Đề thi môn Giáo dục công dân Lớp 9 - Kỳ thi chọn học sinh giỏi cấp tỉnh - Năm học 2017-2018 - Sở GD & ĐT Thanh Hóa

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO THANH HÓA
ĐỀ CHÍNH THỨC Số báo danh
 ..
KỲ THI CHỌN HỌC SINH GIỎI CẤP TỈNH
Năm học: 2017-2018
Môn thi: Giáo dục công dân
Lớp 9 - THCS
Thời gian làm bài: 150 phút (không kể thời gian giao đề) Ngày thi: 10/03/2018
Đề thi có 07 câu, gồm 01 trang.
Câu 1 (2,0 điểm):
Hãy điền vào chỗ trống (.....) những từ, cụm từ thích hợp để hoàn thành nội dung điều luật của Luật giao thông đường bộ năm 2008, sau đây: 
“Người điều khiển xe mô tô hai bánh, xe mô tô ba bánh, xe gắn máy không được thực hiện các hành vi sau đây:
a) Đi xe ..(A) ;
b) Đi xe vào phần đường dành cho (B) .. và phương tiện khác;
c) Sử dụng ô, điện thoại di động, thiết bị âm thanh, trừ (C) .;
d) Sử dụng xe để . (D) ., vật khác, mang, vác và chở vật cồng kềnh;”
(Trích Khoản 3, Điều 30, Luật giao thông đường bộ 2008)
Câu 2 (3,0 điểm):
	Thế nào là môi trường? Thế nào là tài nguyên thiên nhiên? Làm rõ nguyên nhân nào dẫn đến ô nhiễm môi trường và cạn kiệt tài nguyên thiên nhiên. Công dân - học sinh cần phải làm gì để góp phần bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên?
Câu 3 (3,0 điểm):
Thế nào là tự lập? Biểu hiện và ý nghĩa của tính tự lập. Học sinh cần làm gì để rèn luyện tính tự lập? Cho ví dụ?
Câu 4 (3,0 điểm):
	Tệ nạn xã hội là gì? Tệ nạn xã hội có những tác hại như thế nào đối với cá nhân, gia đình và xã hội? Để phòng, chống tệ nạn xã hội, pháp luật nước ta có những quy định như thế nào? Là học sinh, em cần phải làm gì để góp phần phòng, chống các tệ nạn xã hội?
Câu 5 (2,0 điểm):
	Thế nào là hợp tác cùng phát triển? Nguyên tắc hợp tác quốc tế của Đảng và Nhà nước ta. Em hãy kể tên một số tổ chức quốc tế mà Việt Nam đang là thành viên. Là học sinh, em cần làm gì để rèn luyện tinh thần hợp tác quốc tế?
Câu 6 (4,0 điểm):
	Hôn nhân là gì? Chế độ hôn nhân ở Việt Nam hiện nay được dựa trên những nguyên tắc cơ bản nào? Hãy làm rõ quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân trong hôn nhân. Để có cuộc sống hôn nhân hạnh phúc, mỗi chúng ta cần phải làm gì?
Câu 7 (3,0 điểm): Bài tập tình huống
	Bạn Sơn là học sinh lớp 9 (đủ 14 tuổi), do ngủ dậy muộn, nên mượn xe máy của bố để đi học. Vì đang vội, khi đến ngã tư, bạn đã vượt đèn đỏ. Sơn bị cảnh sát giao thông yêu cầu dừng xe và xử phạt. Tuy nhiên, những người đứng gần đó bàn tán và đưa ra các ý kiến khác nhau. Có người cho rằng Sơn bị xử phạt là đúng, nhưng có người lại cho rằng cảnh sát giao thông xử phạt bạn là sai, vì Sơn vẫn đang là trẻ em nên Sơn không bị xử phạt.
	Theo em:
	1. Hành vi của bạn Sơn có vi phạm pháp luật không? 
	2. Việc Sơn bị cảnh sát giao thông xử phạt là đúng hay sai? Vì sao?
----- Hết -----
SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO THANH HÓA
Hướng dẫn chấm
ĐỀ CHÍNH THỨC
KỲ THI CHỌN HỌC SINH GIỎI CẤP TỈNH
Năm học: 2017-2018
Môn thi: Giáo dục công dân
Lớp 9 - THCS
Thời gian:150 phút (không kể thời gian giao đề)
Ngày thi: 10/03/2018
HD chấm có 07 câu, gồm 04 trang
Câu
Nội dung cơ bản
Điểm
Câu 1
(2,0 điểm)
* Học sinh điền đúng, chính xác theo thứ tự:
(A): dàn hàng ngang
(B): người đi bộ
(C): thiết bị trợ thính
(D): kéo, đẩy xe khác
0,5
0,5
0,5
0,5
Câu 2
(3,0 điểm)
* Môi trường bao gồm các yếu tố tự nhiên và vật chất nhân tạo bao quanh con người, có ảnh hưởng đến đời sống, sản xuất, sự tồn tại, phát triển của con người và thiên nhiên.
* Tài nguyên thiên nhiên là những của cải vật chất có sẵn trong tự nhiên mà con người có thể khai thác, chế biến, sử dụng, phục vụ cuộc sống của con người. Tài nguyên thiên nhiên là một bộ phận thiết yếu của môi trường, có quan hệ chặt chẽ với môi trường.
* Những nguyên nhân gây ô nhiễm môi trường và cạn kiệt tài nguyên thiên nhiên:
- Do tác động tiêu cực của con người trong đời sống và trong các hoạt động kinh tế, không thực hiện các biện pháp bảo vệ môi trường, tài nguyên, chỉ nghĩ đến lợi ích trước mắt.
- Ví dụ về ô nhiễm môi trường: Những con sông bị tắc nghẽn, đục ngầu do rác thải; khói, bụi, rác bẩn từ các nhà máy, khu dân cư xả ra bừa bãi; không khí ngột ngạt; khí hậu biến đổi thất thường...
- Ví dụ về cạn kiệt tài nguyên: Rừng bị chặt phá bừa bãi, diện tích rừng ngày càng bị thu hẹp; đất đai bị bạc màu; nhiều loại động vật, thực vật bị biến mất; nạn khan hiếm nước sạch...
* Trách nhiệm công dân - học sinh:
- Biết được các hành vi vi phạm pháp luật về bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên. Ví dụ:...
- Biết bảo vệ môi trường ở nhà, ở trường, ở nơi công cộng và biết nhắc nhở bạn bè cùng thực hiện. Ví dụ:...
- Có ý thức bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên; ủng hộ các biện pháp bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên. Ví dụ:...
- Phê phán, đấu tranh chống những hành vi vi phạm Luật Bảo vệ môi trường. Ví dụ:...
0,25
0,25
0,5
0,5
0,5
0,25
0,25
0,25
0,25
Câu 3 (3,0 điểm)
* Tự lập là tự làm lấy, tự giải quyết công việc của mình, tự lo liệu, tạo dựng cho cuộc sống của mình ; không trông chờ, dựa dẫm, phụ thuộc vào người khác .
* Biểu hiện của người có tính tự lập như : Tự tin, bản lĩnh, kiên trì, dám đương đầu với khó khăn, có ý chí vươn lên trong học tập và cuộc sống , 
* Ý nghĩa của tính tự lập: Tự lập có ý nghĩa quan trọng đối với sự phát triển của cá nhân, giúp con người đạt được thành công trong cuộc sống và được mọi người kính trọng.
* Để rèn luyện tính tự lập, học sinh cần: 
- Biết tự giải quyết, tự làm những công việc hàng ngày của bản thân trong học tập, lao động, sinh hoạt.
Ví dụ: 
+ Ưa thích sống tự lập, không dựa dẫm, ỷ lại, phụ thuộc vào người khác .
Ví dụ: 
- Cảm phục và tự giác học hỏi những bạn, những người xung quanh biết sống tự lập .
Ví dụ: 
0,5
0,5
0,5
0,25
0,25
0,25
0,25
0,25
0,25
Câu 4 (3,0 điểm)
* Tệ nạn xã hội là hiện tượng xã hội bao gồm những hành vi sai lệch chuẩn mực xã hội, vi phạm đạo đức và pháp luật, gây hậu quả xấu về mọi mặt đối với đời sống xã hội.
* Tác hại của tệ nạn xã hội: Ảnh hưởng xấu đến sức khỏe, tinh thần và đạo đức con người, làm thiệt hại kinh tế gia đình và đất nước, phá vỡ hạnh phúc gia đình, gây mất trật tự an ninh xã hội, làm băng hoại giá trị đạo đức truyền thống, suy thoái nòi giống dân tộc. Các tệ nạn xã hội luôn có mối quan hệ chặt chẽ với nhau. Ma túy, mại dâm là con đường ngắn nhất làm lây truyền HIV/AIDS, một căn bệnh vô cùng nguy hiểm.
* Để phòng, chống tệ nạn xã hội, pháp luật nước ta quy định:
- Cấm đánh bạc dưới bất kỳ hình thức nào, nghiêm cấm tổ chức đánh bạc. Nghiêm cấm sản xuất, tàng trữ, vận chuyển, mua bán, sử dụng, cưỡng bức, lôi kéo sử dụng trái phép chất ma túy. Những người nghiện ma túy buộc phải cai nghiện. 
- Nghiêm cấm hành vi mại dâm, dụ dỗ hoặc dẫn dắt mại dâm.
- Trẻ em không được đánh bạc, uống rượu, hút thuốc và dùng chất kích thích có hại cho sức khỏe. Nghiêm cấm lôi kéo trẻ em đánh bạc, cho trẻ em uống rượu, hút thuốc, dùng chất kích thích; Nghiêm cấm dụ dỗ, dẫn dắt trẻ em mại dâm, bán hoặc cho trẻ em sử dụng những văn hóa phẩm đồi trụy, đồ chơi hoặc trò chơi có hại cho sự phát triển lành mạnh của trẻ.
* Những việc công dân – học sinh phải làm để góp phần phòng, chống tệ nạn xã hội:
- Phải sống giản dị, lành mạnh, tích cực rèn luyện thể dục thể thao. Ví dụ: 
- Không uống rượu, đánh bạc, đua xe máy, húy thuốc lá, sử dụng ma túy, xem phim ảnh, bằng hình đồi trụy, bạo lực, tham gia vào các hoạt động mai dâm. Ví dụ: 
- Biết tự bảo vệ mình và bạn bè, người thân không sa vào tệ nạn xã hội. Ví dụ: 
- Tích cực tham gia các hoạt động phòng, chống tệ nạn xã hội do nhà trường, địa phương tổ chức. Ví dụ: 
0,5
0,75
0,25
0,25
0,25
0,25
0,25
0,25
0,25
Câu 5 (2,0 điểm)
* Hợp tác cùng phát triển là cùng chung sức làm việc, giúp đỡ, hỗ trợ lẫn nhau trong công việc, lĩnh vực nào đó vì sự phát triển chung của các bên.
* Nguyên tắc hợp tác quốc tế của Đảng và Nhà nước ta:
Tôn trọng độc lập, chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ của nhau, không can thiệp vào công việc nội bộ của nhau, không dùng vũ lực hoặc đe doạ dùng vũ lực, bình đẳng cùng có lợi; giải quyết bất đồng, tranh chấp bằng thương lượng hoà bình; phản đối mọi âm mưu và hành động gây sức ép, áp đặt và cường quyền.
* Liệt kê các tổ chức quốc tế mà Việt Nam đang là thành viên (Học sinh kể được ít nhất tên 5 tổ chức quốc tế; có thể nêu tên các tổ chức khác)
+ ASEAN: Hiệp hội các nước Đông Nam Á
+ WHO: Tổ chức Y tế thế giới
+ UNDP: Chương trình phát triển Liên hợp quốc
+ UNICEF: Quỹ nhi đồng Liên hợp quốc
+ FAO: Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp Liên hợp quốc
* Học sinh rèn luyện tinh thần hợp tác quốc tế như sau:
- Tham gia các hoạt động hợp tác phù hợp với khả năng của bản thân. Ví dụ: tham gia bảo vệ môi trường nơi ở, nơi học tập; tuyên truyền gia đình và cộng đồng thực hiện chính sách dân số của Đảng và Nhà nước; tuyên truyền phòng chống HIV/AIDS và các dịch bệnh hiểm nghèo khác trong cộng đồng 
- Ủng hộ các chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước về hợp tác quốc tế. Ví dụ: 
- Rèn luyện tinh thần hợp tác với bạn bè và mọi người xung quanh trong học tập, lao động, hoạt động tập thể, hoạt động xã hội. Ví dụ: 
0,25
0,5
0,25
0,5
0,25
0,25
Câu 6 (4,0 điểm)
* Hôn nhân là sự liên kết đặc biệt giữa một nam và một nữ trên cơ sở bình đẳng, tự nguyện, được pháp luật thừa nhận, nhằm chung sống lâu dài và xây dựng một gia đình hòa thuận, hạnh phúc.
* Những nguyên tắc cơ bản của chế độ hôn nhân ở nước ta hiện nay:
 - Hôn nhân tự nguyện, tiến bộ, một vợ, một chồng, vợ chồng bình đẳng.
- Hôn nhân giữa công dân Việt Nam thuộc các dân tộc, tôn giáo, giữa người theo tôn giáo với người không theo tôn giáo, giữa công dân Việt Nam với người nước ngoài được tôn trọng và được pháp luật bảo vệ.
- Vợ chồng có nghĩa vụ thực hiện chính sách dân số và kế hoạch gia đình.
* Quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân trong hôn nhân:
- Nam từ đủ 20 tuổi trở lên, nữ từ đủ 18 tuổi trở lên mới được kết hôn. Việc kết hôn do nam và nữ tự nguyện quyết định và phải được đăng ký tại cơ quan nhà nước có thẩm quyền.
- Cấm kết hôn trong những trường hợp người đang có vợ hoặc có chồng; người mất năng lực hành vi dân sự (tâm thần hoặc các bệnh khác mà không thể nhận thức, làm chủ được hành vi của mình); giữa những người cùng dòng máu về trực hệ; giữa những người có họ trong phạm vi ba đời; giữa cha mẹ nuôi với con nuôi, bố chồng với con dâu, mẹ vợ với con rể, bố dượng với con riêng của vợ, mẹ kế với con riêng của chồng. 
- Nhà nước không thừa nhận hôn nhân giữa những người cùng giới tính.
- Vợ chồng bình đẳng với nhau, có nghĩa vụ và quyền ngang nhau về mọi mặt trong gia đình. Vợ, chồng phải tôn trọng danh dự, nhân phẩm và nghề nghiệp của nhau.
* Để có cuộc sống hôn nhân hạnh phúc, mỗi chúng ta cần phải:
- Có thái độ thận trọng, nghiêm túc trong tình yêu và hôn nhân.
- Không vi phạm quy định của pháp luật về hôn nhân.
0,5
0,25
0,25
0,5
0,5
0,5
0,5
0,5
0,25
0,25
Câu 7
(3,0 điểm)
1. Hành vi của Sơn là vi phạm pháp luật hành chính vì Sơn đã xâm phạm đến các quy tắc quản lí hành chính của nhà nước, cụ thể là sử dụng xe gắn máy khi chưa đủ tuổi, đi xe vượt đèn đỏ. 
2. Bạn Sơn bị cảnh sát giao thông xử phạt là đúng.
2.1. Giải thích: Theo Khoản 1, Điều 5, Luật Xử lí vi phạm hành chính năm 2012 quy định: “ Các đối tượng bị xử phạt vi phạm hành chính bao gồm:
- Người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi bị xử phạt vi phạm hành chính về vi phạm hành chính do cố ý; người từ đủ 16 tuổi trở lên bị xử phạt hành chính về mọi vi phạm hành chính....”
2.2. Trong trường hợp này, Sơn đã đủ 14 tuổi và vi phạm pháp luật hành chính do cố ý. Bạn nhận biết được hành vi của mình nhưng vì sợ muộn học nên đi xe máy và vượt đèn đỏ. Vì vậy, Sơn phải bị xử phạt hành chính.
1,0
0,5
0,5
1,0
Ghi chú:
- Điểm toàn bài là 20,0 điểm; Thang điểm thấp nhất cho mỗi ý là 0,25 điểm.
- Căn cứ vào bài làm của thí sinh: cách trình bày, ví dụ đúng, đủ... theo yêu cầu để cho điểm phù hợp theo thang điểm trên.