Giáo án Địa lý Lớp 9 - Bài 9: Bắc Trung Bộ (3 tiết) - Năm học 2018-2019

Soạn: 14/11/ 2018
Giảng:16/11/2018 
Tiết 25 - Bài 9 BẮC TRUNG BỘ ( T1)
I.Mục tiêu bài học
- Nhận biết vị trí địa lí, giới hạn lãnh thổ và nêu ý nghĩa của chúng đối với việc phát triển kinh tế - xã hội.
- Trình bày được đặc điểm tự nhiên, tài nguyên thiên nhiên và đặc điểm dân cư, xã hội của vùng; những thuận lợi và khó khăn đối với phát triển kinh tế - xã hội của vùng.
II. Đồ dùng dạy học:
* GV: - Bản đồ vùng tự nhiên vùng BTB. ( máy chiếu)
 - Bảng phụ: Một số chỉ tiêu phát triển dân cư, xã hội của vùng ... (phóng to bảng 1)
III. Tổ chức giờ học
1. Tổ chức: 
2. Bài mới: 
Hoạt động của GV và HS
 Nội dung chính
* HĐ1: Khởi động 
* MT:Nêu hiểu biết của em về vùng BTB.
*Cách tiến hành:
-Gv cho HS hđ cá nhân dựa vào hiểu biết bản thân, nêu đặc điểm TN, tình hình KT-XH của 1 tỉnh, thành phố vùng BTB. 
-Hs trả lời-> Gv đặt vấn đề vào bài.
* HĐ2: Tìm hiểu về vị trí địa lí, giới hạn lãnh thổ 
* MT: - Nhận biết vị trí địa lí, giới hạn lãnh thổ và nêu ý nghĩa của chúng đối với phát triển kinh tế - xã hội.
* Phương thức hđ: cá nhân
*Phương tiện: Bản đồ vùng BTB*Cách tiến hành:
- GV treo bản đồ vùng BTB
- GV yêu cầu HS quan s¸t H1, kết hîp b¶n ®å trªn b¶ng, h·y:
CH: Dựa vào lược đồ H1, hãy cho biết ở Bắc Trung Bộ có mấy tỉnh? (Slides 1-2)
CH: Quan sát lược đồ, hãy xác định giới hạn lãnh thổ Bắc - Nam - Tây - Đông? Hình dáng lãnh thổ có đặc điểm gì? Ý nghĩa vị trí địa lí của vùng?
 (Slides 3)
*HĐ3: Điều kiện tự nhiªn và tài nguyªn thiªn nhiªn và dân cư - xã hội vïng B¾c Trung Bé 
* MT: Trình bày được đặc điểm tự nhiên, tài nguyên thiên nhiên và đặc điểm dân cư, xã hội của vùng; những thuận lợi và khó khăn đối với phát triển kinh tế - xã hội của vùng.
*Cách tiến hành:
- GV yêu cầu HS quan sát H1, thông tin SGK mục 2, thảo luận nhóm bàn với các nội dung sau (5’):
- Kĩ thuật động não:
CH: Từ Tây sang Đông, địa hình của vùng có sự khác nhau như thế nào? Điều đó có ảnh hưởng gì đến phát triển kinh tế? 
(Slides 4)
CH: Cho biết dãy núi Trường Sơn Bắc có ảnh hưởng gì đến khí hậu Bắc Trung Bộ?
(Sườn đón gió bão về mùa hạ; gió mùa Đông Bắc về mùa đông, gây ra hiệu ứng phơn T©y Nam kh« nãng vào mïa hạ, mưa lớn vào thu đ«ng). (Slides 5-7)
CH: Dựa vào H1 và bản đồ, cho biết các tài nguyên quan trọng của vùng ? So sánh tiềm năng tài nguyên rừng, khoáng sản ở phía bắc và phía nam dãy Hoành Sơn?
(Slides 8)
- Quan sát một số hình ảnh về thiên tai (Slides 9-10)
CH: Bằng kiến thức đã học, hãy nêu các loại thiên tai thường xảy ra ở Bắc Trung Bộ?
- Đại diện nhãm b¸o c¸o, c¸c nhãm bổ sung. - GV chuẩn x¸c kiến thức.
CH: Tõ c¸c vÊn ®Ò trªn, cho biÕt vïng ®· cã nh÷ng biÖn ph¸p g× ®Ó ph¸t triÓn KT- XH trong §K tù nhiªn khã kh¨n nh­ vËy?
(Slides 11-12)
- Nghiên cứu thông tin mục 3 SGK, cho biết: 
CH: Nêu số dân? Kể tên các dân tộc chủ yếu của vùng? Sự phân bố dân cư có đặc điểm gì? (Slides 13)
CH: Dựa vào bảng 1 SGK, hãy nhận xét sự phân bố dân cư đã ảnh hưởng đến kinh tế phía Tây và phía Đông như thế nào?
(Slides 14)
CH: Dựa vào bảng 1, nhận xÐt sự chªnh lệch c¸c chỉ tiªu của vïng so với cả nước? Từ đó rót ra nhận xÐt về chất lượng cuộc sống và chất lượng d©n cư của vïng?
(Slides 15)
CH: Nguyªn nh©n kh¸ch quan nào đ· ảnh hưởng xấu đến chất lượng cuộc sống của vïng ? 
 (Thiªn tai, chiến tranh)
* GV: Nãi về truyền thống đấu tranh, cần cï, hiếu học của người d©n trong vïng (Là n«i của nhiều nhà CM lỗi lạc, nhà thơ, nhà văn ). 
1. Vị trí địa lí và giới hạn lãnh thổ: 
- Lãnh thổ kéo dài, hẹp ngang từ dãy Tam Điệp đến dãy Bạch Mã.
- Phía Tây là dải Trường Sơn Bắc, giáp Lào, phía Đông là biển Đông.
* ý nghĩa: - Là cầu nối giữa Bắc và Nam.
- Cửa ngõ hành lang Đông - Tây, nối các nước nhỏ tiểu vùng sông Mê Công ra biển Đông và ngược lại.
2. Điều kiện tự nhiªn và tài nguyªn thiªn nhiªn
* Địa hình: Hẹp, bị phân hoá sâu sắc từ Tây -> Đông: núi, gò đồi, đồng bằng hẹp, biển và hải đảo. 
* Khí hậu: 
- Dải Trường Sơn Bắc đón gió về mùa hạ gây hiệu ứng phơn (gió Lào) khô nóng.
- Trường Sơn Bắc là sườn đón gió mùa Đông Bắc gây mưa lớn.
* Tài nguyên: Khoáng sản, rừng tập trug ở phía bắc dãy Hoành Sơn, tài nguyên du lịch phát triển ở phía nam dãy Hoành Sơn.
* Vấn đề thiên tai: BTB chịu ảnh hưởng của nhiều hiện tượng bất lợi như: hạn hán, bão lụt, lũ quét, gió phơn khô nóng, xâm nhập mặn & cát lấn từ ven biển.
* BiÖn ph¸p: B¶o vÖ vµ ph¸t triÓn rõng ®Çu nguån, trồng rõng phßng hộ, XD hÖ thèng thñy lîi (H23.3).
3. Đặc điểm d©n cư – x· hội : 
- Số dân: 10,4 triệu người (2014).
- Gồm 25 dân tộc: Kinh, Thái, Mường, Bru, Vân Kiều 
- Sự phân bố dân cư và hoạt động kinh tế có sự khác nhau giữa phía Tây và phía Đông của vùng.
- Người dân có truyền thống lao động cần cù, giàu nghị lực và kinh nghiệm trong đấu tranh với thiên nhiên.
- Khó khăn: Đời sống nhân dân còn gặp nhiều khó khăn, thu nhập đầu người 1 tháng còn thấp so với trung bình cả nước.
3. Củng cố:
Bài tập trắc nghiệm (Slides 16)
4. Hướng dẫn HS học bài ở nhà:
- Học bài
- Tìm hiểu mục 4: T×m hiểu t×nh h×nh ph¸t triển kinh tế vïng Bắc Trung Bộ.
Soạn: 20/11/ 2018
Giảng: 22/11/2018 
Tiết 26 - Bài 9 BẮC TRUNG BỘ ( T2)
I.Mục tiêu bài học
- Trình bày được tình hình phát triển và phân bố một số ngành sản xuất chủ yếu ở Bắc Trung Bộ.
- Nêu được tên các trung tâm kinh tế lớn và chức năng chủ yếu của từng trung tâm.
II. Đồ dùng dạy học:
* GV: - Bản đồ vùng tự nhiên vùng BTB. ( máy chiếu)
 - Bảng phụ: Một số chỉ tiêu phát triển dân cư, xã hội của vùng ... (phóng to bảng 1)
III. Tổ chức giờ học
1. Tổ chức: 
2. KTBC: Điều kiện tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên Bắc Trung Bộ có thuận lợi, khó khăn gì đối với sự phát triển kinh tế – xã hội?
3. Bài mới
 So với các vùng kinh tế khác trong nước, Bắc Trung Bộ có nhiều khó khăn trong phát triển kinh tế, nhưng đang đứng trước triển vọng to lớn nhờ phát huy các thế mạnh về tài nguyên, dân cư, xã hội....	
Ho¹t ®éng của GV vµ HS
* H§ 1: T×m hiÓu t×nh h×nh ph¸t triÓn kinh tÕ cña vïng 
* Môc tiªu: Trình bày được tình hình phát triển và phân bố một số ngành sản xuất chủ yếu ở Bắc Trung Bộ.
* Phương thức hđ: cá nhân, nhóm cặp
*Phương tiện: Bản đồ vùng BTB
*Cách tiến hành:
- GV treo b¶n đồ kinh tế Bắc Trung Bộ.
- GV yêu cầu HS nghiên cứu thông tin mục 1 SGK, bản đồ , lược đồ H2 thảo luận nhóm bàn (3’):
CH: So sánh lương thực có hạt bình quân đầu người của vùng với cả nước? Giải thÝch tại sao b×nh qu©n lương thực đầu người ở Bắc Trung Bộ thấp hơn so với trung b×nh cả nước?
(KhÝ hậu khắc nghiệt, thất th­êng, diện tÝch ®Êt canh tác Ýt, đất xấu, d©n số đ«ng, cơ sở hạ tầng thấp kém...)
CH: Vùng Bắc Trung Bộ đã có những biện pháp gì để khắc phục những khó khăn trong phát triển nông nghiệp? 
CH: Dựa vào H2; H·y:
+ X¸c ®Þnh c¸c vïng n«ng l©m kết hợp và các b·i t«m c¸?
+ Nªu ý nghĩa của việc trồng rừng ở Bắc Trung Bộ? (trồng rừng, XD hồ chứa nước góp phần giảm nhẹ thiên tai và BVMT).
- Đại diện c¸c nhãm b¸o c¸o, c¸c nhãm kh¸c bổ sung. 
- GV chuẩn x¸c kiến thức. 
CH: Dựa vào bảng 2, nhận xÐt sự gia tăng gi¸ trị sản xuất c«ng nghiệp của các tỉnh ở Bắc Trung Bộ?
CH: Kể tên các ngành công nghiệp chính của vùng? Trong đó ngành công nghiệp nào có vai trò quan trọng nhất? Vì sao?
CH: Quan s¸t H2 và bản đồ trên bảng, hãy x¸c định vị trÝ của cơ sở khai th¸c kho¸ng sản: thiếc, cr«m, ti tan, đ¸ v«i?
* Khai thác khoáng sản hợp lí và tiết kiệm, bảo vệ môi trường và phát triển bền vững.
CH: Dựa vào SGK cho biết Bắc Trung Bộ ph¸t triển mạnh loại dịch vụ nào? 
HĐ: nhãm bàn (2’)
1. Quan s¸t H2 x¸c định vị trí các quốc lộ 7, 8, 9 và nªu tầm quan trọng của các tuyến đường này?
2. Bắc Trung Bộ cã thế mạnh về du lịch nh­ thÕ nµo? Kể tên một số điểm du lịch nổi tiếng ở Bắc Trung Bộ?
- Sinh th¸i: Phong Nha- Kẻ Bàng (Quảng B×nh), Bạch M· (Thõa Thiªn - Huế ).
- Nghỉ dưỡng: Sầm Sơn, Cửa Lß, Thiªn Cầm (Hà Tĩnh).
- VH lịch sử: quª B¸c, cố đô Huế.
* H§ 2: T×m hiÓu c¸c trung t©m kinh tÕ cña vïng 
* Môc tiªu: Nêu được tên các trung tâm kinh tế lớn và chức năng chủ yếu của từng trung tâm.
* Phương thức hđ: cá nhân
*Phương tiện: Bản đồ vùng BTB
*Cách tiến hành:
CH: Dựa vào H2 vµ b¶n ®å trªn b¶ng, cho biết Bắc Trung Bộ cã những trung t©m kinh tế nào? KÓ tªn c¸c ngành c«ng nghiÖp chủ yếu của từng trung t©m kinh tÕ ?
 Nội dung chính
4. T×nh h×nh ph¸t triển kinh tÕ:
a. N«ng nghiệp: 
- Lương thực có hạt bình quân đầu người luôn thấp hơn cả nước do đây là vùng mà SX lương thực còn gặp nhiều khó khăn.
- Trồng trọt: + Đẩy mạnh thâm canh, tăng năng suất trên các đồng bằng Thanh-Nghệ- Tĩnh.
+Trồng cây công nghiệp hàng năm (l¹c, vừng) ở vùng đất cát pha. Trồng nhiều cây ăn quả và cây công nghiệp, chăn nuôi trâu, bò đàn ở vùng gò đồi phía Tây.
 + Nuôi trång, ®¸nh b¾t thñy s¶n phân bố ở ven biển.
b. C«ng nghiệp: 
 - Cơ cấu ngành đa dạng, tuy nhiên thế mạnh thuộc về khai khoáng và sản xuất vật liệu xây dựng 
+ Khai thác khoáng sản: sắt (Thạch Khê) ,Crom (Thanh Hoá), Titan (Hà Tĩnh), Thiếc : Quỳ Hợp (Nghệ An), đá vôi (Thanh Hoá, Nghệ An) 
+ Sản xuất vật liệu xây dựng: đáng kể nhất là xi măng và gạch ngói, tập trung chủ yếu ở Thanh Hoá, Nghệ An.
Trong vùng có những nhà máy xi măng lớn như Bỉm Sơn, Nghi Sơn (Thanh Hoá), Hoàng Mai (Nghệ An).
- Phân bố công nghiệp chủ yếu tập trung ở một số thành phố và các địa phương có mỏ khoáng sản như: Vinh, Thanh Hoá 
c. Dịch vụ: 
 - Phát triển dịch vụ trung chuyển hàng hóa và hành khách giữa hai miền Nam - Bắc; giữa các nước tiểu vùng sông Mê Công.
 - Du lịch lµ thÕ m¹nh: sinh th¸i, nghỉ dưỡng, v¨n hãa – lÞch sö. 
5. C¸c Trung t©m kinh tế: 
 Ba trung t©m kinh tÕ quan träng lµ: Thanh Ho¸, Vinh, Huế mçi trung t©m cã chøc n¨ng riªng.
3. Củng cố
 Nªu nh÷ng thµnh tùu vµ khã kh¨n trong ph¸t triÓn kinh tÕ n«ng nghiÖp, c«ng nghiÖp ë B¾c Trung Bé?
4. H­íng dÉn HS häc bµi ë nhà
- Häc bµi vµ lµm bµi tËp mục C. Ôn lại kỹ năng vẽ biểu đồ đường.
- Mang máy tính bỏ tuí. Thước, bút chì
Soạn: 22/11/ 2018
Giảng: 24/11/2018 
Tiết 27 - Bài 9 BẮC TRUNG BỘ ( T3)
I.Mục tiêu bài học
- Củng cố sự hiểu biết về tốc độ tăng trưởng kinh tế của vùng Bắc Trung Bộ về sản lượng thuỷ sản, số lượng đàn bò, năng suất lúa của vùng BTB.
II. Đồ dùng dạy học:
* GV: Bản đồ vùng tự nhiên vùng BTB. (máy chiếu)
*HS: Bút chì, thước kẻ, máy tính bỏ túi. 
III. Tổ chức giờ học
1. Tổ chức: 
2. KTBC: 
 Nêu những thành tựu và khó khăn trong phát triển kinh tế nông nghiệp và công nghiệp vùng Bắc Trung Bộ?
3. Bài mới
Hoạt động của GV và HS 
HĐ1. Luyệ tập
MT: Củng cố kỹ năng vẽ biểu đồ đường thể hiện tốc độ tăng trưởng.
* Phương thức hđ: cá nhân, nhóm
*Phương tiện: 
*Cách tiến hành:
-Gv y/c HS qs lại bảng 2, xử lí bảng số liệu (%)
-GV y/c HS lựa chọn biểu đồ phù hợp (bđ đường).
-Vẽ biểu đồ.( Gọi 1 hs lên bảng vẽ)
+ VÏ ®óng tØ lÖ, cã kÝ hiÖu ph©n biÖt tõng ®¹i l­îng.
+ Cã chó gi¶i cho c¸c kÝ hiÖu vµ ghi tªn biÓu ®å.
GV y/c HS dựa vào KT đã học trả lời ,hđ nhóm cặp (3p) câu hỏi BT 2
? Bắc Trung Bộ cã thế mạnh về du lịch nh­ thÕ nµo? Kể tên một số điểm du lịch nổi tiếng ở Bắc Trung Bộ?
- Đại diện nhãm b¸o c¸o. C¸c nhãm bổ sung.
- GV chuÈn x¸c kiÕn thøc
 Nội dung chính
1.BT1.
* Tính tốc độ tăng trưởng sản lượng thuỷ sản, số lượng đàn bò, năng suất lúa vùng BTB giai đoạn 1995-2014 ( lấy năm 1995=100%).
Năm
1995
2000
2010
2014
Sản lượng thủy sản 
100
151.7
310.9
428.7
Sản lượng đàn bò
100
107.1
120.7
112.3
Năng suất lúa
100
129.3
155.7
175.8
* Vẽ biểu đồ thể hiện tốc độ tăng trưởng sản lượng thuỷ sản, số lượng đàn bò, năng suất lúa vùng BTB giai đoạn 1995-2014.
2. BT2: 
 - Bắc Trung Bộ cã thế mạnh về du lịch, có nhiều địa điểm du lịch nổi tiếng:
- Sinh th¸i: Phong Nha- Kẻ Bàng (Quảng B×nh), Bạch M· (Thõa Thiªn - Huế ).
- Nghỉ dưỡng: Sầm Sơn, Cửa Lß, Thiªn Cầm (Hà Tĩnh).
- VH lịch sử: quª B¸c, cố đô Huế.
3. Củng cố
- Nêu những điều kiện thuận lợi & khó khăn trong sản xuất lương thực ở đồng bằng sông Hồng?
-Vai trò của vụ đông trong việc SX lương thực, thực phẩm ở đồng bằng sông Hồng?
4.Hướng dẫn HS học bài ở nhà
- Hoàn thiện bài tập
- Tìm hiểu bài mới: 
+ Xác định vị trí, giới hạn và nêu ý nghĩa của vị trí vùng Duyên hải Nam Trung Bộ?
+ Tìm hiểu vị trí địa lí, điều kiện tự nhiên và dân cư XH vùng Duyên hải Nam Trung Bộ