Bài giảng Sinh học Lớp 9 - Bài 33: Gây đột biến nhân tạo trong chọn giống

CHÀO MỪNG CÁC THẦY CÔ ĐẾN VỚI BÀI GIẢNG ĐIỆN TỬ SINH HỌC 9 GÂY ĐỘT BIẾN NHÂN TẠO TRONG CHỌN GIỐNGBài 33Câu 1. Đột biến là gì ? Đột biến gồm những loại nào - Đột biến là những biến đổi trong vật chất di truyền (ADN , NST) - Đột biến có 2 loại : Đột biến gen và đột biến NSTCâu 2. Nêu nguyên nhân phát sinh đột biến ? - Đột biến xuất hiện trong điều kiện tự nhiên hoặc do con người (Đột biến nhân tạo) - Nguyên nhân là do các tác nhân vật lí hoặc tác nhân hóa học.Nhắc Lại Kiến ThứcTác nhân Tiến hànhKết quả Ứng dụngTia phóng xạ α, β, ﻻTia tử ngoạiSốc nhiệtI. Gây đột biến nhân tạo bằng tác nhân vật lí Chiếu tia, các tia xuyên qua màng ,mô(xuyên sâu) -Tác động lên ADN Gây đột biến gen Chấn thương, gây đột biến ở NST - Chiếu xạ vào hạtnảy mầm, đỉnh sinh trưởng...- Mô thực vật nuôi cấyChiếu tia, các tiaxuyên qua màng (xuyên nông)- Gây đột biến genXử lí vi sinh vật, bàotửvà hạt phấnTăng giảm nhiệt độ môi trường đột ngột Mất cơ chế tự bảo vệ sự cân bằng. - Tổn thương thoi phân bào gây rối loạn phân bào - Đột biến số lượng NSTGây hiện tượng đa bội ở một số loại cây trồng (Đặc biệt là cây họ cà)I. Gây đột biến nhân tạo bằng tác nhân vật lí Tại sao các tia phóng xạ có khả năng gây đột biến? Vì tia phóng xạ khi xuyên qua các mô chúng tác động trực tiếp hay gián tiếp lên ADN trong tế bào gây ra đột biến gen hoặc làm chấn thương NST gây đột biến NSTNgười ta sử dụng tia phóng xạ để gây đột biến ở thực vật theo những cách nào?I. Gây đột biến nhân tạo bằng tác nhân vật lí Trong chọn giống thực vật, chiếu xạ vào hạt nảy mầm, đỉnh sinh trưởng, chiếu xạ vào mô thực vật nuôi cấy.Tại sao tia tử ngoại thường được dùngđể xử lý các đối tượng có kích thước bé?I. Gây đột biến nhân tạo bằng tác nhân vật lí Vì các tia tử ngoại không có khả năng xuyên sâu như tia phóng xạSốc nhiệt là gì? tại sao sốc nhiệt cũng có khả năng gây đột biến? Sốc nhiệt chủ yếu gây ra loại đột biến nào?I. Gây đột biến nhân tạo bằng tác nhân vật lí Sốc nhiệt là sự tăng hoặc giảm nhiệt độ môi trường một cách đột ngột làm cho cơ chế tự bảo vệ cân bằng cơ thể không kịp điều chỉnh  tổn thương thoi phân bào  rối loạn phân bào  đột biến số lượng NSTII. Gây đột biến nhân tạo bằng tác nhân hoá học Những hóa chất nào thường sử dụng để gây đột biến nhân tạo ? Hóa chất thường dùng: + Êtyl mêtan sunphônat (EMS) + Ni trôzô mêtyl urê (NMU) + Ni trôzô êtyl urê (NEU) + CônsixinII. Gây đột biến nhân tạo bằng tác nhân hoá học Người ta dùng tác nhân hoá học để tạo ra các đột biến bằng những phương pháp nào? Phương pháp thực hiện: -Đối với cây trồng: + Ngâm hạt khô hay hạt nảy mầm vào dung dịch hóa chất + Tiêm dung dịch hóa chất vào bầu nhụy + Quấn bông có tẩm dung dịch hóa chất vào đỉnh sinh trưởng của thân hoặc chồi. -Đối với vật nuôi:Cho hóa chất tác dụng lên tinh hoàn hoặc buồng trứng.II. Gây đột biến nhân tạo bằng tác nhân hoá học - Vì khi vào tế bào dung dịch hóa chất tác động lên phân tử ADN làm thay thế cặp nuclêôtit, mất hoặc thêm cặp nuclêôtit. - Vì có những loại hóa chất chỉ tác động lên một loại nuclêôtit xác định nên có thể chủ động gây ra những đột biến theo ý muốn.Tại sao khi thấm vào tế bào, một số hóa chất lại gây đột biến gen? Trên cơ sở nào mà người ta hi vọng có thể gây ra những đột biến theo ý muốn?II. Gây đột biến nhân tạo bằng tác nhân hoá học Tại sao dùng cônsixin có thể gây ra các thể đa bội? Khi dung dịch cônsixin thấm vào mô đang phân bào gây cản trở sự hình thành thoi phân bào làm cho NST không phân li.II. Gây đột biến nhân tạo bằng tác nhân hoá họcEm hãy cho biết các tác nhân hóa học có thể gây ra các dạng đột biến nào? Kết quả: Dung dịch hóa chất tác động lên phân tử ADN làm thay thế cặp nuclêôtit, mất cặp nuclêôtit hay cản trở sự hình thành thoi vô sắcIII. Sử dụng đột biến nhân tạo trong chọn giốngĐột biến nhân tạo được sử dụng trong chọn giống như thế nào?Sử dụng đột biến nhân tạo trong chọn giống gồm :Chọn giống VSV Chọn giống cây trồng Chọn giống động vật - Người ta sử dụng các thể đột biến trong chọn giống VSV và cây trồng theo hướng nào? Tại sao?- Tại sao người ta ít sử dụng phương pháp gây đột biến trong chọn giống vật nuôi? III. Sử dụng đột biến nhân tạo trong chọn giống III. Sử dụng đột biến nhân tạo trong chọn giốngIII. Sử dụng đột biến nhân tạo trong chọn giống III. Sử dụng đột biến nhân tạo trong chọn giốngNgười ta sử dụng các thể đột biến trong chọn giống VSV và cây trồng theo hướng nào? Tại sao? Chọn giống VSV- Chọn các thể đột biến tạo ra chất có hoạt tính cao. Chọn thể đột biến sinh trưởng mạnh để tăng sinh khối ở nấm men và vi khuẩn. Chọn các thể đột biến giảm sức sống, không còn khả năng gây bệnh để sản xuất văcxin.  Trong chọn giống cây trồngChọn các đột biến rút ngắn thời gian sinh trưởng, tăng năng suất và chất lượng, chống sâu bệnh, chống chịu được với điều kiện bất lợi để nhân lên hoặc sử dụng lai tạo kết hợp với chọn lọc để tạo ra giống mới .III. Sử dụng đột biến nhân tạo trong chọn giống+Trong chọn giống vi sinh vật: xử lý bào tử nấm pênixilin bằng tia phóng xạ tạo được chủng pênixilin có hoạt tính cao hơn 200 lần dạng ban đầu. + Trong chọn giống thực vật: - Giống táo má hồng đã được xử lý bằng hóa chất NMU từ giống táo Gia Lộc (Hải Dương) cho 2 vụ 1 năm ,quả tròn, ngọt, dòn, thơm, bên má trái khi chín có sắc tím hồng. - Sử dụng các thể đa bội ở dâu tằm, dương liễu,dưa hấu, nho, cam, cà chua... tạo giống cây trồng đa bội có năng suất cao, phẩm chất tốt.III. Sử dụng đột biến nhân tạo trong chọn giốngMột số thành tựu:4nDÂU TÂY LƯỠNG BỘIDÂU TÂY TỨ BỘI4nDÂU TÂY LƯỠNG BỘICà chua Hồng lan tạo ra từ thể đột biến tự nhiên của giống cà chua Ba Lan trắngCam lưỡng bội (bên trái), Cam tứ bội (bên phải)CAM TỨ BỘINho lưỡng bội Nho tứ bộiIII. Sử dụng đột biến nhân tạo trong chọn giống  Đối với vật nuôi Chỉ sử dụng với một số động vật bậc thấp khó áp dụng cho động vật bậc cao vì động vật bậc cao cơ quan sinh sản của động vật bậc cao nằm sâu trong cơ thể,dễ gây chết khi xử lý bằng tác nhân lí hóaIII. Sử dụng đột biến nhân tạo trong chọn giốngTại sao người ta ít sử dụng phương pháp gây đột biến trong chọn giống vật nuôi?Chọn các thể đột biếnVí dụ minh họaTạo ra chất có hoạt tính caoSinh trưởng mạnhSức sống kém hơn so với ban đầu, không còn khả năng gây bệnh. hãy bổ sung các chi tiết còn thiếu trong bảng tóm tắt về sử dụng đột biến nhân tạo trong chọn giống vi sinh vâtBÀI TẬP CỦNG CỐ Chủng nấm pênixilin có hoạt tính cao hơn 200 lần dạng ban đầuTăng sinh khối ở nấm men và vi khuẩnVacxin phòng bệnh cho người và gia súc