Giáo án Hóa học Lớp 9 - Tiết 8+9+10: Bazơ - Năm học 2020-2021 - Trường THCS Mỹ Tú

Phòng Giáo Dục – Đào tạo Huyện Mỹ Tú	 CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
Trường THCS Mỹ Tú Độc lập – Tự do – Hạnh phúc
GIÁO ÁN DẠY LÝ THUYẾT
Môn dạy:	 Hóa Học	Lớp dạy: 9a1; 9a2
Tên bài giảng: CHỦ ĐỀ BA ZƠ
Giáo án số: 01	 Tiết PPCT: 8,9,10
Số tiết giảng: 01
Ngày dạy: 03/09/2020
A. MỤC TIÊU BÀI DẠY:
I. MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT:
Tính chất hóa học của bazơ. 
II. TRỌNG TÂM KIẾN THỨC-KĨ NĂNG 	
 a. Kiến thức: 
. Tính chất hoá học chung của bazơ (tác dụng với chất chỉ thị màu, và với axit); tính chất hoá học riêng của bazơ tan (kiềm) (tác dụng với oxit axit và với dung dịch muối); tính chất riêng của bazơ không tan trong nước(bị nhiệt phân huỷ).
. -Tính chất, ứng dụng của natri hiđroxit NaOH; phương pháp sản xuất NaOH từ muối ăn.
-Tính chất, ứng dụng của canxi hiđroxit Ca (OH)2.
-Thang pH và ý nghĩa giá trị pH của dung dịch. 
 b. Kĩ năng:
-Tra bảng tính tan để biết một bazơ cụ thể thuộc loại kiềm hoặc bazơ không tan.
-Quan sát thí nghiệm và rút ra kết luận về tính chất của bazơ, tính chất riêng của bazơ không tan.
-Nhận biết môi trường dung dịch bằng chất chỉ thị màu (giấy quỳ tím hoặc dung dịch phenoℓphtalêin); nhận biết được dung dịch NaOH.
-Viết các phương trình hoá học minh hoạ tính chất hoá học của bazơ.
-Tìm khối lượng hoặc thể tích dung dịch NaOH, Ca (OH)2 tham gia phản ứng.
III. PHƯƠNG TIỆN DẠY HỌC:
Hóa chất các dd: Ca(OH)2, NaOH , HCl , H2SO4 loãng, Ba(OH)2, CuSO4 , phenolphtalein, quỳ tím và CaCO3
 Dụng cụ: Ong nghiệm, ống đũa thuỷ tinh, phểu, giấy lọc.
B. TIẾN TRÌNH BÀI DẠY
1. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG 6’
Chúng ta đã biết có loại bazơ tan được trong nước như: NaOH, Ba(OH)2, KOH, Có loại bazơ không tan trong nước như: Al(OH)3, Fe(OH)3, Cu(OH)2 những loại bazơ này có những tính chất hóa học như thế nào ?Trong thực tế người ta thường dùng bột giặt, chất tẩy rửa nhằm mục đích gì?. Ñeå thaáy ñöôïc NaOH coù nhöõng tính chaát naøo ? chuùng coù öùng duïng gì ? ta seõ tìm hieåu baøi “ moät soá bazô quan troïng”
Trong thực tế người ta tường dùng vôi để bón cho đất trồng và ao nuôi thủy sản nhằm mục đích gì?
HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC
THỜI
GIAN
NỘI DUNG BÀI GIẢNG
HOẠT ĐỘNG
Của giáo viên
Của học sinh
Hoạt động 1: Tác dụng của dung dịch bazơ với chất chỉ thị màu:
6’
Bài 7. TÍNH CHẤT HÓA HỌC CỦA BAZƠ. 
1. Tác dụng của dung dịch bazơ với chất chỉ thị màu:
Các dung dịch bazơ (kiềm) đổi màu chất chỉ thị:
- Quỳ tím thành màu xanh.
- Dung dịch phenolphtalein không màu thành màu đỏ.
1. Tác dụng của dung dịch bazơ với chất chỉ thị màu:
-GV: Cho học sinh làm thí nghiệm 1:Rút ra nhận xét 
- GV: Cho học sinh làm thí nghiệm 2:Rút ra nhận xét (không có phenol phtalein quan sát hình 1.15 SGK)
- Thí nghiệm 1: Nhỏ một giọt dung dịch NaOH lên giấy quỳ tím .Quan sát sự đổi màu của quỳ tím
-Nhận xét:Quỳ tím thành màu xanh
-Thí nghiệm 2: Nhỏ 1 – 2 giọt dung dịch phenol -phtalein không màu vào ống nghiệm có sẵn 1 – 2 ml dung dịch NaOH.
-Nhận xét:Dung dịch phenol phtalein không màu thành màu đỏ.
Hoạt động 2: Tác dụng của dung dịch bazơ với oxit axit:
9’
2. Tác dụng của dung dịch bazơ với oxit axit:
 Dung dịch bazơ (kiềm) tác dụng với oxit axit tạo thành muối và nước.
2. Tác dụng của dung dịch bazơ với oxit axit:
-GV:Ở bài 1 mục 2 oxit axit tác dụng với dung dịch bazơ tạo sản phẩm là chất gì ?
-GV cho hs viết PTHH: 
Ca(OH)2 + P2O5 ?
NaOH + SO2 ?
* GV lưu ý :Tính chất 1,2 là tính chất hóa học của dd bazơ (Kiềm)
-GV:Trong đời sống NaOH được dùng để sản xuất xà phòng,chất tẩy rửa,bột giặt Còn Ca(OH)2 được dùng để làm vật liệu trong xây dựng 
- HS: Tạo sản phẩm là muối và nước.
Hoạt động 3: Tác dụng của bazơ với axit:
10’
3. Tác dụng của bazơ với axit:
 Bazơ tan và không tan điều tác dụng với axit tạo thành muối và nước (phản ứng trung hòa).
KOH + HClKCl + H2O
Cu(OH)2 +2HNO3 
 Cu(NO3)2 + 2 H2O 
3. Tác dụng của bazơ với axit:
-GV:Ở bài 3 mục 3 bazơ tan và không tan tác dụng với axit tạo sản phẩm là gì ? Phản ứng này có tên là gì ?
-GV cho hs viết PTHH
KOH + HCl?
Cu(OH)2 + HNO3?
-HS: Tạo thành muối và nước.
 –HS:Phản ứng trung hòa.
KOH + HClKCl + H2O
Cu(OH)2 +2HNO3
Cu(NO3)2 + 2 H2O
Hoạt động 4: Bazơ không tan bị nhiệt phân huỷ:
10’
4. Bazơ không tan bị nhiệt phân huỷ:
Cu(OH)2 CuO + H2O
Bazơ không tan bị nhiệt phân huỷ tạo thành oxit và nước.
4. Bazơ không tan bị nhiệt phân huỷ:
-GV:Cho học sinh làm thí nghiệm.GV điều chế Cu(OH)2
tại lớp.Rút ra nhận xét và viết PTHH 
-Gv: Tương tự như Cu(OH)2, một số bazơ khác như : Fe(OH)3, Al(OH)3, cũng bị nhiệt phân huỷ cho oxit và nước.
-GV cho hs nêu kết luận: 
* Tính chất này là tính chất của bazơ không tan 
-Gv: Ngoài ra, dung dịch bazơ còn tác dụng với dung dịch muối, chúng ta sẽ tìm hiểu tính chất này ở bài 9
-GV cho hs rút ra tính chất chung của bazơ, tính chất riêng của kiềm, tính chất riêng của bazơ không tan
* Tính chất chung của bazơ: tác dụng với axit.
*Tính chất riêng của kiềm tác dụng với oxit axit,dung dịch muối, đổi màu chất chỉ thị.
*Tính chất riêng của bazơ không tan bị nhiệt phân hủy.
-HS: Tạo thành muối và nước.
 –HS:Phản ứng trung hòa.
KOH + HClKCl + H2O
Cu(OH)2 +2HNO3
Cu(NO3)2 + 2 H2O
-HS: Thí nghiệm: Đốt nóng một ít bazơ không tan, như Cu(OH)2 trên ngọn lửa đèn cồn.
-Nhận xét: Phản ứng phân huỷ Cu(OH)2 màu xanh lơ sing ra chất rắn CuO màu đen và nước.
Cu(OH)2 CuO + H2O
-Kết luận: Bazơ không tan bị nhiệt phân huỷ tạo thành oxit và nước.
-HS:Tính chất chung của bazơ: tác dụng với axit.
 -HS:Tính chất riêng của kiềm tác dụng với oxit axit,dung dịch muối,đổi màu chất chỉ thị
-HS: tính chất riêng của bazơ không tan bị nhiệt phân hủy.
Bài 8: MỘT SỐ BAZƠ QUAN TRỌNG (Tiết 1)
THỜI
GIAN
NỘI DUNG BÀI GIẢNG
HOẠT ĐỘNG
Của giáo viên
Của học sinh
Hoaït ñoäng 1: tìm hieåu veà tính chaát vaät lí cuûa NaOH.
5’
A. NATRI HIĐROXIT
I/ Tính chaát vaät lí:
 Natri hiñroxit laø chaát raén, khoâng maøu, huùt aåm maïnh, tan nhieàu trong nöôùc vaø toaû nhieàu nhieät. 
-Gv: Döïa vaøo thoâng tin trong SGK. Haõy neâu tính chaát vaät lí cuûa NaOH.
-GV khi söû duïng NaOH phaûi heát söùc caån thaän.
-HS: Natri hiñroxit laø chaát raén, khoâng maøu, huùt aåm maïnh, tan nhieàu trong nöôùc vaø toaû nhieàu nhieät. Dung dòch NaOH coù tính nhôøn, laøm buïc vaûi giaáy vaø aên moøn da.
Hoaït ñoäng 2: Tìm hieåu veà tính chaát hoùa hoïc cuûa NaOH
15’
II/ Tính chaát hoùa hoïc:
Gv: NaOH coù tính chaát hoùa hoïc cuûa moät bazô tan em hãy nêu.
HS nêu:
1. Ñoåi maøu chaát chæ thò:
Dung dòch NaOH ñoåi maøu quyø tím thaønh xanh, dung dòch phenolphtalein khoâng maøu thaønh maøu ñoû.
2. Taùc duïng vôùi axit:
Dung dòch NaOH taùc duïng vôùi axit taïo thaønh muoái vaø nöôùc ( phaûn öùng trung hoaø)
NaOH +HCl NaCl + H2O
3. Taùc duïng vôùi oxit axit:
Dung dòch NaOH taùc duïng vôùi oxit axit, taïo thaønh muoái vaø nöôùc.
2NaOH + CO2 
Na2CO3 +H2O 
4. Taùc duïng vôùi dung dịch muối:(học ở bài 9)
* NaOH coù nhöõng tính chaát hoùa hoïc cuûa bazô tan.
Hoaït ñoäng 3: ÖÙng duïng cuûa NaOH, ñieàu cheá NaOH.
10’
III/ ÖÙng duïng:
NaOH ñöôïc duøng trong:
- Saûn xuaát xaø phoøng, chaát taåy röûa, boät giaët.
- Saûn xuaát tô nhaân taïo.
- Saûn xuaát giaáy.
- Saûn xuaát nhoâm 
- Cheá bieán daàu moû vaø nhieàu ngaønh coâng nghieäp hoùa chaát khaùc
IV/ Saûn xuaát natri hiñroxit:
NaOH ñöôïc ñieàu cheá baèng phöông phaùp ñieän phaân dung dòch NaCl baõo hoaø.saûn phaåm laø dd NaOH,khí Cl2 vaø khí H2
PT ñieän phaân
ñpcmn
2NaCl + 2H2O 
 2NaOH + Cl2 + H2
-GV: y/c hs döïa vaøo phaàn thoâng tin trong SGK vaø neâu öùng duïng cuûa NaOH.
-Gv: ngöôøi ta duøng phöông phaùp naøo ñeå saûn xuaát NaOH
* GV ngöôøi ta duøng dd NaOH ñaäm ñaëc coù maøng ngaên bao quanh cöïc döông (anoât), khoâng cho khí clo sinh ra ôû cöïc döông taùc duïng vôùi dd NaOH nhaèm traùnh söï taïo thaønh nöôùc gia-ven
-Gv cho hs vieát PT ñieän phaân
-HS: Natri hiñroxit coù nhieàu öùng duïng roäng raõi trong ñôøi soáng vaø trong coâng nghieäp.
Noù ñöôïc duøng trong:
- Saûn xuaát xaø phoøng, chaát taåy röûa, boät giaët.
- Saûn xuaát tô nhaân taïo.
- Saûn xuaát giaáy.
- Saûn xuaát nhoâm ( laøm saïch quaëng nhoâm tröôùc khi saûn xuaát)
- Cheá bieán daàu moû vaø nhieàu ngaønh coâng nghieäp hoùa chaát khaùc
- HS: Phöông phaùp ñieän phaân dung dòch NaCl baõo hoaø. Thuøng ñieän phaân coù cöïc aâm vaø cöïc döông. Ngöôøi ta thu ñöôïc khí hiñro ôû cöïc aâm khí clo ôû cöïc döông vaø dd NaOH trong thuøng ñieän phaân.
ñpcmn
PT ñieän phaân
2NaCl + 2H2O 
 2NaOH + Cl2 + H2
Baøi 8: MOÄT SOÁ BAZÔ QUAN TROÏNG (Tiết 2)
THỜI
GIAN
NỘI DUNG BÀI GIẢNG
HOẠT ĐỘNG
Của giáo viên
Của học sinh
Hoaït ñoäng 1: Tìm hieåu veà tính chaát vaø öùng duïng cuûa Ca(OH)2
19’
B.CANXI HIÑROXIT – THANG pH
I/ Tính chaát:
1. Pha cheá dung dòch canxi hiñroxit:
Hoaø tan moät ít voâi toâi Ca(OH)2 trong nöôùc, ta ñöôïc moät chaát loûng maøu traéng coù teân laø voâi nöôùc , loïc voâi nöôùc ta ñöôïc moät chaát loûng trong suoát, khoâng maøu laø dung dòch Ca(OH)2.
2. Tính chaát hoùa hoïc:
3. ÖÙng duïng:
Ca(OH)2 ñöôïc duøng ñeå:
- Laøm vaät lieäu trong xaây döïng.
- Khöû chua ñaát troàng troït
- Khöû ñoäc caùc chaát thaûi coâng nghieäp, dieät truøng chaát thaûi sinh hoaït vaø xaùc cheát ñoäng vaät 
-Gv: Pha cheá dd Ca(OH)2 cho hoïc sinh quan saùt: Dung dòch Ca(OH)2 coù teân goïi thoâng thöôøng laø nöôùc voâi trong. Chuùng ta haõy pha cheá dung dòch Ca(OH)2 ñeå tìm hieåu nhöõng tính chaát cuûa noù. Hoaø tan moät ít voâi toâi Ca(OH)2 trong nöôùc, ta ñöôïc moät chaát loûng maøu traéng coù teân laø voâi nöôùc hoaëc voâi söõa, loïc voâi nöôùc ta ñöôïc moät chaát loûng trong suoát, khoâng maøu laø dung dòch Ca(OH)2.(hình 1.17)
-GV: Dung dòch Ca(OH)2 thu ñöôïc laø dung dòch nhö theá naøo? 
2. Tính chaát hoùa hoïc:
Gv: Dung dòch canxi hiñroxit Ca(OH)2 coù nhöõng tính chaát hoùa hoïc nào?
-GV Ca(OH)2 ñöôïc öùng duïng nhö theá naøo trong ñôøi soáng vaø trong saûn xuaát ?
-HS: Quan saùt caùch laøm cuûa GV
-HS: Dung dòch Ca(OH)2 thu ñöôïc laø dung dòch baõo hoaø ôû nhieät ñoä phoøng, coù chöùa gaàn 2 g Ca(OH)2 trong moät lít dung dòch. Ca(OH)2 laø chaát ít tan trong nöôùc.
HS:
a. Laøm ñoåi maøu chaát chæ thò:
Dung dòch Ca(OH)2 ñoåi maøu quyø tím thaønh xanh, hoaëc ñoåi dd phenolphtalein khoâng maøu thaønh maøu ñoû.
b. Taùc duïng vôùi axit:
Ca(OH)2 taùc duïng vôùi axit, taïo thaønh muoái vaø nöôùc ( phaûn öùng trung hoaø)
c. Taùc duïng vôùi oxit axit:
Dung dòch Ca(OH)2 taùc duïng vôùi oxit axit, taïo thaønh muoái vaø nöôùc.
* Ca(OH)2 coù nhöõng tính chaát hoùa hoïc cuûa bazô tan.
-HS: Ca(OH)2 coù nhieàu öùng duïng ñöôïc duøng ñeå:
- Laøm vaät lieäu trong xaây döïng.
- Khöû chua ñaát troàng troït
- Khöû ñoäc caùc chaát thaûi coâng nghieäp, dieät truøng chaát thaûi sinh hoaït vaø xaùc cheát ñoäng vaät 
Hoaït ñoäng 2: Tìm hieåu veà thang pH.
10’
II/ Thang pH
Ngöôøi ta duøng pH ñeå bieåu thò ñoä axit hoaëc ñoä bazô cuûa dung dòch
- Neáu pH = 7 thì dung dòch laø trung tính
- Neáu pH > 7 thì dung dòch coù tính bazô
- Neáu pH <7 thì dung dòch coù tính axit
-GV: Caùc em ñaõ bieát caùc chaát chæ thò maøu nhö quyø tím, phenolphtalein cho pheùp ta xaùc ñònh ñöôïc moät dung dòch naøo ñoù laø axit, trung tính hoaëc bazô. Ngöôøi ta duøng pH ñeå bieåu thò ñoä axít hoaëc ñoä bazô cuûa dung dòch.
-GV:Neáu pH = 7 thì dung dòch coù tính gì ?
 Neáu pH > 7 thì dung dòch coù tính gì ? 
Neáu pH < 7 thì dung dòch coù tính gì ?
-GV: Nöôùc caát pH =7
( Neáu pH > 7 thì dung dòch coù tính bazô. pH caøng lôùn,ñoä bazô cuûa dd caøng lôùn. Neáu pH < 7 thì dung dòch coù tính axit,pH caøng nhoû,ñoä axit cuûa dd caøng lôùn)
-HS: Neáu pH = 7 thì dung dòch laø trung tính(khoâng coù tính axit vaø khoâng coù tính bazô).
Neáu pH > 7 thì dung dòch coù tính bazô.
 Neáu pH < 7 thì dung dòch coù tính axit
HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP: 27’
-Nêu các tính chất hóa học của bazơ tan ( dung dịch bazơ).
+ Làm đổi màu chất chỉ thị.
+Tác dụng với oxit axit tạo thành muối và nước.
+ Tác dụng với dung dịch muối.
-Tính chất nào là tính chất hóa học chung của bazơ tan và bazơ không tan.
 Tác dụng với axit tạo thành muối và nước.
-Nêu các tính chất hóa học của bazơ không tan
 Bị nhiệt phân hủy tạo thành muối và nước.
-GV hướng dẫn HS giải các BT SGK trang 25
1/. Tất cả các chất kiềm đều là bazơ.
 Thí dụ: NaOH, KOH, Ca(OH)2 
Không phải tất cả các bazơ đều là chất kiềm.
 Thí dụ: Al(OH)3, Fe(OH)3, Cu(OH)2 
5/ a. Na2O + H2O 2NaOH
 1mol 2mol
 Số mol của Na2O đã dùng:
 nNaO = = = 0,25 (mol)
Theo PTPƯ nNaOH = 2 nNaO = 2 x 0,25 = 0,5 (mol)
 Vậy CM= = = 1 (M)
b.2NaOH + H2SO4 Na2SO4 +2H2O
 2mol 1mol
 Theo PTpư = nNaOH :2 = 0,5 :2 = 0,25 (mol)
Theo đề bài ta có : C% = x 100 %
 Khối lượng chất tan của H2SO4 là:
 mct = M x = 98 x 0,25 = 24,5 (g)
 mdd = x100% = x 100% = 122,5 (g)
 Mà d = Vdd = = 107,5 ml
Làm tiếp bài tập 4, trong SGK 
1. Hoaø tan caùc chaát vaøo nöôùc roài thöû caùc dung dịch
- Duøng quyø tím, neáu dd khoâng laøm ñoåi maøu quyø tím laø NaCl, neáu dd laøm quyø tím chuyeån thaønh xanh laø NaOH vaø Ba(OH)2
- Nhaän bieát caùc dung dòch NaOH vaø Ba(OH)2 khí CO2 : coù keát tuûa laø dung dòch Ba(OH)2, khoâng keát tuûa laø NaOH
2/ Cho HS thảo luận nhóm 5 phút 
Có những chất sau: Zn, Zn(OH)2, NaOH, Fe(OH)3, CuSO4, NaCl, HCl.
Hãy chọn chất thích hợp điền vào mỗi sơ đồ phản ứng sau và lập phương trình hóa học:
a/ .........--------› Fe2O3 + H2O
b/ H2SO4 + ....... --------› Na2SO4 + H2O
c/ H2SO4 + ....... --------› ZnSO4 + H2O
 d/ NaOH + ....... --------› NaCl + H2O
 e/ .............+ CO2 --------› Na2CO3 +H2O
Đáp án:
a/ Fe(OH)3 Fe2O3 + H2O
b/ H2SO4 + 2NaOH Na2SO4 +2H2O
c/ H2SO4 + Zn(OH)2ZnSO4 + 2H2O
 d/ NaOH + HClNaCl + H2O
e/ 2NaOH + CO2 Na2CO3 +H2O
3/ Hướng dẫn Hs giải bài tập.
 a. 2NaOH + CO2 " Na2CO3 + H2O
 2mol 1mol 1mol 1mol
Soá mol cuûa khí CO2 ñaõ duøng laø:
Soá mol cuûa NaOH cho laø:
Khoái löôïng cuûa NaOH tham gia phaûn öùng laø: 
 Khoái löôïng cuûa NaOH dö laø:
b. Theo PTPÖ NaOH dö, Soá mol cuûa muoái sau phaûn öùng laø:
 Khoái löôïng cuûa muoái thu ñöôïc laø:
-Neâu tính chaát hoùa hoïc cuûa vaø öùng duïng cuûa Ca(OH)2.
-Thang pH cho bieát ñieàu gì?
 Tính khối lượng dung dịch Ca(OH)2 cần dùng để trung hòa 200ml dung dịch H2SO4 2M.
 Giải
 Ca(OH)2 + H2SO4 CaSO4 + 2H2O
 1mol 1mol 1mol
 xmol 0,4mol
 Soá mol cuûa H2SO4 cần duøng:
Soá mol cuûa Ca(OH)2 thu được:
Khối lượng cuûa dung dịch Ca(OH)2 cần dùng là: 
- GV: höôùng HS giaûi caùc baøi taäp 1,2,3 SGK trang 30
 1. 
3. H2SO4 + NaOH NaHSO4 + H2O
 1 mol 1 mol
 H2SO4 + 2NaOH Na2SO4 + 2H2O
HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG ,TÌM TÒI: 3’	
Dùng giấy pH, hãy xác định pH của một số dung dịch/ chất thường dùng hằng ngày..
Dùng giấy pH xác định độ pH của kem đánh răng.
3.Em hãy đọc thông tin tìm hiểu người bị bệnh dạ dày không dùng thức ăn gì? Vai trò của việc đo pH trong nuôi trồng thủy sản.
Trong thực tế người ta dùng cách nào để đo độ pH của nước?
Hãy viết một đoạn văn 500 từ nói về lợi ích của CaO và tác hại khi dùng CaCO3 để sản xuất vôi.
THCS Mỹ Tú, ngày ... tháng 09 năm 2020 THCS Mỹ Tú, ngày 27 tháng 09 năm 2020
 Duyệt TT GVBM
 Thạch Thị Sà khal	 Lê Hoàng Khương