Bài giảng môn Sinh học Khối 9 - Bài13: Di truyền liên kết

CHÀO MỪNG QUÝ THẦY CƠ VỀ DỰ GiỜ LỚP 9N4SINH HỌC 9KiĨm tra bµi cịS¬ ®å gi¶i thÝch lai hai cỈp tÝnh tr¹ng cđa Men®en1. Trình bày ngắn gọn thí nghiệm lai hai cặp tính trạng của Menđen?2. Nếu lấy cá thể F1 cĩ KG AaBb lai phân tích thì kết quả FB sẽ như thế nào?FB: TLKG: 1 AaBb : 1 Aabb : 1 aaBb : 1 aabbTLKH: 	1 vµng, tr¬n : 1 vµng, nhăn	1 xanh, tr¬n : 1 xanh, nhăn3. Phát biểu quy luật di truyền độc lâp của Menđen?Các cặp nhân tố di truyền (cặp gen) đã phân li độc lập trong quá trình phát sinh giao tử.Theo kiến thức đã học ở quy luật phân li độc lập thì có thể dự đoán ở F2 sẽ thu được tỉ lệ kiểu hình là :	9 xám, dài : 3 xám, cụt : 3 đen, dài : 1 đen, cụt.Nếu cho F1 lai phân tích thì có thể dự đoán tỉ lệ kiểu hình FB thu được là:	1 xám, dài : 1 xám, cụt : 1 đen, dài : 1 đen, cụt.Bài tập : Ở ruồi giấm, tính trạng thân xám là trội hoàn toàn so với thân đen, tính trạng cánh dài là trội hoàn toàn so với tính trạng cánh cụt. Người ta cho lai giữa ruồi giấm thân xám, cánh dài thuần chủng với ruồi thân đen, cánh cụt thuần chủng được F1 tất cả ruồi thân xám, cánh dài. Tiếp tục cho F1 lai với nhau, hãy dự đoán tỉ lệ kiểu hình ở F2. Nếu cho F1 lai phân tích thì thu được kết quả như thế nào về tỉ lệ kiểu hình ?Moocgan cũng tiến hành phép lai tương tự như trên nhưng ở trên đối tượng ruồi giấm, vậy kết quả như thế nào? Cĩ gì khác so với kết quả của Menđen?Ruồi giấm và chu trình sống1 ngày TrứngDịi 11 ngày1 ngày Dịi 21 ngày Dịi 32-3 ngày 3-4 ngày Ruồi giấm và NST của ruồi giấmBµi 13. 	Di truyỊn liªn kÕtI. ThÝ nghiƯm cđa Moocgan* Đèi t­ỵng nghiªn cøu:+ DƠ nu«i trong èng nghiƯm.+ ĐỴ nhiỊu.+ Vßng ®êi ng¾n (12 – 14 ngµy).+ Cã nhiỊu biÕn dÞ dƠ quan s¸t, sè l­ỵng NST Ýt (2n = 8).Ruåi giÊmThomas Hunt Morgan (1866 - 1945)Bµi 13. 	Di truyỊn liªn kÕtI. ThÝ nghiƯm cđa Moocgan* Đối tượng nghiên cứu: Ruồi giấm* TiÕn hµnh thÝ nghiƯmPt/c :F1 :PB:FB:?XXF1 :1. T¹i sao phÐp lai giữa ruåi ®ùc F1 víi ruåi c¸i th©n ®en, c¸nh cơt ®­ỵc gäi lµ phÐp lai ph©n tÝch?2. Moocgan tiến hành phép lai phân tích nhằm mục đích gì?3. Giải thích vì sao tỉ lệ kiểu hình 1 : 1, Moocgan lại cho rằng các gen quy định màu sắc thân và dạng cánh cùng nằm trên một NST (liên kết gen)?1 : 1Hình 13. Cơ sở tế bào học của di truyền liên kết(tc)Ho¹t ®éng nhãmCâu 1 : Tại sao phép lai giữa ruồi đực F1 với ruồi cái thân đen, cánh cụt được gọi là phép lai phân tích?Vì đây là phép lai giữa cá thể mang kiểu hình trội với cá thể mang kiểu hình lặnNhằm xác định kiểu gen của ruồi đực F1. Câu 2: Moocgan tiến hành phép lai phân tích nhằm mục đích gì?3. Giải thích vì sao tỉ lệ kiểu hình 1 : 1, Moocgan lại cho rằng các gen quy định màu sắc thân và dạng cánh cùng nằm trên một NST (liên kết gen)?Kết quả lai phân tích cĩ hai tổ hợp, mà ruồi thân đen, cánh cụt cho 1 loại giao tử (bv).F1 cũng chỉ cho 2 loại giao tử BV và bv. Do đĩ các gen nằm trên cùng 1 NST và chúng liên kết với nhauHiện tượng Di truyỊn liªn kÕt lµ gì?Di truyền liên kết là hiện tượng một nhĩm tính trạng được di truyền cùng nhau, được quy định bởi các gen trên một NST cùng phân li trong quá trình phân bào và cùng được tổ hợp qua quá trình thụ tinh.Bµi 13. 	Di truyỊn liªn kÕtI. ThÝ nghiƯm cđa Moocgan* Đèi t­ỵng nghiªn cøu: Ruåi giÊm* TiÕn hµnh thÝ nghiƯm* Gi¶i thÝchPtc :Giao tử P :BVBVbvbvXF1 :BVbvLai phân tíchGiao tử PB :BVbv;FB :,bv;bvBVbvBVbvBVbvbvbvXF1PB :BVbvBVBVbvbvXbvbvQuy ước gen : B: quy định thân xám b: quy định thân đen V: quy định cánh dài v: quy định cánh cụtBµi 13. 	Di truyỊn liªn kÕtI. ThÝ nghiƯm cđa Moocgan* Đèi t­ỵng nghiªn cøu: Ruåi giÊm* TiÕn hµnh thÝ nghiƯm* Gi¶i thÝchH×nh 13. C¬ së tÕ bµo häc cđa di truyỊn liªn kÕt(tc)* KÕt luËnDi truyền liên kết là hiện tượng một nhĩm tính trạng được di truyền cùng nhau, được quy định bởi các gen trên một NST cùng phân li trong quá trình phân bào và cùng được tổ hợp qua quá trình thụ tinh.?Bµi 13. 	Di truyỊn liªn kÕtI. ThÝ nghiƯm cđa MoocganDi truyền liên kết là hiện tượng một nhĩm tính trạng được di truyền cùng nhau, được quy định bởi các gen trên một NST cùng phân li trong quá trình phân bào và cùng được tổ hợp qua quá trình thụ tinh.II. ý nghÜa cđa di truyỊn liªn kÕt+ ë ruåi giÊm, 2n = 8 nh­ng tÕ bµo cã kho¶ng 4000 gen. VËy sù ph©n bè gen trªn NST sÏ nh­ thÕ nµo?Mçi NST sÏ mang nhiỊu gen, c¸c gen ph©n bè däc theo chiỊu dµi cđa NST t¹o thµnh nhãm gen liªn kÕt.* Trong tÕ bµo, mçi NST mang nhiỊu gen t¹o thµnh nhãm gen liªn kÕt.+ Nh­ vËy, ë ruåi giÊm cã bao nhiªu nhãm gen liªn kÕt?Cã 4 nhãm gen liªn kÕt t­¬ng øng víi sè n = 4.Số nhĩm gen liên kết ở mỗi lồi tương ứng với số NST trong bộ đơn bội của lồi (n).Bµi 13. 	Di truyỊn liªn kÕtI. ThÝ nghiƯm cđa MoocganDi truyền liên kết là hiện tượng một nhĩm tính trạng được di truyền cùng nhau, được quy định bởi các gen trên một NST cùng phân li trong quá trình phân bào và cùng được tổ hợp qua quá trình thụ tinh.II. ý nghÜa cđa di truyỊn liªn kÕt* Trong tÕ bµo, mçi NST mang nhiỊu gen t¹o thµnh nhãm gen liªn kÕt.H·y so s¸nh TLKH F2 trong tr­êng hỵp ph©n li ®éc lËp vµ di truyỊn liªn kÕt?Sè nhãm gen liªn kÕt ë mçi loµi t­¬ng øng víi sè NST trong bé ®¬n béi cđa loµi (n).Đặc điểm so sánhDi truyền độc lậpDi truyền liên kếtF1Vàng, trơn x xanh, nhăn AABB aabbXám, dài x đen, cụt BV bv bv bvGAB; Ab; aB; ab ab . bvFB - Kiểu hình1 vàng, trơn : 1 vàng nhăn1 xanh, trơn : 1 xanh nhănvàng, nhăn ; xanh, trơnKhơng xuất hiện biến dị tổ hợp1 đen, cụt : 1 xám, dài BV ; bv So sánh kết quả phép lai F1 trong hai trường hợp di truyền độc lập và di truyền liên kếtBiến dị tổ hợpBµi 13. 	Di truyỊn liªn kÕtI. ThÝ nghiƯm cđa MoocganDi truyền liên kết là hiện tượng một nhĩm tính trạng được di truyền cùng nhau, được quy định bởi các gen trên một NST cùng phân li trong quá trình phân bào và cùng được tổ hợp qua quá trình thụ tinh.II. ý nghÜa cđa di truyỊn liªn kÕt* Trong tÕ bµo, mçi NST mang nhiỊu gen t¹o thµnh nhãm gen liªn kÕt.* Liªn kÕt gen kh«ng t¹o ra hay lµm h¹n chÕ sù xuÊt hiƯn biÕn dÞ tỉ hỵp.Sè nhãm gen liªn kÕt ë mçi loµi t­¬ng øng víi sè NST trong bé ®¬n béi cđa loµi (n).+ Trong chọn giống, di truyền liên kết cĩ ý nghĩa gì?Dùa vµo di truyỊn liªn kÕt, ng­êi ta cã thĨ chän ®­ỵc những nhãm tÝnh tr¹ng tèt lu«n ®­ỵc di truyỊn cïng víi nhau.Bµi tËp tr¾c nghiƯmChän ®¸p ¸n ®ĩng nhÊt trong mçi c©u sau ®©y:C©u 2: ĐĨ ph¸t hiƯn ra quy luËt liªn kÕt gen, Moocgan ®· thùc hiƯn:A. Cho ruåi ®ùc vµ ruåi c¸i F1 th©n x¸m, c¸nh dµi t¹p giao víi nhau. 	B. Cho ruåi ®ùc F1 th©n x¸m, c¸nh dµi t¹p giao víi ruåi c¸i th©n ®en, c¸nh cơt.C. Cho ruåi c¸i th©n x¸m, c¸nh dµi t¹p giao víi ruåi ®ùc th©n ®en, c¸nh cơt.	D. Cho ruåi ®ùc vµ ruåi c¸i th©n ®en, c¸nh cơt t¹p giao víi nhau.Câu 4: Hiện tượng liên kết gen cĩ ý nghĩa gì?A. Làm tăng tính đa dạng của sinh giới.	B. Hạn chế sự xuất hiện biến dị tổ hợp.	 C. Đảm bảo sự di truyền bền vững của từng nhĩm gen quý.D. Cả B, C đều đúng.Câu 1: Ruồi giấm được xem là đối tượng thuận lợi cho việc nghiên cứu di truyền vì:A. Dễ dàng được nuơi trong ống nghiệm. 	B. Đẻ nhiều, vịng đời ngắn.	 C. Số NST ít, dễ quan sát biến dị.	D. Câu A, B, C đều đúng.C©u 3: HiƯn t­ỵng di truyỊn liªn kÕt lµ do:A. C¸c cỈp gen qui ®Þnh c¸c cỈp tÝnh tr¹ng n»m trªn c¸c cỈp NST kh¸c nhau.B. C¸c cỈp gen qui ®Þnh c¸c cỈp tÝnh tr¹ng n»m trªn cïng mét cỈp NST. C. C¸c gen ph©n li ®éc lËp trong gi¶m ph©n.D. C¸c gen tỉ hỵp tù do trong gi¶m ph©n.KÕt luËn	Di truyỊn liªn kÕt lµ hiƯn t­ỵng mét nhãm tÝnh tr¹ng ®­ỵc di truyỊn cïng nhau, ®­ỵc quy ®Þnh bëi c¸c gen trªn mét NST cïng ph©n li trong qu¸ trình ph©n bµo.	Dùa vµo di truyỊn liªn kÕt, ng­êi ta cã thĨ chän ®­ỵc những nhãm tÝnh tr¹ng tèt lu«n ®­ỵc di truyỊn cïng víi nhau.Bµi 13. 	Di truyỊn liªn kÕtC¶m ¬n c¸c em !H­íng dÉn häc bµi ë nhµ1. Häc bµi theo néi dung SGK.2. ¤n l¹i sù biÕn ®ỉi h×nh th¸i NST qua nguyªn ph©n vµ gi¶m ph©n.3. Lµm c¸c bµi tËp 3, 4 vµo vë bµi tËp.Bµi tËp 3:ĐỈc ®iĨm so s¸nhDi truyỊn ®éc lËpDi truyỊn liªn kÕtF1 lai ph©n tÝchVµng, tr¬n x Xanh, nhăn AaBb aabbX¸m, dµi x đen, cơt BV bv bv bvGiao tưAB:Ab:aB:ab abBV : bv bvFBKiĨu genKiĨu hình 1AaBb : 1Aabb : 1aaBb : 1aabb 1 vµng, tr¬n : 1 vµng, nhăn 1 xanh, tr¬n : 1 xanh, nhăn BV bv bv bv1 x¸m, dµi : 1 ®en, cơtBiÕn dÞ tỉ hỵp1 vµng, nhăn : 1 xanh, tr¬nKh«ngBµi tËp 4:ý cBµi 13. 	Di truyỊn liªn kÕtPt/c :F1 :PB:FB:?XXF1 :1. T¹i sao phÐp lai gi÷a ruåi ®ùc F1 víi ruåi c¸i th©n ®en, c¸nh cơt ®­ỵc gäi lµ phÐp lai ph©n tÝch? ... .2. Moocgan tiÕn hµnh phÐp lai ph©n tÝch nh»m mơc ®Ých g×? 3. Gi¶i thÝch v× sao tØ lƯ kiĨu h×nh 1 : 1, Moocgan l¹i cho r»ng c¸c gen quy ®Þnh mµu s¾c th©n vµ d¹ng c¸nh cïng n»m trªn mét NST (liªn kÕt gen)? . ...1 : 1PhiÕu häc tËpNhãm: .. Líp: ..H·y quan s¸t s¬ ®å thÝ nghiƯm cđa Moocgan trªn ruåi giÊm vµ tr¶ lêi c¸c c©u hái sau:Bµi tËp tr¾c nghiƯmChän ®¸p ¸n ®ĩng nhÊt trong mçi c©u sau ®©y:C©u 2: §Ĩ ph¸t hiƯn ra quy luËt liªn kÕt gen, Moocgan ®· thùc hiƯn:A. Cho ruåi ®ùc vµ ruåi c¸i F1 th©n x¸m, c¸nh dµi t¹p giao víi nhau. 	B. Cho ruåi ®ùc F1 th©n x¸m, c¸nh dµi t¹p giao víi ruåi c¸i th©n ®en, c¸nh cơt.C. Cho ruåi c¸i th©n x¸m, c¸nh dµi t¹p giao víi ruåi ®ùc th©n ®en, c¸nh cơt.	D. Cho ruåi ®ùc vµ ruåi c¸i th©n ®en, c¸nh cơt t¹p giao víi nhau.C©u 4: HiƯn t­ỵng liªn kÕt gen cã ý nghÜa g×?A. Lµm t¨ng tÝnh ®a d¹ng cđa sinh giíi.	B. H¹n chÕ sù xuÊt hiƯn biÕn dÞ tỉ hỵp.	 C. §¶m b¶o sù di truyỊn bỊn v÷ng cđa tõng nhãm gen quý.D. C¶ B, C ®Ịu ®ĩng.C©u 1: Ruåi giÊm ®­ỵc xem lµ ®èi t­ỵng thuËn lỵi cho viƯc nghiªn cøu di truyỊn v×:A. DƠ dµng ®­ỵc nu«i trong èng nghiƯm. 	B. §Ỵ nhiỊu, vßng ®êi ng¾n.	 C. Sè NST Ýt, dƠ ph¸t sinh biÕn dÞ.	D. C¶ A, B, C ®Ịu ®ĩng.C©u 3: HiƯn t­ỵng di truyỊn liªn kÕt lµ do:A. C¸c cỈp gen qui ®Þnh c¸c cỈp tÝnh tr¹ng n»m trªn c¸c cỈp NST kh¸c nhau.B. C¸c cỈp gen qui ®Þnh c¸c cỈp tÝnh tr¹ng n»m trªn cïng mét cỈp NST. C. C¸c gen ph©n li ®éc lËp trong gi¶m ph©n.D. C¸c gen tỉ hỵp tù do trong gi¶m ph©n.Bµi 13. 	Di truyỊn liªn kÕtNhãm: . Líp: . §iĨm: