Bài giảng Vật lý Lớp 9 - Tiết 40 đến 57 - Năm học 2020-2021

Ngày soạn 22/1/2021
Tiết 40– Bài 31: HIỆN TƯỢNG CẢM ỨNG ĐIỆN TỪ.
I. Mục tiêu
1. Kiến thức:
Mô tả được thí nghiệm hoặc nêu được ví dụ về hiện tượng cảm ứng điện từ.
2.Kĩ năng: Quan sát và mô tả chính xác hiện tượng xảy ra.
3. Thái độ: Nghiêm túc, trung thực trong học tập.
4. Định hướng phát triển năng lực.
 - Năng lực tự học, năng lực giải quyết vấn đề, năng lực giải bài tập, năng lực hoạt động nhóm.
II. Chuẩn bị cho giờ dạy học
1. Chuẩn bị của giáo viên:
- Về thiết bị dạy học:1 đinamô xe đạp có lắp bóng đèn.
- Về thiết bị thí nghiệm:1 cuộn dây dẫn có lắp bóng đèn LED, 1 nam châm thẳng, 1 nam châm điện + 2 pin 1,5V.
III. Tiến trình dạy học
Hoạt động 1: Tổ chức tình huống học tập
Mục tiêu: Kích thích sự tò mò ham học hỏi của học sinh.
Hoạt động của GV
Hoạt động của HS
ĐVĐ: Ta đã biết muốn tạo ra dòng điện, phải dùng nguồn điện là pin hoặc ắc quy. Em có biết trường hợp nào không dùng pin hoặc ắc quy mà vẫn tạo ra dòng điện được không?
-Xe đạp của mình không có pin hay ắc quy, vậy bộ phận nào đã làm cho đèn của xe có thể phát sáng
-Trong bình điện xe đạp (gọi là đinamô xe đạp) là một máy phát điện đơn giản, nó có những bộ phận nào, chúng hoạt động như thế nào để tạo ra dòng điện?→Bài mới.
Cá nhân HS suy nghĩ trả lời câu hỏi của GV. HS có thể kể ra các loại máy phát điện.
Hoạt động 2: Tìm hiểu cấu tạo và hoạt động của đinamô xe đạp
Mục tiêu: HS biết được cấu tạo và hoạt động của đinamô xe đạp.
Hoạt động của GV
Hoạt động của HS
Nội dung cần đạt
-Yêu cầu HS quan sát hình 31.1 (SGK) và quan sát đinamô đã tháo vỏ để chỉ ra các bộ phận chính của đinamô.
-Gọi 1 HS nêu các bộ phận chính của đinamô xe đạp.
-Yêu cầu HS dự đoán xem hoạt động của bộ phận chính nào của đinamô gây ra dòng điện?
-Dựa vào dự đoán của HS, GV đặt vấn đề nghiên cứu phần II
HS quan sát hình 31.1 (SGK) và quan sát đinamô đã tháo vỏ để chỉ ra các bộ phận chính của đinamô.
HS nêu các bộ phận chính của đinamô
HS dự đoán hoạt động của đinamô
I. Cấu tạo và hoạt động của Đinamô xe đạp
- các bộ phận chính của đinamô:
+ 1 nam châm.
+Cuộn dây có thể quay quanh trục.
Hoạt động 3: Tìm hiểu cách dùng nam châm để tạo ra dòng điện 
Mục tiêu: HS biết cách tạo ra dòng điện nhờ nam châm
Hoạt động của GV
Hoạt động của HS
Nội dụng cần đạt
-Yêu cầu HS nghiên cứu câu C1, nêu dụng cụ cần thiết để tiến hành TN và các bước tiến hành.
-GV giao dụng cụ TN cho các nhóm, yêu cầu HS làm TN câu C1 theo nhóm, thảo luận nhóm trả lời câu hỏi.
-GV hướng dẫn HS các thao tác TN:
+Cuộn dây dẫn phải được nối kín.
+Động tác nhanh, dứt khoát.
-Gọi đại diện nhóm mô tả rõ từng trường hợp TN tương ứng yêu cầu câu C1.
-Yêu cầu HS đọc câu C2, nêu dự đoán và làm TN kiểm tra dự đoán theo nhóm.
-Yêu cầu HS rút ra nhận xét qua TN câu C1, C2
? Nam châm điện có thể tạo ra dòng điện hay không?
GV yêu cầu HS đọc TN 2, nêu dụng cụ cần thiết.
-Yêu cầu HS tiến hành TN 2 theo nhóm.
-GV hướng dẫn HS lắp đặt dụng cụ TN. Lưu ý lõi sắt của nam châm điện đưa sâu vào lòng cuộn dây.
Đại diện nhóm trả lời câu C3. HS nhóm khác tham gia thảo luận.
Hướng dẫn HS thảo luận câu C3
? Khi đóng mạch (hay ngắt mạch điện) thì dòng điện có cường độ thay đổi như thế nào? Từ trường của nam châm điện thay đổi như thế nào?
HS: Tự nghiên cứu SGK nêu các bước tiến hành TN.
HS làm TN câu C1 theo nhóm, thảo luận nhóm trả lời câu hỏi.
HS mô tả TN
HS đọc câu C2, nêu dự đoán và làm TN kiểm tra dự đoán theo nhóm.
HS rút ra nhận xét
HS: Cá nhân nghiên cứu các bước tiến hành làm TN 2.
HS: Tiến hành TN theo nhóm dưới sự hướng dẫn của GV. Thảo luận theo nhóm trả lời câu C3.
II. Dùng nam châm để tạo ra dòng điện..
1.Dùng nam châm vĩnh cửu.
Nhận xét 1: Dòng điện xuất hiện trong cuộn dây dẫn kín khi ta đưa một cực nam châm lại gần hay ra xa một đầu cuộn dây đó hoặc ngược lại
2. Dùng nam châm điện.
Nhận xét 2: Dòng điện xuất hiện ở cuộn dây dẫn kín trong thời gian đóng hoặc ngắt mạch điện của nam châm nghĩa là trong thời gian từ trường của nam châm điện biến thiên
K
Nam ch©m điện
Hoạt động 4: Tìm hiểu khái niệm dòng điện cảm ứng và hiện tượng cảm ứng điện từ
Mục tiêu:HS nêu được khái niệm hiện tượng cảm ứng điện từ.
Hoạt động của GV
Hoạt động của HS
Nội dụng cần đạt
-Yêu cầu HS đọc phần thông báo SGK.
-Qua TN 1 và 2 hãy cho biết hiện tượng cảm ứng điện từ là gì ?
HS đọc SGK
Nêu khái niệm về dòng điện cảm ứng.
III.Hiện tượng cảm ứng điện từ 
Hiện tượng xuất hiện dòng điện cảm ứng gọi là hiện tượng cảm ứng điện từ
Hoạt động 5: Vận dụng - Củng cố
Mục tiểu: HS vận dụng được kiến thức trả lời các câu hỏi phần vận dụng.
Hoạt động của GV
Hoạt động của HS
Nội dụng cần đạt
-Yêu cầu cá nhân HS trả lời C4, C5.
-Với câu C4:
Gọi HS đọc phần ghi nhớ cuối bài, yêu cầu ghi vào vở.
-Cho HS đọc phần “Có thể em chưa biết”.
Cá nhân HS dưa ra dự đoán cho câu C4.
HS: Dùng kiến thức đã học để nêu và giải thích hiện tượng xảy ra.
C4: Hai bóng đèn sẽ luân phiên phát sáng
Ho¹t ®éng 6: H­íng dÉn häc bµi ë nhµ 
- Làm c¸c bµi tËp trong SBT
- §äc vµ chuÈn bÞ bµi 32: Điều kiện xuất hiện dòng điện cảm ứng
IV. Rót kinh nghiÖm sau giê d¹y :
......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
NGƯỜI DUYỆT NGƯỜI SOẠN	
 Lê Đình Lợi
Ngày soạn 29/1/2021
Tiết 41- Bài 32: ĐIỀU KIỆN XUẤT HIỆN DÒNG ĐIỆN CẢM ỨNG.
I. Mục tiêu: 
 1.Kiến thức: 
Nêu được dòng điện cảm ứng xuất hiện khi có sự biến thiên của số đường sức từ xuyên qua tiết diện của cuộn dây kín.
 2. Kỹ năng: 
Giải được một số bài tập định tính về nguyên nhân gây ra dòng điện cảm ứng. 
 3. Thái độ: Ham học hỏi, yêu thích môn học.
4. Định hướng phát triển năng lực.
 - Năng lực tự học, năng lực giải quyết vấn đề, năng lực giải bài tập, năng lực hoạt động nhóm.
II.Chuẩn bị: Đối với mỗi nhóm HS: 
 Mô hình cuộn dây dẫn và đường sức từ của một nam châm.
III B. :05 Tổ chức hoạt động dạy học. 
Hoạt động 1: Kiểm tra - Tổ chức tình huống học tập
? Nêu các cách dùng nam châm để tạo ra dòng điện trong cuộn dây dẫn kín.?
1 HS lên bảng trả lời câu hỏi. HS cả lớp tham gia thảo luận câu trả lời của bạn trên lớp.
*ĐVĐ: Ta biết có thể dùng nam châm để tạo ra dòng điện cảm ứng ở cuộn dây dẫn kín trong những điều kiện khác nhau. Sự xuất hiện dòng điện cảm ứng không phụ thuộc vào loại nam châm hoặc trạng thái chuyển động của nó. Vậy điều kiện nào là điều kiện xuất hiện dòng điện cảm ứng? →Bài mới.
Hoạt động 2: Khảo sát sự biến đổi số đường sức từ xuyên qua tiết diện của cuộn dây khi một cực nam châm lại gần hay ra xa cuộn dây
Mục tiêu: HS biết rằng khi đưa nam châm ra xa hay lại gần cuộn dây thì số đường sức từ xuyên qua tiết diện của cuộn dây biến thiên.
Hoạt động của GV
Hoạt động của HS
Nội dụng cần đạt
GV thông báo: Xung quanh nam châm có từ trường. Các nhà bác học cho rằng chính từ trường gây ra dòng điện cảm ứng trong cuộn dây dẫn kín. Từ trường được biểu diễn bằng đường sức từ. Vậy hãy xét xem trong các TN trên, số đường sức từ xuyên qua tiết diện S của cuộn dây có biến đổi không? 
-Hướng dẫn HS sử dụng mô hình và đếm số đường sức từ xuyên qua tiết diện S của cuộn dây dẫn khi nam châm ở xa và khi lại gần cuộn dây để trả lời câu hỏi C1.
? Khi đưa một cực của nam châm lại gần hay ra xa một đầu cuộn dây dẫn kín thì trong cuộn dây xuất hiện dòng điện cảm ứng. Vậy sự xuất hiện của dòng điện cảm ứng có liên quan gì đến sự biến thiên số đường sức từ xuyên qua tiết diện S của cuộn dây hay không?
HS quan sát SGK và đếm số đường dức từ để trả lời câu hỏi C1
HS thảo luận chung câu C1 để rút ra nhận xét về sự biến đổi số đường sức từ xuyên qua tiết diện S của cuộn dây khi đưa nam châm vào, kéo nam châm ra khỏi cuộn dây.
Trả lời câu hỏi của Gv
I. Sự biến đổi số đường sức từ xuyên qua tiết diện của cuộn dây.
Nhận xét: Khi đưa một cực của nam châm lại gần hay ra xa đầu một cuộn dây dẫn thì số đường sức từ xuyên qua tiết diện S của cuộn dây dẫn tăng hoặc giảm (biến thiên).
Hoạt động 3: Tìm hiểu mối quan hệ giữa sự tăng hay giảm của số đường sức từ qua tiết diện của cuộn dây với sự xuất hiện dòng điện cảm ứng.
Mục tiêu: HS Nêu được dòng điện cảm ứng xuất hiện khi có sự biến thiên của số đường sức từ xuyên qua tiết diện của cuộn dây kín.
Hoạt động của GV
Hoạt động của HS
Nội dụng cần đạt
-Yêu cầu cá HS trả lời C2 bằng việc hoàn thành bảng 1.
GV hướng dẫn đối chiếu, tìm điều kiện xuất hiện dòng điện cảm ứng→nhận xét 
GV yêu cầu cá nhân HS vận dụng nhận xét đó để trả lời C4. 
? Khi đóng (ngắt ) mạch điện thì dòng điện qua nam châm điện tăng hay giảm?
? Em có nhận xét gì về số đường sức từ xuyên qua tiết diện S của cuộn dây ?
? điều kiện xuất hiện dòng điện cảm ứng là gì?
HS suy nghĩ hoàn thành bảng 1.
-HS lên bảng hoàn thành bảng 1 trên bảng phụ.
HS Thảo luận để tìm điều kiện xuất hiện dòng điện cảm ứng.
- HS thảo luận C4 
II. Điều kiện xuất hiện dòng điện cảm ứng.
Kết luận: Trong mọi trường hợp, khi số đường sức từ xuyên qua tiết diện S của cuộn dây dẫn kín biến thiên thì trong cuộn dây xuất hiện dòng điện cảm ứng.
Hoạt động 4: Vận dụng - Củng cố
Mục tiêu: Giải được một số bài tập định tính về nguyên nhân gây ra dòng điện cảm ứng. 
Hoạt động của GV
HĐ của HS
Nội dụng cần đạt
-GV gọi 2, 3 HS nhắc lại điều kiện xuất hiện dòng điện cảm ứng. 
-Y/c HS hoàn thành câu C5, C6.
-Yêu cầu giải thích tại sao khi cho nam châm quay quanh trục trùng vói trục của nam châm và cuộn dây trong TN phần mở bài thì trong cuộn dây không xuất hiện dòng điện cảm ứng.
-GV: Như vậy không phải cứ nam châm hay cuộn dây chuyển động thì trong cuộn dây xuất hiện dòng điện cảm ứng mà điều kiện để trong cuộn dây xuất hiện dòng điện cảm ứng là cuộn dây dẫn phải kín và số đường sức từ xuyên qua tiết diện S của cuộn dây phải biến thiên. 
-HS ghi nhớ điều kiện xuất hiện dòng điện cảm ứng.
-HS nghiên cứu trả lời câu C5, C6
-HS trả lời câu hỏi theo yêu cầu của GV.
C5: Khi quay núm của đinamô xe đạp, nam châm quay theo. Khi 1 cực của nam châm lại gần cuộn dây, số đường sức từ xuyên qua tiết diện S của cuộn dây tăng, lúc đó xuất hiện dòng điện cảm ứng. Khi cực đó của nam châm ra xa cuộn dây thì số đường sức từ xuyên qua tiết diện S của cuộn dây giảm, lúc đó cũng xuất hiện dòng điện cảm ứng.
C6: Tương tự C5.
-Khi cho nam châm quay theo trục quay trùng với trục của nam châm và cuộn dây thì số đường sức từ xuyên qua tiết diện của cuộn dây không biến thiên, do đó trong cuộn dây không xuất hiện dòng điện cảm ứng.
Ho¹t ®éng 5: H­íng dÉn häc bµi ë nhµ 
- Làm c¸c bµi tËp trong SBT. §äc vµ chuÈn bÞ bµi Dòng điện xoay chiều.
IV. Rót kinh nghiÖm sau giê d¹y :
......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
 Ngµy so¹n:22//1/2021
 TiÕt 40 HIÖN T¦îNG C¶M øNG §IÖN Tõ.
ĐIỀU KIỆN XUẤT HIỆN DÒNG ĐIỆN CẢM ỨNG
I. Môc tiªu 
1.KiÕn thøc:
- M« t¶ ®­îc thÝ nghiÖm hoÆc nªu ®îc vÝ dô vÒ hiÖn tîng c¶m øng ®iÖn tõ
- Nªu ®­îc dßng ®iÖn c¶m øng xuÊt hiÖn khi cã sù biÕn thiªn cña sè ®­êng søc tõ xuyªn qua tiÕt diÖn cña cuén d©y dÉn kÝn.
2.Kü n¨ng:
- BiÕt c¸ch t¹o ra dßng ®iÖn c¶m øng b»ng nam ch©m ®iÖn vµ nam ch©m vÜnh cöu 
3.Th¸i ®é: 
- Nghiªm tóc, trung thùc trong häc tËp.
4. Định hướng phát triển năng lực.
 - Năng lực tự học, năng lực giải quyết vấn đề, năng lực giải bài tập, năng lực hoạt động nhóm.
5. Nội dung tích hợp. Bào vệ môi trường, biết tiết kiệm năng lượng.
II. ChuÈn bÞ cho giê d¹y häc:
1. ChuÈn bÞ cña GV:
- ThiÕt bÞ d¹y häc:1 ®inam« xe ®¹p cã l¾p bãng ®Ìn.
- ThiÕt bÞ thÝ nghiÖm:1 cuén d©y dÉn cã l¾p bãng ®Ìn LED, 1 nam ch©m vÜnh cöu cã trôc quay th¸o l¾p ®ưîc, 1 nam ch©m ®iÖn + 2 pin 1,5V.(nếu có)
2. ChuÈn bÞ cña HS:
- KiÕn thøc, bµi tËp:
- §å dïng häc tËp:
III. Ho¹t ®éng d¹y vµ häc:
Ho¹t ®éng cña gv
Ho¹t ®éng cña hs
Néi dung cÇn ®¹t
Ho¹t ®éng 1: §Æt vÊn ®Ò
Gv cho häc sinh ®äc t×nh huèng më bµi nh SGK
HS: §äc SGK
Ho¹t ®éng 2: T×m hiÓu cÊu t¹o vµ ho¹t ®éng cña ®inam« xe ®¹p
GV: Yªu cÇu HS quan s¸t h×nh 31.1 vµ quan s¸t ®inam« ®· th¸o vá ®Ó chØ ra c¸c bé phËn chÝnh cña ®inam«.
?:Nªu c¸c bé phËn chÝnh cña ®inam« xe ®¹p?
?:H·y dù ®o¸n xem ho¹t ®éng cña bé phËn chÝnh nµo cña ®inam« g©y ra dßng ®iÖn?
HS: Quan s¸t vµ tr¶ lêi c¸c c©u hái cña GV.
HS: Nªu tªn c¸c bé phËn chÝnh cña ®inamm«.
HS: Nªu dù ®o¸n.
I. CÊu t¹o vµ ho¹t ®éng cña §inam« xe ®¹p
C¸c bé phËn chÝnh cña ®inam«:
+ 1 nam ch©m.
+Cuén d©y cã thÓ quay quanh trôc.
Ho¹t ®éng 3: T×m hiÓu c¸ch dïng nam ch©m vÜnh cöu ®Ó t¹o ra dßng ®iÖn. 
GV: Yªu cÇu HS nghiªn cøu c©u C1, nªu dông cô cÇn thiÕt ®Ó tiÕn hµnh TN vµ c¸c bíc tiÕn hµnh.
GV: giao dông cô TN cho c¸c nhãm, yªu cÇu HS lµm thÝ nghiÖm.
GV: lu ý cho häc sinh khi lµm thÝ nghiÖm c¸c ®éng t¸c nhanh, døt kho¸t.
?:Nh÷ng tr­êng hîp nµo trong cuén d©y xuÊt hiÖn dßng ®iÖn?
Yªu cÇu häc sinh lµm thÝ nghiÖm theo c©u C2
?:Qua thÝ nghiÖm c¸c em rót ra nhËn xÐt g×?
HS: Nghiªn cøu SGK vµ t×m hiÓu dông cô, c¸c bíc tiÕn hµnh thÝ nghiÖm.
HS: §¹i diÖn nhãm nhËn dông cô thÝ nghiÖm.
HS: Tr¶ lêi c©u hái cña GV.
HS: Lµm thÝ nghiÖm theo híng dÉn cña c©u C2.
HS: nªu nhËn xÐt.
II. Dïng nam ch©m ®Ó t¹o ra dßng ®iÖn..
1.Dïng nam ch©m vÜnh cöu.
-ThÝ nghiÖm1:SGK
-NhËn xÐt 1: Dßng ®iÖn xuÊt hiÖn trong cuén d©y dÉn kÝn khi ta ®a mét cùc nam ch©m l¹i gÇn hay ra xa mét ®Çu cuén d©y ®ã hoÆc ngîc l¹i
Ho¹t ®éng 4: T×m hiÓu c¸ch dïng nam ch©m ®iÖn ®Ó t¹o ra dßng ®iÖn.
GV: Yªu cÇu HS ®äc SGK, quan s¸t h×nh vÏ.
?:Nªu tªn c¸c dông cô vµ c¸ch lµm thÝ nghiÖm?
?:Nh÷ng trêng hîp nµo th× xuÊt hiÖn dßng ®iÖn trong cuén d©y
HS:Quan s¸t h×nh 31.3 vµ ®äc th«ng tin SGK
HS: Tr¶ lêi c©u hái cña GV
HS: Tr¶ lêi c©u hái cña GV.
2. Dïng nam ch©m ®iÖn
NhËn xÐt 2:Dßng ®iÖn xuÊt hiÖn ë cuén d©y dÉn kÝn trong thêi gian ®ãng hoÆc ng¾t m¹ch ®iÖn cña nam ch©m nghÜa lµ trong thêi gian dßng ®iÖn cña nam ch©m ®iÖn biÕn thiªn.
Ho¹t ®éng 5: T×m hiÓu kh¸i niÖm dßng ®iÖn c¶m øng vµ hiÖn t­îng c¶m øng ®iÖn tõ
Yªu cÇu HS ®äc phÇn th«ng tin SGK.
?:Cã thÓ t¹o ra dßng ®iÖn c¶m øng b»ng nh÷ng c¸ch nµo?
HS: §äc SGK.
HS: Tr¶ lêi c©u hái cña GV.
III.HiÖn t­îng c¶m øng ®iÖn tõ
- Dßng ®iÖn xuÊt hiÖn trong c¸c tr­êng hîp trªn gäi lµ dßng ®iÖn c¶m øng.HiÖn t­îng t¹o ra dßng ®iÖn c¶m øng gäi lµ hiÖn tîng c¶m øng ®iÖn tõ.
Ho¹t ®éng cña gv
Ho¹t ®éng cña hs
Néi dung cÇn ®¹t
Ho¹t ®éng 6: Kh¶o s¸t sù biÕn ®æi sè ®­êng søc tõ xuyªn qua tiÕt diÖn cña cuén d©y .
GV: Yªu cÇu HS ®äc th«ng tin SGK
GV: Giíi thiÖu h×nh 32.1
?:H·y t×m hiÓu sù thay ®æi sè ®­êng søc xuyªn qua cuén d©y trong 4 tr­êng hîp ®· lµm thÝ nghiÖm?
?:Trong c¸c trêng hîp ®ã tr­êng hîp nµo cã dßng ®iÖn c¶m øng
?: Qua ®ã em rót ra nhËn xÐt g×?
HS: ®äc th«ng tin vÒ c¸c ®­êng søc tõ xung quanh nam ch©m trong SGK
HS: Quan s¸t vµ tr¶ lêi c©u hái:
-§­a nam ch©m l¹i gÇn cuén d©y: Sè ®­êng søc tõ t¨ng
-§­a nam ch©m ra xa cuén d©y: Sè ®­êng søc tõ gi¶m- cã dßng ®iÖn
-§Æt nam ch©m ®øng yªn trong cuén d©y: Sè ®­êng søc tõ kh«ng thay ®æi – Cã dßng ®iÖn.
-§Æt nam ch©m n»m yªn trong lßng cuén d©y: Sè ®­êng søc tõ kh«ng thay ®æi – Kh«ng cã dßng ®iÖn.
HS: Rót ra nhËn xÐt.
IV.Sù biÕn ®æi sè ®­êng søc tõ xuyªn qua tiÕt diÖn cña cuén d©y:
NhËn xÐt 1: 
Khi ®­a mét cùc cña nam ch©m l¹i gÇn hay ra xa ®Çu mét cuén d©y dÉn th× sè ®­êng søc tõ xuyªn qua tiÕt diÖn S cña cuén d©y dÉn t¨ng hoÆc gi¶m (biÕn thiªn).
Ho¹t ®éng 7: T×m hiÓu mèi quan hÖ gi÷a sù t¨ng hay gi¶m cña sè ®­êng søc tõ qua tiÕt diÖn cña cuén d©y víi sù xuÊt hiÖn dßng ®iÖn c¶m øng 
?:Qua sù ph©n tÝch trªn yªu cÇu c¸ nh©n häc sinh hoµn thµnh b¶ng1 SGK
GV cho häc sinh th¶o luËn vµ thèng nhÊt kÕt qu¶
?:Qua ®ã c¸c em rót ra nhËn xÐt g× vÒ ®iÒu kiÖn xuÊt hiÖn dßng ®iÖn c¶m øng?
?:VËy ë thÝ nghiÖm h×nh 31.3, t¹i sao dßng ®iÖn c¶m øng l¹i xuÊt hiÖn trong khi ®ãng, ng¾t m¹ch ®iÖn?
GV h­íng dÉn HS th¶o luËn C4 
?:KÕt luËn chung vÒ ®iÒu kiÖn xuÊt hiÖn dßng ®iÖn c¶m øng lµ g×?
- Các kiến thức về môi trường:
+ Dòng điện sinh ra từ trường và ngược lại từ trường lại sinh ra dòng điện. Điện trường và từ trường tồn tại trong một thể thống nhất gọi là điện từ trường. 
+ Điện năng là nguồn năng lượng có nhiều ưu điểm: dễ sử dụng, dễ chuyển hóa thành các dạng năng lượng khác, dễ truyền tải đi xa , nên ngày càng được sử dụng phổ biến.
+ Việc sử dụng điện năng không gây ra các chất thải độc hại cũng như các tác nhân gây ô nhiễm môi trường nên đây là một nguồn năng lượng sạch.
HS: Hoµn thµnh b¶ng 1 theo yªu cÇu cña GV.
HS: Th¶o luËn.
HS: Rót ra nhËn xÐt.
HS:Tr¶ lêi c©u hái cña GV.
HS: C4:
- Khi ng¾t m¹ch ®iÖn ch¹y trong nam ch©m ®iÖn, sè ®­êng søc tõ gi¶m
+Khi ®ãng m¹ch ®iÖn ch¹y trong nam ch©m ®iÖn sè ®­êng søc tõ t¨ng
- Biện pháp GDBVMT:
+ Thay thế các phương tiện giao thông sử dụng động cơ nhiệt bằng các phương tiện giao thông sử dụng động cơ điện.
+ Tăng cường sản xuất điện năng bằng các nguồn năng lượng sạch: năng lượng nước, năng lượng gió, năng lượng Mặt Trời.
V. §iÒu kiÖn xuÊt hiÖn dßng ®iÖn c¶m øng.
NhËn xÐt 2: 
KÕt luËn: Trong mäi tr­êng hîp, khi sè ®­êng søc tõ xuyªn qua tiÕt diÖn S cña cuén d©y dÉn kÝn biÕn thiªn th× trong cuén d©y xuÊt hiÖn dßng ®iÖn c¶m øng.
Ho¹t ®éng 8: VËn dông - Cñng cè - HDVN
GV: Yªu cÇu c¸ nh©n HS hoµn thµnh c©u C5, C6
H­íng dÉn vÒ nhµ: Häc vµ lµm bµi tËp 32 (SBT)
HS: Nghiªn cøu vµ lµm c©u C5, C6 SGK
HS: Tr¶ lêi c©u hái cña GV
HS: §äc môc “cã thÓ em ch­a biÕt” SGK
VI: VËn dông:
IV. Rót kinh nghiÖm sau giê d¹y :
......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
NGƯỜI DUYỆT NGƯỜI SOẠN	
 Lê Đình Lợi
 Ngµy so¹n: 20/2/2021
TiÕt 42,43: Chñ ®Ò : Dßng ®iÖn xoay chiÒu
I. Môc tiªu 
1. KiÕn thøc:
- Nªu ®­îc dÊu hiÖu chÝnh ph©n biÖt dßng ®iÖn xoay chiÒu víi dßng ®iÖn mét chiÒu.
- Nªu ®­îc cÊu t¹o, nguyªn t¾c ho¹t ®éng cña m¸y ph¸t ®iÖn xoay chiÒu cã khung d©y quay hoÆc cã nam ch©m quay.
- Nªu ®­îc c¸c m¸y ph¸t ®iÖn ®Òu biÕn ®æi c¬ n¨ng thµnh ®iÖn n¨ng 
2. Kü n¨ng:
- HS biÕt c¸c c¸ch t¹o ra dßng ®iÖn xoay chiÒu.
3. Th¸i ®é: 
- Cã th¸i ®é nghiªm tóc trong häc tËp, ®Æc biÖt lµ m«n häc vËt lý.
4. Định hướng phát triển năng lực.
 - Năng lực tự học, năng lực giải quyết vấn đề, năng lực giải bài tập, năng lực hoạt động nhóm.
5. Nội dung tích hợp. Bào vệ môi trường, biết tiết kiệm năng lượng.
II . ChuÈn bÞ cho giê d¹y häc:
1. ChuÈn bÞ cña GV:
- 1 cuén d©y dÉn kÝn cã hai bãng ®Ìn LED m¾c song song vµ ng­îc chiÒu, 
- 1 nam ch©m vÜnh cöu cã thÓ quay quanh mét trôc th¼ng ®øng.
- 1 m« h×nh cuén d©y quay quanh mét trôc trong tõ tr­êng cña nam ch©m.
2. ChuÈn bÞ cña HS:
- KiÕn thøc, bµi tËp: ¤n tËp kiÕn thøc vÒ dßng ®iÖn c¶m øng, ®iÒu kiÖn ®Ó xuÊt hiÖn dßng ®iÖn c¶m øng.
III. Ho¹t ®éng d¹y vµ häc:
Ho¹t ®éng cña gv
Ho¹t ®éng cña hs
Néi dung cÇn ®¹t
Ho¹t ®éng 1: KiÓm tra - T¹o t×nh huèng.
?:Nªu ®iÒu kiÖn ®Ó cã dßng ®iÖn c¶m øng.
GV: Yªu cÇu häc sinh ®äc th¾c m¾c phÇn më bµi.
HS tr¶ lêi c©u hái cña GV
Ho¹t ®éng 2: T×m hiÓu chiÒu cña dßng ®iÖn c¶m øng.
GV: Ph¸t dông cô vµ yªu cÇu häc sinh lµm thÝ nghiÖm h×nh 33.1.
?: Qua thÝ nghiÖm ta thÊy ®Ìn nµo s¸ng trong hai tr­êng hîp sau: 
+ §­a nam ch©m vµo trong èng d©y ? 
+ §­a nam ch©m ra ngoµi èng d©y ?
?:Trong c¸c tr­êng hîp ®ã sè ®­êng søc tõ biÕn ®æi nh­ thÕ nµo?
?: Qua thÝ nghiÖm em rót ra kÕt luËn g× 
GV: Cho c¸c nhãm häc sinh lµm thÝ nghiÖm liªn tôc cho nam ch©m vµo vµ ra khái èng d©y ®Ó thÊy ®­îc hai ®Ìn lu©n phiªn thay nhau s¸ng. 
GV: Dßng ®iÖn c¸c em quan s¸t ®­îc gäi lµ dßng ®iÖn xoay chiÒu.
?: VËy dßng ®iÖn xoay chiÒu lµ g×?
HS: Ho¹t ®éng nhãm tiÕn hµnh lµm thÝ nghiÖm theo h­íng dÉn cña GV.
HS: Tr¶ lêi c©u hái cña GV.
HS: Sè ®­êng søc tõ biÕn thiªn.
HS: Rót ra kÕt luËn.
HS: Lµm thÝ nghiÖm theo nhãm theo yªu cÇu cña GV.
HS: Tr¶ lêi c©u hái cña GV.
I . ChiÒu cña dßng ®iÖn c¶m øng.
1. ThÝ nghiÖm: SGK.
2. KÕt luËn:
Khi sè ®­êng søc tõ xuyªn qua tiÕt diÖn S cña cuén d©y dÉn t¨ng th× dßng ®iÖn c¶m øng cã chiÒu ng­îc l¹i víi chiÒu cña dßng ®iÖn c¶m øng khi sè ®­êng søc tõ xuyªn qua tiÕt diÖn S cña cuén d©y dÉn gi¶m.
3.Dßng ®iÖn xoay chiÒu.
 Dßng ®iÖn lu©n phiªn ®æi chiÒu nh­ trªn gäi lµ dßng ®iÖn xoay chiÒu.
Ho¹t ®éng 3: T×m hiÓu c¸ch t¹o ra dßng ®iÖn xoay chiÒu.
?: H·y ph©n tÝch sè ®­êng søc tõ xuyªn qua tiÕt diÖn S cña cuén d©y biÕn ®æi nh­ thÕ nµo khi cho nam ch©m quay quanh mét trôc th¼ng ®øng tr­íc cuén d©y. 
?:Khi ®ã chiÒu cña dßng ®iÖn c¶m øng trong cuén d©y thay ®æi nh­ thÕ nµo?
GV: Yªu cÇu c¸c nhãm lµm thÝ nghiÖm kiÓm tra dù ®o¸n.
GV: Yªu cÇu HS quan s¸t h×nh 33.1 ph©n tÝch sè ®­êng søc tõ th«ng qua tiÕt diÖn S cña cuén d©y biÕn thiªn nh­ thÕ nµo khi cuén d©y quay ? 
?:Tõ ®ã rót ra nhËn xÐt vÒ chiÒu cña dßng ®iÖn c¶m øng xuÊt hiÖn trong cuén d©y dÉn 
?: §Ó t¹o ra dßng ®iÖn xoay chiÒu ta cã nh÷ng c¸ch nµo ?
- Dòng điện một chiều có hạn chế là khó truyền tải đi xa, việc sản xuất tốn kém và sử dụng ít tiện lợi.
- Dòng điện xoay chiều có nhiều ưu điểm hơn dòng điện một chiều và khi cần có thể chỉnh lưu thành dòng điện một chiều bằng những thiết bị rất đơn giản.
HS: Tr¶ lêi c©u hái: Khi nam ch©m quay tr­íc cuén d©y th× sè ®­êng søc tõ xuyªn qua tiÕt diÖn cña cuén d©y lu©n phiªn t¨ng gi¶m nªn trong cuén d©y cã dßng ®iÖn c¶m øng xoay chiÒu.
HS: Ho¹t ®éng nhãm lµm thÝ nghiÖm kiÓm tra.
¶m øng xoay chiÒu.
HS: Tr¶ lêi c©u hái cña GV.
- Biện pháp GDBVMT:
+ Tăng cường sản xuất và sử dụng dòng điện xoay chiều.
+ Sản xuất các thiết bị chỉnh lưu để chuyển đổi dòng điện xoay chiều thành dòng điện một chiều (đối với trường hợp cần thiết sử dụng dòng điện một chiều).
II . C¸ch t¹o ra dßng ®iÖn xoay chiÒu.
1. Cho nam ch©m quay tr­íc cuén d©y dÉn kÝn.
2.Cho cuén d©y quay trong tõ tr­êng cña nam ch©m. 
3. KÕt luËn:
Dßng ®iÖn xoay chiÒu xuÊt hiÖn trong cuén d©y dÉn kÝn khi nam ch©m quay tr­íc cuén d©y hay cuén d©y quay trong tõ tr­êng .
Ho¹t ®éng 4: VËn dông . Cñng cè - HDVN
GV: Yªu cÇu HS Nghiªn cøu vµ tr¶ lêi c©u hái C4.
.
HS: §äc vµ tr¶ lêi c©u hái C4: Khi khung quay trªn nöa vßng trßn th× ®­êng søc tõ qua khung t¨ng mét trong hai ®Ìn LED s¸ng. Trªn nöa vßng trßn sau sè ®­êng søc tõ gi¶m, ®Ìn kia l¹i s¸ng.
III . VËn dông: 
Ho¹t ®éng 5: T×m hiÓu cÊu t¹o vµ ho¹t ®éng cña m¸y ph¸t ®iÖn xoay chiÒu.
?:§Ó t¹o ra ®­îc dßng ®iÖn xoay chiÒu m¸y ph¸t ®iÖn cÇn cã nh÷ng bé phËn g×?
GV: Cho häc sinh quan s¸t m« h×nh m¸y ph¸t ®iÖn xoay chiÒu ( hai d¹ng: cho nam ch©m quay vµ cho nam ch©m quay)
?: H·y chØ ra c¸c bé phËn chÝnh cña mçi lo¹i vµ nªu lªn ®iÓm gièng nhau vµ kh¸c nhau cña mçi lo¹i? 
?: Gi¶i thÝch v× sao khi cho nam ch©m quay hoÆc khung d©y quay th× l¹i thu ®­îc dßng ®iÖn xoay chiÒu trong c¸c m¸y trªn?
?: Qua ®ã em rót ra kÕt luËn g× vÒ cÊu t¹o chÝnh vµ ho¹t ®éng cña m¸y ph¸t ®iÖn xoay chiÒu ? 
?: V× sao cuén d©y cña m¸y ph¸t ®iÖn ph¶i ®­îc quÊn quanh lâi s¾t?
IV . CÊu t¹o vµ ho¹t ®éng cña m¸y ph¸t ®iÖn xoay chiÒu.
1. Quan s¸t: 
2. KÕt luËn: 
- CÊu t¹o cña m¸y ph¸t ®iÖn xoay chiÒu gåm hai bé phËn chÝnh :
 nam ch©m vµ cuén d©y dÉn.
Mét bé phËn ®øng yªn gäi lµ stato, bé phËn cßn l¹i cã thÓ quay ®­îc gäi lµ r« to.
- Ho¹t ®éng: Khi cho R« to quay th× trong cuén d©y xuÊt hiÖn dßng ®iÖn c¶m øng xoay chiÒu.
Ho¹t ®éng 6: T×m hiÓu m¸y ph¸t ®iÖn xoay chiÒu trong kÜ thuËt.
HS tù häc
Ho¹t ®éng 7: VËn dông - Cñng cè 
GV: Yªu cÇu SH ®äc vµ tr¶ lêi c©u hái C3
HS:§äc vµ tr¶ lêi c©u hái C3
HS: Tr¶ lêi c¸c c©u hái cña GV.
V . VËn dông:
C3:
Gièng nhau: ®Òu cã nam ch©m vµ cuén d©y khi mét trong hai bé phËn quay th× xuÊt hiÖn dßng ®iÖn xoay chiÒu.
Kh¸c nhau: §inam« cã kÝch th­íc nhá h¬n, c«ng suÊt ph¸t ®iÖn nhá h¬n, hiÖu ®iÖn thÕ, c­êng ®é dßng ®iÖn ë ®Çu ra nhá h¬n.
Ho¹t ®éng 8: HDVN.
?: Trong mçi lo¹i m¸y ph¸t ®iÖn r«to lµ bé phËn nµo ? stato lµ bé phËn nµo? 
 ?:T¹i sao ph¶i b¾t buéc ph¶i cã mét bé phËn quay th× míi ph¸t ra ®iÖn ?
 ?:T¹i sao m¸y l¹i ph¸t ra dßng ®iÖn xoay chiÒu ?
DÆn dß: 
GV: Häc thuéc phÇn ghi nhí vµ lµm c¸c bµi tËp trong s¸ch bµi tËp
IV. Rót kinh nghiÖm 
....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
NGƯỜI DUYỆT NGƯỜI SOẠN	
 Lê Đình Lợi
 Ngµy so¹n:27/02/2021
TiÕt 44
C¸c t¸c dông cña dßng ®iÖn xoay chiÒu 
®o c­êng ®é vµ hiÖu ®iÖn thÕ xoay chiÒu
I . Môc tiªu 
1.KiÕn thøc:
- NhËn biÕt ®­îc t¸c dông nhiÖt, t¸c dông quang, t¸c dông tõ cña dßng ®iÖn xoay chiÒu.
-NhËn biÕt ®­îc ampe kÕ vµ v«n kÕ dïng cho dßng ®iÖn mét chiÒu vµ xoay chiÒu qua c¸c kÝ hiÖu ghi trªn dông cô 
-Nªu ®­îc c¸c sè chØ cña ampe kÕ vµ v«n kÕ xoay chiÒu cho biÕt gi¸ trÞ hiÖu dông cña c­êng ®é hoÆc cña ®iÖn ¸p xoay chiÒu
2.KÜ n¨ng:
RÌn luyÖn kü n¨ng lµm TN vµ c¸c thao t¸c sö dông ®ång hå ®o ®iÖn.
3.Th¸i ®é:
HS nghiªm tóc trong khi lµm thÝ nghiÖm vµ cã ý thøc vËn dông kiÕn thøc ®· häc vµo cuéc sèng gãp phÇn tiÕt kiÖm n¨ng l­îng
4. Định hướng phát triển năng lực.
 - Năng lực tự học, năng lực giải quyết vấn đề, năng lực giải bài tập, năng lực hoạt động nhóm.
5. Nội dung tích hợp. Bào vệ môi trường, biết tiết kiệm năng lượng.
II . ChuÈn bÞ cho giê d¹y häc: 
1. ChuÈn bÞ cña GV:
- ThiÕt bÞ d¹y häc: am pe kÕ, v«n kÕ xoay chiÒu vµ mét chiÒu, d©y nèi, khãa ,
bãng ®Ìn biÕn thÕ nguån
- ThiÕt bÞ thÝ nghiÖm:Nam ch©m ®iÖn, nam ch©m vÜnh cöu, biÕn thÕ nguån,
2. ChuÈn bÞ cña HS:
- KiÕn thøc, bµi tËp: ¤n tËp kiÕn thøc vÒ dßng ®iÖn xoay chiÒu, c¸c t¸c dông cña dßng ®iÖn mét chiÒu.
- §å dïng häc tËp:
III. Ho¹t ®éng d¹y vµ häc:
Ho¹t ®éng cña gv
Ho¹t ®éng cña hs
Néi dung cÇn ®¹t
Ho¹t ®éng 1: KiÓm tra - T¹o t×nh huèng.
?:M« t¶ cÊu t¹o vµ ho¹t ®éng cña m¸y ph¸t ®iÖn xoay chiÒu ? T¹i sao khi mét trong hai bé phËn nam ch©m hoÆc cuén d©y quay th× cã dßng ®iÖn trong cuén d©y dÉn kÝn ? 
HS: §äc t×nh huèng më bµi.
Ho¹t ®éng 2: T×m hiÓu t¸c dông cña dßng ®iÖn xoay chiÒu
?: H·y quan s¸t h×nh 35.1, ®äc vµ tr¶ lêi c©u hái C1.
GV lµm thÝ nghiÖm minh ho¹ c¸c t¸c dông cho häc sinh quan s¸t
?: Dßng ®iÖn xoay chiÒu cã nh÷ng t¸c dông g×?
?:Khi cÇn chiÕu s¸ng ta nªn dïng bãng ®Ìn lo¹i nµo?V× sao?
- Kiến thức về môi trường:
+ Việc sử dụng dòng điện xoay chiều là không thể thiếu trong xã hội hiện đại. Sử dụng dòng điện xoay chiều để lấy nhiệt và lấy ánh sáng có ưu điểm là không tạo ra những chất khí gây hiệu ứng nhà kính, góp phần bảo vệ môi trường.
HS: Quan s¸t vµ tr¶ lêi c©u hái cña GV.
HS: Quan s¸t thÝ nghiÖm.
HS: Tr¶ lêi c©u hái cña GV.
HS: Bãng ®Ìn Compak. V× nã tiÕt kiÖm ®iÖn.
+ Tác dụng từ của dòng điện xoay chiều là cơ sở chế tạo các động cơ điện xoay chiều. So với các động cơ điện một chiều, động cơ điện xoay chiều có ưu điểm không có bộ góp điện, nên không xuất hiện các tia lửa điện và các chất khí gây hại cho môi trường.
I - T¸c dông cña dßng ®iÖn xoay chiÒu.
- T¸c dông nhiÖt: Lµm nãng ®Ìn sîi ®èt
-T¸c dông quang:Lµm s¸ng bãng ®Ìn bót thö ®iÖn
-T¸c dông tõ: nam ch©m ®iÖn
Ho¹t ®éng 3: T×m hiÓu t¸c dông tõ cña dßng ®iÖn xoay chiÒu
Môc tiªu: Hs n¾m ®­îc ®Æc ®iÓm t¸c dông tõ cña dßng ®iÖn xoay chiÒu
GV: quan s¸t h×nh 35.2 ,®äc th«ng tin trong SGK vµ nªu c¸ch lµm thÝ nghiÖm?
GV: ph¸t dông cô vµ h­íng dÉn häc sinh lµm thÝ nghiÖm víi hai tr­êng hîp:dßng ®iÖn xoay chiÒu vµ dßng ®iÖn mét chiÒu
?:Quan s¸t thÝ nghiÖm trong hai tr­êng hîp vµ rót ra nhËn xÐt
HS: §äc th«ng tin vµ tr¶ lêi c©u hái cña GV.
HS: §¹i diÖn nhãm lªn nhËn dông cô thÝ nghiÖm.
HS: Lµm vµ quan s¸t thÝ nghiÖm vµ rót ra kÕt luËn cÇn thiÕt.
II . T¸c dông tõ cña dßng ®iÖn xoay chiÒu.
1- ThÝ nghiÖm.H×nh 35.2 SGK
2- KÕt luËn;
Khi dßng ®iÖn ®æi chiÒu th× lùc tõ cña dßng ®iÖn t¸c dông lªn nam ch©m còng ®æi chiÒu
Ho¹t ®éng 4: C¸ch ®o c­êng ®é dßng ®iÖn vµ hiÖu ®iÖn thÕ cña dßng ®iÖn xoay chiÒu
?:Quan s¸t h×nh 35.4 ph©n tÝch s¬ ®å m¹ch ®iÖn?
GV: M¾c m¹ch ®iÖn nh­ s¬ ®å 35.4 SGK
?: §æi chiÒu dßng ®iÖn th× chiÒu quay cña kim trªn dông cô nh­ thÕ nµo? 
GV:Thay nguån ®iÖn mét chiÒu b»ng nguån ®iÖn xoay chiÒu cã hiÖu ®iÖn thÕ 3V
?:Quan s¸t sè chØ cña ampe kÕ
GV: Thay v«n kÕ vµ am pe kÕ mét chiÒu b»ng v«n kÕ vµ am pe kÕ xoay chiÒu 
?:Kim cña am pe kÕ vµ v«n kÕ chØ bao nhiªu ?
Sau ®ã gi¸o viªn ®æi ®Çu phÝch c¾m cho häc sinh quan s¸t vµ hái:
Kim am pe kÕ vµ v«n kÕ cã quay kh«ng ? 
?: Qua c¸c thÝ nghiÖm em cã nhËn xÐt g× ?
GV: Th«ng b¸o vÒ gi¸ trÞ hiÖu dông nh­ SGK
HS: Quan s¸t vµ tr¶ lêi c©u hái cña GV.
HS: Quan s¸t thÝ nghiÖm do GV lµm.
HS: Kim quay theo chiÒu ng­îc l¹i.
HS: Ampe kÕ chØ ë v¹ch sè 0.
HS: Quan s¸t GV lµm thÝ nghiÖm vµ tr¶ lêi c¸c c©u hái cña GV.
HS: Rót ra kÕt luËn.
III - §o c­êng ®é dßng ®iÖn vµ hiÖu ®iÖn thÕ cña m¹ch ®iÖn xoay chiÒu.
1- Quan s¸t thÝ nghiÖm cña gi¸o viªn.
2- KÕt luËn. §Ó ®o c­êng ®é dßng ®iÖn vµ hiÖu ®iÖn thÕ cña dßng ®iÖn xoay chiÒu ta dïng v«n kÕ vµ am pe kÕ xoay chiÒu cã ký hiÖu lµ AC hoÆc (~).
KÕt qu¶ ®o kh«ng ®æi khi ta ®æi chèt cña phÝch c¾m vµo æ lÊy ®iÖn.
-Gi¸ trÞ ®o ®­îc gäi lµ gi¸ trÞ hiÖu dông cña hiÖu ®iÖn thÕ vµ c­êng ®é dßng ®iÖn xoay chiÒu
Ho¹t ®éng 5: VËn dông - Cñng cè – HDVN
?: §äc vµ tr¶ lêi c©u hái C3 SGK.
?: §äc vµ tr¶