Giáo án Đại số Lớp 9 - Tiết 63: Hình cầu diện tích mặt cầu & thể tích hình cầu - Năm học 2019-2020 - Trần Hải Nguyên

 §3 HÌNH CẦU 
DIỆN TÍCH MẶT CẦU & THỂ TÍCH HÌNH CẦU 
 Tuần : 34 tiết 63
Ngày soạn : 9/4 /2020
Ngày dạy : 
I. MỤC TIÊU : 
1/ Kiến thức : Nắm được các khái niệm của hình cầu : tâm , bán kính , đường kính , đường tròn lớn , mặt cầu . Hiểu được mặt cắt của hình cầu bởi một mặt phẳng luôn là một hình tròn 
2/ Kỹ năng : Nắm vững CT tính diện tích mặt cầu và áp dụng vào BT .
 3/ Thái độ : Cận thận , chính xác , thấy được hình ảnh và ứng dụng của hình cầu trong thực tế .
II. PHƯƠNG PHÁP : Đàm thoại gợi mở , nêu và giải quyết vấn đề .
III. CHUẨN BỊ : 
1/ Đối với GV : Bảng phụ , thước , compa , thiết bị quay nửa hình tròn , mô hình hình cầu . 
2/ Đối với HS : Dụng cụ vẽ hình , vật có dạng hình cầu .
IV. TIẾN TRÌNH : 
NỘI DUNG 
HOẠT ĐỘNG THẦY
HOẠT ĐỘNG TRÒ 
Hoạt động 1 : HÌNH CẦU ( 10 phút )
1. Hình cầu : 
- Khi quay một nửa đường tròn tâm O , bán kính R một vòng quanh đường kính AB cố định ta được 1 hình cầu .
- Nửa đường tròn trong phép quay trên tạo nênmặt cầu .
- Điểm O được gọi là tâm , R là bán kính của hình cầu hay mặt cầu đó .
* Khi quay một hình chữ nhật một vòng quanh một cạnh cố định , ta được hình gì ?
- Khi quay một tam giác vuông một vòng quanh một cạnh góc vuông cố định , ta được hình gì ? 
- Vừa thực hành , vừa hỏi và giới thiệu cho HS về hình cầu , mặt cầu , tâm , bán kính của hình cầu hay mặt cầu đó .
* Treo bảng phụ hình vẽ 103 cho HS quan sát .
- Yêu cầu HS lấy một vài VD thực tế về hình cầu .
- Hình trụ .
- Hình nón .
- Quan sát , lắng nghe .
- Quan sát hình vẽ bảng phụ .
- Hòn bi , quả bóng bàn .
Hoạt động 2 : CẮT HÌNH CẦU BỞI MỘT MẶT PHẲNG ( 13 phút )
2. Cắt hình cầu bởi 1 mặt phẳng : 
* Dùng mô hình hình cầu bị cắt bởi một mặt phẳng cho HS quan sát .
- Khi cắt hình cầu bởi một mặt phẳng thì mặt cắt là hình gì ? 
* Treo bảng phụ cho HS làm 
- Quan sát mô hình .
- Khi cắt hình cầu bởi một mặt phẳng thì mặt cắt là hình tròn .
- Suy nghĩ và lên điền vào bảng phụ .
* Khi cắt hình cầu bán kính R bởi một mặt phẳng , ta được một hình tròn .
* Khi cắt mặt cầu bán kính R bởi một mặt phẳng , ta được một đường tròn .
- Đường tròn có bán kính R nếu mặt phẳng đi qua tâm (đường tròn lớn )
- Đường tròn có bán kính bé hơn R nếu mặt phẳng không đi qua tâm .
* Cho HS đọc nhận xét SGK-P.122
- Quan sát hình 104 ta thấy :
 “ Đường tròn có bán kính bé hơn R nếu mặt phẳng không đi qua tâm ”
* Treo hình 105 và giới thiệu : trái đất được xem như một hình cầu , đường xích đạo là một đường tròn lớn .
- Treo tiếp hình 112 SGK-P.127 để hướng dẫn nội dung cơ bản của bài đọc thêm .
- Đọc nhận xét .
- Quan sát hình 104 .
- Quan sát , lắng nghe .
- Đọc và lắng nghe hướng dẫn .
Hoạt động 3 : DIỆN TÍCH MẶT CẦU ( 10 phút )
3. Diện tích mặt cầu : 
 S = 4pR2 
 Hay S = pd2
VD1 : Hãy tính diện tích mặt cầu có đường kính 42 cm 
VD2 : một mặt cầu có diện tích 36 cm2 . Tính đường kính của một mặt cầu thứ hai có diện tích gấp 3 lần diện tích mặt cầu này .
* Bằng thực nghiệm người ta đã tìm được CT tính diện tích mặt cầu là 
 S = 4pR2 hay S = pd2
* Gọi 1 HS lên bảng tính , cả lớp cùng thực hiện .
- Trước hết ta cần tính điều gì ?
- Hãy nêu cách tính đường kính mặt cầu .
- Lắng nghe , ghi nhớ .
S = pd2 = p.422 = 1764 p (cm2)
- Tính diện tích mặt cầu thứ hai .
 S = 3.36 = 108 (cm2)
- Ta có : 
 Smặt cầu = pd2 
d » 5,86 (cm)
Hoạt động 4 : LUYỆN TẬP ( 10 phút )
BT 31 SGK-P.124
* Treo bảng phụ BT 31 .
Bán kính hình cầu 
0,3 cm
6,21 dm
0,283 m
100 km
6 hm
50 dam 
Diện tích mặt cầu 
Thể tích hình cầu 
- Cho HS tính , sau vài phút lên điền vào bảng phụ . 
- Cho lớp nhận xét .
- Lần lượt lên điền vào ô trống .
- Nhận xét kết quả .