Giáo án Sinh học Khối 9 - Bài 16: ADN và bản chất của gen

BÀI 16: ADN VÀ BẢN CHẤT CỦA GEN 
Môn: Sinh học 9
(Thời lượng thực hiện: 01 tiết)
I/ MỤC TIÊU
Yêu cầu cần đạt:
- Nêu được cơ chế tự sao của ADN diễn ra theo nguyên tắc bổ sung và nguyên tắc bán bảo toàn.
- Biết được bản chất hóa học của gen và chức năng của ADN.
 	 1. Kiến thức: Trong bài này, học sinh được học về: 
 	- Cơ chế tự sao của ADN diễn ra theo nguyên tắc bổ sung và nguyên tắc bán bảo toàn.
 	- Bản chất hóa học của gen và chức năng của ADN.
 	 2. Năng lực:
 	 - HS mô tả được cơ chế tự nhân đôi của ADN; nêu được quá trình tự nhân đôi của ADN diễn ra theo nguyên tắc bổ sung và nguyên tắc bán bảo toàn, giải thích được vì sao 2 ADN con được tạo ra qua cơ chế nhân đôi lại giống ADN mẹ. nêu được bản chất của gen và chức năng của AND. 
 	3. Phẩm chất: 
 	- Chăm chỉ: chăm học, ham học, có tinh thần tự học
II/ THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU
- HS sử dụng tài khoản Google meet hoặc zalo đưa bài tập và học liệu cho học sinh
	- SGK Sinh học 9
- Video cơ chế nhân đôi ADN: 
III/ TIẾN TRÌNH DẠY HỌC
1. Hoạt động 1: Mở đầu (thực hiện ở nhà, trước giờ học)
a) Mục tiêu: HS bước đầu xác định được cơ chế tự nhân đôi của ADN; quá trình tự nhân đôi của ADN diễn ra theo nguyên tắc bổ sung và nguyên tắc bán bảo toàn; bản chất của gen và chức năng của ADN. nhận xét được sự giống nhau của 2 ADN con so với ADN mẹ.
b) Tổ chức thực hiện
GV giao nhiệm vụ (thông qua hệ thống quản lí học tập)
GV giao cho HS các nhiệm vụ sau đây và yêu cầu HS nộp lại sản phẩm chậm nhất vào buổi tối trước giờ học: 
Nội dung thực hiện
 HS quan sát vedeclip theo link: và hoàn thành phiếu học tập về quá trình tự nhân đôi của ADN. 
Đặc điểm 
Nội dung
Không gian
Thời gian
Diễn biến
Nguyên tắc 
Kết quả
HS thực hiện nhiệm vụ (tự thực hiện có hướng dẫn)
HS thực hiện nhiệm vụ ở nhà. GV theo dõi từ xa, hỏi thăm quá trình làm bài có gì khó khăn để kịp thời hỗ trợ. 
Sản phẩm
1. Hoàn thành phiếu học tập 
Đặc điểm 
Nội dung
Không gian
- Xảy ra trong nhân tế bào, tại các NST
Thời gian
- Xảy ra vào kì trung gian
Diễn biến
- Hai mạch đơn tháo xoắn, tách nhau ra.
- Các nuclêôtit trên hai mạch của ADN liên kết với các nuclêôtit tự do trong môi trường nội bào để hình thành mạch đơn mới
Nguyên tắc 
- Nguyên tắc bổ sung: Mạch mới của ADN con được tổng hợp dựa trên mạch khuôn của ADN mẹ theo nguyên tắc bổ sung : A - T, G - X.
- Nguyên tắc giữ lại một nửa (bán bảo toàn): Trong mỗi ADN con có một mạch của ADN mẹ (mạch cũ)
Kết quả
Từ 1 ADN mẹ g 2 ADN con giống nhau và giống ADN mẹ
HS báo cáo kết quả thực hiện nhiệm vụ
HS nộp bài thông qua hệ thống quản lí học tập. GV theo dõi, hỗ trợ những HS gặp khó khăn do vấn đề kĩ thuật. 
GV kết luận, nhận định
GV xem xét sản phẩm của HS, phát hiện, chọn ra những bài có kết quả khác nhau và những tình huống cần đưa ra thảo luận trước lớp. 
2. Hoạt động 2: Hình thành kiến thức mới
I/ AND tự nhân đôi theo những nguyên tắc nào ? 
a) Mục tiêu: HS mô tả được sơ lược quá trình tự nhân đôi của ADN, biết được nguyên tắc nhân đôi của ADN
b) Tổ chức thực hiện
Giáo viên giao cho HS nhiệm vụ sau đây: 
Nội dung: 
(1) Báo cáo kết quả bài làm của mình trước lớp. ( Nội dung số 1 )
(2) Lắng nghe phần trình bày của các bạn khác, ghi lại những nội dung bạn có kết quả khác với em và tìm đáp án phù hợp. 
HS thực hiện nhiệm vụ
- Một số HS trình bày về bài làm của mình khi được GV chỉ định.
- Các HS khác lắng nghe phần trình bày của các bạn khác, ghi lại những nội dung bạn có kết quả khác với em và tìm nguyên nhân dẫn đến sự khác nhau đó. 
- GV điều hành phần trình bày, đặt thêm câu hỏi để làm rõ trọng tâm của bài
c) Sản phẩm: HS ghi lại được những nội dung mà các bạn khác có kết quả khác với mình, đưa ra nhận định kết quả nào đúng và giải thích lí do. HS rút ra kết luận ADN tự nhân đôi diễn ra trong nhân tế bào , mô tả được quá trình tự nhân đôi của ADN diễn ra theo 2 nguyên tắc cơ bản 
GV tổ chức thảo luận và kết luận
GV yêu cầu HS quan sát hình 16 thảo luận các nội dung sau đây:
Hình 16. Sơ đồ tự nhân đôi của phân tử ADN
+ Quá trình tự nhân đôi diễn ra trên mấy mạch của ADN ? 
	+ Trong quá trình tự nhân đôi, các loại Nucleotit nào liên kết với nhau thành tưng cặp ? 
+ Sự hình thành mạch mới ở 2 AND con diễn ra như thế nào ? 
+ Có những nhận xét gì về cấu tạo giữa 2 ADN con và ADN mẹ ? 
+ Ngoài nguyên tắc bổ sung và nguyên tăc bán bảo toàn thì quá trình tự nhân đôi của ADN còn dựa trên nguyên tắc nào khác ? 
Sản phẩm HS thu được:
 + Diễn ra trên 2 mạch và 2 mạch này đã làm khuôn để tổng hợp nên 2 mạch mới. Trong 2 ADN con có 1 mạch được nhận từ ADN mẹ. Mạch còn lại được tổng hợp mới. 
 + Trong quá trình tự nhân đôi các loại nuclêôtit A – T, G – X luôn liên kết với nhau thành từng cặp.
 + Sự hình thành mạch mới ở 2 ADN con dựa trên mạch khuôn của mẹ và ngược chiều nhau.
 + Cấu tạo của 2 ADN con giống nhau và giống hệt ADN mẹ, đặc biệt trong mỗi ADN con có 1 mạch được nhận từ ADN mẹ. Mạch còn lại được tổng hợp mới.
- ADN tự nhân đôi diễn ra trong nhân tế bào, tại các NST ở kỳ trung gian.
- Quá trình tự nhân đôi:
 + 2 mạch ADN tách nhau dần theo chiều dọc.
 + Các nuclêôtit trên 2 mạch ADN liên kết với nuclêôtit tự do trong môi trường nội bào theo nguyên tắc bổ sung: A-T, G- X
 + 2 mạch mới của 2 ADN dần được hình thành dựa trên mạch khuôn của ADN mẹ và ngược chiều nhau.
- Kết quả: Từ 1 phân tử ADN mẹ nhờ sự tự nhân đôi tạo thành 2 phân tử ADN con giống nhau và giống ADN mẹ.
- GV kết luận, nhận định: 
II – Bản chất và chức năng của gen 
a) Mục tiêu: HS biết được bản chất và chức năng của gen .
b) Tổ chức thực hiện
Giáo viên giao cho HS nhiệm vụ sau đây:
Nội dung: 
- HS nghiên cứu thông tin sgk và quan sát hình mà giáo viên cho xem trả lời các câu hỏi mà giáo viên đặt ra liên quan đến bản chất và chức năng của gen 
HS thực hiện nhiệm vụ
Một số HS trình bày về bài làm của mình khi được GV chỉ định. Các HS khác lắng nghe phần trình bày của các bạn khác, ghi lại những nội dung bạn có kết quả khác với em và tìm nguyên nhân dẫn đến sự khác nhau đó. GV điều hành phần trình bày, đặt thêm câu hỏi để làm rõ sự giống và khác nhau trong mỗi bài. 
Sản phẩm: HS nêu được 
 - Gen là 1 đoạn của phân tử ADN có chức năng di truyền xác định.
 - ADN là nơi lưu trữ thông tin di truyền (thông tin về cấu trúc protêin).
 - ADN thực hiện sự truyền đạt thông tin di truyền qua thế hệ tế bào và cơ thể.
GV tổ chức thảo luận và kết luận
GV yêu cầu HS quan sát hình thảo luận các nội dung sau đây:
Gen 1
Gen 2
a. Bản chất hóa học của gen là gì ? 
b. Gen cấu trúc có chức năng gì ? 
c. Các gen được phân chia làm mấy loại chính ? 
 a. Đặc điểm nào giúp ADN lưu giữ thông tin di truyền ?
 b. Đặc điểm nào giúp ADN truyền đạt thông tin di truyền ?
- GV kết luận, nhận định: 
1. Bản chất của gen 
- Gen là 1 đoạn của phân tử ADN có chức năng di truyền xác định.
- Bản chất hoá học của gen là ADN.
- Chức năng: gen là cấu trúc mang thông tin quy định cấu trúc của 1 loại prôtêin.
2. Chức năng của gen
- ADN là nơi lưu trữ thông tin di truyền (thông tin về cấu trúc protêin).
- ADN thực hiện sự truyền đạt thông tin di truyền qua thế hệ tế bào và cơ thể.
3. Hoạt động 3. Củng cố, luyện tập
a) Mục tiêu: Thông qua quá trình tự nhân đôi AND HS xác định được thời gian, không gian diễn ra quá trình tự nhân đôi , đồng thời vận dung giải được dạng bài tập cơ bản ; củng cố lại kiến thức về bản chất và chức năng của gen 
b) Tổ chức thực hiện
GV giao nhiệm vụ
Nội dung: 
 Chuẩn bị để trình bày về bài làm của mình trước lớp. 
 Lắng nghe phần trình bày của các bạn khác, ghi lại những nội dung bạn có kết quả khác với em và tìm nguyên nhân dẫn đến sự khác nhau đó. 
HS thực hiện nhiệm vụ
Một số HS trình bày về bài làm của mình. 
Sản phẩm: HS xác định đúng thời gian, không gian diễn ra quá trình tự nhân đôi , đồng thời vận dung giải được dạng bài tập cơ bản ; khắc sâu kiến thức về bản chất và chức năng của gen 
GV tổ chức thảo luận và kết luận
GV yêu cầu HS thực hiện các nội dung sau đây:
Nội dung 1: Làm được bài tập trắc nghiệm ( Chon câu trả lời đúng nhât )
Câu 1: Quá trình tự nhân đôi của phân tử ADN xảy ra ở kì nào trong nguyên phân? 
 a Kì trung gian b. Kì đầu
 c. Kì sau d. Kì cuối
Câu 2: Quá trình tự nhân đôi của phân tử ADN xảy ra ở đâu trong tế bào? 
 a. Màng tế bào b. Chất tế bào
 c. Nhân tế bào d. Ribôxôm
Câu 3: Chức năng của ADN là: 
a. Lưu giữ và truyền đạt thông tin di truyền
b.Tham gia vào các cấu trúc của màng tế bào
c. Chứa đựng năng lượng cho các hoạt động của tế bào
d.Trao đổi chất giữa cơ thể với môi trường
Câu 4: Một phân tử ADN tự nhân đôi liên tục 2 lần. Hỏi có bao nhiêu phân tử ADN con được tạo thành sau khi phân tử ADN nói trên kết thúc quá trình tự nhân đôi? 
2 ADN con 
3 ADN con 
4 ADN con 
8 ADN con 
Nội dung 2: Làm được bài tập 4 SGK trang 50
 Một đoạn mạch ADN có cấu trúc như sau:
 Mạch 1: - A – G – T – X – X – T – 
 │ │ │ │ │ │
 Mạch 2:- T – X – A – G – G – A – 
 Viết cấu trúc của 2 đoạn ADN con được tạo thành sau khi đoạn mạch ADN nói trên kết thúc quá trình tự nhân đôi? 
- GV kết luận, nhận định:
 Nội dung 1 : Câu 1 : a Câu 2: c Câu 3: a Câu 4: a
 Nội dung 2: 
4. Hoạt động 4: Vận dụng (khoảng 5 phút giao nhiệm vụ, thực hiện ở nhà)
a) Mục tiêu: Vận dụng được kiến thức và kĩ năng đã học về ADN và bản chất của gen 
b) Tổ chức thực hiện
GV giao nhiệm vụ
 Nội dung: Hãy vẽ sơ đồ tư duy hệ thống hóa lại kiến thức bài học
HS thực hiện nhiệm vụ ở nhà
- GV cho HS vẽ thực hiện vẽ sơ đồ tư duy trên giấy 
c) Sản phẩm:
GV tổ chức báo cáo, thảo luận và kết luận
– GV yêu cầu HS nộp bài qua hệ thống quản lí học tập ( zalo ) ; GV nhận xét vào bài làm.
– GV trả bài, chọn một số bài làm tốt của HS để giới thiệu trước lớp vào thời điểm thích hợp.