Module 19: Dạy học với công nghệ thông tin

* Module 19: Dạy học với công nghệ thông tin
1. Thầy (cô) hãy trình bày các nguyên tắc khi ứng dụng công nghệ thông tin trong quá trình dạy học.
Trả lời:
* Các nguyên tắc khi ứng dụng công nghệ thông tin trong quá trình dạy học:
Để việc ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học đạt hiệu quả mong muốn, người giáo viên cần đảm bảo thực hiện các nguyên tắc cơ bản sau:
Việc lựa chọn khả năng và mức độ ứng dụng công nghệ thông tin trong mỗi bài học phải căn cứ vào mục tiêu, nội dung, hình thức của bài học đó.
Việc ứng dụng công nghệ thông tin trong mỗi bài cần xác định rõ: Sử dụng công nghệ thông tin nhằm mục đích gì, giải quyết vấn đề gì, nội dung gì trong bài học.
Đảm bảo cho tất cả học sinh trong lớp có cơ hội được tiếp cận với công nghệ thông tin trong quá trình học.
Đảm bảo giữa kết hợp ứng dụng công nghệ thông tin với phương pháp dạy học, đặc biệt chú ý kết hợp các phương pháp dạy học tích cực.
2. Thầy (cô) hãy trình bày khả năng ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học và vai trò công nghệ thông tin trong dạy học.
Trả lời: 
* Khả năng ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học:
Ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy và học là việc ứng dụng những thành tựu của công nghệ thông tin một cách phù hợp và hiệu quả nhằm nâng cao chất lượng dạy và học. Như vậy, ứng dụng công nghệ thông tin trong giảng dạy và học tập không chỉ được hiểu theo nghĩa đơn giản là dùng máy tính vào các công việc như biên soạn rồi trình chiếu bài giảng điện tử ở trên lớp. Ứng dụng công nghệ thông tin phải được hiểu là một giải pháp trong mọi hoạt động liên quan đến đào tạo; liên quan đến công việc của người làm công tác giáo dục; liên quan đến hoạt động nghiên cứu, soạn giảng; lưu trữ, tìm kiếm, trao đổi, chia sẻ kinh nghiệm và tài nguyên học tập Và cao hơn, hoạt động dạy và học ngày nay được diễn ra mọi lúc, mọi nơi. Trên lớp, ở nhà, ngay tại góc học tập của mình học sinh vẫn có thể nghe thầy cô giảng, vẫn được giao bài và được hướng dẫn làm bài tập, vẫn có thể nộp bài và trình bày ý kiến của mình 
Nhận thức được điều đó, việc ứng dụng công nghệ thông tin nhằm đổi mới phương pháp dạy và học theo hướng phát huy tính tích cực học tập của học sinh, nâng cao chất lượng giáo dục, được triển khai một cách đầy đủ và thiết thực nhất. Một số hoạt động điển hình về ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy – học được giáo viên thực hiện thành công và mang lại hiệu quả cao như:
Tra cứu thông tin phục vụ công tác nghiên cứu, nâng cao kiến thức chuyên môn và lấy tư liệu hỗ trợ soạn giảng;
Sử dụng các phần mềm hỗ trợ soạn giảng để tạo bài giảng điện tử như MS Powerpoint, Violet, ISpring Presenter và các phần mềm dựng phim, nhạc 
Sử dụng các phần mềm hỗ trợ làm đề thi/kiểm tra và đánh giá kết quả học tập của học sinh như McMix, Quest, MS Excel 
Sử dụng diễn đàn, email như một phương tiện để giao lưu, trao đổi kinh nghiệm với giáo viên các trường bạn trong cả nước.
Triển khai các tiết học có ứng dụng công nghệ thông tin, có sử dụng bài giảng điện tử. Nhà trường cũng tổ chức ghi hình để dự giờ tập thể (ghi hình tiết dạy sau đó tổ chức chiếu lại để GV dự giờ, phân tích, góp ý xây dựng bài).
* Với các tính năng đa dạng và phong phú, công nghệ thông tin có thể vận dụng để nâng cao hiệu quả các khâu của quá trình dạy học:
Ứng dụng công nghệ thông tin trong tìm kiếm, khai thác tư liệu phục vụ cho dạy học.
Ứng dụng công nghệ thông tin trong soạn giáo án, thiết kế bài giảng và thục hiện giảng bài trên lớp.
Ứng dụng công nghệ thông tin trong kiểm tra, đánh giá.
Giáo viên, nhà trường đánh giá kết quả học tập của học sinh một cách chính xác, khách quan hơn khi tổ chức thi, kiểm tra bằng máy tính.
* Vai trò công nghệ thông tin trong dạy học:
Ngày nay, việc đổi mới phương pháp dạy học trong trường THCS đang rất được nhà nước và xã hội quan tâm. Định hướng đổi mới phương pháp dạy và học đã được xác định trong Nghị quyết Trung ương 4 Khóa VII (1.1993), Nghị quyết Trung ương 2 khóa VIII (12.1996), được thể chế hóa trong Luật giáo dục (2005). Đặc biệt, theo Luật Giáo dục điều 82.2 đã ghi: “Phương pháp giáo dục phổ thông phải phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo của học sinh; phù hợp với đặc điểm của từng lớp học, môn học; bồi dưỡng phương pháp tự học, rèn luyện kĩ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn, tác động đến tình cảm, đem lại niềm vui, hứng thú học tập cho học sinh”.
Như vậy, theo quy định của Luật giáo dục, giáo viên phải chuyển dần từ phương pháp dạy học truyền thống (giáo viên giữ vai trò trung tâm) sang phương pháp dạy học tích cực – lấy học sinh làm trung tâm của hoạt động dạy và học để có thể phát huy được tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh, tạo cho học sinh hứng thú trong học tập. Ngoài ra, giáo viên còn phải bồi dưỡng cho học sinh kĩ năng nhận biết bản chất vấn đề, có năng lực tư duy độc lập và vận dụng sáng tạo kiến thức đã học vào thực tiễn. Để đạt mục tiêu trên, giáo viên phải tăng cường việc ứng dụng công nghệ thông tin vào trong quá trình dạy học vì những lí do sau:
Thứ nhất, nó phù hợp với yêu cầu của thời đại vì “thời đại tin học thật sự đến rồi và thời đại công nghiệp coi như kết thúc. Nền giáo dục của thời đại công nghiệp nay không còn thích hợp với xã hội nữa”. Trong hệ thống giáo dục của phương Tây, công nghệ thông tin chính thức được đưa vào chương trình học phổ thông. Người ta nhanh chóng nhận ra rằng nội dung về công nghệ thông tin đã có ích cho tất cả các môn học khác nhau. Do đó, việc ứng dụng nó vào dạy học ở trường phổ thông Việt Nam là phù hợp với quy luật phát triển của thời đại.
Thứ hai, việc ứng dụng công nghệ thông tin vào dạy học là phù hợp với chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước. Chiến lược phát triển giáo dục đào tạo đến năm 2020 của Bộ Giáo dục và Đào tạo đã nêu rõ: “từng bước phát triển giáo dục dựa trên công nghệ thông tin công nghệ thông tin và đa phương tiện sẽ tạo ra thay đổi lớn trong hệ thống quản lí giáo dục, trong chuyển tải nội dung chương trình đến người học, thúc đẩy cuộc cách mạng về phương pháp dạy và học. Như vậy, Bộ Giáo dục và Đào tạo cũng xác định con đường phát triển cho giáo dục Việt Nam là “dựa trên công nghệ thông tin” và nó là phương tiện để thúc đẩy cuộc “cách mạng về phương pháp dạy và học” – nghĩa là thay đổi phương pháp dạy học trong nhà trường. 
Trong những năm gần đây, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã ban hành quyết định “cấm sử dụng phương pháp đọc chép” trong trường phổ thông càng làm cho việc ứng dụng công nghệ thông tin vào dạy học được đẩy mạnh hơn. Tuy nhiên, giáo viên không nên quá lạm dụng máy chiếu để thay cho tấm bảng đen, không nên biến đọc chép thành “chiếu - chép”. Thời gian qua, nhiều giáo viên vẫn còn quan niệm đồng nhất giữa “ứng dụng công nghệ thông tin vào dạy học” với giáo án điện tử. Do đó, khi soạn một bài giảng bằng Powerpoint, giáo viên đưa tất cả những công việc của mình (ổn định lớp, kiểm tra bài cũ, câu hỏi kiểm tra bài cũ, dặn dò ) và toàn bộ nội dung bài giảng lên các Slides để “chiếu cho học sinh chép”. Theo tôi, đây là một quan niệm chưa thật sự chuẩn xác vì công nghệ thông tin không phải là một giáo án, nó chỉ đóng vai trò hỗ trợ cho quá trình giảng dạy và giúp giáo viên cung cấp cho học sinh nhiều nguồn tư liệu khác nhau về một sự vật, hiện tượng như: kênh chữ, kênh hình, phim tư liệu để cho học sinh tự tìm ra tri thức cho mình. Từ đó, phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo của học sinh trong học tập.
Thứ ba, công nghệ thông tin đã góp phần hiện đại hóa các phương tiện dạy học, các phần mềm dạy học như Activestudio, Powerpoint sẽ giúp giáo viên tạo bài giảng phù hợp nhu cầu của học sinh, giúp học sinh có nhiều phương pháp tiếp thu kiến thức. Đặc biệt, nó sẽ giúp cho giáo viên tạo ra một lớp học mang tính tương tác hai chiều: giáo viên – học sinh và ngược lại. Điều này phù hợp với quan điểm của Bộ Giáo dục và Đào tạo vì “học là quá trình thu nhận thông tin có định hướng, có sự tái tạo và phát triển thông tin; dạy là quá trình phát thông tin và giúp người học thực hiện quá trình trên một cách có hiệu quả”. Do đó, ứng dụng công nghệ thông tin sẽ giúp học sinh tiếp nhận thông tin bài học hiệu quả hơn và sẽ biến những thông tin đó thành kiến thức của mình. Đồng thời, nó cũng phát huy được tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh, khai thác nhiều giác quan của người học để lĩnh hội tri thức. 
Thứ tư, ứng dụng công nghệ thông tin vào dạy học cũng giúp giáo viên rút ngắn thời gian giảng dạy, có thời gian đầu tư cho quá trình dẫn dắt, tạo tình huống có vấn đề để kích thích tư duy sáng tạo của học sinh. Học sinh có thể dễ dàng hình dung và có khái niệm chính xác về các hình ảnh, sự vật, hiện tượng khi tiếp xúc với chúng bằng những hình ảnh trực quan (hình tư liệu, bản đồ, những đoạn phim tư liệu )
Những nội dung bản thân sẽ vận dụng vào thực tiễn giảng dạy và giáo dục tại đơn vị: Thầy (cô) đã thực hiện ứng dụng công nghệ thông tin trong những hoạt động dạy và học nào? 
Trả lời:
* Công nghệ thông tin được ứng dụng trong những hoạt động dạy và học sau:
- Thiết lập công cụ, hồ sơ hỗ trợ cho các tiết giảng dạy được thuận lợi hơn trong các khâu, các quá trình lên lớp. VD: Giúp học sinh nắm vững kiến thức qua các hình vẽ (tránh bị động về thời gian).
- Tìm kiếm, khai thác tư liệu phục vụ cho dạy học.VD: Tìm các tài liệu bồi dưỡng chuyên môn, các bộ đề, các chuyên đề,..
- Soạn giáo án, thiết kế bài giảng và thực hiện giảng bài trên lớp.VD:
- Soạn và lưu trữ hiệu quả, dài lâu nhiều loại hồ sơ giáo dục (các đề kiểm tra, đề cương bộ môn, các kế hoạch giảng dạy...). 
- Quản lí lớp học (quản lí HS, điểm, kết quả đánh giá, xếp loại HS,...).
- Kiểm tra, đánh giá.
Những nội dung khó và những đề xuất về cách thức tổ chức bồi dưỡng nhằm giải quyết những nội dung khó này: Thầy (cô) hãy trình bày những hạn chế giáo viên thường gặp khi ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học. Từ đó, thầy (cô) hãy đề xuất biện pháp khắc phục.
Trả lời:
* Những hạn chế giáo viên thường gặp khi ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học: 
 Đôi khi chưa kết hợp hài hòa có hiệu quả giữa ứng dụng CNTT và vận dụng
các PPDH tích cực.
* Đề xuất biện pháp khắc phục:
 Cần đầu tư chọn lọc cẩn thận bài dạy cũng như nội dung có ứng dụng CNTT hợp lý hài hòa, không lạm dụng để tạo điều kiện cho học sinh chủ động, tích cực, sáng tạo trong việc tìm hiểu, nghiên cứu, phát hiện và tiếp cận tri thức một cách tốt nhất.