Giáo án Vật lý Lớp 9 - Bài 46: Từ trường (5 tiết) - Năm học 2020-2021

BÀI 46: TỪ TRƯỜNG (5 tiết)
I.Mục tiêu:
* KT:
- Mô tả được hiện tượng chứng tỏ nam châm vĩnh cửu có từ tính.
- Xác định được các từ cực của kim nam châm.
- Nêu được sự tương tác giữa các từ cực của hai nam châm.
- Mô tả được cấu tạo và hoạt động của la bàn.
- Biết sử dụng được la bàn để tìm hướng địa lí.
- Mô tả được thí nghiệm của Ơ-xtét để phát hiện dòng điện có tác dụng từ.
- Biết dùng nam châm thử để phát hiện sự tồn tại của từ trường.
- Phát biểu được quy tắc nắm tay phải về chiều của đường sức từ trong lòng ống dây có dòng điện chạy qua.
* KN: 
- Xác định được tên các từ cực của một nam châm vĩnh cửu trên cơ sở biết các từ cực của một nam châm khác.
- Vẽ được đường sức từ của nam châm thẳng và nam châm hình chữ U.
- Vẽ được đường sức từ của ống dây có dòng điện chạy qua.
- Vận dụng được quy tắc nắm tay phải để xác định chiều của đường sức từ trong lòng ống dây khi biết chiều dòng điện trên hình vẽ và ngược lại 
* HSKG: Vận dụng được quy tắc nắm tay phải để xác định chiều của đường sức từ trong lòng ống dây khi biết chiều dòng điện và ngược lại.
II. Nội dung từng tiết:
Tiết 43: Từ tính của NC và tương tác giữa 2 NC 
Tiết 44: Tác dụng từ của dòng điện – Từ trường
Tiết 45: Từ phổ - Đường sức từ
Tiết 46: Từ trường của ống dây có dòng điện chạy qua.
Tiết 47: Luyện tập.
Ngµy so¹n: 23/1/2021	Ngµy gi¶ng: 26/1/2021+ 28/1/2020
TIẾT 43: BÀI 46: TỪ TRƯỜNG 
(T1-Từ tính của nc và tương tác giữa 2 nc)
I.Mục tiêu:
1. Kiến thức: Mô tả được hiện tượng chứng tỏ nam châm vĩnh cửu có từ tính. Nêu được sự tương tác giữa các từ cực của 2 nam châm. 
2. Kỹ năng: Xác định được các từ cực bắc và nam của kim NC. Xác định được tên các từ cực của một nam châm trên cơ sở biết từ cực của một nam châm khác. Biết sử dụng La bàn tìm hướng địa lí
3. Thái độ: Rèn tính cẩn thận, chính xác khi xác định cực của nam châm 
II.Đồ dùng:
+ Tinh giản: không
+ GV : 4 bộ dụng cụ, mỗi bộ gồm : 2 nam châm thẳng ( 1 thanh bọc kín các cực ) ;1 ít vụn sắt trộn vụn gỗ ,nhôm ,đồng , xốp ; 1 nam châm chữ U; 1 kim nam châm đặt trên mũi nhọn; 1 la bàn , 1 giá thí nghiệm treo thanh nam châm
+ HS : Đọc trước bài. Đồ dùng học tập 
III.Tổ chức giờ học: 
Hoạt động của thầy - Trò
Nội dung
HĐ. Khởi động: (2p)
Mục tiêu: HS biết được các nd cần học trong chủ đề và tạo hứng thú tìm hiểu về từ tính và sự tương tác của Nam châm 
- HS nêu chủ đề 10 điện từ trường n/c gồm các nd gì ? 
TL: 6 ND gồm: Từ trường ; Nam châm điện ; Lực điện từ, động cơ điện 1 chiều; Hiện tượng cảm ứng điện từ; Dòng điện xoay chiều; Truyền tải điện năng, máy biến áp
- GV giới thiệu nd chủ đề gồm 6 nội dung
- GV ĐVĐ bài mới: 
 ? 1. NC có tính chất gì 
? 2. Trong 2 thanh KL giống nhau, có 1 thanh là NC. Cách nhận biết thế nào ?
- HS hđ cá nhân 2’: 1-2 hs báo cáo kết quả, hs khác chia sẻ bổ sung (nếu có)
? Các câu trả lời trên đúng hay sai (...)
HĐ 1. Từ tính của NC (15p)
Mục tiêu: Mô tả được hiện tượng chứng tỏ nam châm vĩnh cửu có từ tính. 
- HS đọc tài liệu mục 1 (1 phút)
- GV giới thiệu 2 thanh KL giống nhau, có 1 thanh là NC 
+ Hs hđ cá nhân: Nêu dụng cụ và phương án (cách làm) để xác định thanh NC trong 2 thanh KL
- HS trình bày và chia sẻ. 
Dự kiến TL: Đưa lần lượt vào vật bằng sắt (thép), bảng từ, nếu thanh nào hút vật bằng sắt (dính đc vào bảng) thì đó là thanh NC
- Tiến hành TN 1: Xác định thanh KL là NC.
+ HS nêu dụng cụ (SHD – 73).
+ Theo phương án tiến hành TN trên, khi làm TN cần qs hiện tượng xảy ra ở đâu ? HSTL: Ht ở vụn sắt, gỗ, .
+ Từ kết quả qs được rút nhận xét gì ? HSTL: Thanh KL là nam châm, .
- GV giới thiệu d/cụ và giao nhiệm vụ: 
+ Làm TN với các dụng cụ theo phương án trên. Quan sát hiện tượng ở vụn sắt, gỗ, nhôm, đồng, nhựa, xốp. Viết lại hiện tượng đó
+ Từ kết quả TN điền nội dung để hoàn thành Kết luận 1 (SHD-73)
- Tiến hành TN 2: Với kim KC cân bằng (tự do).
+ Dụng cụ TN gồm có kim NC, giá
+ Cách tiến hành TN thế nào ? Qs hiện tượng xảy ra ở đâu ? HSTL: Tiến hành, hiện tượng cần qs (SHD-73). Viết lại hiện tượng đó
+ Từ kết quả qs được rút ra nhận xét gì ?
HSTL: như KL2 (SHD-73)
- GV giới thiệu: Kim NC trên giá nằm cân bằng; hướng Bắc – Nam địa lí trên bàn GV và giao nhiệm vụ: 
+ Làm TN, lưu ý: Từ vị trí cân bằng của kim NC, tay chỉ xoay kim lệch ít để không mất nhiều thời gian chờ nó đứng yên. QS kim NC khi cân bằng trở lại có trở về vị trí cũ hay không ?
+ Từ kết quả TN2 điền nội dung để hoàn thành Kết luận 2 (SHD-73)
- Tiến hành TN, KL 1+2: yêu cầu:
 + 2 HS lên thực hiện TN trên bàn GV (kết nối máy chiếu hắt), 
+ HS dưới lớp quan sát thí nghiệm trên màn hình, ghi hiện tượng qs được ở mỗi TN và hoàn thành KL 1+2. 
- 2 hs trình bày kết quả qs và nd KL 1, 2 chia sẻ với hs khác.
- GV chốt: Qua KL1,2 ta đã tìm hiểu được từ tính nào của NC ?
- GV giới thiệu: 
+ Kí hiệu, mầu sơn quy ước cực từ của NC
+ Quy ước cách vẽ biểu diễn cực từ trên hình vẽ NC, Kim NC
- ĐVĐ: Nếu cực từ nam của kim NC đặt gần cực từ nam của thanh NC thì hiện tượng gì xảy ra ? 
HSTL: Đẩy hoặc hút hoặc không có hiện tượng gì 
HĐ 2. 2. Sự tương tác giữa 2 NC (17p)
Mục tiêu: Nêu được sự tương tác giữa các từ cực của 2 nam châm. 
- HS qs hình 46.1 và đọc mục 2 (SHD – 73)
+ Dự đoán hiện tượng với mỗi H a,b ?
+ Cần có dụng cụ TN gì ? Tiến hành TN kiểm tra dự đoán trên ntn ?
+ Khi làm TN cần qs hiện tượng xảy ra ở đâu ?
+ Từ kq TN rút ra nhận xét gì ?
- GV giới thiệu d/cụ (Thanh NC, kim NC đã nằm cân bằng trên giá thẳng đứng), giao nhiệm vụ:
+ Làm TN, lưu ý: Đưa 1 cực nam của thanh NC gần 1 cực của kim NC cần đưa từ từ mới qs hiện tượng dễ. Viết lại hiện tượng đó theo gợi ý (Trên Slide)
+ Từ kq qs được hoàn thiện kết luận (SHD-74)
- HĐ nhóm (4p): Tiến hành TN, ghi hiện tượng qs và nội dung điền từ ở KL vào vở 
- 1 hs trong nhóm báo cáo kq trong vở trên máy chiếu hắt và chia sẻ
- GV chốt: Qua KL tương tác giữa 2 NC
HĐ 3. Luyện tập (17p)
Mục tiêu: Xác định được tên các từ cực của một nam châm trên cơ sở biết từ cực của một nam châm khác. Biết sử dụng La bàn tìm hướng địa lí
- GV đưa BT 1 lên Slide 
- Trả lời câu hỏi ĐVĐ: Nếu cực từ nam của kim NC đặt gần cực từ nam của thanh NC thì hiện tượng gì xảy ra ? 
HSTL: .. GV: Có bao nhiêu có câu trả lời như bạn ?
- GV đưa BT 2 lên Slide 
- HS hđ nhóm bàn (3p) viết lời giải vào vở
- HS trình bày lời giải trên máy chiếu hắt, chia sẻ. 
HSTL: Có thể C1 hoặc C2 hoặc cả 2 cách.
- GV: Chốt lại kết quả trên Slide
? C1, C2 dùng kiến thức nào 
HSTL: C2. Từ tính của NC
 C1. Sự tương tác NC
- Yêu cầu HS kiểm tra câu trả lời C1 qua TN kiểm tra với kim NC và mở vỏ bọc để kiểm tra tên cực từ đúng hay không 
- GV giới thiệu cho HS qs La Bàn
+ Dùng La bàn để làm gì ?
- La bàn: Gồm 1 kim NC thử quay trên trục ở tâm vòng tròn chia độ, dùng xác định hướng nhà (cửa, .), hướng đi trong rừng (trên sa mạc, trên biển, )
+ Xác định hướng của cửa ra vào lớp học như thế nào ?
- GV: HD HS thực hiện
 - GV đưa ND Bài 1; Bài 2 lên Slide
- HS hđ cá nhân làm Bài 1; Bài 2
- 1 HS trình bày kết quả. GV kiểm soát: Có bao nhiêu bạn chọn đúng ?
- Khai thác H 46.10. P.a hình nào cho biết 2 NC sẽ đẩy nhau ? 
- gv chốt: Cần học và ghi nhớ kt, kn nào trong bài học
HSTL: .; GV chuẩn xác
I. Từ tính của NC và tương tác giữa hai NC:
1.Từ tính của NC:
* Thí nghiệm 1: Xác định thanh KL là nam châm
- Kết luận 1: (SHD – 73) Điền: 
 .thanh KL đó hút được các vụn sắt.
* Thí nghiệm 2: Với kim nam châm cân bằng (tự do)
- Kết luận 2: (SHD – 73) Điền:
 bắc – nam địa lí, bắc nam
+ Nam châm hút được sắt, thép
+ Nam châm khi tự do luôn chỉ hướng bắc - nam địa lí, có 2 cực từ.
Cực từ Bắc (N, sơn đỏ): Hướng về cực bắc
Cực từ Nam (S, sơn trắng, đen): Hướng về cực nam.
+ Kí hiệu vẽ biểu diễn cực từ của NC
N
S
S
N
2. Sự tương tác giữa 2 NC
- Thí nghiệm: Hình 64.1 (SHD-73)
Trên Slide:
+ Đưa cực nam của thanh NC gần cực bắc của kim NC thì 
(cực bắc của kim bị hút về cực nam của thanh NC)
+ Đưa cực bắc của thanh NC gần cực nam của kim NC thì ..
 (cực nam của kim bị hút về cực bắc của thanh NC)
- Kết luận: (SHD-74) 
+ Điền: đẩy nhau hút nhau ..
+ Hai NC đặt gần nhau:
Các cực cùng tên thì đẩy nhau
Các cực khác tên thì hút nhau
C. Luyện tập: (SHD – 78)
BT 1: Nếu cực từ nam của kim NC đặt gần cực từ nam của thanh NC thì hiện tượng gì xảy ra ? 
Bài giải: Cực nam của kim bị đẩy quay ra xa, cực bắc của kim quay lại gần bị cực bắc của thanh NC hút
BT 2: Nêu cách xác định tên từ cực của một Nam châm được bọc kín (mất tên từ cực)
Bài giải:
C1: Dùng 1 NC (Kim NC) đã biết tên cực: Đưa 1 đầu A của thanh NC chưa biết tên cực từ lại gần cực từ bắc của NC (Kim NC) nếu:
+ Đầu A hút từ cực bắc đó thì A là cực từ nam, đầu còn lại B là cực bắc
+ Đầu A đẩy cực từ bắc đó thì A là cực bắc, đầu còn lại B là cực nam
C2: Dùng dây nhỏ không xoắn, buộc vào chính giữa của thanh NC để thanh tự nằm cân bằng. Từ vị trí cân bằng, đầu nào của thanh NC hướng về phía Bắc địa lí thì đó là cực từ bắc, đầu còn lại là cực từ nam. 
Bài 1: (SHD – 78) 
Chọn: D
Bài 3: (SHD – 78) Hình 46.10. 
Hai NC hút nhau: Phương án d
Hai NC đẩy nhau: Phương án a,c,b
IV. H­íng d·n häc ë nhµ: 
1.HD học bài cũ :
- Nêu tõ tÝnh cña NC, sự t/t¸c gi÷a 2 NC
- Đọc mục có thể em chưa biết và bài 22. 
- BTVN : Bài 4 (SHD – 78) ; BT: 21. 2 - 21. 6 (SBT - 26)
2.HDCB bài mới : Tìm hiểu mục II. Tác dụng từ (SHD – 74)
- Trả lời, điền nội dung vào chỗ trống.
Ngµy so¹n: 24/1/2020	Ngµy gi¶ng: 27/1/2020
TIẾT 44: BÀI 46: TỪ TRƯỜNG 
(T2 -Tác dụng từ của dòng điện – Từ trường)
I/ Mục tiêu :
1. Kiến thức:Mô tả được thí nghiệm của Ơ - xtét để phát hiện dòng điện có tác dụng từ . 
2, Kỹ năng: Dùng được nam châm thử để phát hiện sự tồn tại của từ trường. 
3. Thái độ: Cẩn thận, trung thực, chính xác. Có ý thức tham gia bảo vệ môi trường, tránh những tác hại do điện từ trường gây ra. Có ý thức tuyên truyền, sử dụng các thiết bị điện thu, phát sóng điện từ trờng hợp lí, an toàn để bảo vệ bầu không khí an toàn cho sức khoẻ con người. 
II/ Đồ dùng:
+ Tinh giản: Thay thế bằng TN ảo.
+ GV : Máy chiếu 
+ HS : Ôn bài cũ, Làm BT, Đọc trước bài và dự kiến trả lời các câu hỏi. 
III. Tổ chức giờ học: 
? NC cã mÊy cùc , khi nam ch©m ®Æt tù do th× nã ®Þnh hưíng thÕ nµo?
Hoạt động thầy - Trò 
 Nội dung 
II. Tác dụng từ của dụng điện – Từ trường 
MT: - Mô tả đợc thí nghiệm của Ơ - xtét để phát hiện dòng điện có tác dụng từ . 
- Dùng đợc nam châm thử để phát hiện sự tồn tại của từ trờng.
- hs hđ cá nhân đọc thông báo 
GV: yêu cầu hs trả lời các hỏi sau:
- Nêu mục đích thí nghiệm ? 
+) KT xem d.đ chạy qua dây dẫn có t/d từ hay không ?
- Nêu các dụng cụ và cách bố trí ?
+Dụng cụ : giá, la bàn , biến trở , ampe kế , khóa K .Mắc mạch điện nh hình 46.2 + Cách tiến hành, cách quan sát hiện tượng thế nào? 
 Cho dòng điện chạy qua dây dẫn quan sát hiện tợng xảy ra với kim của la bàn so với vị trí ban đầu 
Lưu ý : Đặt dây dẫn song song với kim nam châm
y/c các nhóm tiến hành tn 5’
gv quan sát và làm tn 
Đại diện 2 nhóm nêu kết quả vào điền vào chỗ trống 
? Qua kết quả thí nghiệm chứng tỏ điều gì (? dòng điện chạy qua dây dẫn thẳng có tác dụng gì? Hiện tợng nào của TN khẳng định điều đó
* GV thông báo dòng điện chạy qua các dây dẫn thẳng hay hình dạng bất kỳ đều có tác dụng từ => Tác dụng đó gọi là tác dụng từ của dòng điện 
Gv chốt lại bằng slide 1,2
HS làm HĐ nhóm 7’
+ Làm TN thế nào để kiểm tra xem ở các vị trí khác nhau xung quanh dây dẫn thẳng hoặc xq NC có gây ra t/d từ lên NCT? 
+) Đa NCT đến các vị trí khác nhau xq dây dẫn có d.đ hoặc xq 1 thanh NC xem có lực từ t/d lên NCT không ?
? HS đọc nd và nêu dụng cụ TN cần có và cách quan sát hiện tợng ở mỗi câu
Đại diện 2 nhóm nêu kết quả, các nhóm khác bổ xung hs chốt kết quả hoàn thiện điền vào chỗ trúng trong tài liệu 
 => GV chốt lại kq 
? Từ các TN làm ở trên em hãy rút ra cách dùng kim NC để phát hiện ra từ trờng
? Căn cứ vào đặc tính nào của t/trờng để ta phát hiện ra t/trờng (gây ra lực từ t/d lên KNC)
? Vậy dụng cụ đơn giải để phát hiện ra từ trờng là gì (Nam châm thử)
* GDBVMT: GV giới thiệu các KT về môi trờng “ sóng điện từ trờng” có ảnh hưởng đến môi trườg sống và Sức khỏe con người.
? Có biện pháp gì để khắc phục các ảnh hưởng sấu đó 
- Gv đưa 1 số h/a trong thực tế để hs quan sát slide
=> GV g/thiệu các biện pháp
II. Tác dụng của dòng điện – Từ trường: 
1. T/d từ của cuộn dây có d/đ chạy qua:
2.T/D từ của dây dẫn thẳng có d/đ chạy qua : 
- Kim nam châm lệch đi 
- Lúc đã nằm cân bằng kim nam châm ko còn song song với dây nữa
KL : đ/đ chạy qua dây dẫn thẳng hay dây dẫn có hình dạng bất kỳ đều gây ra t/d từ lên kim NC đặt gần nó ta nói dòng điện có tác dụng từ 
3. Từ trường :
- kim nam châm lệch khỏi hớng nam bắc 
-kim nam châm luôn chỉ 1 hớng xác định 
* Kết luận : 
không gian xung quanh nam châm và xung quanh dòng điện tồn tại 1 từ trờng 
- Cách nhận biết từ trờng 
a) Dùng kim nam châm thử đa vào môi trờng không gian cần kiểm tra .Nếu thấy có lực từ tác dụng lên kim nam châm thử thì môi trờng đó có từ trờng
- Nơi nào trong ko gian có lực từ t/d lên kim NC thỡ nơi đó có từ trường
* GDBVMT: + Các kiến thức về môi trường: 
- Trong không gian, từ trường và điện trường tồn tại trong 1 trờng thống nhất là điện từ trờng. Sóng điện từ là sự lan truyền của điện từ trường biến thiên trong k/gian. 
- Các sóng radio, sóng vô tuyến, a/s nhìn thấy, tia X, tia gamacũng là sóng điện từ. Các sóng điện từ truyền đi mang theo năng lg. Năng lượng sóng điện từ phụ thuộc vào tần số và cường độ sóng. 
+ Các biện pháp GDBVMT: 
- Xây dựng các trạm phát sóng điện từ xa khu dân cư. 
- Sử dụng điện thoại di động hợp lí, đúng cách; không dùng điện thoại di động để đàm thoại quá lâu (hàng giờ) để giảm thiểu tác hại của sóng điện từ đối với cơ thể, tắt điện thoại khi đi ngủ hoặc để xa ngời. giữ khoảng cách giữa các trạm phát sóng phát thanh truyền hình một cách hợp lí.
 - Tăng cờng sử dụng truyền hình cáp, điện thoại cố định, chỉ sử dụng điện thoại di động khi thật cần thiết. C¸c tr¹m ph¸t sãng ph¸t thanh truyÒn h×nh mét c¸ch hîp lÝ. 
IV. Hướng dẫn học ở nhà: 
1. HD học bài cũ : 
- Dßng ®iÖn ch¹y qua d©y dÉn th¼ng cã t¸c dông g×? HiÖn tîng nµo cña TN kh¼ng ®Þnh ®iÒu ®ã ? Cho biết các cách nhận biết từ trường ? 
- BTVN : 22. 1 - 22. 4 (sbt - 27)
2.HD cb bài mới :Về đọc III. Tõ phæ - §êng søc tõ
 -PhÇn I. Tõ phæ: T×m hiÓu vÒ dông cô thÝ nghiÖm, c¸ch tiÕn hµnh? quan s¸t h×nh ¶nh nµo? tõ ®ã tr¶ lêi tõ phæ lµ g×? 
 - PhÇn 2 .§ưêng søc tõ . VÏ vµ x¸c ®Þnh chiÒu ®êng søc tõ ?
Ngµy so¹n: 31/1/2021	Ngµy gi¶ng: 2/2/2021
TIẾT 44: BÀI 46. TỪ TRƯỜNG (T3)
(Từ phổ - Đường sức từ)
I/ Môc tiªu:
- X¸c ®Þnh ®ưîc c¸c ®êng cong cña m¹t s¾t lµ h×nh ¶nh cña tõ phæ cña thanh nam ch©m. Ph¸t biÓu ®ưîc qui ưíc chiÒu ®g søc tõ ở kim NC vµ ë bªn ngoµi nam ch©m 
- Vận dụng được qui ưíc .VÏ ®ưîc c¸c ®ưêng søc tõ cña nam ch©m th¼ng. X¸c ®Þnh ®ưîc chiÒu c¸c ®ưêng søc tõ cña thanh nam ch©m, NhËn biÕt cùc cña nam ch©m dùa vµo chiÒu ®g søc tõ. 
- CÈn thËn khi lµm thÝ nghiÖm, ham thÝch t×m hiÓu khoa häc
II. ®å dïng day häc
- Tinh giản: Thí nghiệm H64.4 thay bởi TN biểu diễn ảo
- Đồ dùng: GV : 4 bé dông cô, mçi bé gåm : 1 thanh nam ch©m th¼ng, 1 NC ch÷ U , 1 tÊm nhùa trong cøng cã m¹t s¾t bªn trong, 1 bót d¹ , 4 la bµn lo¹i nhá. Tiến hành theo TN ảo; Máy chiếu.
HS : ¤n bµi cò, Lµm BT, §äc tríc bµi vµ dù kiÕn tr¶ lêi c¸c c©u hái 
iII. Tæ chøc giê häc
1 . æn ®Þnh tæ chøc (1’) 
2. KiÓm tra bµi cò.(5’)
? HS1: M« t¶ hiÖn tîng x¶y ra ë kim NC thö khi cho d.® ch¹y qua d©y dÉn ®Æt // víi kim NC. HiÖn tîng ®ã chøng tá ®iÒu g× ?
? HS2: Tõ trêng tån t¹i ë ®©u ? Lµm thÕ nµo ®Ó ph¸t hiÖn ra tõ trêng
3. Bài mới :
Hoạt động của thầy - Trò
 Nội dung 
HĐ 1. Tìm hiểu Từ phổ - Đường sức từ :
MT: - Xác định được các đường cong của mạt sắt là hình ảnh của từ phổ của thanh nam châm. Phát biểu được qui ước chiều đg sức từ xuyên dọc kim NC và ở bên ngoài nam châm. Vẽ được các đường sức từ của nam châm thẳng và nam châm chữ U. Xác định đợc chiều các đờng sức từ của thanh nam châm. 
GV: Yêu cầu HS nghiên cứu phần 1 TN và cho biết: mục đích TN? Dụng cụ? Cách tiến hành?
HS: - HĐCN 3' và trả lời
GV giới thiệu dụng cụ, chốt cách tiến hành, Lưu ý hs quan sát hiện tượng.
- GV Giao nhiệm vụ:
+ Quan sát hiện tượng xảy ra với mạt sắt trước và sau khi gõ vào tấm nhựa. Ghi lại hiện tượng quan sát đc vào vở 
+ Từ hiện tượng qs được, điền từ thích hợp bằng chì vào kết luận (SHD – 75)
- GV cho 2 HS tiến hành TN ảo. HS dưới lớp theo dõi TN trên màn hình : HĐ cá nhân 2 phút
- HS trình bày kết luận và chia sẻ. 
 GV: Chốt lại kết quả và kiến thức:
? Nhìn thấy từ trường bằng cách nào 
? Từ trường mạnh, yếu thì từ phổ ntn 
HSTL: ....
- HS qs Hình 46.4 rồi đọc thông tin mục 2 và trả lời câu hỏi.
? Đường tô nét liền đường mạt sắt biểu diễn gì
? Cần có thêm dụng cụ TN gì ? Tiến hành thế nào ? Qs hiện tượng xảy ra ở đâu và nhận xét gì ?
- GV chốt cách tiến hành TN, qs hiện tượng và nêu nhiệm vụ.
+ Dùng bút tô đg mạt sắt, đặt các kim NC tại các đg sức từ vừa tô rồi quan sát sự sắp xếp của các kim NC
+ Dựa vào kq quan sát đc, điền từ thích hợp bằng chì vào KL 1 (SHD – 76)
+ Dựa vào quy ước chiều đst đánh mũi tên chiều đst vừa vẽ rồi điền từ thích hợp bằng chì vào KL 2 (SHD – 76)
- GV cho 2 HS tiến hành TN ảo HS dưới lớp theo dõi trên màn hình: HĐ cá nhân 2 phút hoàn thiện nhiệm vụ
- HS báo cáo kết quả trên SHD qua máy chiếu và chia sẻ
- GV chốt kết kết quả và kiến thức: 
+ Dạng đường sức từ của NC thẳng ntn ?
+ Chiều đst bên ngoài NC ntn ? 
HĐ 2. Vẽ và xác định chiều đst, cực nam châm
MT: Vẽ được các đường sức từ của nam châm thẳng và nam châm chữ U. Xác định đợc chiều các đờng sức từ của thanh nam châm, Nhận biết cực của nam châm dựa vào chiều đg sức từ.
- GV vẽ hình.
Bài Tập: 
a. Vẽ đst và chiều đst vào hình 1
b. Xác định tên cực từ của NC vào hình 2
c. Vẽ đst, chiều đst, tên cực NC vào hình 3
III. Từ phổ - đường sức từ.
1. Từ phổ.
* Kết luận: (SHD – 75) 
- Hình ảnh các đường mạt sắt xung quanh nam châm gọi là từ phổ. 
- Từ phổ cho biết hình ảnh trực quan về từ trường.
- ..... cong .... cực bắc ..... cực nam .....
...... thưa, ....... dày.
- ....... dày, ...... thưa.
2. Đường sức từ:
- Nét liền tô đường mạt sắt biểu diễn là đường sức từ.
* Kết luận 1: (SHD – 76). Điền
.... kim nam châm .... sức từ ..... bắc ....
Đường sức từ của NC là đường cong nối từ cực từ này sang cực từ kia của NC.
* Quy ước chiều đường sức từ ở kim NC nằm trên đst: Có chiều đi từ cực Nam đến cực Bắc của kim NC.
- Dùng mũi tên để đánh dấu chiều đst.
* Kết luận 2:
- ...... một chiều .......
- Chiều đường sức từ ở ngoài NC: Bên ngoài nam châm, đường sức từ có chiều đi ra từ cực Bắc (N) và đi vào cực Nam (S) của nam châm.
- ...... yếu ......, ....... mạnh ........
S
N
S
Bài Tập: 
a. Vẽ đst và chiều đst vào hình 1
b. Xác định tên cực từ của NC vào hình 2
N
S
c. Vẽ đst, chiều đst, tên cực NC vào hình 3
H1.
H2. 
A
B
B
A
S
N
H3. 
IV. Hưíng dÉn vÒ nhµ (4’)
1. HD học bài cũ :
- Thế nào gọi là từ phổ ? c¸ch vÏ vµ x¸c ®Þnh chiÒu ®êng søc tõ ? quy ước chiều đst dung để làm gì ? BT: 5;6 (SHD – 78)
2.HDCB bài mới : Tìm hiểu mục IV. Từ trường của ống dây có d/đ chạy qua
- Quan s¸t c¸c h×nh 46.6,46.7 dù kiÕn c¸c c©u tr¶ lêi tõ 
-T×m hiÓu quy t¾c n¾m tay ph¶i dung để xác định gì ?
Ngµy so¹n:1/2/2021	Ngµy gi¶ng: 3/2/2021
TIẾT 45: BÀI 46: TỪ TRƯỜNG (T4)
(Từ trường của ống dây có dòng điện chạy qua.)
I/ Môc tiªu:
- X¸c ®Þnh ®ưîc c¸c ®ưêng cong cña m¹t s¾t lµ h×nh ¶nh cña tõ phæ cña ống dây. Ph¸t biÓu ®ưîc qui tắc nắm tay phải xác định chiều đường sức từ của ống dây có dòng điện chạy qua.
- VÏ ®ưîc c¸c ®ưêng søc tõ cña ống dây có dòng điện chạy qua. X¸c ®Þnh ®ưîc chiÒu c¸c ®êng søc tõ cña ống dây, tên cực từ của ống dây. 
- CÈn thËn khi lµm thÝ nghiÖm, ham thÝch t×m hiÓu khoa häc
II. ®å dïng day häc
- Tinh giản: TN hình 46.6 thay bằng TN ảo
- Đồ dùng: GV : 4 bé dông cô, mçi bé gåm : 1 thanh nam ch©m th¼ng, 1 NC ch÷ U , 1 tÊm nhùa trong cøng cã m¹t s¾t bªn trong, 1 bót d¹ , 4 la bµn lo¹i nhá. Tiến hành theo TN ảo
HS : ¤n bµi cò, Lµm BT, §äc trưíc bµi vµ dù kiÕn tr¶ lêi c¸c c©u hái 
iv. Tæ chøc giê häc
1 . æn ®Þnh tæ chøc (1’) 
2. KiÓm tra bµi cò.(5’)
? HS1: M« t¶ hiÖn tîng x¶y ra ë kim NC thö khi cho d.® ch¹y qua d©y dÉn ®Æt // víi kim NC. HiÖn tîng ®ã chøng tá ®iÒu g× ?
? HS2: Tõ trêng tån t¹i ë ®©u ? Lµm thÕ nµo ®Ó ph¸t hiÖn ra tõ trêng
3. Bài mới :
Hoạt động của thầy - Trò
 Nội dung 
HĐ. Tìm hiểu Từ trường của ống dây có dòng điện chạy qua. (37ph)
Mục tiêu: - X¸c ®Þnh ®ưîc c¸c ®ưêng cong cña m¹t s¾t lµ h×nh ¶nh cña tõ phæ cña ống dây. Ph¸t biÓu ®ưîc qui tắc nắm tay phải xác định chiều đường sức từ của ống dây có dòng điện chạy qua.
IV. Từ trường của ống dây có d/đ chạy qua
GV Y/C hs quan sát sơ đồ mạch điện Dông cô, bè trÝ dông cô thÕ nµo ?- HS §äc vµ ®a ra nhËn xÐt 
=> GV Giíi thiÖu dông cô + C¸c bưíc tiÕn hµnh TN q/s¸t hiÖn tưîng vµ c¸ch nhËn xÐt 
- GV lµm TN M« pháng (Slide ) - HS quan s¸t vµ tr¶ lêi nhËn xÐt 
+ QS tõ phæ bªn trong vµ bªn ngoµi èng d©y lµm +VÏ 1 vµi ®g søc tõ lµm 
? Tõ sù t¬ng tù nhau cña 2 ®Çu thanh NC vµ 2 ®Çu èng d©y. Ta cã thÓ coi 2 ®Çu cña èng d©y cã I lµ 2 tõ cùc kh«ng ? Khi ®ã ®Çu nµo cña èng d©y lµ cùc b¾c
GV chèt l¹i: ChiÒu ®st
Y/C HS đọc thông tin 
x/đ tên các cực từ của ống dây 
? Gäi HS ph¸t biÓu qui t¾c
Chèt l¹i QT: +) bèn ngãn tay chØ theo chiÒu cña yÕu tè nµo ?
 +) Ngãn tay c¸i cho·i ra chØ chiÒu cña yÕu tè nµo ? 
? BiÕt chiÒu chiÒu dßng ®iÖn ë c¸c vßng cña èng d©y suy ra chiÒu nµo ?
Áp dụng quy tắc: 
- HS làm bài tập Hình 46.7
? Hình vẽ cho biết gì ?
? Đề bài yêu cầu gì 
+ Muèn x¸c ®Þnh tªn tõ cùc cña èng d©y cÇn biÕt g× ? x¸c ®Þnh b»ng c¸ch nµo ?
TL: chiều đst trong lòng ống dây, XĐ bởi QTNTP
+ Muèn xđ chiều dòng điện qua các vòng dây căn cứ vào đâu ? 
TL: Cực của nguồn điên và quy ước chiều dòng điện đi từ cực dương qua vật dẫn về cực âm.
- HS hđ cá nhân: Thực hiện đánh dấu chiều d.đ và áp dụng QT NTP vẽ đst và đánh dấu chiều đst trong lòng ống dây để xđ tên cực từ của ống dây.
- Dựa vào kết quả trên. Hãy cho biết hiện tượng xảy ra với đầu cực nam S của thanh NC
HSTL: 
* HSKG: Đổi chiều d.đ thì hiện tượng gì xảy ra ? Tại sao ?
HSKG trả lời.
- GV chốt kt toàn bài.
IV. Từ trường của ống dây có d/đ chạy qua
1/ ThÝ nghiÖm :
- Quan s¸t tõ phæ 
Tõ phæ ë bªn ngoµi cña èng d©y vµ cña nam ch©m th¼ng gièng nhau.
Kh¸c nhau : trong lßng èng d©y còng cã c¸c ®êng m¹t s¾t ®îc s¾p xÕp gÇn nh song song nhau
- D¹ng c¸c ®g søc tõ : ®êng søc tõ trong vµ ngoµi èng d©y t¹o thµnh nh÷ng ®êng cong khÐp kÝn .
- ChiÒu ®g søc tõ: ®êng søc tõ cïng ®i ra tõ mét ®Çu èng d©y vµ cïng ®i vµo ë cïng mét ®Çu kia cña èng d©y .
* Hai ®Çu èng d©y cã dßng ®iÖn ch¹y qua lµ 2 tõ cùc 
+ §©u èng d©y mµ ®g søc tõ cã chiÒu ®i ra lµ cùc b¾c (N)
+ §Çu èng d©y mµ ®g søc tõ cã chiÒu ®i vµo lµ cùc nam (S)
V. Qui t¾c n¾m tay ph¶i 
+ Bèn ngãn tay : chiÒu dßng ®iÖn ë c¸c vßng d©y
+ Ngãn tay c¸i cho·i ra : chiÒu ®stõ ë trong lßng èng d©y
Bài tập: Hình 46.7 (SHD – 77)
* BiÕt chiÒu ®st ë trong lßng èng d©y chiÒu dßng ®iÖn ë vßng èng d©y
- Khi K đóng: 
+ Xác định được chiều dòng điện chạy qua các vòng dây. Từ đầu dây A sang B
+ Áp dụng QT NTP xác định được chiều đst trong lòng ống dây. Đầu ống B đst đi ra là cực từ Bắc (N), đầu A là cực từ Nam (S). 
+ Cực Nam S của nam châm ở gần cực bắc N của ống dây nên thanh NC bị hút về phía đầu B của ống dây. 
+ Đổi chiều dòng điện thì chiều đst trong lòng ống dây đổi chiều. Đầu B trở thành cực nam S còn đầu A là cực bắc N. Lúc này đầu B ống dây đấy cực nam S xoay ra xa và cực bắc N quay lại gần và bị đầu B ống dây hút.
IV. Híng dÉn vÒ nhµ (3’)
1. HD học bài cũ :
- Thế nào gọi là từ phổ ? c¸ch vÏ vµ x¸c ®Þnh chiÒu ®êng søc tõ ?
- BT: Bài 7; 8 (SHD – 79;80)
2.HDCB bài mới : giờ sau Luyện tập
- Ôn tập quy ước chiều đst; QT NTP ; cách vẽ đst của NC, của ống dây.
Ngµy so¹n: 22/2/2021	Ngµy gi¶ng: 25/2/2021
TIẾT 46 : BÀI 46: TỪ TRƯỜNG (T5)
(Luyện tập)
I/ Môc tiªu:
 1 KT: VËn dông tõ tÝnh vµ sù t­¬ng t¸c gi÷a 2 nam ch©m; Qui ­íc chiÒu ®g søc tõ bªn ngoµi nam ch©m.
2. KN: Xác định được tên các từ cực của một nam châm vĩnh cửu trên cơ sở biết các từ cực của một nam châm khác. Vẽ được đường sức từ của nam châm thẳng
* HSKG: Vận dụng được quy ­íc chiÒu ®g søc tõ bªn ngoµi nam ch©m để xác định chiều của đường sức từ khi biết tªn cùc NC và ngược lại
3. T§: CÈn thËn, trung thùc, chÝnh x¸c. 
II/ ®å dïng d¹y häc: 
+ GV : HÖ thèng bµi tËp, m¸y chiÕu
+ HS : ¤n bµi cò, Lµm BT, 
iii. TiÕn tr×nh giê d¹y
1 . æn ®Þnh, sÜ sè: 
2. Tæ CHøC C¸c ho¹t ®éng NHËN THøC
H ® TRß vµ trî gióp cña gv
ghi b¶ng
H§ 1: Khëi ®éng: (7P)
Môc tiªu: T¹o høng thó cho häc sinh
Thi gi÷a c¸c d·y nªu l¹i c¸c kiÕn thøc sau, d·y nµo tr¶ lêi nhanh, chÝnh x¸c nhÊt sÏ ®¹t ®iÓm cao h¬n: Mçi c©u 2 ®iÓm
C1.: Khi ë tr¹ng th¸i tù do, Nam ch©m lu«n ®Þnh theo h­íng nµo ? Xung quanh nh÷ng vËt nµo cã tõ tr­êng ?
C2: Mçi Nam ch©m cã mÊy cùc tõ ? Nªu tªn vµ kÝ hiÖu c¸c cùc tõ ®ã
C3: Hai NC ®Æt gÇn nhau, 2 cùc tõ cïng tªn, 2 cùc tõ kh¸c tªn th× t­¬ng t¸c víi nhau thÕ nµo ?
C4: §­êng st cña NC th¼ng cã d¹ng thÕ nµo ?Quy ­íc chiÒu ®­êng søc tõ bªn ngoµi NC thÕ nµo ?
C5: Kim NC thö ®Æt song song víi d©y dÉn. Nªu d©y dÉn cã (kh«ng cã) dßng diÖn ch¹y qua th× cã hiÖn t­îng g× x¶y ra víi kim NC ? 
- GV chuÈn x¸c kÕt qu¶, nhËn xÐt ®¸nh gi¸ ý thøc häc tËp cña mçi d·y.
H® 2 : Lµm BT tr¾c nghiÖm (15p)
Môc tiªu: vËn dông ®­îc kiÕn thøc vÒ tõ tÝnh cña NC, sù t­¬ng t¸c gi÷a 2 NC, d¹ng ®stõ, thÝ nghiÖm ¥x-tet
Bµi tËp tr¾c nghiÖm 
C. H® luyÖn tËp (SHD – 78).
- GV nªu yªu cÇu, HS h® c¸ nh©n (5p) lµm c¸c bµi tËp sau:
Bµi tËp C1,2,3 vµ Bµi tËp D1,2,5
- 1 HS tr×nh bµy kÕt qu¶, chia sÎ víi hs kh¸c
- GV chèt l¹i kq
Bài tập C1(SHD/78)
 D.
Bài tập C2(SHD/78)
 C.
Bài tập C3(SHD/78)
phương án D
Bài tập D1(SHD/79)
 B
Bài tập D2(SHD/80)
 C
Bài tập D5(SHD/80). C
H® 2 : Lµm BT tù luËn, vÏ vµ x¸c ®Þnh chiÒu ®­êng søc tõ cña nam ch©m (20p)
Môc tiªu:VËn dông ®­îc kiÕn thøc ®Ó gi¶i thÝch hiÖn t­îng liªn quan. VÏ ®­îc chiÒu ®stõ, vËn dông ®­îc qui ­íc ®Ó x® chiÒu ®stõ, cùc tõ cña N/ch©m 
- GV nªu yªu cÇu : Thùc hiÖn bµi tËp 4,5 (SHD - 78)
- HD: Dùa vµo kÕt qu¶ c©u ë phÇn Khëi ®éng ®Ó tr¶ lêi bµi tËp 4, 5 ?
- HS h® c¸ nh©n lµm bµi vµo vë
- 1 HS tr×nh bµy lêi gi¶i, chia sÎ
- GV chu¶n x¸c kq
- GV vÏ h×nh NC ch÷ U, HS vÏ vµo vë
- HSKG lªn b¶n lµm bµi 6, chia sÎ
vÏ ®st cña NC ch÷ U
? Bªn ngoµi (trong lßng) NC ®st cã d¹ng ®­êng g× ?
- GV chèt l¹i kq
- GV nªu ®Ò bµi BTBS: 
a) VÏ ®­êng søc tõ, dïng mòi tªn ®Ó x¸c ®Þnh chiÒu ®stõ (H1)
b) VÏ ®stõ qua kim NC ®­îc ®Þnh hg nh­ ë H2. X¸c ®Þnh chiÒu ®­êng søc tõ vµ c¸c cùc cña NC. (HSKG)
 A B
S N
 H 1 H 2
- HS ®äc l¹i ®Ò bµi vµ vÏ h×nh vµo vë
- Y/c 2 hs lªn b¶ng lµm vµ tr×nh bµy c¸ch x¸c ®Þnh chiÒu ®stõ ? Gäi hs d­íi líp nhËn xÐt, bæ xung - GV chuÈn x¸c KTKN vµ ®¸nh gi¸
Bài tập 4(SHD/78)
Đặt kim nam châm lại gần dây dẫn AB
- Nếu kim nam châm bị lệch về phía dây dẫn thì trong dây dẫn có dòng điện
- Nếu kim nam châm không bị lệch về phía dây dẫn thì trong dây dẫn không có dòng điện
Bài tập 5(SHD/78)
V× thö ®i thö l¹i vÉn thÊy kim NC lu«n n»m däc theo mét h­íng x¸c ®Þnh, kh«ng trïng víi h­íng B¾c - Nam. Chøng tá xung quanh ®iÓm ®Æt kim NC ®· cã lùc tõ t¸c dông lªn nã. VËy Không gian xung quanh ®iÓm ®Æt kim NC tồn tại một từ trường
N
S
Bài tập 6 (SHD/78)
Bµi tËp bæ sung:
 N S
S N
 A B
BTBS: 
a) Qui ­íc chiÒu ®stõ bªn ngoµi NC: ®i ra cùc N vµ ®i vµo ë cùc S
b) vÏ ®stõ qua nã vµ x® ®­îc chiÒu ®st ®i tõ cùc S ®Õn cùc N kim NC vµ ®Çu A cã ®st ®i ra nªn ®ã lµ cùc b¾c (N), cßn ®Çu kia lµ cùc nam (S)
4. H­íng dÉn häc ë nhµ (3p) 
1. HD häc bµi cò:
- ¤n l¹i qui ­íc chiÒu ®st, quy t¾c n¾m tay ph¶i
- ¤n l¹i c¸ch gi¶i c¸c BT ®· vËn dông c¸c kiÕn thøc trªn 
- BTVN : C7,C8 (SHD - 79)
2. HD häc bµi míi: giê sau LuyÖn tËp tiÕp
Ngµy so¹n: 22/2/2021	Ngµy gi¶ng: 25/2/2021
TIẾT 47: BÀI 46: TỪ TRƯỜNG (T6)
(Luyện tập)
I/ Môc tiªu:
 1 KT: VËn dông Qui ­íc chiÒu ®g søc tõ bªn ngoµi nam ch©m , quy t¾c n¾m tay ph¶ivÒ chiÒu cña ®­êng søc tõ trong lßng èng d©y cã dßng ®iÖn ch¹y qua.
2. KN: Vẽ được đường sức từ của ống dây có dòng điện chạy qua. Vận dụng được quy tắc nắm tay phải để xác định chiều của đường sức từ trong lòng ống dây khi biết chiều dòng điện trên hình vẽ và ngược lại 
* HSKG: Vận dụng được quy tắc nắm tay phải để xác định chiều của đường sức từ trong lòng ống dây khi biết chiều dòng điện và ngược lại
3. T§: CÈn thËn, trung thùc, chÝnh x¸c. 
II/ ®å dïng d¹y häc: 
+ GV : HÖ thèng bµi tËp, m¸y chiÕu
+ HS : ¤n bµi cò, Lµm BT, 
iii. TiÕn tr×nh giê d¹y
1 . æn ®Þnh, sÜ sè: 
2. Tæ CHøC C¸c ho¹t ®éng NHËN THøC
H ® TRß vµ trî gióp cña gv
ghi b¶ng
Ho¹t ®éng 1 : Khëi ®éng (7p)
Môc tiªu: Nªu ®­îc chiÒu ®stõ, vËn dông ®­îc qui ­íc ®Ó x® chiÒu ®stõ, cùc tõ cña èng d©y
- Nªu quy ­íc chiÒu ®st bªn ngoµi NC, bªn ngoµi èng d©y cã dßng ®iÖn ch¹y qua ?
- Nªu d¹ng ®­êng søc tõ cña èng d©y cã dßng ®iÖn ch¹y qua ?
- Nªu quy t¾c n¾m tay ph¶i x¸c ®Þnh chiÒu ®st trong lßng èng d©y ?
- Y/c 2 hs tr×nh bµy, hs kh¸c nhËn xÐt 
- GV chuÈn x¸c kiÕn thøc, ®¸nh gi¸ 
Tr¶ lêi
- Qui ­íc chiÒu ®stõ bªn ngoµi NC: ®i ra cùc N vµ ®i vµo ë cùc S
§Çu èng d©y cã ®st ®i vµo lµ cùc Nam, ®i ra lµ cùc B¾c
- Bªn ngoµi èng d©y: D¹ng ®­êng cong kÝn
Bªn trong èng d©y ®­êng gÇn nh­ th¼ng
- QT n¾m tay ph¶i
Ho¹t ®éng 2 : Lµm BT vÏ vµ x¸c ®Þnh chiÒu ®­êng søc tõ cña èng d©y (35p)
Môc tiªu: VÏ ®­îc chiÒu ®stõ, vËn dông ®­îc qui ­íc ®Ó x® chiÒu ®stõ, cùc tõ cña N/ch©m
A
B
- GV HD hs vÏ h×nh. Gäi hs ®äc ®Ò bµi B
A
? Muèn x¸c ®Þnh ®­îc tªn c¸c tõ cùc cña èng d©y em cÇn ph¶i biÕt yÕu tè nµo - HS: ChiÒu ®st trong lßng èng d©y.
- Y/c 1 hs VÏ ®st trong lßng èng d©y, ®Æt n¾m tay ph¶i => chiÒu ®st => tªn tõ cùc èng B
A
d©y
- HS kh¸c lµm BT vµ nhËn xÐt => GV ®¸nh gi¸
- Y/c hs ®äc ®Ò bµi BTC8 (shd - 79) 
H46.13 aA
B
-
C
D
? §Ò bµi cho biÕt yÕu tè nµo vµ yªu cÇu t×m yÕu tè nµo 
- Biết: Chiều dòng điện qua các vòng ống dây
 XĐ: Đầu C, D là cực gì của kim NC
- HS lên bảng xđ chiều đst, cực của ống dây từ đó xđ cực