Bài giảng Vật lý Lớp 9 - Tiết 44, Bài 40: Hiện tượng khúc xạ ánh sáng - Trường THCS Quảng Yên

 TRƯỜNG THCS QUẢNG YÊNXe thăm dò, tự vận hành chạy bằng năng lượng Mặt Trời đang di chuyển trên Mặt Trăng.Chöông 111: Quang HoïcChöông 111: Quang HoïcChöông 111: Quang HoïcÔN LẠI KIẾN THỨC LỚP 7Phaùt bieåu ñònh luaät truyeàn thaúng cuûa aùnh saùng. Trong moâi tröôøng trong suoát vaø ñoàng tính, aùnh saùng truyeàn ñi theo ñöôøng thaúng.Phaùt bieåu ñònh luaät phaûn xaï aùnh saùng. Tia phaûn xaï naèm trong maët phaúng chöùa tia tôùi vaø phaùp tuyeán cuûa göông ôû ñieåm tôùi. Goùc phaûn xaï baèng goùc tôùi. Ta nhìn thaáy moät vaät khi coù aùnh saùng truyeàn töø vaät ñoù vaøo maét ta.Ta nhìn thaáy moät vaät khi naøo ? Tiết 44 - Baøi 40 Hieän Töôïng Khuùc Xaï AÙnh SaùngTrong ly không có nước.Đũa thẳngQuan sát, nhận xét hình dạng chiếc đũa:Trong ly có nước thì như thế nào ? TÌNH HUỐNG ĐẦU BÀIĐũa gãy khúcĐũa thẳngQuan sát, nhận xét hình dạng chiếc đũa:TÌNH HUỐNG ĐẦU BÀITại sao quan sát đũa, bút chì, ống hút, trong trường hợp này chúng bị gãy khúc ? TÌNH HUỐNG ĐẦU BÀI đường gãy khúc.I. HIỆN TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNG1. Quan sátHIEÄN TÖÔÏNG KHUÙC XAÏ AÙNH SAÙNGBaøi 40 - 	Quan sát hình bên và nêu nhận xét về đường truyền của tia sáng là đường thẳng hay đường gãy khúc ?Từ S đến I ( trong không khí ).Từ I đến K ( trong nước ).Từ S đến mặt phân cách rồi đến K. đường thẳng. đường thẳng.NN’PQIKSKhoâng khíNöôùc	 Tia sáng truyền từ không khí sang nước (tức là truyền từ môi trường trong suốt này sang môi trường trong suốt khác) thì bị gãy khúc tại mặt phân cách giữa hai môi trường. Hiện tượng đó gọi là hiện tượng khúc xạ ánh sáng.I. HIỆN TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNG1. Quan sátHIEÄN TÖÔÏNG KHUÙC XAÏ AÙNH SAÙNGBaøi 40 - 2. Kết luậnNN’PQIKSKhoâng khíNöôùcI. HIỆN TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNG1. Quan sát2. Kết luận3. Một vài khái niệmNN’PQIKS- I laø ñieåm tôùi, - IK laø tia khuùc xa.ï- Ñöôøng NN’ vuoâng goùc vôùi maët phaân caùch laø phaùp tuyeán taïi ñieåm tôùi.- Maët phaúng chöùa tia tôùi SI vaøø phaùp tuyeán NN’ laø maët phaúng tôùi.irSI laø tia tôùi.Baøi 40 - HIEÄN TÖÔÏNG KHUÙC XAÏ AÙNH SAÙNG- 	 laø goùc khuùc xaï, kyù hieäu r.K I N' - laø goùc tôùi, kyù hieäu i .S I NI. HIỆN TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNG1,2,3. 	Quan saùt ñöôøng truyeàn cuûa moät tia saùng töø khoâng khí sang nöôùc. Boá trí thí nghieäm töông töï hình beân. 	Nhuùng thaúng ñöùng moät phaàn cuûa taám nhöïa chia ñoä phaúng vaøo trong nöôùc. 	Chieáu tia saùng laø laø treân maët taám nhöïa tôùi maët phaân caùch PQ taïi ñieåm tôùi I.4. Thí nghiệmBaøi 40 - HIEÄN TÖÔÏNG KHUÙC XAÏ AÙNH SAÙNG* Duïng cuï thí nghieäm goàm coù: OÅn aùp, ñeøn lazer, daây noái, moät baûng toân ñen, hoäp nhöïa chöùa nöôùc trong, taám nhöïa chia ñoä, moät giaù thí nghieäm. irC1. Haõy cho bieát tia khuùc xaï coù naèm trong maët phaúng tôùi khoâng ? Goùc tôùi vaø goùc khuùc xaï, goùc naøo lôùn hôn? C1:Tia khuùc xaï naèm trong maët phaúng tôùi. - Goùc tôùi lôùn hôn goùc khuùc xaï.I. HIỆN TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNG1. Quan sát2. Kết luận3. Một vài khái niệm4. Thí nghiệmBaøi 40 - HIEÄN TÖÔÏNG KHUÙC XAÏ AÙNH SAÙNGirC2. Haõy ñeà xuaát phöông aùn thí nghieäm ñeå kieåm tra nhöõng nhaän xeùt treân coù coøn ñuùng khi thay ñoåi goùc tôùi hay khoâng. I. HIỆN TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNG1. Quan sát2. Kết luận3. Một vài khái niệm4. Thí nghiệmBaøi 40 - HIEÄN TÖÔÏNG KHUÙC XAÏ AÙNH SAÙNGirK’S’irI. HIỆN TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNG1. Quan sát2. Kết luận3. Một vài khái niệm4. Thí nghiệmKhi tia saùng truyeàn töø khoâng khí sang nöôùc thì :- Tia khuùc xaï naèm trong maët phaúng tôùi.- Goùc khuùc xaï nhoû hôn goùc tôùi.5. Kết luậnBaøi 40 - HIEÄN TÖÔÏNG KHUÙC XAÏ AÙNH SAÙNGKhoâng khíNöôùcKhoâng khíNöôùciririrI. HIỆN TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNGC3. Haõy theå hieän keát luaän treân baèng hình veõ.irSNN’QPIKKhoâng khíNöôùcBaøi 40 - HIEÄN TÖÔÏNG KHUÙC XAÏ AÙNH SAÙNGirKhi tia saùng truyeàn töø khoâng khí sang nöôùc thì :- Tia khuùc xaï naèm trong maët phaúng tôùi.- Goùc khuùc xaï nhoû hôn goùc tôùi.1,2,3,4.5. Kết luậnKhoâng khíNöôùcI. HIỆN TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNGII. SỰ KHÚC XẠ CỦA TIA SÁNG KHI TRUYỀN TỪ NƯỚC SANG KHÔNG KHÍ	C4. Keát luaän treân coù coøn ñuùng trong tröôøng 	 	 	 hôïp tia saùng truyeàn töø nöôùc sang khoâng khí 	 	 hay khoâng ? 	 	 Ñeà xuaát moät phöông aùn thí nghieäm ñeå kieåm tra 	döï ñoaùn ñoù1. Dự đoánBaøi 40 - HIEÄN TÖÔÏNG KHUÙC XAÏ AÙNH SAÙNGKhi tia saùng truyeàn töø khoâng khí sang nöôùc thì :- Tia khuùc xaï naèm trong maët phaúng tôùi.- Goùc khuùc xaï nhoû hôn goùc tôùi.1,2,3,4.5. Kết luậnCK Có. Không. Dùng tia sáng chiếu từ nước sang không khí.I. HIỆN TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNGII. SỰ KHÚC XẠ CỦA TIA SÁNG KHI TRUYỀN TỪ NƯỚC SANG KHÔNG KHÍ1. Dự đoánBaøi 40 - HIEÄN TÖÔÏNG KHUÙC XAÏ AÙNH SAÙNG Dùng tia sáng chiếu từ nước sang không khí.2. Thí nghiệm kiểm tra* Duïng cuï thí nghieäm goàm coù: OÅn aùp, ñeøn lazer, daây noái, moät baûng toân ñen, hoäp nhöïa chöùa nöôùc trong, taám nhöïa chia ñoä, moät gheá ñeå ñôõ giaù thí nghieäm. I. HIỆN TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNGII. SỰ KHÚC XẠ CỦA TIA SÁNG KHI TRUYỀN TỪ NƯỚC SANG KHÔNG KHÍ1. Dự đoánBaøi 40 - HIEÄN TÖÔÏNG KHUÙC XAÏ AÙNH SAÙNGAB2. Thí nghiệm kiểm traCa) Boá trí thí nghieäm nhö hình veõ.b) Tìm vò trí ñaët maét ñeå thaáy aùnh saùng töø A phaùt ra. Dùng tia sáng chiếu từ nước sang không khí.I. HIỆN TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNGII. SỰ KHÚC XẠ CỦA TIA SÁNG KHI TRUYỀN TỪ NƯỚC SANG KHÔNG KHÍ1. Dự đoánBaøi 40 - HIEÄN TÖÔÏNG KHUÙC XAÏ AÙNH SAÙNG2. Thí nghiệm kiểm traC5. Chöùng minh raèng: Ñöôøng noái caùc vò trí A, B, C laø ñöôøng truyeàn cuûa tia saùng ñi töø A tôùi maét. Khi ñaët maét ôû vò trí C thì thaáy ñöôïc aùnh saùng töø A ôû trong nöôùc truyeàn ñeán maët phaân caùch giöõa nöôùc vaø khoâng khí roài tôùi maét. Vaäy, ñöôøng noái caùc vò trí A, B, C laø ñöôøng truyeàn cuûa tia saùng ñi töø A tôùi maét.ABCC6. Nhaän xeùt ñöôøng truyeàn cuûa tia saùng, chæ ra ñieåm tôùi, tia tôùi, tia khuùc xaï, veõ phaùp tuyeán taïi ñieåm tôùi. So saùnh ñoä lôùn goùc khuùc xaï vaø goùc tôùi.I. HIỆN TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNGII. SỰ KHÚC XẠ CỦA TIA SÁNG KHI TRUYỀN TỪ NƯỚC SANG KHÔNG KHÍ1. Dự đoánBaøi 40 - HIEÄN TÖÔÏNG KHUÙC XAÏ AÙNH SAÙNG2. Thí nghiệm kiểm traABCirNN’Điểm tới BTia tới ABTia khúc xạ BCPháp tuyến NN’ Góc khúc xạ . góc tới.Góc tới iGóckhúc xạ rlớn hơnI. HIỆN TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNGII. SỰ KHÚC XẠ CỦA TIA SÁNG KHI TRUYỀN TỪ NƯỚC SANG KHÔNG KHÍ1. Dự đoánBaøi 40 - HIEÄN TÖÔÏNG KHUÙC XAÏ AÙNH SAÙNG2. Thí nghiệm kiểm tra3. Kết luận Khi tia saùng truyeàn ñöôïc töø nöôùc sang khoâng khí thì :	- Tia khuùc xaï naèm trong 	 maët phaúng tôùi.- Goùc khuùc xaï lôùn hôn goùc tôùi.ABCirNN’III. VẬN DỤNGC7. Phaân bieät caùc hieän töôïng khuùc xaï vaø phaûn xaï aùnh saùng.Baøi 40 - HIEÄN TÖÔÏNG KHUÙC XAÏ AÙNH SAÙNGHIEÄN TÖÔÏNG PHAÛN XAÏ AÙNH SAÙNGTia tới gặp mặt phân cách giữa hai môi trường HIEÄNTÖÔÏNG KHUÙC XAÏ AÙNH SAÙNGTia tới gặp mặt phân cách giữa hai môi trường .............. .. .. ..Góc phản xạ . góc tới.Góc khúc xạ . .góc tới. bị hắt trở lại môi trường trong suốt cũ. bị gãy khúc và tiếp tục truyền vào môi trường trong suốt thứ hai. I. HIỆN TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNGII. SỰ KHÚC XẠ CỦA TIA SÁNG KHI TRUYỀN TỪ NƯỚC SANG KHÔNG KHÍbằngkhông bằngC8. Tại sao quan sát đũa, bút chì, ống hút, trong trường hợp này chúng bị gãy khúc ? III. VẬN DỤNGBaøi 40 - HIEÄN TÖÔÏNG KHUÙC XAÏ AÙNH SAÙNGI. HIỆN TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNGII. SỰ KHÚC XẠ CỦA TIA SÁNG KHI TRUYỀN TỪ NƯỚC SANG KHÔNG KHÍCTECBBVMT C8. Vì tia sáng ở dầu dưới của đũa, bút chì, ống hút, ngập chìm trong nước truyền tới mặt phân cách giữa nước và không khí bị khúc xạ nên quan sát thấy chúng bị gãy khúc. Củng cốCUÛNG COÁTiÕc qu¸ . . ! Em chän sai råi.TiÕc qu¸ . . ! Em chän sai råi.TiÕc qu¸ . . ! Em chän sai råi. 1/ Caùch veõ naøo bieåu dieãn ñuùng hieän töôïng khuùc xaï cuûa tia saùng khi ñi töø khoâng khí (Kk) vaøo nöôùc ?SNN’QIKK kNöôùcPCSNN’QIKK kNöôùcPASNN’QIKK kNöôùcPBSNN’QIKK kNöôùcPDDHoan h«. . . ! Đóng råi . . ! 2/ Haõy gheùp moãi phaàn a, b, c, vôùi moät phaàn 1, 2, 3 ñeå ñöôïc moät caâu coù noäi dung ñuùnga. Khi tia saùng truyeàn töø khoâng khí vaøo nöôùc thìb. Khi tia saùng truyeàn töø nöôùc vaøo khoâng khí thìc. ÔÛ hieän töôïng khuùc xaï aùnh saùng1. goùc khuùc xaï lôùn hôn goùc tôùi2. goùc khuùc xaï khaùc goùc tôùi3. goùc khuùc xaï nhoû hôn goùc tôùi- Veà nhaø hoïc baøi. Laøm caùc baøi taäp 40-41.2 ñeán 40-41.8 trang 83, 84 SBT.- Xem tröôùc Baøi 42- THAÁU KÍNH HOÄI TUÏ+ Ñaëc ñieåm cuûa thaáu kính hoäi tuï ? + Tìm hieåu caùc khaùi nieäm: Truïc chính, quang taâm, tieâu ñieåm, tieâu cöï cuûa thaáu kính hoäi tuï . HÖÔÙNG DAÃN VEÀ NHAØCHÚC SỨC KHOẺ QUÝ THẦY CÔ VÀ CÁC EM HỌC SINHCoù theå em chöa bieát Nếu ai không biết hiện tượng khúc xạ ánh sáng, họ thường ước lượng nhầm độ sâu của nước. Các em nhỏ lưu ý khi tập bơi, vì qua mắt của chúng ta đáy kênh, hồ ao, sông ngòi, suối, bể chứa nước, hình như cạn hơn gần 1/3 độ sâu thực của nó. Nếu tin vào độ sâu nhìn thấy đó có thể các em sẽ gặp nguy hiểm.Củng cố