Bài giảng Vật lý Lớp 9 - Tiết 33, Bài 32: Điều kiện xuất hiện dòng điện cảm ứng

Chúc các em có giờ học tốtKIỂM TRA BÀI CŨ1. Có thể tạo ra dòng điện cảm ứng theo những cách nào?2. Trong trường hợp sau khi cho nam châm quay quanh trục thì có hiện tượng gì?NSNS 9420246mA0:6 mAKhoa vËt lÝ Tr­êng §hsp TnVËt lÝ kÜ thuËt= 1 ┴KĐIỀU KIỆN XUẤT HIỆN DÒNG ĐIỆN CẢM ỨNGTiết 33. Bài 32 I. Sự biến đổi số đường sức từ xuyên qua tiết diện của cuộn dâyThông tinTa đã biết, xung quanh nam châm có mộtTừ trường (dù là nam châm vĩnh cửu hay nam châm điện). Các nhà bác học cho rằng chính từ trường gây ra dòng điện cảm ứng trong cuộn dây dẫn kín.Ta không quan sát được từ trường bằng mắt, nhưng ta đã biết từ trường được biểu diễn bằng đường sức từ. Vậy hãy xét xem trong các thí nghiệm trên, số đường sức từ xuyên qua tiết diện S của cuộn dây có biến đổi không?Quan sát xem khiA.Đưa nam châm lại gần cuộn dây theo phương vuông góc với tiết diện S của cuộn dây.Các đường sức từ xuyên qua tiết diện S của cuộn dây biến thiên như thế nào? ( tăng hay giảm)Các đường sức từ xuyên qua tiết diện S của cuộn dây tăngB.Đặt nam châm nằm yên trong cuộn dây.Các đường sức từ xuyên qua tiết diện S của cuộn dây có thay đổi hay không ?Các đường sức từ xuyên qua tiết diện S của cuộn dây không thay đổi C.Đưa nam châm ra xa cuộn dây theo phương vuông góc với tiết diện S của cuộn dây.Các đường sức từ xuyên qua tiết diện S của cuộn dây biến thiên như thế nào? ( tăng hay giảm)Các đường sức từ xuyên qua tiết diện S của cuộn dây giảmD.Để nam châm đứng yên, cho cuộn dây dẫn chuyển động lại gần Nam châm Các đường sức từ xuyên qua tiết diện S của cuộn dây biến thiên như thế nào? ( tăng hay giảm)Các đường sức từ xuyên qua tiết diện S của cuộn dây tăngQuan sát hiện tượng lại từ đầuDựa theo các kết quả trên em có nhận xét gì về số đường sức từ xuyên qua tiết diện S của cuộn dây khi ta đưa một cực của nam châm lại gần hay ra xa đầu một cuộn dây và ngược lại?Khi đưa một cực của nam châm lại gần hay ra xa đầu một cuộn dây dẫn thì số đường sức từ xuyên qua tiết diện S của cuộn dây dẫn tăng hoặc giảm (biến thiên)NHẬN XÉT 1Khi đưa một cực của nam châm lại gần hay ra xa đầu một cuộn dây dẫn kín thì trong cuộn dây xuất hiện dòng điện cảm ứng. Vậy sự suất hiện của dòng điện cảm ứng có liên quan gì đến sự biến thiên số đường sức từ xuyên qua tiết diện S của cuộn dây dẫn kín hay không ?Trong các TN ở bài 31, ta đã biết những trường hợp xuất hiện dòng điện cảm ứng trong cuộn dây dẫn kín.C2 Đối chiếu kết quả của TN trên với việc khảo sát số đường sức từ xuyên qua tiết diện S của cuộn dây, hãy chọn từ thích hợp cho các ô trống của bảng 1.II. ĐIỀU KIỆN XUẤT HIỆN DÒNG ĐIỆN CẢM ỨNGChọn từ thích hợp cho các ô trống ở bảng sau:Làm thí nghiệmCó dòng điện cảm ứng hay không? Số đường sức từ xuyên qua tiết diện S có biến đổi hay không Đưa nam châm lại gần cuộn dây Để nam châm nằm yên Đưa nam châm ra xa cuộn dâyCóCóCóCóKhôngKhôngII. ĐIỀU KIỆN XUẤT HIỆN DÒNG ĐIỆN CẢM ỨNGC2C3Từ bảng trên, hãy cho biết trong trường hợp nào thì xuất hiện dòng điện cảm ứng trong cuộn dây dẫn kín ? Khi số đường sức từ xuyên qua tiết diện S của cuộn dây biến thiến ( tăng, giảm) thì trong cuộn dây có dòng điện cảm ứng. Dòng điện cảm ứng xuất hiện trong cuộn dây dẫn kín đặt trong từ trường của một nam châm khi số đường sức từ xuyên qua tiết diện S của cuộn dây biến thiênNhận xét 2KC4 Khi đóng hay ngắt mạch điện, từ trường của nam châm đột ngột xuất hiện hay biến mất, số đường sức từ xuyên qua tiết diện S của cuộn dây dẫn tăng,giảm, do đó trong cuộn dây xuất hiện dòng điện cảm ứng - Khi đóng mạch điện, cường độ dòng điện tăng từ không đến có, từ trường của nam châm điện mạnh lên, số đường sức từ biểu diễn từ trường tăng lên, số đường sức từ qua tiết diện S của cuộn dây dẫn cũng tăng lên.- Khi ngắt mạch điện, cường độ dòng điện trong nam châm điện giảm về không, từ trường của nam châm yếu đi, số đường sức từ biểu diễn từ trường giảm, số đường sức từ qua tiết diện S của cuộn dây dẫn giảm. Trong mọi trường hợp, khi số đường sức từ xuyên qua tiết diện S của cuộn dây dẫn biến thiên thì trong cuộn dây dẫn xuất hiện dòng điện cảm ứng.Kết luậnQua các nhận xét trên em có thể rút ra được kết luận gì về điều kiện để xuất hiện dòng điện cảm ứng ? Vì sao khi quay núm của đinamô thì đèn xe đạp lại sáng?Đinamô xe đạpNSIII. VẬN DỤNG C5NSNSNSKhi quay núm của đinamô thì nam châm quay theo. Khi một cực nam châm lại gần cuộn dây, số đường sức từ xuyên qua tiết diện S của cuộn dây tăng, lúc đó xuất hiện dòng điện cảm ứng. Khi cực đó của nam châm ra xa cuộn dây thì số đường sức từ xuyên qua tiết diện S của cuộn dây giảm, lúc đó cũng xuất hiện dòng điện cảm ứng. NSC6 Vì sao nam châm quay thì trong dây dẫn kín xuất hiện dòng điện cảm ứng? Khi nam châm quay, số đường sức từ xuyên qua tiết diện của cuộn dây thay đổi (biến thiên tăng, giảm), nên trong cuộn dây dẫn xuất hiện dòng điện cảm ứng.* Kiến thức về môi trường :- Dòng điện sinh ra từ trường và ngược lại từ trường lại sinh ra dòng diện. Điện trường và từ trường tồn tại trong một thể thống nhất gọi là điện từ trường.- Điện năng là nguồn năng lượng có nhiều ưu điểm : dễ sử dụng, dễ chuyển hoá thành các dạng năng lượng khác, dễ truyền tải đi xa .., nên ngày càng được sử dụng phổ biến.- Việc sử dụng điện năng không gây ra các chất thải độc hại cũng như các tác nhân gây ô nhiễm môi trường nên đây là nguồn năng lượng sạch.* Bảo vệ môi trường :- Thay thế các phương tiện giao thông sử dụng động cơ nhiệt bằng các phương tiện giao thông sử dụng động cơ điện.- Tăng cường sản xuất điện năng bằng các nguồn năng lượng sạch: năng lượng nước, năng lượng gió, năng lượng Mặt Trời. Trường hợp nào dưới đây, trong cuộn dây dẫn kín xuất hiện dòng điện cảm ứng?Số đường sức từ qua tiết diện S của cuộn dây dẫn kín lớn.Số đường sức từ qua tiết diện S của cuộn dây dẫn kín được giữ không thay đổi.C. Số đường sức từ qua tiết diện S của cuộn dây dẫn kín thay đổi.D. Từ trường xuyên qua tiết diện S của cuộn dây dẫn kín mạnh.C. Số đường sức từ qua tiết diện S của cuộn dây dẫn kín thay đổi.Bài tập Tìm từ thích hợp cho các chỗ trống sau:a) Dòng điện cảm ứng chỉ xuất hiện trong cuộn dây dẫn kín trong thời gian có sự .................................................qua tiết diện S của cuộn dây.b) Khi số đường sức từ qua tiết diện S của cuộn dây dẫn kín biến đổi thì trong cuộn dây dẫn xuất hiện ....................................biến đổi của số đường sức từdòng điện cảm ứng.MichaelFaraday (1791 - 1867), nhà vật lí và hoá học người Anh. Ông xuất thân trong một nhà nghèo, tự học thành tài và là bậc thầy về thực nghiệm. Những phát minh của ông mở đường cho việc chế tạo máy phát điện xoay chiều và nhiều máy quan trọng khác có ứng dụng rộng rãi trong đời sống và sản xuất. Ngày 29/8/1831, khi đưa thanh nam châm vào cuộn xê-lê-nô-it, Pha-ra-đây khẳng định trong cuộn dây đã xuất hiện dòng điện. Phát hiện ra hiện tượng cảm ứng điện từ được xem như một phát minh vĩ đại về vật lí ở thế kỉ XIX. Đọc phần có thể em chưa biết. Làm bài tập 32.1 , 32.4 SBT. Soạn trước 16 câu hỏi của đề cương để tiết sau ôn tập cho học kì I.Hướng dẫn về nhà:Chúc các em học sinh ngoan, học giỏi