Bài giảng Sinh học Lớp 9 - Tiết 30: Phương pháp nghiên cứu di truyền người

 SINH HỌC 9Tiết 30PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU DI TRUYỀN NGƯỜIVIỆC NGHIÊN CỨU DI TRUYỀN Ở NGƯỜI GẶP NHỮNG KHÓ KHĂN GÌ ?Sinh sản muộn và đẻ ít conKhông thể áp dụng các phương pháp lai và đột biếnKhó khăn Bài 28 : PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU DI TRUYỀN NGƯỜII – Nghiên cứu phả hệNamNữKí hiệuNam tóc thẳngNam tóc xoănNữ tóc xoănNữ tóc thẳng,,,:Kết hônCặp vợ chồng Hai màu khác nhau của cùng một kí hiệu biểu thị 2 trạng thái đối lập nhau của cùng một tính trạngVD1: Khi theo dõi sự di truyền tính trạng màu mắt ( Nâu , và đen ) qua 3 đời của 2 gia đình khác nhau, người ta lập được 2 sơ đồ phả hệ như sau,,abĐời ông bà (P)Đời con (F1) Đời cháu (F2)Đời ông bà (P)Đời con (F1) Đời cháu (F2)Hình 28.1. Sơ đồ phả hệ của hai gia đìnha (có bà ngoại mắt nâu) và b (có ông nội mắt nâu)1.Mắt nâu và mắt đen , màu mắt nào thể hiện cả ở đời ông bà , đời con (F1) và đời cháu F2 .Từ đó hãy cho biết: Mắt nâu và mắt đen, tính trạng nào là trội ? Tại sao ?2.Sự di truyền tính trạng màu mắt có liên quan tới giới tính hay không ? Tại sao ? Mắt nâu có ở đời ông bà ,đời con F1 và đời cháu F2 Màu mắt nâu trội so với màu mắt đen. Sự di truyền màu mắt không liên quan tới giới tính vì: Trong 2 gia đình ở F2, tính trạng mắt nâu và mắt đen biểu hiện ở nam và nữ. Điều đó cho thấy gen quy định tính trạng này không nằm trên NST giới tính mà trên NST thường.VD2: Bệnh máu khó đông do một gen quy định. Người vợ không mắc bệnh lấy chồng không mắc bệnh sinh ra con mắc bệnh chỉ là con traiHãy vẽ sơ đồ phả hệ của trường hợp trên và trả lời các câu hỏi sau:Bệnh máu khó đông do gen lặn hay gen trội quy định?Sự di truyền bệnh máu khó đông có liên quan với giới tính không? Tại sao?2.Bệnh máu khó đông do gen lặn quy định .Vì bố mẹ không có biểu hiện tính trạng mắc bệnh nhưng con lại mắc bệnh 3. Sự di truyền bệnh máu khó đông có liên quan với giới tính ,vì chỉ có con trai mắc bệnh do gen gây bệnh nằm trên NST X Bố mẹ:Đời con1. Sơ đồ phả hệPhương pháp nghiên cứu phả hệ là gì?Nghiên cứu phả hệ nhằm mục đích gì? Phương pháp nghiên cứu phả hệ là phương pháp theo dõi sự di truyền của một tính trạng nhất định trên những người thuộc cùng 1 dòng họ qua nhiều thế hệ. Xác định đặc điểm di truyền của tính trạng đó (trội, lặn, do 1 gen hay nhiều gen quy định, có liên quan với giới tính hay không).II – Nghiên cứu trẻ đồng sinhThế nào là trẻ đồng sinh ?Trẻ đồng sinh thường gặp những trường hợp nào ?Sinh đôiSinh baSinh tưSinh nămSinh sáuCác trẻ sinh bảy và chị gáiSinh đôi cùng trứngSinh đôi khác trứng1- Trẻ đồng sinh cùng trứng và khác trứngSinh ®«i kh¸c trøngSinh ®«i cïng trøngĐặc điểmTrẻ đồng sinh cùng trứngTrẻ đồng sinh khác trứng- Số trứng thụ tinh- Số tinh trùng thụ tinh- Kiểu gen- Kiểu hình- Giới tính1- Cùng kiểu gen12 hay nhiều tinh trùng 2 hay nhiều trứng- Khác kiểu gen- Giống nhau- Khác nhau- Cùng giới- Cùng giới hoặc khác giớiHOÀN THÀNH BẢNG SAUĐặc điểmTrẻ đồng sinh cùng trứngTrẻ đồng sinh khác trứng- Số trứng thụ tinh- Số tinh trùng tham gia- Kiểu gen- Kiểu hình- Giới tính1- Cùng kiểu gen12 hay nhiều tinh trùng 2 hay nhiều trứng- Khác kiểu gen- Giống nhau- Khác nhau- Cùng giới- Cùng giới hoặc khác giớiTại sao trẻ sinh đôi cùng trứng đều là nam hoặc đều là nữ?Đặc điểmTrẻ đồng sinh cùng trứngTrẻ đồng sinh khác trứng- Số trứng thụ tinh- Số tinh trùng tham gia- Kiểu gen- Kiểu hình- Giới tính1- Cùng kiểu gen12 hay nhiều tinh trùng 2 hay nhiều trứng- Khác kiểu gen- Giống nhau- Khác nhau- Cùng giới- Cùng giới hoặc khác giớiĐồng sinh khác trứng là gì?Những đứa trẻ đồng sinh khác trứng có thể khác nhau về giới tính không? Tại sao?Đặc điểmTrẻ đồng sinh cùng trứngTrẻ đồng sinh khác trứng- Số trứng thụ tinh- Số tinh trùng tham gia- Kiểu gen- Kiểu hình- Giới tính1 Cùng kiểu gen12 hay nhiều tinh trùng 2 hay nhiều trứng Khác kiểu gen Giống nhauKhác nhau Cùng giới Cùng giới hoặc khác giớiĐồng sinh cùng trứng và khác trứng khác nhau cơ bản ở điểm nào?Có kiểu gen giống nhauCó kiểu gen khác nhauCùng giới và giống nhauvề KHCùng giới hoặc khác giới và không hoàn toàn giống nhauVề KHĐồng sinh cùng trứngĐồng sinh khác trứngTrẻ sinh đôi cùng trứng dính nhau Phôi bào tách nhauHiện tượng thai trong thaiCác bác sĩ Trung Quốc vừa phát hiện ra một bào thai trong bụng bé Kang Mengru, mà họ tin là cái thai song sinh với em, nhưng không phát triển.Cha mẹ nuôi của bé đã lo lắng trước tình trạng bụng của con ngày một to ra. Đến bệnh viện, bác sĩ đã sốc khi ảnh chụp CT cho thấy đó là một bào thai, được cho là một phần của thai song sinh không tách ra hoàn hoàn.EM CÓ BIẾTCác cặp sinh đôi đặc biệt nhất thế giớiCặp sinh đôi 2 màu da: Khác nhau về màu da và màu tóc EM CÓ BIẾTCặp sinh đôi có khả năng thần giao cách cảm Các cặp sinh đôi đặc biệt nhất thế giớiLàm thí nghiệm trên người này người kia bị ảnh hưởngAnh em song sinh cùng mẹ khác cha Các cặp sinh đôi đặc biệt nhất thế giớiống hút trong phòng thí nghiệm đã được sử dụng 2 lần, khiến cho tinh trùng bị trộn lẫnMột cặp vợ chồng người Trung Quốc trở nên nổi tiếng khi sinh được 3 cặp song sinh một trai một gái liên tiếp trong 6 nămC©u chuyÖnPhú và Cường là hai anh em sinh đôi cùng trứngPhú được nuôi ở thành phố Hồ Chí MinhCường được nuôi ở thành phố Hà NộiPhú có:Nước da rám nắngNói giọng miền NamCao hơn 10 cmCường có:Nước da trắngNói giọng miền BắcThấp hơn 10 cm.Giống nhau như hai giọt nước:-Mái tóc đen và hơi quăn-Mũi dọc dừa.- Mắt đen.Sau 30 năm họ khác nhau rõ rệt như sau:Tính trạng số lượngTính trạng chất lượngPhúCường2. Ý nghĩa của nghiên cứu trẻ đồng sinh Mai và Lan là hai trẻ đồng sinh cùng trứng, có cùng nhóm máu và nhiều sở thích giống nhau. Đến tuổi đi học, cả hai đều ®ược cô giáo nhận xét là thông minh và có năng khiếu to¸n học. Càng lên lớp trên Lan càng chăm học; còn Mai mải chơi không nghe lời ba mẹ, thầy cô. Lan thi đậu vào một trường chuyên cấp III và được chọn vào đội tuyển học sinh giỏi toán. Mai thi không dậu cấp III nên phải học ở một trường dân lập. ? Tính trạng năng khiếu Toán học ở Mai và Lan do kiểu gen quyết định hay chịu ảnh hưởng của môi trường là chủ yếu?? Qua tình huống trên em rút ra bài học gì cho bản thân?BÀI TẬP TÌNH HUỐNG2. Ý nghĩa của nghiên cứu trẻ đồng sinh Nhóm máu, màu mắt , dạng tóc, dạng mũi, phụ thuộc chủ yếu vào kiểu gen. Chiều cao, cân nặng, tâm lí, tuổi thọ, năng khiếu toán, hội họa chiụ ảnh hưởng nhiều của môi trường. Tính trạng chất lượng phụ thuộc chủ yếu vào kiểu gen. Các tính trạng số lượng chịu ảnh hưởng nhiều của môi trường - Phöông phaùp nghieân cöùu treû ñoàng sinh coù yù nghóa gì?Qua các ví dụ, em có có nhận xét gì về sự ảnh hưởng của kiểu gen và môi trường lên sự hình thành tính trạng ?2. Ý nghĩa của nghiên cứu trẻ đồng sinh 2. Ý nghĩa của nghiên cứu trẻ đồng sinh- Nghiên cứu trẻ đồng sinh cùng trứng để hiểu rõ vai trò của kiểu gen và môi trường đối với sự hình thành tính trạng  Cơ sở giáo dục. Bài tập: Khi theo dõi sự di truyền máu khó đông của một gia đình như sau: Ông nội mắc bệnh, bà nội không mắc bệnh, sinh 2 người con: một trai và một gái đều không mắc bệnh. Người con gái lấy chồng không mắc bệnh, sinh được 2 người con: một trai mắc bệnh và một gái không mắc bệnh. Sử dụng các kí hiệu dưới đây để lập sơ đồ phả hệ nói trên: ( nam không mắc bệnh , nam mắc bệnh , nữ không mắc bệnh , nữ mắc bệnh ) Đời ông bà (P)Đời con (F1)Đời cháu (F2)Đáp án: Sơ đồ phả hệ của gia đình trên: CỦNG CỐ- Học bài.- Trả lời câu hỏi 1, 2 SGK trang 81- Xem tiếp bài 29.DẶN DÒ