Bài giảng Sinh học Lớp 9 - Bài 23: Đột biến số lượng nhiễm sắc thể - Cao Thị Ngọc Chinh

CHÀO MỪNG CÁC THẦY CÔ VỀ DỰ GIỜ LỚP 9HHoc sinh Cao Thi Ngoc ChinhTrường Trung học cơ sở Bac son Môn: Sinh học KIỂM TRA BÀI CŨĐột biến cấu trúc NST là gì? Có những dạng nào?Trả lời:- Đột biến cấu trúc NST là những biến đổi trong cấu trúc của NST. - Đột biến cấu trúc NST có các dạng: mất đoạn, lặp đoạn, đảo đoạnBài 23ĐỘT BIẾN SỐ LƯỢNG NHIỄM SẮC THỂBài 23 ĐỘT BIẾN SỐ LƯỢNG NHIỄM SẮC THỂNghiên cứu thông tin đầu tiên sách giáo khoa và cho biết thế nào là đột biến số lượng NST?Bài 23 ĐỘT BIẾN SỐ LƯỢNG NHIỄM SẮC THỂĐột biến số lượng NST là những biến đổi về số lượng xảy ra ở một hoặc một số cặp NST nào đó hoặc ở tất cả bộ NSTCó 2 dạng:- Thể dị bội- Thể đa bộiBài 23 ĐỘT BIẾN SỐ LƯỢNG NHIỄM SẮC THỂI. Thể dị bộiCặp NST tương đồng là gì?Cặp NST tương đồng là cặp NST gồm 2 NST giống nhau về hình dạng, kích thước.Thế nào là bộ NST lưỡng bôi?Bộ NST chứa các cặp NST tương đồng được gọi là bộ NST lưỡng bội, kí hiệu là 2nThế nào là bộ NST đơn bội bôi?Bộ NST trong giao tử chỉ chứa 1 NST của cặp tương đồng được gọi là bộ NST đơn bội, kí hiệu là nChúng ta đã biết rằng bình thường trong tế bào, NST luôn tồn tại thành từng cặp tương đồng tức là mỗi cặp gồm 2 NST giống nhau, Vậy nếu có một sự thay đổi nào đó về số lượng NST trong một hoặc một số cặp NST tương đồng thì sao?Xin mời các em quan sát một số hình ảnh sau đây:Quan sát hình và cho biết điểm khác nhau giữa bộ NST của bệnh nhân Đao và bộ NST của người bình thường?Thể 3 nhiễm Bộ NST của nam giới bình thườngBộ NST bệnh nhân Đao(2n+1)Thế nào là thể 3 nhiễm?Đáp ánThể ba nhiễm là cơ thể mà trong tế bào sinh dưỡng có một hoặc một số cặp NST tương đồng tăng thêm 1 NST thứ ba (có 2n+1 NST)Thể 1 nhiễm (2n-1)Điểm khác nhau giữa bộ NST của bệnh nhân Tớcnơ và bộ NST của người bình thường?Bộ NST của nữ giới bình thườngBộ NST bệnh nhân TớcnơThế nào là thể 1 nhiễm?Đáp ánThể ba nhiễm là cơ thể mà trong tế bào sinh dưỡng có một hoặc một số cặp NST tương đồng tăng thêm 1 NST thứ 3 (có 2n+1 NST)Thể một nhiễm là cơ thể mà trong tế bào sinh dưỡng có một hoặc một số cặp NST tương đồng bị mất đi 1 NST (có 2n-1 NST)Từ các thông tin trên hãy cho biết thể dị bội là gì?Bài 23 ĐỘT BIẾN SỐ LƯỢNG NHIỄM SẮC THỂI. Thể dị bội- Thể dị bội là cơ thể mà trong tế bào sinh dưỡng có một hoặc một số cặp NST bị thay đổi về số lượng.Thể dị bội có những dạng nào?Bài 23 ĐỘT BIẾN SỐ LƯỢNG NHIỄM SẮC THỂI. Thể dị bội- Thể dị bội là cơ thể mà trong tế bào sinh dưỡng có một hoặc một số cặp NST bị thay đổi về số lượng.- Có các dạng sau đây:+ (2n+1): thể ba nhiễm+ (2n-1): thể một nhiễmCòn dạng nào nữa không?Mời các em quan sát hình ảnh sau đâyBộ NST ruồi giấm 2n = 8(2n + 2)Thể 4(2n - 2)Thể 0Bài 23 ĐỘT BIẾN SỐ LƯỢNG NHIỄM SẮC THỂI. Thể dị bội- Thể dị bội là cơ thể mà trong tế bào sinh dưỡng có một hoặc một số cặp NST bị thay đổi về số lượng.- Có các dạng sau đây:+ (2n+1): thể ba nhiễm+ (2n-1): thể một nhiễm+ (2n+2): thể bốn+(2n-2): thể khôngIIVIIIIIIVVVIIVIIIIXXXIXIIXIIIHình: Quả của cây cà độc dượcI. Quả của cây lưỡng bội bình thường có 2n = 24 NST II-XIII. Quả của 12 kiểu cây dị bội khác nhau có (2n + 1) = 25 NSTQuan sát hình cho biết:Quả của 12 kiểu cây dị bội (2n + 1) khác với quả của cây bình thường (2n) như thế nào về: Hình dạng: Kích thước:tròn hơn hay dài hơnTo hơn hay nhỏ hơn* Các thể dị bội ở cà độc dược:Bài 23 ĐỘT BIẾN SỐ LƯỢNG NHIỄM SẮC THỂI. Thể dị bộiII. Sự phát sinh thể dị bội2nnn2nn–1 nn+1 nn–1 Sự phân ly của 1 cặp NST hình thành các giao tử có bộ NST như thế nào trong các trường hợp sau: - Trường hợp bình thường?- Trường hợp bị rối loạn?Các giao tử nói trên tham gia thụ tinh tạo hợp tử có số lượng NST như thế nào? Hình 23.2. Cơ chế phát sinh các thể dị bội có (2n+1) và (2n-1) NSTHọc sinh quan sát Hình 23.2 thảo luận (3 phút) trả lời câu hỏi: ? Sự phân ly của 1 cặp NST hình thành các giao tử có bộ NST như thế nào trong: - Trường hợp bình thường?- Trường hợp bị rối loạn?? Các giao tử nói trên tham gia thụ tinh tạo hợp tử có số lượng NST như thế nào? Cho ra hai loại giao tử, mỗi giao tử chứa 1 NST của cặp(n).Tạo ra 2 giao tử: + Một giao tử có 2 NST của cặp (n + 1)+ Một giao tử không chứa NST nào của cặp (n – 1) Giao tử bình thường (n) kết hợp với giao tử bất thường có 2 NST (n+1) tạo hợp tử (2n + 1) Thể 3 nhiễm Giao tử bình thường (n) kết hợp với giao tử bất thường không chứa NST nào (n-1) tạo hợp tử (2n - 1) Thể 1 nhiễm2nnn2nn–1 nn+1 nn–1 Trình bày cơ chế phát sinh các thể dị bội (2n+1) và (2n – 1) NST?Cơ chế:Do một cặp NST nào đó của một bên bố hoặc mẹ không phân li trong giảm phân đã tạo ra một giao tử mang 2 NST (n+1) và một giao tử không mang NST nào (n-1)+Giao tử (n+1) kết hợp với giao tử bình thường (n) trong thụ tinh tạo hợp tử mang 3 NST hình thành thể (2n+1)+Giao tử (n-1) kết hợp với giao tử bình thường (n) trong thụ tinh tạo hợp tử mang 1 NST hình thành thể (2n-1)Ví dụ ở ruồi giấm2n = 8n = 4n = 4n+1 = 5n-1 = 3P:G:Hợp tửX2n = 82n+1=92n - 1=7Giải thích cơ chế phát sinh các trường hợp sau đâyBộ NST bệnh nhân ĐaoBệnh nhân ĐaoDựa vào sơ đồ lai hãy trình bày cơ chế trẻ sinh ra bị bệnh Đao ?xPNST 21NST 21GF13 NST 21Bệnh ĐaoBộ NST bệnh nhân TớcnơBệnh nhân TớcnơxP44A + XY44A + XXG(22A + XY)(22A + O)(22A + X)F1(44A + XXY)(44A + XO)(Claiphentơ) (Tơcnơ) Quan sát các hình trên và cho biết nguyên nhân phát sinh thể dị bội là gì?Mĩ ném bom nguyên tử xuống Nhật Máy bay Mỹ rải chất diệt cỏ Nguyên nhân: Các tác nhân vật lí hoặc hóa học trong ngoại cảnh. Ảnh hưởng phức tạp của môi trường trong cơ thể.=> Tác động vào kì sau của quá trình giảm phân gây ra sự không phân li của 1 hoặc 1 số cặp NST Bộ NST người bệnh Đao 2n + 1 = 46 + 1 = 47 NST(Tăng thêm 1 NST thứ 21)Một số hình ảnh biểu hiện của người bị bệnh ĐaoBộ NST người mắc hội chứng Tớcnơ chỉ có 1 NST giới tính X2n – 1 = 46 – 1 = 45 NSTTừ các hình ảnh trên hãy nêu hậu quả của đột biến dị bội.Bệnh nhân TớcnơBệnh nhân ĐaoHậu quả - Gây biến đổi hình dạng, kích thước ở thực vật.- Gây ra một số bệnh tật ở người và động vật hoặc làm giảm sức sống của cơ thể.Quan sát các hình ảnh sau đây và cho biết để hạn chế phát sinh các đột biến theo em chúng ta cần làm gì?Tích cực tham gia bảo vệ môi trường Sử dụng hơp lí thuốc bảo vệ thực vật Sử dụng thực phẩm an toàn - Hạn chế sử dụng thuốc bảo vệ thực vật và chất độc hóa họcSử dụng thực phẩm an toànTăng cường công tác vệ sinh môi trường- Tuyên truyền cho mọi người ý thức bảo vệ môi trường.Củng cốHoàn thàng các bài tập sauDẶN DÒ1. Học bài và trả lời câu 1,2,3 SGK trang 682. Chuẩn bị bài mới cho tiết sau:- Nghiên cứu qua bài 24 “Đột biến số lượng nhiễm sắc thể” (tiếp theo).+ Tìm hiểu hiện tượng thể đa bội. So sánh thể đa bội với thể dị bội + Sự hình thành thể đa bội do nguyên phân và giảm phân không bình thường diễn ra như thế nào?- Sưu tầm tư liệu và mô tả một số giống cây trồng đa bội ở Việt Nam. CẢM ƠN VÀ CHÚC SỨC KHỎE CÁC THẦY GIÁO, CÔ GIÁO