Bài giảng Sinh học Lớp 9 - Tiết 24, Bài 21: Đột biến gen - Năm học 2020-2021 - Lê Thị Huyền

TRƯỜNG THCS HÒA HIỆPNHIỆT LIỆT CHÀO MỪNGQÚI THẦY CÔ GIÁO VỀ DỰ GIỜ LỚP 9AMÔN: SINH HỌC 9HỘI THI GVDG CẤP HUYỆNNĂM HỌC: 2020-2021PHÒNG GD & ĐT HUYỆN XUYÊN MỘCGIÁO VIÊN THỰC HIỆN: LÊ THỊ HUYỀN2134652TRÒ CHƠI GIẢI Ô CHỮThể lệ trò chơi như sau : Lớp cử 3 đội chơi, lớp trưởng làm trọng tài ghi điểm.*Ô chữ gồm 6 hàng ngang, 1 từ khoá gồm 6 chữ cái. Mỗi đội lần lượt chọn ô chữ hàng ngang và trả lời trong vòng 30 giây; trả lời đúng ghi 20 điểm, trả lời sai ô chữ đó dành quyền trả lời cho đội khác. Nếu nhóm nào tìm ra được từ khóa trước khi trả lời hết các câu hỏi được 50 điểm.- Kết thúc trò chơi nhóm nào đạt nhiều điểm nhất thì nhóm đó thắng và được thưởng bằng 1 phần quà3Ô số1: Đây là một trong những nguyên tắc của quá trình ADN tự nhân đôi?Ô số 2: Hiện tượng con cái sinh ra giống bố mẹ là hiện tượng gì?Ô số 3: Loại đơn phân nào cấu tạo nên ADN?Ô số 4: Người đặt nền móng cho di truyền học là ai?Ô số 5: Bản chất hóa học của gen là gì? Ô số 6: Loại đơn phân nào cấu tạo nên protein?Từ chìa khoá: Hiện tượng con cái khác với bố mẹ và khác nhau ở nhiều chi tiết là hiện tượng gì?BBD T R U Y Ề N IIN U C L O T I T EEM E D E NNA NDDA X I T A M NN134652II Ổ S U N GTRÒ CHƠI GIẢI Ô CHỮBiến dị di truyềnBiến dị không di truyềnBiến dị tổ hợpĐột biếnThường biếnĐột biến genĐột biến NSTCHƯƠNG IV: BIẾN DỊSố lượng Cấu trúc CHƯƠNG IV: BIẾN DỊTIẾT 24 - BÀI 21: ĐỘT BIẾN GENTIẾT 24 - BÀI 21: ĐỘT BIẾN GENI. Đột biến gen là gì?Hãy gắn mạch còn lại cho đoạn mạch đơn sau?XATGTGTAXAaĐoạn ADN (a) có bao nhiêu cặp nuclêôtit?5 cặpTrình tự của các cặp nuclêôtit? - T – G – A – T – X – - A – X – T – A – G – ATATTAGXXGATTAGXTAXGATTAGXTAXGTAGXTAXGTAGXTAbacdH21.1. Một số dạng đột biến genTIẾT 24 - BÀI 21: ĐỘT BIẾN GENI. Đột biến gen là gì?Đoạn ADNSố cặp nuĐiểm khác so với đoạn (a)Đặt tên dạng biến đổibcdPhiếu học tập (số 1):Các em hãy quan sát H 21.1, đọc thông tin SGK, hoàn thành nội dung phiếu học tập.Thảo luận nhóm(2 phút)- Đoạn ADN ban đầu (a):có 5 cặp nu.TIẾT 24 - BÀI 21: ĐỘT BIẾN GENI. Đột biến gen là gì?Đoạn ADNSố cặp nuĐiểm khác so với đoạn (a)Đặt tên dạng biến đổibcdPhiếu học tập (số 1): Mất cặp X -G46Thêm cặp T - A Mất một cặp nu Thêm một cặp nuThay cặp A -T bởi cặp G - XThay cặp nu này bởi cặp nu khác5Đột biến gen là gì? Gồm những dạng nào?* Khái niệm: Đột biến gen là những biến đổi trong cấu trúc của gen liên quan tới một hoặc vài cặp Nu xảy ra tại một điểm nào đó trên phân tử ADN (gọi là đột biến điểm). * Gồm các dạng : Mất , thêm, thay thế 1 cặp hay vài cặp Nu. - Đột biến gen là biến dị di truyềnTIẾT 24 - BÀI 21: ĐỘT BIẾN GENI. Đột biến gen là gì?II. Nguyên nhân phát sinh đột biến gen: * Trong tự nhiên(Tác nhân bên ngoài)TIẾT 24 - BÀI 21: ĐỘT BIẾN GENI. Đột biến gen là gì?II. Nguyên nhân phát sinh đột biến gen: * Trong tự nhiên(Tác nhân bên ngoài)Nhà máy hạt nhân Thử vũ khí hạt nhânSử dụng thuốc trừ sâu Rác thải Hóa chất thực phẩm Khói bụi giao thông Hút thuốc lá TIẾT 24 - BÀI 21: ĐỘT BIẾN GENI. Đột biến gen là gì?II. Nguyên nhân phát sinh đột biến gen: * Trong tự nhiên(Tác nhân bên trong)Hoa phát sáng rực rỡ trong đêm. Ảnh: Planta. Các nhà khoa học đã biến đổi gen trên hai loài cây thuốc lá giúp chúng phát sáng kéo dài trong suốt vòng đời của cây, từ cây con đến khi trưởng thành. Không giống như các cây phát sáng biến đổi gen trước đây, các cây này sử dụng DNA của nấm phát quang sinh học.* Trong thực nghiệm : THẢO LUẬN NHÓM (3 phút) hoàn thành: phiếu học tập số 2Kết hợp thông tin từ các đoạn phim, tranh ảnh và nghiên cứu thông tin SGK. Các em hãy xác định những tác nhân gây đột biến gen?Nguyên nhân đột biến genTác nhânbên ngoàiTác nhân bên trongTrong tự nhiênThực nghiệmVật lí ( tia phóng xạ, tia tử ngoại, nhiệt, )Hóa học ( các hóa chất chất độc da cam, )Sinh học( một số virut, )Rối loạn trong quá trình tự sao chép của ADN Con người tạo ra các đột biến bằng các tác nhân vật lí, hoá họcTIẾT 24 - BÀI 21: ĐỘT BIẾN GENI. Đột biến gen là gì?II. Nguyên nhân phát sinh đột biến gen: * Tự nhiên: Do ảnh hưởng của môi trường trong hay ngoài cơ thể→ Làm rối loạn trong quá trình tự sao chép của ADN sai lệch đi so với khuôn mẫu ban đầu. * Thực nghiệm: Do con người tạo ra các đột biến nhân tạo bằng các tác nhân vật lí, hoá học.VD: thực vật, động vật biến đổi gen Để đề phòng đột biến gen cần lưu ý :Không nên trồng cây lương thực, thực phẩm trên đất bị ô nhiễm chất phóng xạ và chất độc hóa họcTích cực tham gia bảo vệ môi trường Sử dụng phương tiện ít gây ô nhiễm môi trường Sản xuất và sử dụng thực phẩm an toàn Vì vậy để phòng tránh đột biến gen. Chúng ta cần : + Đấu tranh chống sử dụng vũ khí hóa học, vũ khí hạt nhân .+ Sử dụng hóa chất bảo vệ thực vật đúng quy định, sản xuất lương thực, thực phẩm an toàn...+Tuyên truyền,vận động mọi người có ý thức tốt trong việc bảo vệ môi trường, trồng nhiều cây xanh, tiết kiệm năng lượng .TIẾT 24 - BÀI 21: ĐỘT BIẾN GENIII. Vai trò của đột biến gen: Quan sát các hình dưới đây và cho biết: đột biến nào có hại và đột biến nào có lợi cho bản thân sinh vật hoặc đối với con người?H 21.2. Đột biến gen làm mất khả năng tổng hợp diệp lục của cây mạ (màu trắng)H 21.3. Lợn con có đầu và chân sau dị dạngH 21.4. Đột biến gen ở cây lúa (b) làm cây cứng và nhiều bông hơn ở giống gốc (a)Có hạiCó hạiCó lợiĐột biến có hại23 + Tại sao đột biến gen lại gây ra biến đổi kiểu hình? + Tại sao đột biến gen lại gây hại cho bản thân sinh vật? + Vai trò của đột biến gen là gì?THẢO LUẬN NHÓM (2 phút)24GenmARNProteinBiến đổi trong cấu trúc genBiến đổimARNBiến đổi Protein Tương ứngBiến đổi Kiểu hìnhTính trạng Tại sao đột biến gen lại gây ra biến đổi kiểu hình?- Vì đột biến gen làm phá vỡ sự thống nhất hài hòa trong kiểu gen đã qua chọn lọc và duy trì lâu đời trong tự nhiên, gây ra những rối loạn trong quá trình tổng hợp protêin. Tại sao đột biến gen lại gây hại cho bản thân sinh vật? Vai trò của đột biến gen?- Đột biến gen thường có hại - Một số đột biến gen có lợi có ý nghĩa trong chọn giống và tiến hóa.Sơ đồ lai:P: Aa x AaGP: A, a A, aF: 1AA : 2Aa : 1aa+ đột biến làm biến đổi gen trội thành gen lặn(A→ a). VD: bệnh bạch tạng (kiểu gen: aa)+ đột biến làm biến đổi gen lặn thành gen trội(a→A). VD: bàn tay 6 ngón, ngón tay ngắn ( kiểu gen là AA và Aabệnh bạch tạng bàn tay 6 ngónThiếu máu do hồng cầu hình lưỡi liềm là dạng đột biến thay thế một cặp nu (thay thế cặp A-T bằng cặp X- G)Ngô biến đổi gen phòng chống sâu bệnhĐột biến gen làm cho cừu chân ngắn ở Anh không nhảy qua hàng rào vào phá vườn.Đột biến Có lợi Đột biến tăng tính chịu hạn, chịu rét ở cây lúaHoa hồng xanh Ngô cao sản Đột biến thân lùn ở lúaTIẾT 24 - BÀI 21: ĐỘT BIẾN GENIII. Vai trò của đột biến gen: - Đa số đột biến gen tạo ra các gen lặn, khi ở thể đồng hợp biểu hiện ra kiểu hình có hại cho bản thân SV: Vì chúng phá vỡ sự thống nhất hài hoà trong kiểu gen , gây ra những rối loạn trong quá trình tổng hợp prôtêin. VD: bệnh bạch tạng - Một số đột biến gen có lợi có ý nghĩa trong chọn giống vật nuôi, cây trồng và tiến hoá của sinh vật.VD : ĐB cây lúa có nhiều nhánh và bông, tăng khả năng chịu hạn , chịu rét ở lúa..TIẾT 24 - BÀI 21: ĐỘT BIẾN GENI. Đột biến gen là gì?II. Nguyên nhân phát sinh đột biến gen: III. Vai trò của đột biến gen: - Đa số đột biến gen tạo ra các gen lặn, khi ở thể đồng hợp biểu hiện ra kiểu hình có hại cho bản thân SV: Vì chúng phá vỡ sự thống nhất hài hoà trong kiểu gen , gây ra những rối loạn trong quá trình tổng hợp prôtêin. VD: bệnh bạch tạng - Một số đột biến gen có lợi có ý nghĩa trong chọn giống vật nuôi, cây trồng và tiến hoá của sinh vật.VD : ĐB cây lúa có nhiều nhánh và bông, tăng khả năng chịu hạn , chịu rét ở lúa..* Tự nhiên: Do ảnh hưởng của môi trường trong hay ngoài cơ thể→ Làm rối loạn trong quá trình tự sao chép của ADN sai lệch đi so với khuôn mẫu ban đầu. * Thực nghiệm: Do con người tạo ra các đột biến nhân tạo bằng các tác nhân vật lí, hoá học.VD: thực vật, động vật biến đổi gen * Khái niệm: Đột biến gen là những biến đổi trong cấu trúc của gen liên quan tới một hoặc vài cặp Nu xảy ra tại một điểm nào đó trên phân tử ADN (gọi là đột biến điểm). * Gồm các dạng : Mất , thêm, thay thế 1 cặp hay vài cặp Nu. - Đột biến gen là biến dị di truyền.30 Là những biến đổi trongcấu trúc của gen liên quan tới một hoặc một số cặp nucleotit Hoạt động luyện tập:Một đoạn gen có trình tự sắp xếp các nuclêôtit như sau:– X – G – A – T – A – – G – X – T – A – T –1. Do đột biến thêm cặp A – T vào giữa cặp nuclêôtit số 1 và 2 . Hãy đọc trình tự đoạn mạch của gen đột biến đó.– X – A – G – A – T – A – – G – T – X – T – A – T – 2. Do đột biến thay thế cặp nuclêôtit thứ 3 bởi cặp G - X. Hãy đọc trình tự đoạn mạch của gen đột biến đó.– X – G – G – T – A – – G – X – X – A – T –Hoạt động vận dụng Bài tập 1: Bài tập 2Cho gen a có chiều dài là 5100 Ao và có 3600 số liên kết hiđrô (H), do đột biến gen a biến đổi thành gen b ngắn hơn gen a 3,4 Ao và ít hơn 2 liên kết hiđrô.Cho biết tên đột biến. Xảy ra ở cặp nu nào? HƯỚNG DẪN - Gen b ngắn hơn gen a 3,4 Ao nên đã xảy ra đột biến mất 1 cặp nu. - Gen b ít hơn gen a 2 liên kết H nên xảy ra mất cặp A=T. Hoạt động mở rộng - Sưu tầm một số tranh ảnh đột biến ở sinh vật. Một số thông tin về: - Tần số đột biến gen. Tần số đột biến gen có thể thay đổi tùy thuộc vào những yếu tố nào?- Cơ chế phát sinh đột biến gen Gen —> tiền đột biến gen —> đột biến gen.- Tác động của các tác nhân gây đột biếnHướng dẫn học và chuẩn bị bài: - Học bài, làm bài tập.- Xem trước chủ đề: Đột biến NST (Bài 22, 23, 24, 26)- Sưu tầm tranh, ảnh, đoạn video, thông tin liên quan đến chủ đề. Chuẩn bị nội dung phiếu học tập ở bài 22.XIN CHÂN THÀNH CÁM ƠNQUÝ THẦY CÔVÀ CÁC EM HỌC SINH