Bài giảng Sinh học Lớp 9 - Tiết 25, Bài 22: Đột biến cấu trúc nhiễm sắc thể - Trương Ngọc Cẩm

 Giáo viên:TRƯƠNG NGỌC CẨMTỔ : HÓA – SINH – CÔNG NGHỆSinh học 9Nhiệt liệt chào mừng quí thầy cô giáo về dự giờ KIỂM TRA BÀI CŨ1. Đột biến gen là gì? Gồm những dạng nào.Cho ví dụLà những biến đổi trong cấu trúc của genGồm các dạng :Mất, thêm, thay thế cặp nucleotitVí dụ: Lợn con có đầu và chân sau dị dạng2. Nguyên nhân phát sinh và vai trò của đột biến gen.- Do rối loạn trong quá trình sao chép ADN dưới tác động của các yếu tố tự nhiên- Do con người gây đột biến nhân tạo bằng tác nhân vật lý, hóa học- Đa số đột biến có hại, một số có lợi5/16/20213BIẾN DỊBIẾN DỊ KHÔNG DI TRUYỀNBIẾN DỊ DI TRUYỀNBIẾN DỊ ĐỘT BIẾNBIẾN DỊ TỔ HỢPĐỘT BIẾN GENĐỘT BIẾN NSTABCDEFGHaABCDEFGChỉ điểm bị đứt: Chỉ quá trình dẫn đến đột biếnABCDEFGHcABCDEFGHMột số dạng đột biến cấu trúc NSTChữ cái: A,B,C...Kí hiệu một đoạn NSTTiết 24 - Bài 22 : ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂ I. Đột biến cấu trúc NST là gì?ABCDEFGHbABCDEFGHBCQuan sát hình sau:NST ban đầu NST bị biến đổi cấu trúcThảo luận nhóm: Trong 2 phút đểhoàn thành bảng sau:STTNST ban đầuNST sau khi bị biến đổiTên dạng biến đổiabcMất đoạn HMất đoạnGồm các đoạnABCDEFGHLặp lại đoạn BCLặp đoạnGồm các đoạn ABCDEFGH Trình tự đoạn BCD đổi lại thành đoạn DCBĐảo đoạnGồm các đoạn ABCDEFGHMỘT SỐ DẠNG ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NSTNST BAN ĐẦUABCDEFGHDCABGFEHMẤT ĐOẠNaNST BỊ BIẾN ĐỔI CẤU TRÚCNST BAN ĐẦUACBDEFGHNST BỊ BIẾN ĐỔI CẤU TRÚCCABHDGFELẶP ĐOẠNbCBMỘT SỐ DẠNG ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NSTMỘT SỐ DẠNG ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NSTBACDEFGHHADCBGFEDCBcNST BỊ BIẾN ĐỔI CẤU TRÚCĐẢO ĐOẠNNST BAN ĐẦU I. ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NST LÀ GÌ?- Đột biến cấu trúc NST là những biến đổi trong cấu trúc NST.Tiết 23: Bài 22: ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂTiết 24 - Bài 22: ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂCác dạng: + Mất đoạn+ Lặp đoạn + Đảo đoạn. Quan sát hình sau: a; b; c. Cho biết tên các dạng đột biếnabcMất đoạnLặp đoạnĐảo đoạnABCDEFGHABCDEFGHChuyển đoạn? Đột biến cấu trúc NST là gì? Gồm những dạng nào. II. Nguyên nhân phát sinh và tính chất của đột biến cấu trúc NST.1.Nguyên nhân phát sinh:Tiết 23: Bài 22: ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂTiết 24 - Bài 22: ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂ? Nghiên cứu thông tin SGK, kết hợp những hình ảnh quan sát được, nêu những nguyên nhân gây biến đổi cấu trúc NST?MÁY BAY MỸ RẢI CHẤT ĐỘC MÀU DA CAMMỹ ném bom nguyên tử xuống Hiroshima - Nhật BảnDÒNG SÔNG BỊ Ô NHIỄMCông ty Vedan gây ô nhiễm sông Thị Vải. II. Nguyên nhân phát sinh và tính chất của đột biến cấu trúc NST.1.Nguyên nhân phát sinh:Tiết 23: Bài 22: ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂTiết 24 - Bài 22: ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂ? Nghiên cứu thông tin SGK, kết hợp những hình ảnh quan sát được, nêu những nguyên nhân gây biến đổi cấu trúc NST? Đột biến cấu trúc NST xảy ra do ảnh hưởng phức tạp: của môi trường bên trong cơ thể ( Những biến đổi bất thường về sinh lí, sinh hóa trong tế bào)Do yếu tố của môi trường bên ngoài cơ thể thường là do tác động của con người như: Tác nhân vật lý: tia phóng xạ, tia cực tím, nhiệt độ Tác nhân hóa học: Ảnh hưởng của các chất độc hóa học như thuốc trừ sâu, diệt cỏ, chất độc màu da cam Tóm lại đột biến cấu trúc NST xuất hiện trong điều kiện tự nhiên hoặc do con người gây raII. Nguyên nhân phát sinh và tính chất của đột biến cấu trúc NST.1.Nguyên nhân phát sinh:Tiết 23: Bài 22: ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂ- Do tác nhân của môi trường ngoài cơ thể, thường là do tác động của con người như:+ Tác nhân vật lý: Tia phóng xạ, tia cực tím, nhiệt độ + Tác nhân hóa học: Ảnh hưởng của các chất độc hóa học như:thuốc trừ sâu,diệt cỏ, điôxin Tiết 24 - Bài 22: ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂ- Do nguyên nhân bên trong cơ thể: Những biến đổi bất thường trong sinh lí, sinh hóa trong tế bào (xuất hiện một cách tự nhiên) Chúng ta cần phải làm gì để hạn chế phát sinh đột biến cấu trúc NST?(Hạn chế được một số bệnh ung thư ở người)- Sử dụng hợp lí thuốc trừ sâu, thuốc diệt cỏ- Có ý thức phòng chống sử dụng vũ khí hạt nhân, vũ khí hóa học- Có ý thức giữ gìn vệ sinh môi trườngTiết 24 - Bài 22: ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂII. Nguyên nhân phát sinh và tính chất của đột biến cấu trúc NST.1.Nguyên nhân phát sinh:2. Tính chất của đột biến cấu trúc NSTĐột biến cấu trúc NST có lợi hay có hại?KHE HỞ MÔI HÀMBÀN TAY MẤT MỘT SỐ NGÓNBÀN CHÂN MẤT NGÓN VÀ DÍNH NGÓNBÀN TAY NHIỀU NGÓNHẬU QUẢ CỦA NHIỄM CHẤT ĐỘC MÀU DA CAM ( DIOXIN )Lúa mạch đột biếnCánh đồng lúa mạchSản xuất bia từ lúa mạchLúa mạch thườngTiết 24 - Bài 22: ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂVí dụ 1: Mất một đoạn nhỏ ở đầu NST 21 gây ung thư máu ở người Có hại - Mất đoạnVí dụ 2: Enzim thuỷ phân tinh bột ở một giống lúa mạch có hoạt tính cao hơn nhờ hiện tượng lặp đoạn NST mang gen quy định enzim này. Có lợi- Lặp đoạn? Nghiên cứu VD1, VD 2 SGK/66: Chỉ ra đâu là đột biến có lợi, đâu là đột biến có hại? Phân dạng đột biến trong 2 VD đó?? Tại sao đột biến cấu trúc NST lại gây hại cho con người và sinh vật.Vì: Trải qua quá trình tiến hóa lâu dài, các gen được sắp xếp hài hòa trên NST. Biến đổi cấu trúc NST làm thay đổi số lượng và cách sắp xếp gen trên đó nên thường gây hại cho sinh vậtTiết 24 - Bài 22: ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂII. Nguyên nhân phát sinh và tính chất của đột biến cấu trúc NST.1.Nguyên nhân phát sinh:2. Tính chất của đột biến cấu trúc NSTĐột biến cấu trúc NST thường gây hại cho người và sinh vật, nhưng cũng có trường hợp có lợi.Biến đổi trong cấu trúc vật chất DTPhần lớn gây hại cho SVBiến đổi trong cấu trúc của genGồm:Mất,thêmthay thế cặp Nu Biến đổi trong CT của NSTGồm :Mất,lặp,đảo đoạn NSTDo tác động của môi trường bên trong và bên ngoài cơ thểDT cho thế hệ mai sauCâu1 Cơ chế phát sinh đột biến cấu trúc NST là do tác dụng của các tác nhân gây đột biến, dẫn đến:a. Phá vỡ cấu trúc NSTb. Gây ra sự sắp xếp lại các đoạn trên NSTc. NST gia tăng số lượng trong tế bàod. Cả a và b đều đúngd Câu 2: Nguyên nhân gây đột biến cấu trúc NST là gì?A. Do các tác nhân vật lý, hóa học từ môi trường tác động làm phá vỡ cấu trúc NSTB. Do con người chủ động sử dụng các tác nhân vật lý, hóa học tác động vào cơ thể sinh vậtC. Do quá trình giao phối ở các sinh vật sinh sản hữu tínhD. Cả a và bDMột vài ví dụ về đột biến cấu trúc NST+Dạng đột biến lặp đoạn (H 22b-SGK)+Dạng đột biến mất đoạn (H 22a-SGK)- Mất một đoạn NST 21 gây ung thư máu ở người- Mất một phần cánh ngắn của NST số 5 ở người gây hội chứng tiếng mèo kêu.VD:Lặp đoạn 16A ở ruồi giấm làm mắt hình cầu trở thành mắt dẹt Nếu lặp nhiều lần mất hẳn.+Dạng đột biến chuyển đoạn lớn gây chết, làm giảm hoặc mất khả năng sinh sản.VD: Chuyển đoạn NST số 4 sang NST 14 ở lợn landrat làm giảm 56% khả năng sinh sản.Hội chứng “mèo kêu”:(mất đoạn NST số 5)Mắt ruồi giấm có bộ NST bình thườngMắt ruồi giấm có một đoạn NST nhân đôiMắt ruồi giấm có một đoạn NST nhân baDẶN DÒTrả lời câu hỏi sách giáo khoaXem trước bài 23 – Đột biến số lượng nhiễm sắc thể.Học bàiGiờ học đến đây kết thúc.Chào tạm biệt các em.Chúc các em học giỏi!