Giáo án Vật lý Lớp 9 - Tiết 39+40: Các tác dụng của ánh sáng - Năm học 2020-2021

Ngày soạn: 11/1/2021	Ngày giảng:13/1/2020 ; ...../1/2021
Tiết 39 + 40. Bài 56: CÁC TÁC DỤNG CỦA ÁNH SÁNG
I. Mục tiêu.
* KT:
- Nêu được ví dụ thực tế về tác dụng nhiệt của ánh sáng và chỉ ra sự biến đổi năng lượng đối với tác dụng này.
- Nêu được ví dụ thực tế về tác dụng sinh học của ánh sáng và chỉ ra được sự biến đổi năng lượng trong tác dụng này.
- Nêu được ví dụ thực tế về tác dụng quang điện của ánh sáng và chỉ ra được sự biến đổi năng lượng trong tác dụng này.
* KN: 
- Tiến hành được thí nghiệm để so sánh tác dụng nhiệt của ánh sáng lên một vật có màu trắng và lên một vật có màu đen.
* HSKG: Thấy được lợi ích và tác hại của ánh sáng từ đó biết tận dụng các lợi ính, phòng tránh được các tác hại của ánh sáng cho bản thân
*. Thái độ:
- Cẩn thận, chính xác, tích cực hoạt động chia sẻ. Cã ý thøc gi¸o dôc BVMT vµ sö dông NL tiÕt kiÖm vµ hiÖu qu¶. Cã ý thøc tuyªn truyÒn c¸c biÖn ph¸p GDBVMT vµ sö dông n¨ng l­îng tiÕt kiÖm, hiÖu qu¶.
II. Chuẩn bị	
GV: Tài liệu hướng dẫn học, đồ dùng dạy học, Nguồn điện, bộ thí nghiệm tác dụng nhiệt của ánh sáng: 2 tÊm kim lo¹i (1 s¬n tr¾ng, 1s¬n ®en); 2 nhiÖt kÕ; 1 bãng ®Ìn 25W; 1 dông cô sö dông Pin mÆt trêi
HS: Tài liệu hướng dẫn học, dụng cụ học tập, 
III. Tiến trình tổ chức các hoạt động.
Ho¹t ®éng cña HS vµ trî gióp cña GV
Ghi b¶ng
HĐ1: Khởi động
Mục tiêu: - Học sinh trình bầy các hiểu biết của mình về các tác dụng của ánh sáng.
- GV yêu cầu HS đọc thông tin và trả lời câu hỏi
? Dự đoán khi bóng đèn sáng thì nhiệt độ tăng lên của mỗi ống thay đổi ntn? KL về khả năng hấp thụ ánh sáng của vật màu sáng và màu tối.
? Lấy VD về tác dụng của ánh sáng với động-thực vật
+ HS cá nhân trả lời câu hỏi trong hoạt động khởi động
HS ghi các nội dung kiến thức cơ bản vào phần vở viết.
- Vật màu sáng: Vật có mầu trằng (màu hồng; màu vàng; ..)
 Vật màu tối: Vật có mầu đen (màu tím; màu đỏ; ..)
- Ống nhiệt gắn với mầu đen tăng nhiệt nhanh hơn. Màu đen hấp thụ ánh sáng tốt hơn
- Giúp con người sinh sống, động vật kiếm ăn, thực vật quang hợp...
H§2: T×m hiÓu vÒ t¸c dông nhiÖt cña ¸nh s¸ng.
 Mục tiêu: - Nêu được ví dụ thực tế về tác dụng nhiệt của ánh sáng và chỉ ra sự biến đổi năng lượng đối với tác dụng này
	- Tiến hành được thí nghiệm để so sánh tác dụng nhiệt của ánh sáng lên một vật có màu trắng và lên một vật cso mầu đen.. 
- ánh sáng có t/d nhiệt không ? Biểu hiện chứng tỏ điều đó 
? VËy n¨ng l­îng cña ¸/s ®· biÕn thµnh d¹ng n¨ng l­îng g× (TL: nhiÖt n¨ng)
? Qua VD trªn, h·y cho biÕt T/d nhiÖt cña ¸/s biÕn ®æi NL thÕ nµo
 à GV chèt l¹i KT 
I/ T¸c dông nhiÖt cña ¸nh s¸ng
* Ánh sáng có tác dụng nhiệt vì a/s làm các vật nóng lên
- VD: ¸/s chiÕu vµo c¬ thÓ, chç bÞ chiÕu s¸ng nãng lªn. chiếu vào Thanh s¾t ®Ó ngoµi trêi n¾ng th× nã nãng lªn ...
- VD: Ph¬i quÇn ¸o, muèi ngoµi n¾ng, ....
* T/d nhiÖt cña ¸/s biÕn ®æi NL a/s thµnh nhiÖt n¨ng
- Y/c hs ®äc thông tin ®Ó t×m hiÓu thiÕt bÞ vµ c¸ch bè trÝ TN vµ tr¶ lêi c©u hái sau
? Dông cô ®Ó lµm TN ntn ? TiÕn hµnh TN ntn ( TL : theo sgk) à GV giíi thiÖu dông cô TN cã trong phßng TN vµ c¸ch tiÕn hµnh TN, c¸ch quan s¸t vµ ghi kq TN 
? Môc ®Ých cña TN (TL : ë k/c vµ ®k chiÕu s¸ng nh­ nhau, tÊm kl nµo nãng h¬n)
- Y/c hs tiÕn hµnh lµm TN theo nhãm.(4p) 
+ Ghi kÕt qu¶ TN vµo b¶ng 1.
+ Dùa vµo kÕ qu¶ TN ®Ó tr¶ lêi C3.
? Gäi 1 nhãm nªu Kq C3, c¸c HS kh¸c nhËn xÐt, bæ sung à GV chèt l¹i kq C3 
- Y/c hs ®äc th«ng tin ë SGK vµ tr¶ lêi ?
? C¸c mµu thÕ nµo ®­îc gäi lµ mµu s¸ng, mµu tèi ? Møc ®é hÊp thô n¨ng l­îng ¸/s cña tõng lo¹i mµu à GV nªu sù hÊp thô NL ¸/s ... ? C10 : Mïa ®«ng em nªn mÆc quµn ¸o mµu ntn th× Êm? Mïa hÌ em nªn mÆc quÇn ¸o mµu ntn th× m¸t (HS theo KL tr¶ lêi)
*) ThÝ nghiÖm: t/d nhiÖt cña ¸/s trªn vËt mµu ®en vµ vËt mµu tr¾ng (sgk – 144)
*) KÕt luËn:
Trong cïng 1 ®k chiÕu s¸ng, th× 
- NhiÖt ®é ë vËt mµu tối t¨ng nhanh h¬n nhiÖt ®é ë vËt màu sáng. 
- VËt mµu tối hÊp thô n¨ng l­îng a/s nhiÒu h¬n vËt màu sáng. 
C10: Mïa ®«ng em nªn mÆc quµn ¸o mµu tối thì ấm hơn, mùa hè mặc quần áo màu sáng thì mát hơn. Vì quần áo màu tối hấp thụ NL a/s nhiều hơn sẽ ấm hơn, còn quần áo màu sáng hấp thụ NL a/s ít thì có cảm giác sẽ mát hơn 
H§3: T×m hiÓu vÒ t¸c dông sinh häc cña ¸nh s¸ng.
Môc tiªu: LÊy ®­îc VD vµ chØ ra ®­îc sù biÕn ®æi n¨ng l­îng ®èi víi t¸c dông.
- Yªu cÇu HS ®äc môc II – SGK vµ ph¸t biÓu 
? T¸c dông sinh häc cña ¸nh s¸ng lµ g× .
? T/dông sinh häc biÕn ®æi NL thÕ nµo 
- Gäi vµi HS tr×nh bµy VD về t/d của a/s đối với cây xanh và con người.
- GV nhËn xÐt, ®¸nh gi¸ c¸c c©u tr¶ lêi.
II/ T¸c dông sinh häc cña ¸/s
* T/d sinh häc: Á/s có thể gây ra một số biến đổi nhất định ở các sinh vật
* T/dông sinh häc biÕn ®æi NL a/s thµnh c¸c d¹ng NL cÇn thiÕt cho c¬ thÓ sinh vËt 
- VD: C¸c c©y cèi th­êng ng¶ hoÆc nghiªn ra chç cã ¸/s mÆt trêi
- VD: Cho trÎ em t¾m n¾ng buæi s¸ng sím ®Ó c¬ thÓ ®­îc cøng c¸p
H§4: T×m hiÓu vÒ t¸c dông quang ®iÖn cña ¸nh s¸ng. 
Môc tiªu: LÊy ®­îc VD vµ chØ ra ®­îc sù biÕn ®æi n¨ng l­îng ®èi víi t¸c dông.
- Yªu cÇu HS ®äc môc III – SGK.
- GV nªu c©u hái vÒ Pin quang ®iÖn vµ t¸c dông quang ®iÖn.
- Lấy VD sử dụng pin quang điện trong thực tế , 
- Tæ chøc hîp thøc ho¸ kÕt luËn vÒ t¸c dông quang ®iÖn vµ Pin quang ®iÖn.
? T/dông quang ®iÖn cña a/s lµ g×
? T/dông quang ®iÖn cña a/s biÕn ®æi NL thÕ nµo 
III/ T¸c dông quang ®iÖn cña ¸/s
*) Hiện tượng quang điện và Pin quang điện (Pin mặt trời) (sgk – 146)
- VD: M¸y tÝnh bá tói, b×nh nãng l¹nh - dïng pin mÆt trêi
* Thực hành TN: H 56.3
* Kết luận: 
 + ... Ph¶i chiÕu ¸/s vµo pin
 + Khi pin h® th× nã kh«ng nãng lªn hoÆc chØ nãng lªn kh«ng ®¸ng kÓ => h® kh«ng ph¶i do t/d nhiÖt cña ¸/s
* T/dông quang ®iÖn cña a/s biÕn ®æi NL a/s thµnh ®iÖn n¨ng ë pin quang ®iÖn 
C. HĐ 5: Luyện tập
Mục tiêu: HS vận dụng kiến thức vào giải quyết các bài tập thực tế
- GV yêu cầu HS làm bài tập( Chuẩn bị trước ở nhà) và báo cáo cụ thể
- HS chuẩn bị trước và thực hiện báo cáo theo yêu cầu
C1: Tác dụng nhiệt: Năng lượng ánh sáng chuyển hóa thành nhiệt năng
	Tác dụng sinh học
	Tác dụng quang điện: Năng lượng ánh sang chuyển hóa thành điện năng
C2: Tác dụng nhiệt của ánh sáng
C3: Vì vật sẫm mầu hấp thụ được nhiều ánh sáng hơn
C4: Tác dụng sinh học. Giúp cơ thể tổng hợp được một số vitamin D giúp chống bệnh còi xương, tăng cường hệ thống miễn dịch.
H§ 6: GDBVMT vµ SDNLTK&HQ.
* GDBVMT: T/d nhiÖt: T¨ng c­êng sö sông NL mÆt trêi ®Ó SX ®iÖn; T/d sinh häc: TiÕp xóc víi a/s mÆt trêi, da tæng hîp ®c vitamin D. NiÖn nay tÇng «z«n bÞ thñng nªn c¸c tia tö ngo¹i lät xg tr¸i ®Êt , thg xuyªn t/xóc víi nã => báng da, ung th­ da. bph¸p BVMT cÇn che ch¾n c¬ thÓ khái ¸nh n¾ng, ®Êu tranh chèng l¹i c¸c t¸c nh©n g©y h¹i tÇng «z«n: Thö tªn löa, phãng tµu vò trô, c¸c chÊt khÝ th¶i; T/d Q/®iÖn: T¨ng c­êng sö dông pin mÆt trêi ®Ó tiÕt kiÖm NL ®iÖn.
-HSKG: Ánh sáng có năng lượng rất lớn, để sử dụng được nguồn năng lượng đó , em cần có những biên pháp nào ?
4. H­íng dÉn vÒ nhµ.(4p)
1. Häc bµi vµ tr¶ lêi c¸c c©u hái sau: Nªu c¸c t¸c dông cña ¸nh s¸ng ? chØ ra sù biÕn ®æi n¨ng l­îng ®èi víi mçi t¸c dông. Nªu vÝ dô thùc tÕ cho mçi t¸c dông ?
- Tr¶ lêi BT: 56.1 – 56.4 (SBT)
2. ChuÈn bÞ giê sau: Bµi 57 Tổng kết phần quang học
- Vẽ sơ đồ tư duy các kiến thức cơ bản về Quang học (4 nhánh kiến thức cơ bản của 4 bài)
- Trả lời câu hỏi Tự kiểm tra (Tr – 150)