Đề thi môn Ngữ văn Lớp 9 - Kỳ thi chọn đội tuyển học sinh giỏi cấp tỉnh - Bài số 2 - Năm học 2019-2020 - Phòng GD & ĐT Thị xã Nghi Sơn (có đáp án)

PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
THỊ XÃ NGHI SƠN
ĐỀ CHÍNH THỨC
ĐỀ THI CHỌN ĐỘI TUYỂN HSG LỚP 9 CẤP TỈNH
NĂM HỌC 2020-2021
MÔN: NGỮ VĂN 9 – BÀI SỐ 2
Thời gian: 150 phút (không kể thời gian giao đề)
(Đề thi có 02 trang; gồm 02 phần, 06 câu)
PHẦN I . ĐỌC HIỂU (6,0 điểm)
Đọc đoạn trích sau và thực hiện các yêu cầu nêu ở dưới đây:
 (1) Tôi tên là Nick Vujicic. Khi bắt tay vào viết quyển sách này, tôi hai mươi bảy tuổi. Khác biệt với hầu hết mọi người, tôi không tay, không chân ngay từ lúc mới lọt lòng. Hoàn cảnh nghiệt ngã tưởng đã có lúc nhấn chìm tôi nhưng rồi khát vọng sống mãnh liệt đã giúp tôi chiến thắng số phận ( )
 (2) Nếu tôi thất bại, tôi sẽ thử làm lại, làm lại và làm lại nữa. Nếu bạn thất bại, bạn sẽ cố làm lại chứ? Tinh thần con người có thể chịu đựng được những điều tệ hơn là chúng ta tưởng. Điều quan trọng là cách bạn đến đích. Bạn sẽ cán đích một cách mạnh mẽ chứ?
 (3) Bạn sẽ gặp khó khăn, bạn có thể khuỵu ngã và cảm thấy như thể mình không còn sức mạnh để đứng dậy được nữa. Tôi biết cảm giác đó. Tất cả chúng ta đều biết cảm giác đó. Cuộc sống không phải lúc nào cũng dễ dàng nhưng khi chiến thắng những dốc ghềnh của cuộc sống, chúng ta sẽ mạnh mẽ hơn, và càng quý trọng hơn những cơ hội mà chúng ta có được. Điều thực sự quan trọng chính là những thông điệp sống bạn chia sẻ với tất cả mọi người trong hành trình cao đẹp và cái cách bạn kết thúc hành trình ấy.
(4) Tôi yêu cuộc sống của bạn như yêu cuộc sống của chính mình. Hãy đến với nhau, những món quà dành cho chúng ta là rất đáng ngạc nhiên.
 	(Trích “Cuộc sống không giới hạn” của Nick Vujicic)
Câu 1 (0,5 điểm): Trong đoạn (1), tác giả đã nói đến hoàn cảnh nghiệt ngã mà mình gặp phải là gì? Điều gì đã giúp tác giả vượt qua hoàn cảnh ấy?
Câu 2 (1,5 điểm): Trong câu “Cuộc sống không phải lúc nào cũng dễ dàng nhưng khi chiến thắng những dốc ghềnh của cuộc sống, chúng ta sẽ mạnh mẽ hơn, và càng quý trọng hơn những cơ hội mà chúng ta có được” ở đoạn (3), tác giả đã sử dụng phép tu từ nào? Ý nghĩa của phép tu từ đó? Theo tác giả, “khi chiến thắng những dốc ghềnh của cuộc sống” phần thưởng ta nhận được là gì?
Câu 3 (2,0 điểm): Câu nói “Tôi yêu cuộc sống của bạn như yêu cuộc sống của chính mình” trong đoạn (4) cho thấy tác giả là người như thế nào? 
Câu 4 (2,0 điểm): Thông qua cụm từ “Hãy đến với nhau”, tác giả muốn nhắn nhủ điều gì tới mọi người?
PHẦNII. TẠO LẬP VĂN BẢN (14,0 điểm)
Câu 1 (4,0 điểm): Có ý kiến cho rằng:
Giá trị lớn nhất của một trái tim biết yêu thương là sự chân thành.
 (C. Dikens)
Bằng một đoạn văn (khoảng 200 từ) trình bày suy nghĩ gì về ý kiến trên.
Câu 2 (10,0 điểm): 	
Trong văn bản “Tiếng nói của văn nghệ” của Nguyễn Đình Thi (Ngữ văn 9, tập 2, trang 14) có câu: “Những nghệ sĩ lớn đem tới được cho cả thời đại họ một cách sống của tâm hồn”.
Bằng bài thơ “Đồng chí” của Chính Hữu (Ngữ văn 9, tập 1) anh (chị) hãy làm sáng tỏ nhận định trên. Liên hệ với bài thơ “Khi con tu hú” của Tố Hữu (Ngữ văn 8, tập 2) để thấy rõ hơn “cách sống của tâm hồn” mà những nghệ sĩ lớn đã mang đến cho thời đại của họ.
 Hết 
Cán bộ coi thi không giải thích gì thêm
Họ tên học sinh: .........................................................................................; Số báo danh: ...............................
PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
THỊ XÃ NGHI SƠN
HƯỚNG DẪN CHẤM THI CHỌN ĐỘI TUYỂN 
HSG LỚP 9 CẤP TỈNH NĂM HỌC 2020-2021
MÔN: NGỮ VĂN 9 – BÀI SỐ 2
(Hướng dẫn chấm có 04 trang)
Phần
Câu
Yêu cầu cần đạt
Điểm
6,0
I
1
- Trong đoạn (1), tác giả đã nói đến hoàn cảnh nghiệt ngã mà mình gặp phải là: không tay, không chân ngay từ lúc mới lọt lòng.
- Điều giúp tác giả vượt qua hoàn cảnh ấy là khát vọng sống mãnh liệt.
0,5
2
- Trong câu “Cuộc sống không phải lúc nào cũng dễ dàng nhưng khi chiến thắng những dốc ghềnh của cuộc sống, chúng ta sẽ mạnh mẽ hơn, và càng quý trọng hơn những cơ hội mà chúng ta có được” ở đoạn (3), tác giả đã sử dụng phép tu từ ẩn dụ: Dốc ghềnh của cuộc sống.
 Ý nghĩa của phép tu từ ẩn dụ: chỉ những khó khăn, thách thức, khắc nghiệt trong cuộc sống.
- Theo tác giả, “khi chiến thắng những dốc ghềnh của cuộc sống”, phần thưởng ta nhận được là: chúng ta sẽ mạnh mẽ hơn, và càng quý trọng hơn những cơ hội mà chúng ta có được.
0,5
0,5
0,5
3
Câu nói “Tôi yêu cuộc sống của bạn như yêu cuộc sống của chính mình” trong đoạn (4) cho thấy tác giả là người yêu đời, yêu cuộc sống, yêu thương mọi người 
2,0
4
Thông qua cụm từ “Hãy đến với nhau”, tác giả muốn nhắn nhủ mọi người: Hãy xích lại gần nhau hơn, quan tâm, chia sẻ, động viên, giúp đỡ, yêu thương nhau nhiều hơn 
2,0
II
1
Viết đoạn văn NLXH
4,0
 Yêu cầu chung: Đảm bảo cấu trúc một đoạn văn; có đủ các phần mở đoạn, phát triển đoạn, kết thúc đoạn. Xác định đúng vấn đề nghị luận 
 Yêu cầu cụ thể: Thí sinh có thể viết theo những cách khác nhau nhưng cần tập trung làm rõ các ý sau:
1. Giải thích:
- Trái tim biết yêu thương: là sự quan tâm đến người khác, biết chia se tình cảm của mình với những người xung quanh.
- Sự chân thành: là tình cảm được biểu hiện một cách tự nhiên; không giả dối, vụ lợi.
=> giá trị lớn nhất của một trái tim biết yêu thương chính là sự chân thành. Đó là tình cảm cao quý và đáng trân trọng nhất trong mối quan hệ, đối xử giữa con người với con người trong cuộc sống.
2. Bàn luận:
- Vì sao một trái tim cần biết yêu thương
+ Cuộc sống của con người chỉ có ý nghĩa khi đặt trong các mối quan hệ với gia đình và xã hội. Con người luôn cần được quan tâm, giúp đỡ của người khác. Ngược lại bản thân mỗi người cũng phải biết quan tâm giúp đỡ mọi người. Sự sẻ chia đem đến tình yêu thương cho tất cả mọi người trong mọi quan hệ. Có như vậy, cuộc sống sẽ có ý nghĩa và tốt đẹp hơn.
+ Sự yêu thương luôn đem đến cho người nhận niềm vui, đồng thời cũng khiến người cho hạnh phúc. Từ đó giúp con người tự nhận thức được giá trị của mình, giá trị của những người sống xung quanh mình để điều chỉnh hành vi, thái độ sống
+ Trong cuộc sống hiện đại ngày nay, con người đôi lúc ít quan tâm đến người khác, dẫn đến thái độ thờ ơ với cuộc sống. Vì vậy “ một trái tim biết yêu thương” sẽ giúp mọi người xích lại gần nhau hơn, tránh được những việc đáng tiếc xảy ra trong đời sống cá nhân, riêng lẻ của từng người.
- Vì sao yêu thương cần được thể hiện một cách chân thành:
+ Tình cảm luôn tác động mạnh mẽ đến nhận thức con người. Nếu tình cảm bị lừa dối hay bị lợi dụng sẽ khiến người nhận tổn thương. Vì vậy, sự yêu thương cần được thể hiện một cách chân thành
+ Nếu sự yêu thương là giả dối sẽ ngày càng tạo hố sâu trong mối quan hệ giữa con người với con người.
- Sự yêu thương chân thành là tình cảm cao quý và đáng trân trọng nhất mà con người cần vươn đến và phải đạt được.
- Con người cần phải sống như thế nào để thể hiện sự yêu thương chân thành
+ Phải giữ gìn trái tim trong sáng, tình cảm chân thành, sống không vụ lợi cá nhân. Yêu thương người khác như chính yêu thương bản thân mình.
+ Tình cảm yêu thương chân thành đó phải được thể hiện bằng những thái độ, hành động cụ thể, thiết thực với người xung quanh.
3. Liên hệ bản thân và rút ra bài học
(Lưu ý: Cần tôn trọng những suy nghĩ và cách giải quyết vấn đề mà thí sinh đưa ra, miễn là hợp lý, có sức thuyết phục, không trái với đạo đức và pháp luật)
0,5
1,0
1,0
1,0
0,5
2
Bài nghị luận văn học
10,0
a. Đảm bảo cấu trúc của một bài văn nghị luận có đầy đủ 3 phần: Mở bài, thân bài, kết bài. Mở bài giới thiệu về vấn đề nghị luận; Thân bài triển khai các luận điểm làm rõ được nhận định; Kết bài khái quát được nội dung nghị luận.
b. Xác định đúng vấn đề nghị luận
c. Triển khai vấn đề nghị luận thành các luận điểm phù hợp, sắp xếp các luận điểm theo một trình tự hợp lí, lập luận chặt chẽ, dẫn chứng thuyết phục. Có thể giải quyết vấn đề theo hướng sau: 
* Giái thích nhận định của Nguyễn Đình Thi: 
Mỗi tác phẩm văn học là sự phản ánh hiện thực khách quan thông qua lăng kính chủ quan của người nghệ sĩ. Tác phẩm ấy là kết tinh tâm hồn của người nghệ sĩ. Thông qua tác phẩm, những người nghệ sĩ và đặc biệt là người nghệ sĩ lớn mang đến cho người đọc ở thời đại họ cách tư duy, cách sống của những tâm hồn lớn. Vì thế, trong văn bản “Tiếng nói của văn nghệ”, Nguyễn Đình Thi đã khẳng định: “Những nghệ sĩ lớn đem tới được cho cả thời đại họ một cách sống của tâm hồn”.
* Chứng minh nhận định của Nguyễn Đình Thi là đúng qua bài thơ “Đồng chí” của Chính Hữu.
- Giới thiệu vài nét về tác giả Chính Hữu và bài thơ “Đồng chí”.
+ Chính Hữu là nhà thơ trưởng thành trong cuộc kháng chiến chống Pháp. Thơ ông hầu như chỉ viết về người lính và chiến tranh.
+ Bài thơ “Đồng chí” được sáng tác đầu năm 1948, khi tác giả cùng đồng đội tham gia chiến đấu trong chiến dịch Việt Bắc (thu đông 1947).
- Bài thơ ca ngợi vẻ đẹp của tình đồng chí, đồng đội và hình ảnh người lính cách mạng thời kì đầu của cuộc kháng chiến chống Pháp.
+ Vẻ đẹp của tình đồng chí: Tình đồng chí bắt nguồn từ sự tương đồng về hoàn cảnh xuất thân, nảy sinh từ sự cùng chung lí tưởng, gắn bó trong cuộc sống chiến đấu nhiều gian khổ. Và tình cảm đó biểu hiện một cách cao đẹp khi những người lính cảm thông, thấu hiểu cho tâm tư nỗi lòng của nhau, cùng chia sẻ những gian lao, thiếu thốn nơi chiến trường, cùng chung chiến hào, kề vai sát cánh chung nhiệm vụ 
+ Hình ảnh những người lính cách mạng trong bài thơ: Đó là những người lính xuất thân từ tầng lớp nông dân, ra đi từ những vùng quê nghèo khó, trải qua những gian khổ, thiếu thốn tột cùng nhưng vẫn nở nụ cười lạc quan. Đẹp nhất ở họ là tình đồng chí đồng đội keo sơn, gắn bó, tiếp cho họ sức mạnh để họ chiến đấu và chiến thắng.
- Qua việc ca ngợi vẻ đẹp của tình đồng chí và khắc họa thành công hình ảnh người lính, Chính Hữu đã mang đến cho thời đại ông một tình cảm thiêng liêng, cao cả: tình đồng chí. Tình cảm cao đẹp ấy góp phần làm nên thắng lợi của cuộc kháng chiến, trở thành mối quan hệ mang tầm vóc thời đại, trở thành cách sống của cả thời đại. Hình ảnh người lính trong bài thơ cũng trở thành hình tượng đẹp đẽ, mang tâm hồn, tư tưởng và những phẩm chất của con người Việt Nam trong những năm tháng gian lao của cuộc kháng chiến chống Pháp. 
=> Với bài thơ “Đồng chí”, Chính Hữu đã ghi dấu ấn rất riêng của ông trong nền thơ ca Cách mạng Việt Nam. Đóng góp của ông không chỉ đơn giản là một bài thơ viết về tình đồng chí mà còn qua bài thơ ấy, ông đã đem đến một “cách sống của tâm hồn” cho thời đại của mình. Đúng như Nguyễn Đình Thi đã nhận định: “Những nghệ sĩ lớn đem tới được cho cả thời đại họ một cách sống của tâm hồn”.
* Liên hệ với bài thơ “Khi con tu hú” của Tố Hữu để làm rõ hơn “cách sống của tâm hồn” mà những người nghệ sĩ lớn như Tố Hữu đã đem đến cho thời đại của họ.
- Giới thiệu vài nét về tác giả Tố Hữu, hoàn cảnh ra đời của bài thơ “Khi con tu hú”. 
- Bài thơ thể hiện một tâm hồn yêu cuộc sống, khát vọng tự do mãnh liệt của người tù cách mạng trẻ tuổi. Khát vọng tự do và lí tưởng cách mạng luôn thường trực, cháy bỏng trong tâm tư người tù, thôi thúc người tù đấu tranh và hành động. 
- > Bài thơ cho chúng ta thấy hình ảnh thế hệ trẻ Việt Nam trong kháng chiến chống Pháp. Trong khắc nghiệt của lao tù, tâm hồn họ vẫn tràn đầy tự do và sánh sáng. Họ sống có lí tưởng và kiên định với lí tưởng trong bất kì hoàn cảnh nào. 
*Đánh giá chung:
- Hình ảnh người tù cách mạng trong bài thơ “Khi con tu hú” hay những người lính nông dân trong bài thơ “ Đồng chí” đều là những khuôn mẫu lí tưởng, những cách sống mà Tố Hữu và Chính Hữu muốn gửi đến và tạo dựng ở thời đại của họ. Đó là những con người mang tâm hồn và phẩm chất Việt Nam: yêu cuộc sống, đoàn kết, lạc quan, khát vọng tự do và say mê trong lí tưởng. Đó là những mối quan hệ keo sơn, là biểu hiện cao đẹp của tình đồng chí. Tất cả đã góp phần làm nên những thời kì lịch sử vẻ vang và hào hùng của dân tộc. Đồng thời, họ cũng nhắc nhở thế hệ mai sau trân trọng hòa bình, nuôi dưỡng sự lạc quan và xây dựng ước mơ, lí tưởng mới.
- Hai bài thơ trên đã chứng minh nhận định của Nguyễn Đình Thi “Những nghệ sĩ lớn đem tới được cho cả thời đại họ một cách sống của tâm hồn” là hoàn toàn chính xác. Nhận định của ông ghi nhận sự cống hiến của những người nghệ sĩ chân chính. Khẳng định tên tuổi, vai trò của họ trong việc bồi dưỡng tâm hồn và cách sống của thời đại.
d. Sáng tạo: cách diễn đạt độc đáo, có suy nghĩ riêng về vấn đề nghị luận.
e. Chính tả, dùng từ đặt câu: đảm bảo chuẩn chính tả, ngữ pháp, ngữ nghĩa tiếng Việt
0,25
0,25
9,0
1,0
5,5
1,0
1,5
1,5
1,0
0,5
2,0
0, 5
1,0
0,5
0,5
0,25
0,25
Lưu ý chung: 
1. Đây là đáp án mở, thang điểm có thể không quy định chi tiết đối với từng ý nhỏ, chỉ nêu mức điểm của phần nội dung lớn nhất thiết phải có.
2. Chỉ cho điểm tối đa theo thang điểm với những bài viết đáp ứng đầy đủ những yêu cầu đã nêu ở mỗi câu, đồng thời phải được triển khai chặt chẽ, diễn đạt lưu loát, có cảm xúc.
3. Khuyến khích những bài viết có sáng tạo. 
4. Không cho điểm cao đối với những bài chỉ nêu chung chung, sáo rỗng.
5. Cần trừ điểm đối với những lỗi hành văn, ngữ pháp và chính tả.