượng NST là những biến đổi số lượng xảy ra ở một hoặc một cặp NST nào đó hoặc ở tất cả bộ NST1. Khái niệm: Thể dị bội là cơ thể mà trong tế bào sinh dưỡng có một hoặc một cặp NST bị thay đổi về số lượng. Sự biến đổi về số lượng NST không chỉ xảy ra ở 1 cặp NST mà cũng có thể xảy ra ở một số cặp NST Mất 2 NST thuộc 2 cặp tương đồng khác nhau → thể một nhiễm kép (2n – 1 – 1) Thêm 2 NST thuộc 2 cặp tương đồng khác nhau → thể tam nhiễm kép (2n + 1 + 1) Ngoài ra còn có thể bốn nhiễm 2n+2 và bốn nhiễm kép 2n+2+2 đến lớp 12 môn sinh học bài 6 Đột biến số lượng NST2. Các dạng: Gồm có 3 dạng VD: ở ruồi gấm 2n = 8* 2n+1 	2n+1 = 9	* 2n- 1 	 	2n-1 = 7* 2n -2 	 	2n-2 = 6Tiết 24: ĐỘT BiẾN SỐ LƯỢNG NHIỄM SẮC THỂI- THỂ DỊ BỘI* Đột biến số lượng NST:1. Khái niệm: Thể dị bội là cơ thể mà trong tế bào sinh dưỡng có một hoặc một cặp NST bị thay đổi về số lượng. 2. Các dạng: Gồm có 3 dạng VD: ở ruồi gấm 2n = 8* 2n+1 	2n+1 = 9	* 2n- 1 	 	2n-1 = 7* 2n -2 	 	2n-2 = 6Em thảo luận cặp, quan sát sơ đồ trình bày sự phát sinh thể dị bội? ?II- SỰ PHÁT SINH THỂ DỊ BỘIHãy quan sát H: Cơ chế phát sinh các thể dị bội (2n + 1) và (2n – 1).Tế bào sinh Giao tử:G:Hợp tử:2n+12n-1♀(♂)♂(♀) 2n2nnnn+1n–1 C1. Sự phân ly của 1 cặp NST hình thành các giao tử có bộ NST như thế nào trong Trường hợp bình thường? Trường hợp bị rối loạn?C2. Các giao tử nói trên tham gia thụ tinh tạo hợp tử có số lượng NST như thế nào? Mỗi giao tử chỉ chứa 1 NST của cặp (n).+ Một giao tử có 2 NST của cặp (n + 1).+ Một giao tử không chứa NST nào của cặp đó (n – 1). Giao tử có 2 NST của cặp (n + 1) kết hợp với giao tử bình thường (n) → tạo hợp tử (2n + 1) Giao tử không chứa NST nào của cặp đó (n - 1) kết hợp với giao tử bình thường (n) → tạo hợp tử (2n - 1)Tiết 24: ĐỘT BiẾN SỐ LƯỢNG NHIỄM SẮC THỂI- THỂ DỊ BỘI* Đột biến số lượng NST:II- SỰ PHÁT SINH THỂ DỊ BỘI* Trong quá trình giảm phân một bên bố hoặc mẹ phát sinh giao tử bình thường cho 2 giao tử (n) và một bên phát sinh giao tử không bình thường cho 2 giao tử ( n+1) và (n- 1)+ Sự kết hợp giữa giao tử ( n )với giao tử (n+1) được hợp tử (2n + 1)+ Sự kết hợp giữa giao tử (n )với giao tử ( n-1) được hợp tử ( 2n – 1)- Theo sơ đồ: P: ♀(♂) (2n)	x ♀(♂) (2n)GP: n , n 	n+1, n-1F: 	2n+1, 	2n-1 Tiết 24: ĐỘT BiẾN SỐ LƯỢNG NHIỄM SẮC THỂI- THỂ DỊ BỘI* Đột biến số lượng NST:II- SỰ PHÁT SINH THỂ DỊ BỘI* Trong quá trình giảm phân một bên bố hoặc mẹ phát sinh giao tử bình thường cho 2 giao tử (n) và một bên phát sinh giao tử không bình thường cho 2 giao tử ( n+1) và (n- 1)+ Sự kết hợp giữa giao tử ( n )với giao tử (n+1) được hợp tử (2n + 1)+ Sự kết hợp giữa giao tử (n )với giao tử ( n-1) được hợp tử ( 2n – 1)- Theo sơ đồ: P: ♀(♂) (2n)	x ♀(♂) (2n)GP: n , n 	n+1, n-1F: 	2n+1, 	2n-1 ?* Hậu quả:Em hãy cho biết hậu quả của thể dị bội Nho ĐB (nhiều màu sắc khác nhau)Các cà chua ĐB( nhiều dạng)`Bộ NST người bệnh Đao 2n + 1 = 46 + 1 = 47 NST(Tăng thêm 1 NST thứ 21)Một số hình ảnh biểu hiện của người bị bệnh ĐaoBộ NST người mắc hội chứng Tớcnơ chỉ có 1 NST giới tính X2n – 1 = 46 – 1 = 45 NSTSự thay đổi màu sắc ở bọ cánh cứng(ĐB dị bội thể)Tiết 24: ĐỘT BiẾN SỐ LƯỢNG NHIỄM SẮC THỂI- THỂ DỊ BỘI* Đột biến số lượng NST:II- SỰ PHÁT SINH THỂ DỊ BỘI* Trong quá trình giảm phân một bên bố hoặc mẹ phát sinh giao tử bình thường cho 2 giao tử (n) và một bên phát sinh giao tử không bình thường cho 2 giao tử ( n+1) và (n- 1)+ Sự kết hợp giữa giao tử ( n )với giao tử (n+1) được hợp tử (2n + 1)+ Sự kết hợp giữa giao tử (n )với giao tử ( n-1) được hợp tử ( 2n – 1)- Theo sơ đồ: P: ♀(♂) (2n)	x ♀(♂) (2n)GP: n , n 	n+1, n-1F: 	2n+1, 	2n-1 * Hậu quả:- Bệnh ở người như: Đao, Tơcnơ- Thực vật:biến đổi về hình dạng, kích thước, màu sắc. Sự phát triển nhanh của một số ngành công nghiệp, đặc biệt là công nghiệp hóa học đã tạo ra nhiều loại hóa chất mới. Các hóa chất này đi vào cơ thể con người qua không khí, nước uống, thực phẩm, . . . Các thuốc diệt cỏ, thuốc trừ sâu đã làm tăng rõ rệt tần số đột biến NST ở người sử dụng. Các hóa chất mà Mỹ đã rãi xuống Miền Nam gây hậu quả di truyền lâu dài. Việc sử dụng thuốc trừ sâu không đúng quy cách và các loại thuốc đã cấm sử dụng, gây hậu quả xấu đối với môi trường. Trên những người nhiễm độc cấp do hóa chất bảo vệ TV, photpho hữu cơ gây ra biến đổi số lượng và cấu trúc NST. Người làm ruộng ở những vùng sử dụng hóa chất nói trên có tỉ lệ đột biến NST cao hơn những người làm nghề khác (6,9% - 9,32% )SỰ ẢNH HƯỞNG CỦA MÔI TRƯỜNG ĐẾN ĐỘT BIẾN PHUN THUỐC HÓA HỌCNƯỚC BỊ Ô NHIỄMKHÔNG KHÍ BỊ Ô NHIỄMMÁY BAY MỸ RẢI CHẤT ĐỘC MÀU DA CAM (ĐIÔXIN)Tiết 24: ĐỘT BiẾN SỐ LƯỢNG NHIỄM SẮC THỂI- THỂ DỊ BỘI* Đột biến số lượng NST:II- SỰ PHÁT SINH THỂ DỊ BỘI* Trong quá trình giảm phân một bên bố hoặc mẹ phát sinh giao tử bình thường cho 2 giao tử (n) và một bên phát sinh giao tử không bình thường cho 2 giao tử ( n+1) và (n- 1)+ Sự kết hợp giữa giao tử ( n )với giao tử (n+1) được hợp tử (2n + 1)+ Sự kết hợp giữa giao tử (n )với giao tử ( n-1) được hợp tử ( 2n – 1)- Theo sơ đồ: P: ♀(♂) (2n)	x ♀(♂) (2n)GP: n , n 	n+1, n-1F: 	2n+1, 	2n-1 ?* Hậu quả:- Bệnh ở người như: Đao, Tơcnơ- Thực vật:biến đổi về hình dạng, kích thước, màu sắc. Chúng ta cần phải làm gì để hạn chế sự xuất hiện của các đột biến? Là học sinh, các em có thể làm gì để góp phần hạn chế sự xuất hiện của các đột biến?Ghi nhôù	- Ñoät bieán theâm hoaëc maát moät NST thuoäc một caëp NST naøo ñoù hoaëc maát moät caëp NST töông ñoàng coù theå xaûy ra ôû ngöôøi, ñoâng vaät vaø thöïc vaät. 	- Caùc ñoät bieán naøy thöôøng do moät caëp NST khoâng phaân li trong giaûm phaân, daãn ñeán taïo thaønh giao töû maø caëp NST töông ñoàng naøo ñoù coù 2 NST hoaëc khoâng coù NST.Chọn câu trả lời đúng nhất?Câu 1: Đột biến thể dị bội là dạng đột biến: a. NST bị thay đổi về cấu trúc b. Bộ NST tăng theo bội số của n và lớn hơn 2n c. Bộ NST tăng thêm hoặc mất đi 1 NST d. Bộ NST chỉ có 1 NST của mỗi cặp tương đồngCâu 2: Sự biến đổi số lượng ở một cặp NST thường thấy ở những dạng nào? Thể tam nhiễm	b. Thể một nhiễm.c. Thể không nhiễm.	d. Câu a, b và c.Câu 3: Tìm câu phát biểu sai:a. Trường hợp bộ NST lưỡng bội bị thêm hoặc mất 1 NST ở 1 hoặc một số cặp NST gọi là dị bội thểb. Dị bội thể xảy ra do có 1 cặp NST không phân li ở kì sau của giảm phânc. Đột biến dị bội thể chỉ gặp ở thực vậtd. Bệnh Đao có 3 NST trong cặp số 21 của ngườiACâu 4: Ở cây lưỡng bội của ngô có bộ NST lưỡng bội 2n = 20Số lượng NST trong bộ NST của thể ba nhiễm là bao nhiêu? Số lượng NST trong bộ NST của thể một nhiễm là bao nhiêu?Số lượng NST trong bộ NST của thể không nhiễm là bao nhiêu?2n + 1 = 20 + 1 = 21 NST2n – 1 = 20 – 1 = 19 NST2n – 2 = 20 – 2 = 18 NST* Học bài theo nội dung.* Chuẩn bị bài mới cho tiết sau:- Nghiên cứu qua bài 24 “đột biến số lượng nhiễm sắc thể” ( tiếp theo).- Tìm hiểu hiện tượng đa bội thể và sự hình thành đa bội thể. So sánh đa bội thể khác dị bội thể như thế nào?- Đọc các thông tin và các lệnh  SGK.HDVN CẢM ƠN VÀ CHÚC SỨC KHỎE CÁC THẦY GIÁO, CÔ GIÁOTiết 24: ĐỘT BiẾN SỐ LƯỢNG NHIỄM SẮC THỂI- THỂ DỊ BỘI* Đột biến số lượng NST:1. Khái niệm: Thể dị bội là cơ thể mà trong tế bào sinh dưỡng có một hoặc một cặp NST bị thay đổi về số lượng. 2. Các dạng: Gồm có 3 dạng VD: ở ruồi gấm 2n = 8* 2n+1 	2n+1 = 9	* 2n- 1 	 	2n-1 = 7* 2n -2 	 	2n-2 = 6II- SỰ PHÁT SINH THỂ DỊ BỘI* Trong quá trình giảm phân một bên bố hoặc mẹ phát sinh giao tử bình thường cho 2 giao tử (n) và một bên phát sinh giao tử không bình thường cho 2 giao tử ( n+1) và (n- 1)+ Sự kết hợp giữa giao tử ( n )với giao tử (n+1) được hợp tử (2n + 1)+ Sự kết hợp giữa giao tử (n )với giao tử ( n-1) được hợp tử ( 2n – 1)- Theo sơ đồ: P: ♀(♂) (2n)	x ♀(♂) (2n)GP: n , n 	n+1, n-1F: 	2n+1, 	2n-1 * Hậu quả:- Bệnh ở người như: Đao, Tơcnơ- Thực vật:biến đổi về hình dạng, kích thước, màu sắc.