Bài giảng Sinh học Lớp 9 - Bài 22: Đột biến cấu trúc NST

1MẢNH GHÉP SINH HỌC1223344MỞCâu hỏi: Thế nào là cặp NST tương đồng ?Cặp NST tương đồng gồm 2 NST giống nhau về hình thái và kích thướcHOMEHẾT GIỜCâu hỏi: Mỗi loài sinh vật có bộ NST đặc trưng bởi yếu tố nào?Bộ NST đặc trưng bởi số lượng, hình dạng, cấu trúc NST.HOMEHẾT GIỜCâu hỏi: Đột biến gen là gì? Gồm những dạng nào? Đột biến gen là những biến đổi trong cấu trúc của gen liên quan đến một hoặc một số cặp nucleotit. Gồm các dạng: Mất, thêm, thay thế cặp nucleotitHOMEHẾT GIỜCâu hỏi: : Bộ NST lưỡng bội của loài người 2n bằng bao nhiêu?2n = 46HOMEHẾT GIỜBỘ NST NAM BÌNH THƯỜNGBỘ NST NAM BỊ BIẾN ĐỔICHỦ ĐỀ: ĐỘT BIẾN NHIỄM SẮC THỂ (4 TIẾT: TỪ TIẾT 26 - 29)CHỦ ĐỀ: ĐỘT BIẾN NHIỄM SẮC THỂ ( TIẾT 1)BÀI 22: ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NSTABCDEFGHaABCDEFGChỉ điểm bị đứtChỉ quá trình dẫn đến đột biếnABCDEFGHcABCDEFGHMột số dạng đột biến cấu trúc NSTChữ cái: A,B,C...Kí hiệu một đoạn NST I. Đột biến cấu trúc nhiếm sắc thể là gì?ABCDEFGHbABCDEFGHBCQuan sát hình sau:NST ban đầu NST bị biến đổi cấu trúcThảo luận nhóm: hoàn thành phiếu học tậpHìnhNST ban đầuNST sau khi bị biến đổiTên dạng biến đổiabcBài 22. ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂNST BAN ĐẦUABCDEFGHDCABGFEHMẤT ĐOẠN NST BỊ BIẾN ĐỔI CẤU TRÚCBài 22. ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂ I. Đột biến cấu trúc nhiễm sắc thể là gì?Sự biến đổi cấu trúc NST trong trường hợp aABCDEFGHaABCDEFGChỉ điểm bị đứtChỉ quá trình dẫn đến đột biếnABCDEFGHcABCDEFGHMột số dạng đột biến cấu trúc NSTChữ cái: A,B,C...Kí hiệu một đoạn NSTABCDEFGHbABCDEFGHBCQuan sát hình sau:NST ban đầu NST bị biến đổi cấu trúcHìnhNST ban đầuNST sau khi bị biến đổiTên dạng biến đổiabcMất đoạn HMất đoạnGồm các đoạn ABCDEFGHBài 22. ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂ I. Đột biến cấu trúc nhiễm sắc thể là gì?NST BAN ĐẦUACBDEFGHNST BỊ BIẾN ĐỔI CẤU TRÚCCABHDGFELẶP ĐOẠN CBSự biến đổi cấu trúc NST trong trường hợp bBài 22. ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂ I. Đột biến cấu trúc nhiễm sắc thể là gì?ABCDEFGHaABCDEFGChỉ điểm bị đứt: Chỉ quá trình dẫn đến đột biếnABCDEFGHcABCDEFGHMột số dạng đột biến cấu trúc NSTChữ cái: A,B,C...Kí hiệu một đoạn NSTABCDEFGHbABCDEFGHBCQuan sát hình sau:NST ban đầu NST bị biến đổi cấu trúcHìnhNST ban đầuNST sau khi bị biến đổiTên dạng biến đổiabcMất đoạn HMất đoạnGồm các đoạnABCDEFGHLặp lại đoạn BCLặp đoạnGồm các đoạn ABCDEFGHBài 22. ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂ I. Đột biến cấu trúc nhiễm sắc thể là gì?Sự biến đổi cấu trúc NST trong trường hợp cBACDEFGHHADCBGFEDCBNST BỊ BIẾN ĐỔI CẤU TRÚCĐẢO ĐOẠNNST BAN ĐẦUBài 22. ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂ I. Đột biến cấu trúc nhiễm sắc thể là gì?ABCDEFGHaABCDEFGChỉ điểm bị đứt: Chỉ quá trình dẫn đến đột biếnABCDEFGHcABCDEFGHMột số dạng đột biến cấu trúc NSTChữ cái: A,B,C...Kí hiệu một đoạn NST I. Đột biến cấu trúc nhiễm sắc thể là gì?ABCDEFGHbABCDEFGHBCQuan sát hình sau:NST ban đầu NST bị biến đổi cấu trúcHìnhNST ban đầuNST sau khi bị biến đổiTên dạng biến đổiabcMất đoạn HMất đoạnGồm các đoạnABCDEFGHLặp lại đoạn BCLặp đoạnGồm các đoạn ABCDEFGH Trình tự đoạn BCD đảo lại thành đoạn DCBĐảo đoạnGồm các đoạn ABCDEFGHBài 22. ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂ Đột biến cấu trúc NST là gì? I. Đột biến cấu trúc nhiễm sắc thể là gì?Bài 22. ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂĐột biến cấu trúc NST gồm những dạng nào? 1. Đột biến cấu trúc NST là những biến đổi trong cấu trúc NST. 2. Các dạng đột biến cấu trúc NST: 	+ Mất đoạn NST.	+ Lặp đoạn NST.	+ Đảo đoạn NST.Quan sát hình sau: a; b; c. Cho biết tên các dạng đột biếnabcMất đoạnLặp đoạnĐảo đoạnABCDEFGHABCDEFGHChuyển đoạn I. Đột biến cấu trúc nhiễm sắc thể là gì?Bài 22. ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂCÓ THỂ EM CHƯA BIẾT Ở tằm, nhờ chuyển đoạn gen kiểm tra màu đen của vỏ trứng từ NST thường chuyển qua NST giới tính Y. Dựa vào màu sắc trứng người ta biết được trứng nào nở ra tằm đực. Tằm đực có sản lượng tơ cao hơn tằm cái- Ứng dụng đột biến chuyển đoạn người ta tạo nhiều giống cây trồng mang các đặc điểm quí: Ngô chống chịu được thuốc diệt cỏ, kháng sâu đục thân, côn trùng có hại Mất đoạn (mất vật chất di truyền)Theo em, Trong các dạng đột biến trên, dạng nào gây hậu quả lớn nhất ?Dạng 1Dạng 2Dạng 3Dạng 4II- Nguyên nhân phát sinh và tính chất của đột biến cấu trúc nhiễm sắc thểBài 22: ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂ Nguyên nhân phát sinh:Quan sát các hình ảnh sau đâyH1. Người bị đột biến ở mặtH2. Người bị đột biến ở tay1. Môi trường bên trong cơ thể: Những biến đổi bất thường trong sinh lí, sinh hóa trong tế bào.Tác nhân vật lí gây đột biến cấu trúc Nhiễm sắc thể Sốc nhiệtCác tia tử ngoạiBụi phóng xạ và các bức xạ từ phóng vũ khí hạt nhânChất phóng xạ từ bom nguyên tửBụi phóng xạ và các bức xạ từ phóng vũ khí hạt nhân2. Môi trường ngoài cơ thể Tác nhân hoá học gây đột biến cấu trúc Nhiễm Sắc thểChất độc da cam Mỹ rải xuống trong chiến tranhHoá chất BVTV: thuốc trừ sâu, thuốc diệt cỏ, diệt nấm...2. Môi trường ngoài cơ thểVirut Sarcoma và Herpes gây đứt gãy NST. Tác nhân sinh học2. Môi trường ngoài cơ thểÔ nhiễm môi trường nước Rác thảiCháy rừng Những nguyên nhân nào gây biến đổi cấu trúc NST?2. Môi trường ngoài cơ thể- Môi trường ngoài cơ thể: + Tác nhân vật lý: Tia phóng xạ, tia cực tím, nhiệt độ + Tác nhân hóa học: thuốc trừ sâu, diệt cỏ, điôxin II- Nguyên nhân phát sinh và tính chất của đột biến cấu trúc nhiễm sắc thểBài 22: ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂ- Môi trường bên trong cơ thể: Những biến đổi bất thường trong sinh lí, sinh hóa trong tế bào. Nguyên nhân phát sinh:Những yếu tố nào của môi trường bên ngoài cơ thể gây biến đổi cấu trúc NST?Để phòng đột biến cấu trúc NST cần lưu ýĐể phòng đột biến cấu trúc NST cần lưu ý- Sử dụng hợp lí, an toàn thuốc trừ sâu, thuốc diệt cỏ Sử dụng nguồn nước sạch, không vứt rác bừa bãi Các nhà máy xí nghiệp cần có biện pháp xử lí nước thải sao cho phù hợp - Có ý thức phòng chống sử dụng vũ khí hạt nhân, vũ khí hóa học- Có ý thức giữ gìn vệ sinh môi trườngChúng ta cần phải làm gì để hạn chế phát sinh đột biến cấu trúc NST? Hạn chế phát sinh đột biến cấu trúc NST:III- Vai trò của đột biến cấu trúc nhiễm sắc thểBài 22: ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂQuan sát các hình ảnh sau đây và ghi rõ đột biến nào có lợi? Có hại?Mắt ruồi giấm có bộ NST bình thườngM¾t ruåi dÊm do cã 1 ®o¹n NST lÆp baM¾t ruåi dÊm do cã 1 ®o¹n NST lÆp l¹i H1. Lặp đọan 16a trên NST của ruồi giấm sẽ làm mắt lồi của ruồi trở thành mắt dẹp (lặp càng nhiều thì mắt càng dẹp)H2. LÆp ®o¹n ë c©y lúa m¹ch lµm t¨ng ho¹t tÝnh enzim amilaza øng dông trong s¶n xuÊt bia.H3.MÊt mét ®o¹n cÆp NST 21 ë ng­ưêi g©y ung thư­ m¸uBỘ NST CỦA NAM BÌNH THƯỜNGBỘ NST CỦA NAM ĐỘT BIẾNH5. Bệnh Đao(NST số 21 có 3 chiếc)H4. Hội chứng “mèo kêu”:(mất đoạn NST số 5)KHE HỞ MÔI HÀMBÀN TAY MẤT MỘT SỐ NGÓNBÀN CHÂN MẤT NGÓN VÀ DÍNH NGÓNBÀN TAY NHIỀU NGÓN H6. CÁC TẬT DI TRUYỀN Ở NGƯỜIH7. Người bị đột biến ở mặtH8. Người bị đột biến ở tayTrong thực nghiệm, con người chủ động gây đột biến bằng tác nhân vật lí, tác nhân hóa học chủ yếu trên ngô lúa, các loại cây lương thực, thực phẩm,....H9. Đột biến mất đoạn nhỏ ở ngô, lúa loại bỏ các gen xấuH10. Ứng dụng đột biến chuyển đoạn ở Ngô chống chịu được thuốc diệt cỏ, kháng sâu đục thân, côn trùng có hạiIII- Vai trò của đột biến cấu trúc nhiễm sắc thểBài 22: ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂĐột biến NST ảnh hưởng như thế nào đến đời sống sinh vật?1. Đột biến cấu trúc NST thường có hại cho sinh vật vì nó làm biến đổi số lượng và cách sắp xếp các gen trên NST (Các gen đã được sắp xếp hài hòa trên NST)2. Một số đột biến có lợi có ý nghĩa trong tiến hóa và chọn giống.II- Nguyên nhân phát sinh và tính chất của đột biến cấu trúc nhiễm sắc thểBài 22: ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂTại sao đột biến cấu trúc NST lại gây hại cho con người và sinh vật?Vì: Trải qua quá trình tiến hóa lâu dài, các gen được sắp xếp hài hòa trên NST. Biến đổi cấu trúc NST làm thay đổi số lượng và cách sắp xếp gen trên đó nên thường gây hại cho sinh vậtNHIỄM SẮC THỂGENTÍNH TRẠNGBIẾN ĐỔI CẤU TRÚC NSTBIẾN ĐỔI SỐ LƯỢNG, TRÌNH TỰ, CÁCH SẮP XẾP GENBIẾN ĐỔI PRÔTÊIN(Sắp xếp hài hoà về số lượng, trình tự)BIẾN ĐỔI KIỂU HÌNHPRÔTÊINPhần lớn gây hại cho sinh vật AI NHANH HƠNCâu 1. Thế nào là đột biến cấu trúc Nhiễm Sắc Thể?Là những biến đổi vê KH của cơ thể.Là những biến đổi về số lượng Nhiễm sắc thể.Là những biến đổi trong cấu trúc Nhiễm Sắc Thể.Cả A và B CCâu 2. Dạng đột biến cấu trúc Nhiễm sắc thể nào gây hậu quả lớn nhất?Mất đoạn NSTĐảo đoạn NSTLặp đoạn NSTCả A và BACâu 3. Nguyên nhân gây ra đột biến cấu trúc NST là :Do các tác nhân vật lí, hóa học từ môi trường tác động làm phá vỡ cấu trúc NSTDo quá trình giao phối ở các sinh vật sinh sản hữu tính.Do chọn lọc tự nhiênCả B và CABiến đổi trong cấu trúc vật chất DTPhần lớn gây hại cho SVBiến đổi trong cấu trúc của genGồm:Mât,thêmthay thê cặp Nu Biến đổi trong CT của NSTGồm :Mất,lặp,đảo đoạn NSTDo tác động của môi trường bên trong và bên ngoài cơ thểDT cho thế hệ mai sauBài tập: Một NST có trình tự các gen phân bố : ABCDE FGH Cho biết : A, B,C, D, E, F, G, H : Kí hiệu các gen trên NST ; ( )Tâm động. Do đột biến cấu trúc nên các gen phân bố trên NST có trình tự ABCDE FG Xác định dạng đột biến Nếu dạng đột biến trên xảy ra ở cặp NST số 21 ở người thì gây hậu quả gì? Đáp án: Dạng đột biến: Mất đoạn NST, Đoạn mất mang gen H Gây ung thư máu ở người.HOẠT ĐỘNG NỐI TIẾP1.Học thuộc bài trả lời các câu hỏi SGK2.Nghiên cứu nội dung: Đột biến số lượng NST. Tìm hiểu: - Đột biến số lượng NST là gì?-Nguyên nhân dẫn đến Đột biến số lượng NST-Khái niệm, nguyên nhân, cơ chế phát sinh thể dị bội.*Ôn lại kiến thức NST tương đồng, bộ NST lưỡng bội, đơn bội48ABCDEFGHaABCDEFGABCDEFGHcABCDEFGHABCDEFGHbABCDEFGHBCNST bị biến đổi cấu trúcMất đoạnLặp đoạnĐảo đoạnSTTNST ban đầuNST sau khi bị biến đổiTên dạng biến đổiabcGồm các đoạnABCDEFGHGồm các đoạn ABCDEFGHGồm các đoạn ABCDEFGHNST ban đầuPHIẾU HỌC TẬPABCDEFGHABCDEFGH