Bài giảng Sinh học Lớp 9 - Bài 21: Đột biến gen - Đoàn Thanh Nga

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO QUỸ LAWRENCE S.TING 
Cuộc thi Quốc gia Thiết kế bài giảng e-Learning lần thứ 4 -------- 
Nhóm tác giả: Đoàn Thanh Nga, Trịnh Hữu Trung, Trần Văn Tư 
Email: thanhnga054@gmail.com – trinhhuutrung@gmail.com – trantu.tk@gmail.com 
Điện thoại di động: 0943082406 – 0948295506 – 0946777949 
Trường THCS Nghĩa Đồng 
Xã Nghĩa Đồng – huyện Tân Kỳ - tỉnh Nghệ An 
CC-BY-SA 
Tháng 11/2016 
Baøi giaûng moân Sinh hoïc – lôùp 9 
Ñoät bieán gen 
Baøi 21: 
 SINH HäC LíP 9 
 BµI 21: §ét biÕn gen 
Biến dị 
Biến dị di truyền 
Biến dị không di truyền 
Biến dị tổ hợp 
Đột biến 
Đột biến gen 
Đột biến nhiễm sắc thể 
Thường biến 
 SINH HäC LíP 9 
 BµI 21: §ét biÕn gen 
Bieán dò 
Chöông I V: 
 SINH HäC LíP 9 
 BµI 21: §ét biÕn gen 
Có niềm tin đối với khoa học, yêu thích bộ môn. 
Trình bày được khái niệm và nguyên nhân phát sinh đột biến gen 
Hiểu được tính chất biểu hiện và vai trò của đột biến gen đối với sinh vật và con người 
Phát triển kĩ năng quan sát và phân tích kênh hình. 
Giáo dục ý thức bảo vệ môi trường, bảo vệ hòa bình 
Môc tiªu bµi häc 
Néi dung bµi häc 
Iii. Vai trß cña ®ét biÕn gen 
II. Nguyªn nh©n ph¸t sinh ®ét biÕn gen. 
i. ®ét biÕn gen lµ g× 
I. KiÕn thøc 
Ii. kû n¨ng 
Iii th¸I ®é 
Bµi 21: ®ét biÕn gen 
 SINH HäC LíP 9 
 BµI 21: §ét biÕn gen 
Em hãy quan sát hình ảnh và cho biết đoạn gen (a) có tổng bao nhiêu cặp nuclêôtit ? 
Xin chúc mừng em đã trả lời đúng - Hãy click chuột để tiếp tục bài học. 
Em đã trả lời chưa đúng - Hãy click chuột để xem đáp án. 
Em trả lời chưa đúng - Hãy làm lại 
Em phải hoàn thành bài tập để tiếp tục học. 
Trả lời 
Làm lại 
Bµi tËp 1 
Bµi 21: ®ét biÕn gen 
I. ®ét biÕn gen lµ g× ? 
 SINH HäC LíP 9 
 BµI 21: §ét biÕn gen 
A) 
4 cặp 
B) 
5 cặp 
C) 
6 cặp 
Em hãy quan sát hình ảnh và cho biết đoạn gen (a) có tổng bao nhiêu cặp nuclêôtit ? 
Bµi tËp 1 
 SINH HäC LíP 9 
 BµI 21: §ét biÕn gen 
®¸p ¸n 
A) 4 cặp 
B ) 5 cặp 
C ) 6 cặp 
ĐOẠN ADN 
SỐ CẶP NUCLEOTIT 
ĐIỂM KHÁC SO VỚI ĐOẠN(a) 
ĐẶT TÊN DẠNG BIẾN ĐỔI 
b 
c 
d 
Xin chúc mừng em đã trả lời đúng - Hãy click chuột để tiếp tục bài học. 
Em đã trả lời chưa đúng - Hãy click chuột để xem đáp án. 
Em phải hoàn thành bài tập để tiếp tục học. 
Trả lời 
Làm lại 
Em hãy q uan sát hình và hoàn thành nội dung bảng sau bằng cách chọn từ, cụm từ thích hợp điền vào ô trống . 
 SINH HäC LíP 9 
 BµI 21: §ét biÕn gen 
Bµi tËp 2 
4 
 SINH HäC LíP 9 
 BµI 21: §ét biÕn gen 
Em hãy q uan sát hình và hoàn thành nội dung bảng sau bằng cách chọn cụm từ thích hợp điền vào ô trống. 
Bµi tËp 2 
®¸p ¸n 
4 
Mất cặp X-G 
Mất một cặp Nucleotit 
6 
Thêm cặp T-A 
Thêm một cặp Nucleotit 
5 
Thay cặp A-T 
Bằng cặp G-X 
Thay thế cặp Nucleotit này bằng 
Cặp Nucleotit khác. 
®o¹n 
adn 
Sè cÆp 
nucleotit 
®iÓm kh¸c so víi 
®oan ( a) 
§ÆT T£N DANG 
BIÕN §æI 
b 
c 
d 
 Đột biến gen là những biến đổi trong cấu trúc gen liên quan tới một hoặc một số cặp nucleôtit. 
I. ®ét biÕn gen lµ g×? 
 SINH HäC LíP 9 
 BµI 21: §ét biÕn gen 
Có những dạng đột biến gen nào? 
Xin chúc mừng em đã trả lời đúng - Hãy click chuột để tiếp tục bài học. 
Em đã trả lời chưa đúng - Hãy click chuột để xem đáp án. 
Em trả lời chưa đúng - Hãy làm lại 
Em phải hoàn thành bài tập để tiếp tục học. 
Trả lời 
Làm lại 
Bµi tËp 3 
 SINH HäC LíP 9 
 BµI 21: §ét biÕn gen 
A) 
Mất một cặp Nucleotit 
B) 
Thêm một cặp Nucleotit 
C) 
Thay thế cặp Nucleotit này bằng cặp Nucleotit khác 
D) 
Cả a, b và c 
Có những dạng đột biến gen nào? 
Bµi tËp 3 
 SINH HäC LíP 9 
 BµI 21: §ét biÕn gen 
®¸p ¸n 
A) Mất một cặp Nucleotit 
B ) Thêm một cặp Nucleotit 
C) Thay thế cặp Nucleotit này bằng cặp Nucleotit kia. 
D ) Cả A,B và C đều đúng. 
 SINH HäC LíP 9 
 BµI 21: §ét biÕn gen 
 Định nghĩa: Đột biến gen là những biến đổi trong cấu trúc gen liên quan tới một hoặc một số cặp nucleôtit. 
C ác dạng đột biến gen . 
 Mất một cặp nuclêôtit . 
 Thêm một cặp nuclêôtit. 
 Thay thế cặp nuclêotit này bằng cặp nuclêotit khác 
I. ®ét biÕn gen. 
ADN có cấu trúc 2 mạch bổ sung, sự biến đổi ở một nuclêôtit nào đó phải xảy ra ở cả trên 2 mạch thì mới gọi là đột biến gen. 
Tại sao không nói mất, thêm, 
thay thế một nuclêôtit mà lại nói mất, thêm, thay thế một cặp nuclêôtit? 
Vậy đột biến gen khác biến dị tổ hợp ở điểm căn bản nào? 
BIẾN DỊ TỔ HỢP 
ĐỘT BIẾN GEN 
Các gen được sắp xếp lại (tổ hợp lại) còn bản thân cấu trúc của gen không bị biến đổi. 
Là những biến đổi trong cấu trúc gen 
 SINH HäC LíP 9 
 BµI 21: §ét biÕn gen 
NGUY£N NH¢N BIÕN §æi gen 
 SINH HäC LíP 9 
 BµI 21: §ét biÕn gen 
I. ®ét biÕn gen. 
Trong tự nhiên : Đột biến gen phát sinh do những rối loạn trong quá trình tự sao chép của ADN dưới ảnh hưởng phức tạp của môi trường trong và ngoài cơ thể 
Bên trong: Quá trình sinh lí, sinh hóa nội bào bị rối loạn. 
VD: như sai sót trong quá trình nhân đôi ADN. 
Bên ngoài: Ảnh hưởng của các tác nhân vật lí, hóa học 
VD: như tia phóng xạ, tia tử ngoại, thuốc trừ sâu DDT 
Ii. NGUY£N NH¢N PH¸T SINH §Ét biÕn gen: 
 Định nghĩa: Đột biến gen là những biến đổi trong cấu trúc gen liên quan tới một hoặc một số cặp nucleôtit. 
C ác dạng đột biến gen . 
 Mất một cặp nuclêôtit . 
 Thêm một cặp nuclêôtit. 
 Thay thế cặp nuclêotit này bằng 
 cặp nuclêotit khác 
Mét sè h×nh ¶nh biÓu hiÖn kÕt qu¶ cña ®ét biÕn gen. 
 SINH HäC LíP 9 
 BµI 21: §ét biÕn gen 
Em hãy quan sát các hình dưới đây và cho biết đột biến nào có hại và đột biến nào có lợi cho bản thân sinh vật hoặc đối với con người? 
Xin chúc mừng em đã trả lời đúng - Hãy click chuột để tiếp tục bài học. 
Em đã trả lời chưa đúng - Hãy click chuột để xem đáp án. 
Em phải hoàn thành bài tập để tiếp tục học. 
Trả lời 
Làm lại 
Bµi tËp 4 
 SINH HäC LíP 9 
 BµI 21: §ét biÕn gen 
Em trả lời chưa đúng - Hãy làm lại 
Bµi tËp 4 
 SINH HäC LíP 9 
 BµI 21: §ét biÕn gen 
®¸p ¸n 
Có hại 
Có lợi 
Có hại 
Có hại 
Có hại 
Có lợi 
Em hãy quan sát các hình dưới đây và cho biết đột biến nào có hại và đột biến nào có lợi cho bản thân sinh vật hoặc đối với con người? 
Gen 
mARN 
Prôtêin 
Biến đổi 
trong cấu 
trúc gen 
Biến đổi 
 mARN 
Biến đổi 
Prôtêin 
tương ứng 
Biến đổi 
Kiểu hình 
Tính trạng 
 SINH HäC LíP 9 
 BµI 21: §ét biÕn gen 
T¹i sao ®ét biÕn gen l¹i g©y ra biÕn ®æi kiÓu h×nh 
III. Vai trß cña biÕn ®æi gen. 
 SINH HäC LíP 9 
 BµI 21: §ét biÕn gen 
- Định nghĩa: Đột biến gen là những biến đổi trong cấu trúc gen liên quan tới một hoặc một số cặp nucleôtit. 
- C ác dạng đột biến gen . 
+ Mất một cặp nuclêôtit. 
+ Thêm một cặp nuclêôtit. 
+ Thay thế cặp nuclêotit này bằng 	cặp nuclêotit khác 
I. ®ét biÕn gen. 
Ii. NGUY£N NH¢N 
 PH¸T SINH § é t biÕn gen: 
Tại sao đột biến gen thể hiện ra kiểu hình lại thường có hại cho bản thân sinh vật ? 
Vì sao chúng phá vỡ sự thống nhất hài hòa trong kiểu gen đã qua chọn lọc tự nhiên và duy trì lâu đời qua chọn lọc tự nhiên, gây ra những rối loạn trong quá trình tổng hợp Protein 
Kết luận: Đa số đột biến gen thường có hại nhưng cũng có khi có lợi 
 có ý nghĩa trong chăn nuôi , trồng trọt . 
Iii.Vai trß cña ®ét biÕn gen. 
 SINH HäC LíP 9 
 BµI 21: §ét biÕn gen 
Iii.Vai trß cña ®ét biÕn gen. 
Đột biến gen là những biến đổi trong của gen. Đột biến gen xảy ra do ảnh hưởng phức tạp của trong và ngoài cơ thể tới phân tử AND, xuất hiện trong điều kiện hoặc do gây ra. Đột biến gen thường liên quan đến một cặp Nuclêôtít, điển hình là các dạng , , một cặp Nuclêôtít. 
Đột biến gen thường có hại nhưng cũng có khi có lợi 
Xin chúc mừng em đã trả lời đúng - Hãy click chuột để tiếp tục bài học. 
Em đã trả lời chưa đúng - Hãy click chuột để xem đáp án. 
Em phải hoàn thành bài tập để tiếp tục học. 
Trả lời 
Làm lại 
Em trả lời chưa đúng - Hãy làm lại 
 Chọn từ hoặc cụm từ thích hợp sau đây điền vào chỗ trống: 
Cấu trúc, môi trường, mất, thay thế, thêm, kiểu hình, con người, tự nhiên 
 SINH HäC LíP 9 
 BµI 21: §ét biÕn gen 
Bµi tËp cñng cè 
Bµi tËp 1: 
 SINH HäC LíP 9 
 BµI 21: §ét biÕn gen 
§¸p ¸n 
Bµi tËp 1: 
Đột biến gen là những biến đổi trong cấu trúc của gen. Đột biến gen xảy ra do ảnh hưởng phức tạp của môi trườn trong và ngoài cơ thể tới phân tử AND, xuất hiện trong điều kiện tự nhiên hoặc do con người gây ra. Đột biến gen thường liên quan đến một cặp Nuclêôtít, điển hình là các dạng mất , thêm , thay thế một cặp Nuclêôtít. 
 Đột biến gen thường có hại nhưng cũng có khi có lợi 
 Chọn từ hoặc cụm từ thích hợp sau đây điền vào chỗ trống: 
Cấu trúc, môi trường, mất, thay thế, thêm, kiểu hình, con người, tự nhiên 
V 
Cấu trúc 
Môi trường 
Tự nhiên 
Con người 
Mất 
Thêm 
Thay thế 
Em hãy chon phương án đúng nhất nguyên nhân gây ra đột biến là gì? 
Xin chúc mừng em đã trả lời đúng - Hãy click chuột để tiếp tục bài học. 
Em đã trả lời chưa đúng - Hãy click chuột để xem đáp án. 
Em trả lời chưa đúng - Hãy làm lại 
Em phải hoàn thành bài tập để tiếp tục học. 
Trả lời 
Làm lại 
 SINH HäC LíP 9 
 BµI 21: §ét biÕn gen 
Bµi tËp cñng cè 
Bµi tËp 2 : 
A) 
Các tác nhân vật lý trong ngoại cảnh(Tia phóng xạ, tia tử ngoại , sốc nhiệt) 
B) 
Các tác nhân hóa học trong ngoại cảnh như các hóa chất độc hại : đioxin..... 
C) 
Các rối loạn sinh lý, sinh hóa của tế bào. 
D) 
Cả A, B và C đều đúng. 
A 
B 
C 
D 
Các rối loạn sinh lý, sinh hóa của tế bào 
Cả A, B và C đúng 
Các tác nhân vật lý trong ngoại cảnh (tia phóng xạ, tia tử ngoại, sốc nhiệt) 
Các tác nhân hóa học trong ngoại cảnh như các hóa chất độc hại :điôxin... 
Em hãy chon phương án đúng nhất nguyên nhân gây ra đột biến là gì? 
 SINH HäC LíP 9 
 BµI 21: §ét biÕn gen 
Bµi tËp 2 : 
§¸p ¸n 
Vai trò của đột biến gen là: 
Xin chúc mừng em đã trả lời đúng - Hãy click chuột để tiếp tục bài học. 
Em đã trả lời chưa đúng - Hãy click chuột để xem đáp án. 
Em trả lời chưa đúng - Hãy làm lại 
Em phải hoàn thành bài tập để tiếp tục học. 
Trả lời 
Làm lại 
 SINH HäC LíP 9 
 BµI 21: §ét biÕn gen 
Bµi tËp cñng cè 
Bµi tËp 3: 
A) 
Luôn có hại cho bản thân sinh vật. 
B) 
Thường có hại cho bản thân sinh vật. 
C) 
Một số biến đổi gen có lợi. 
D) 
A và B đều đúng 
Luôn có hại cho bản thân sinh vật. 
A 
B 
C 
D 
 B và C đều đúng 
Một số đột biến gen lại có lợi 
Thường có hại cho bản thân sinh vật 
 SINH HäC LíP 9 
 BµI 21: §ét biÕn gen 
Bµi tËp : 
§¸p ¸n 
Vai trò của đột biến gen là: 
Đột biến gen phụ thuộc vào những yếu tố nào? 
Xin chúc mừng em đã trả lời đúng - Hãy click chuột để tiếp tục bài học. 
Em đã trả lời chưa đúng - Hãy click chuột để xem đáp án. 
Em trả lời chưa đúng - Hãy làm lại 
Em phải hoàn thành bài tập để tiếp tục học. 
Trả lời 
Làm lại 
 SINH HäC LíP 9 
 BµI 21: §ét biÕn gen 
Bµi tËp cñng cè 
Bµi tËp 4: 
A) 
Đặc điểm cấu trúc gen. 
B) 
Tác nhân ngoại cảnh hay rối loạn trong quá trình trao đổi chất. 
C) 
Các điều kiện sống khắc nhiệt. 
D) 
A và D đều đúng. 
Đặc điểm cấu trúc của gen 
A 
B 
C 
D 
A và B đều đúng. 
Các điều kiện sống khắc nghiệt 
Tác nhân ngoại cảnh hay rối loạn trong quá trình trao đổi chất 
Đột biến gen phụ thuộc vào những yếu tố nào? 
 SINH HäC LíP 9 
 BµI 21: §ét biÕn gen 
Bµi tËp 4: 
§¸p ¸n 
Đột biến gen biểu hiện ra kiểu hình khi nào? 
Xin chúc mừng em đã trả lời đúng - Hãy click chuột để tiếp tục bài học. 
Em đã trả lời chưa đúng - Hãy click chuột để xem đáp án. 
Em trả lời chưa đúng - Hãy làm lại 
Em phải hoàn thành bài tập để tiếp tục học. 
Trả lời 
Làm lại 
 SINH HäC LíP 9 
 BµI 21: §ét biÕn gen 
Bµi tËp cñng cè 
Bµi tËp 5: 
A) 
Khi kiểu gen ở thể đồng hợp trội và trong điều kiện môi trường thích hợp. 
B) 
Khi kiểu gen ở thể dị hợp và trong điều kiện môi trường thích hợp. 
C) 
Khi kiểu gen ở thể đồng hợp lặn và trong điều kiện môi trường thích hợp. 
D) 
Cả A,B và C đều đúng. 
A 
B 
D 
C 
Khi kiểu gen ở thể đồng hợp lặn và trong điều kiện môi trường thích hợp 
Cả A, B và C đều đúng 
Khi kiểu gen ở thể đồng hợp trội và trong điều kiện môi trường thích hợp 
Khi kiểu gen ở thể dị hợpvà trong điều kiện môi trường thích hợp 
Đột biến gen biểu hiện ra kiểu hình khi nào? 
 SINH HäC LíP 9 
 BµI 21: §ét biÕn gen 
Bµi tËp 5: 
§¸p ¸n 
 Một gen có: A = 600 nuclêôtít, G= 900 nucleotit, Nếu khi đột biến, gen đột biến có A = 601 nuclêôtít, G= 900 nuclêôtít. Đây là dạng đột biến nào? 
Xin chúc mừng em đã trả lời đúng - Hãy click chuột để tiếp tục bài học. 
Em đã trả lời chưa đúng - Hãy click chuột để xem đáp án. 
Em trả lời chưa đúng - Hãy làm lại 
Em phải hoàn thành bài tập để tiếp tục học. 
Trả lời 
Làm lại 
 SINH HäC LíP 9 
 BµI 21: §ét biÕn gen 
Bµi tËp cñng cè 
Bµi tËp 6: 
A) 
Mất một cặp nucleotit. 
B) 
Thêm một cặp nucleotit. 
C) 
Thay thế cặp nucleotit này bằng cặp nucleotit khác. 
A 
C 
B 
Thay thế cặp nucleotit này bằng cặp nucleotit khác 
Mất một cặp nucleotit 
Thêm một cặp nucleotit 
 Một gen có: A = 600 nuclêôtít, G= 900 nucleotit, Nếu khi đột biến, gen đột biến có A = 601 nuclêôtít, G= 900 nuclêôtít. Đây là dạng đột biến nào? 
 SINH HäC LíP 9 
 BµI 21: §ét biÕn gen 
Bµi tËp 6: 
§¸p ¸n 
 Vệ sinh môi trường đất, nước . 
 Sử dụng hợp lý và có biện pháp đề phòng khi sử dụng thuốc trừ sâu, thuốc diệt cỏ và một số chất độc có khả năng gây đột biến gen. 
 Hạn chế sự gia tăng hoặc ngăn ngừa các hoạt động gây ra ô nhiễm môi trường. 
Tham gia tốt các phong trào bảo vệ môi trường . 
 Vận động mọi người có ý thức tốt trong việc bảo vệ môi trường . 
 Cùng cộng đồng ủng hộ các phong trào chống sản xuất và sử dụng vũ khí hạt nhân . . . 
 SINH HäC LíP 9 
 BµI 21: §ét biÕn gen 
Chóng ta cÇn lµm g× ®Ó h¹n chÕ sù ph¸t sinh ®ét biÕn gen cã h¹i? 
 Đột biến gen là những biến đổi trong cấu trúc của gen. Đột biến gen xảy ra do ảnh hưởng phức tạp của môi trường trong và ngòai cơ thể tới phân tử ADN, xuất hiện trong điều kiện tự nhiên và do con người gây ra. Đột biến gen thường liên quan đến một cặp nuclêotit, điển hình là các dạng: mất, thêm, thay thế một cặp nuclêôtit. 
Đột biến gen thường có hại nhưng cũng có khi có lợi . 
Ghi nh í 
 SINH HäC LíP 9 
 BµI 21: §ét biÕn gen 
Sạch giáo khoa sinh hoc 9, nhà xuất bản giáo dục việt nam, năm 2005 
Sách giáo viên sinh học 9, nhà xuất bản giáo dục việt nam, năm 2007 
Chuẩn kiến thức kỹ năng môn sinh học 
Một số hình ảnh về đột biến gen từ mạng internet 
Một vài đoạn video về nguyên nhân gây đột biến gen 
 SINH HäC LíP 9 
 BµI 21: §ét biÕn gen 
Tµi liÖu tham kh¶o