Giáo án môn Ngữ văn Lớp 9 - Tiết 1 đến 175 - Năm học 2020-2021 - Trần Thanh Hòa

Ngày soạn: 1/9/2020 	 
Tuần: 1 
Tiết: 1- 2 
 Bài 1
 Văn bản: Phong cách Hồ Chí Minh 
 ( Lê Anh Trà) 
A. Mục tiêu cần đạt:
1. Kiến thức: Giúp HS :
- Thấy được vẻ đẹp trong phong cách Hồ Chí Minh là sự kết hợp hài hoà giữa truyền thống và hiện đại, dân tộc và nhân loại, thanh cao và giản dị.
2. Tư tưởng: Từ lòng yêu kính, tự hào về Bác, HS có ý thức tu dưỡng, học tập, rèn luyện theo tấm gương đạo đức HCM. 
3. Kĩ năng: Rèn luyện kĩ năng tìm hiểu văn bản nhật dụng, văn nghị luận.
* GDKN SỐNG:- Xác định giá trị bản thân: từ việc tìm hiểu vẻ đẹp phong cách Hồ Chí Minh( kết hợp tinh hoa văn hóa truyền thống dân tộc và nhân loại) xác định mục tiêu phấn đấu theo phong cách Hồ Chí Minh trong bối cảnh hội nhập quốc tế.
- Giao tiếp: trình bày, trao đổi về nội dung của phong cách Hồ Chí Minh trong văn bản.
B. Chuẩn bị:
- GV: SGV- SGK- Tài liệu- Thiết bị dạy học.
- HS: SGK- Soạn bài.
- PP: Động não, mảnh ghép, phân tích gợi tìm, nêu vấn đề, bình giảng .
 C. Hoạt động dạy học:
1. Ổn định tổ chức: (1') 
2. Kiểm tra sự chuẩn bị bài của HS. (4')
3. Bài mới: (5’)
 Hồ Chí Minh không chỉ là anh hùng dân tộc vĩ đại mà còn là danh nhân văn hoá thế giới ( Người được tặng danh hiệu danh nhân văn hoá thế giới năm 1990). Bởi vậy, phong cách sống và làm việc của Bác Hồ không chỉ là phong cách sống và làm việc của người anh hùng dân tộc vĩ đại mà còn là của một nhà văn hoá lớn, một con người của nền văn hoá tương lai. 
 ( Phong: Là vẻ bên ngoài; Cách: Là cách thức để trưng bày ra, là cá tính của mỗi người. Như vậy phong cách là cách sinh hoạt, làm việc, ứng xử thể hiện cá tính riêng của một người hay một lớp người nào đó.)
Hoạt động của GV
Hoạt động của HS
Ghi bảng
Hoạt động 1: (30') Đọc- chú thích.
* Mục tiêu: HS đọc bước đầu tiếp cận văn bản và hiểu được từ khó,tác giả tác phẩm, phương thức biểu đạt, bố cục.
* Phương pháp : Phát vấn đàm thoại.
H: Văn bản ra đời vào thời điểm nào?
H: Lê Anh Trà đã viết về đề tài nào?
H: Tác giả muốn giúp ta hiểu thêm gì về Bác kính yêu?
GV hướng dẫn HS đọc văn bản: giọng đọc chậm rãi, khúc triết.
GV đọc mẫu và gọi 2 HS đọc tiếp.
GV yêu cầu 2 HS nêu và giải đáp nghĩa của một số từ Hán Việt trong phần chú thích SGK- 7.
H: Lê Anh Trà thể hiện bài viết bằng kiểu văn bản nào? Phương thức biểu đạt là gì?
H: Theo em vì sao ông chọn kiểu văn bản đó? Trong bài viết tác giả đã dùng những yếu tố gì để làm nổi bật vẻ đẹp tâm hồn của Bác?
H: Văn bản có bố cục gồm mấy phần? Mỗi phần tương ứng với đoạn nào của văn bản?
H: Nội dung chính của các phần trong văn bản?
Hoạt động 2: (30') Đọc- hiểu ý nghĩa văn bản.
* Mục tiêu: HS hiểu được quá trình hình thành, biểu hiện, vẻ đẹp phong cách Hồ Chí Minh.
* Phương pháp : Phân tích gợi tìm, nêu vấn đề, bình giảng, phát vấn đàm thoại.
GV yêu cầu HS đọc lại đoạn đầu của văn bản. 
H: Qua ñoaïn vaên baûn, em coù nhaän xeùt nhö theá naøo veà voán tri thöùc vaên hoùa cuûa Hoà Chí Minh ?
H: Hồ Chí Minh đã tiếp thu tinh hoa văn hoá nhân loại trong hoàn cảnh?
GV tích hợp với lịch sử lớp 9 qua bài “Những hoạt động của Nguyễn ái Quốc”.
H: Maëc duø ñaõ tieáp xuùc vaø chịu aûnh höôûng cuûa nhieàu neàn vaên hoaù khaùc nhau nhöng Baùc ñaõ tieáp thu chuùng nhö theá naøo ?
H: Người đã làm thế nào để tiếp nhận vốn tri thức của các nước trên thế giới?
H: Theo em, ñieàu kì laï nhaát trong phong caùch Hoà Chí Minh laø gì ?
H: Em suy nghĩ gì trước sự tiếp thu tinh hoa văn hoá nhân loại của Bác?
H: Để làm nổi bật lên phong cách của Người, tác giả đã dùng phương thức biểu đạt nào?
H: Lê Anh Trà đã dùng biện pháp nghệ thuật gì để giới thiệu về phong cách HCM ? tác dụng?
H: Những tinh hoa văn hoá nhân loại đã góp phần làm nên vẻ đẹp nào ở Người?
GV yêu cầu HS đọc phần 2.
H: Loái soáng giaûn dò raát Vieät Nam, raát phöông Ñoâng cuûa Baùc ñöôïc theå hieän ôû nhöõng khía caïnh naøo ? 
H: Khi giới thiệu về phong cách HCM, tác giả đã liên tưởng tới những ai? điều đó gợi cho em suy nghĩ gì?
( Giống: giản dị, thanh cao
Khác: các vị hiền triêt họ sống ở ẩn, vui thú vườn quê, đạm bạc. Bác làm lãnh tụ gắn bó khó khăn gian khổ với nhân dân.)
H: Tác giả đã dùng nghệ thuật gì giúp người đọc cảm nhận được vẻ đẹp phong cách HCM ?
H: Qua đó, em hiểu gì về thái độ và tình cảm của tác giả đối với Bác?
H: Qua bài viết, tác giả gửi gắm đến người đọc điều gì?
H: Em sẽ làm gì để xứng đáng với Bác kính yêu?
H: Từ vẻ đẹp của Người, em liên tưởng tới những bài thơ, câu văn hay mẩu chuyện nào về Bác?
Hoạt động 3: (10’) Hướng dẫn phần ghi nhớ.
* Mục tiêu: HS nắm được kiến thức cơ bản của văn bản .
 * Phương pháp :Đọc hiểu nêu vấn đề, phát vấn đàm thoại.
H: Những yếu tố nghệ thuật nào làm nên sức hấp dẫn và thuyết phục của bài viết?
H: Em nhận xét gì về vai trò của yếu tố nghệ thuật trong văn bản nhật dụng khi dùng văn thuyết minh? ( tích hợp chờ tiết 4, 5)
H: Qua văn bản, em hiểu thêm gì và Bác kính yêu?
HS dựa vào phầm chú thích nhỏ cuối văn bản để trả lời.
2 HS đọc tiếp văn bản.
HS giải thích nghĩa các từ: Phong cách, truân chuyên, uyên thâm, siêu phàm, hiền triết, danh nho .
HS: Kiểu văn bản nhật dụng.
+ Thuyết minh và nghị luận.
Văn bản nhật dụng.
( Là những bài viết có nội dung gần gũi, bức thiết đối với đời sống trước mắt con người và cộng đồng như môi trường, xã hội ) 
- Giúp cho người dân VN hiểu thêm về Bác qua bài báo ngắn và ngôn ngữ dễ hiểu, mang tính đại chúng 
HS: bố cục gồm ba phần.
- Đoạn 1: Từ đầu đến hiện đại: Quá trình hình thành phong cách Hồ Chí Minh.
- Đoạn 2: tiếp đến hạ tắm ao: Những vẻ đẹp của phong cách Hồ Chí Minh.
- Đoạn 3: Còn lại: Bình luận và khẳng định ý nghĩa văn hoá của phong cách HCM.
1 em đọc.
HS: Voán tri thöùc vaên hoaù saâu roäng.
- HS: Trong quá trình Bác đi tìm đường cứu nước từ năm 1911 
- Người ghé lại nhiều hải cảng 
- Nói và viết thạo nhiều thứ tiếng ngoại quốc.
- Học hỏi, tìm hiểu văn hoá thế giới một cách uyên thâm 
 HS: Người tiếp thu một cách chủ động và tích cực: nắm vững ngôn ngữ giao tiếp; học qua thực tế và sách vở-> có kiến thức uyên thâm.
HS: Người chịu ảnh hưởng của tất cả các nền văn hoá và tiếp thu cái hay cái đẹp của nó đồng thời phê phán những tiêu cực của CNTB.
HS tự bộc lộ.
HS: - P2 thuyÕt minh: kÓ, liÖt kª, so s¸nh, b×nh luËn
 HS: nghệ thuật liệt kê-> giúp người đọc hiểu được mọi biểu hiện của phong cách HCM.
𠧶m b¶o tÝnh kh¸ch quan, t¹o søc thuyÕt phôc lín, kh¬i gîi ng ®äc c¶m xóc tù hµo, kÝnh yªu B¸c.
HS đọc.
HS phát hiện
HS thảo luận: Phong cách HCM là sự kết hợp 2 yếu tố 
- Hiện đại: tinh hoa văn hoá của các nước tiên tiến trên thế giới.
- Truyền thống: nhân cách Việt Nam, nét đẹp văn hoá Việt và văn hoá phương Đông.
HS: Tác giả liên tưởng tới Nguyễn Trãi và Nguyễn Bỉnh Khiêm- những người anh hùng và danh nhân văn hoá Việt Nam
- So s¸nh víi c¸ch sèng cña c¸c nhµ hiÒn triÕt trong LS (NT. NBK) ®Ó thÊy ®­îc vÎ ®Ñp cña c/s g¾n víi thó quª ®¹m b¹c mµ thanh cao.
 + §©y ko ph¶i lµ lèi sèng kh¾c khæ cña nh÷ng ng tù vui trong c¶nh nghÌo khã.
 + Ko ph¶i lèi sèng tù thÇn th¸nh ho¸, tù lµm cho kh¸c ®êi, h¬n ®êi.
 HS: Cảm phục trước vẻ đẹp thanh cao giản dị của vị chủ tịch nước và ca ngợi nét đẹp trong phong cách của Người.
HS: Lòng yêu kính và tự hào về Bác.
HS: Học tập và noi gương Bác.
 HS đọc thơ, kể chuyện hoặc hát về Bác.
HS: Kết hợp yếu tố thuyết minh và nghị luận
HS tự trình bày
I. Tìm hiểu chung: 
1/ Tác giả: 
Leâ Anh Traø (1927 – 1999), queâ ôû tænh Quaûng Ngaõi, laø nhaø baùo, nhaø giaùo.
2/ Tác phẩm
Trích trong HCM và văn hoá VN 
3/ Đọc:
4/ Thể loại: văn bản nhật dụng( NL – Thuyết minh)
5/ Bố cục băn bản.
II. Tìm hiểu văn bản:
1. Quá trình hình thành phong cách Hồ Chí Minh.
- Voán tri thöùc vaên hoaù saâu roäng cuûa Baùc nhôø: 
+ Đi nhiều nơi, tiếp xúc nhiều nền văn hóa trên thế giới.
+ B¸c nãi , viÕt th¹o nhiÒu thø tiÕng.
+ Lµm nhiÒu nghÒ kh¸c nhau.
+ Ham tìm toøi, hoïc hoûi.
- Ngöôøi tieáp thu moät caùch coù choïn loïc:
+ Tieáp thu caùi hay, caùi ñeïp, pheâ phaùn nhöõng haïn cheá tieâu cöïc.
+ Khoâng chòu aûnh höôûng moät caùch thuï ñoäng.
+ Treân neàn taûng vaên hoaù daân toäc maø tieáp thu nhöõng aûnh höôûng quoác teá.
=> Sự hiểu biết saâu, rộng về caùc daân tộc vaø văn hoùa thế giới nhaøo nặn neân cốt caùch văn hoùa daân tộc Hồ Chí Minh.
2. Nh÷ng nÐt ®Ñp trong lèi sèng, phong cách Hå ChÝ Minh
- Bác có lối sống vô cùng giản dị
+ Nơi ở , nơi làm việc đơn sơ
+Trang phục giản dị
+ Ăn uống đạm bạc
- Một lối sống giản dị nhưng vô cùng thanh cao:
+ So sánh Bác với các vị hiền triết xưa
+ Khoâng phaûi laø caùch töï thaàn thaùnh hoaù, töï laøm cho khaùc ñôøi, hôn ñôøi.
 => Phong cách HCM là sự kế tục và phát huy nét đẹp tâm hồn người Việt- một vẻ đẹp bình dị mà thanh cao.
III. Tổng kết 
1) Nghệ thuật :
 - Đan xen thơ và dùng từ Hán việt 
 - Kết hợp phương thức tự sự biểu cảm, lập luận. 
- Phép so sánh , đối lập.
2) Nội dung; 
 Vẻ đẹp của phong cách HCM là sự kết hợp hài hòa giữa truyền thống văn hóa dân tộc và tinh hoa văn hóa nhân loại giữa thanh cao và giản dị. 
IV) Luyện tập
Hoạt động 4: (5’) Hướng dẫn luyện tập. 
 * Mục tiêu: HS nắm được kiến thức cơ bản của văn bản .
 * Phương pháp : Nêu vấn đề, phát vấn đàm thoại.
IV. Luyện tập.
1.Bài tập: Nêu những nét khác nhau giữa văn bản “Đức tính giản dị của Bác Hồ” và văn bản “ Phong cách Hồ Chí Minh” từ đó nêu cảm nghĩ của em về vẻ đẹp tâm hồn của Bác.
HD: GV đã yêu cầu HS đọc lại văn bản “ Đức tính giản dị của Bác Hồ” và trong quá trình tìm hiểu bài mới cũng đã so sánh nhằm khắc sâu bài giảng vì vậy HS có thể đối chiếu 2 văn bản này trên phương diện nghệ thuật và nội dung 
- Văn bản: “Đức tính giản dị của Bác Hồ” chỉ trình bày những biểu hiện về lối sống giản dị của Bác.
- Văn bản: “ Phong cách Hồ Chí Minh” nêu cả quá trình hình thành phong cách sống của Bác trên nhiều phương diện và những biểu hiện của phong cách đó-> nét hiện đại và truyền thống trong phong cách của Bác; lối sống giản dị mà thanh cao; tâm hồn trong sáng và cao thượng => mang nét đẹp của thời đại và của dân tộc VN 
4.Củng cố: (3’)
Bài tâp trắc nghiệm:
 1.Vấn đề chủ yếu được nói tới trong văn bản là gì?
	A.Tinh thần chiến đấu dũng cảm của Chủ Tịch HCM
	B.Phong cách làm việc và nếp sốngcủa HCM
	C.Tình cảm của nhân dân VN đối với Bác
	D.Trí tuệ tuyệt vời của HCM
2.Ý nào nói đúng nhất điểm cốt lõi của phong cach HCM?
	A.Biết kết hợp hài hoà giữa bản sắc văn hoá dân tộc và tinh hoa văn hoá nhân loại
	B.Đời sống vật chất giản dị kết hợp hài hoà với đời sống tinh thần phong phú
	C.Có sự kế thừa vẻ đẹp trong cách sống của các vị hiền triết xưa
D.Am hiểu nhiều về các dân tộc và nhân dân trên thế giới
5. Dặn dò: (2')
	Viết đoạn văn bày tỏ lòng yêu kính và biết ơn Bác.
 Học phần nội dung, tổng kết
 Chuẩn bị tiết 3: Phương châm hội thoại(ôn lại kiến thức lớp 8: hội thoại và lượt lời trong hội thoại
 D/ Tự rút kinh nghiệm
...........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
**************************************************
Ngàysoạn: 2/9/2020 
Tuần: 1 
Tiết: 3 
 Tiếng Việt
 Các phương châm hội thoại.
A. Mục tiêu cần đạt:
1. Kiến thức: Giúp HS:
- Nắm được nội dung phương châm về lượng và phương châm về chất.
- Biết vận dụng những phương châm này trong giao tiếp.
2. Tư tưởng: HS có ý thức vận dụng vào trong giao tiếp. 
3. Kĩ năng: Rèn luyện kĩ năng giao tiếp.
* GDKN SỐNG:- Ra quyết định:lựa chọn cách vận dụng các phương châm hội thoại trong giao tiếp của bản thân.
- Giao tiếp: trình bày suy nghĩ, ý tưởng, trao đổi về đặc điểm, cách giao tiếp đảm bảo các phương châm hội thoại
B. Chuẩn bị:
- Thầy: SGV- SGK- Soạn giáo án- Thiết bị dạy học.
- Trò: Đọc và tìm hiểu ngữ liệu- ôn lại kiến thức lớp 8.
- PP: Động não, mảnh ghép, nêu vấn đề, phát vấn đàm thoại.
C. Các Bước lên lớp:
1. Ổn định tổ chức: (1') 
2. Kiểm tra bài cũ: (4') Kiểm tra phần chuẩn bị của HS
3. Bài mới: 
 Trong giao tiếp có những qui định tuy không được nói ra thành lời nhưng khi tham gia hội thoại cần phải tuân thủ nếu không thì sẽ không thành công. Những qui tắc đó được qui định trong các phương châm hội thoại như thế nào? 
Hoạt động của GV
Hoạt động của HS
Ghi bảng
Hoạt động 1: (7’) 
* Mục tiêu: HS nắm được khái niệm phương châm về lượng.
 * Phương pháp : - Phân tích qui nạp, nêu vấn đề, phát vấn đàm thoại.
 Hướng dẫn HS tìm hiểu khái niệm phương châm về lượng.
GV đưa ngữ liệu cho HS tìm hiểu.
H: An yêu cầu Ba giải đáp điều gì?
H: Câu trả lời của Ba đáp ứng điều cần giải đáp chưa? vì sao?
H: Theo em, Ba cần trả lời thế nào?
H: Qua đó em rút ra được kết luận gì khi hội thoại?
GV cho HS tìm hiểu VD 2.
H: Yếu tố nào tác dụng gây cười trong câu chuyện trên?
H: Theo em, anh có “ lợn cưới” và anh có “ áo mới” phải trả lời câu hỏi của nhau như thế nào là đủ?
H: Để cuộc hội thoại có hiệu quả cần chú ý điều gì?
GV: Gọi đó là phương châm về lượng trong giao tiếp 
H: Thế nào là phương châm về lượng trong giao tiếp?
GV nhắc lại đơn vị kiến thức trong phần ghi nhớ 1.
GV đưa bài tập nhanh.
Hoạt động 2: (8’) 
* Mục tiêu: HS nắm được khái niệm phương châm về chất.
 * Phương pháp : Phân tích qui nạp, nêu vấn đề, phát vấn đàm thoại.
Hướng dẫn HS tìm hiểu khái niệm phương châm về chất.
GV đưa ngữ liệu cho HS tìm hiểu.
H: Truyện cười phê phán điều gì?
H: Qua đó em thấy khi giao tiếp cần tránh điều gì?
GV đưa bài tập nhanh.
GV yêu cầu HS đọc ghi nhớ 2.
H: Khi GV hỏi bạn A nghỉ học có lí do không( em cũng không biết rõ lí do)? lí do gì thì em sẽ trả lời ra sao? Vì sao?
HS đọc ngữ liệu và nghiên cứu ngữ liệu.
HS:- Điều cần được giải đáp là địa điểm bơi 
HS:- Cần trả lời bơi ở địa điểm nào ( hồ bơi nào, bãi tắm nào, hoặc con sông nào )
HS:- lượng thông tin thừa trong các câu trả lời của cả hai đối tượng giao tiếp.
HS: Bác có thấy con lợn chạy qua đây không?
TL: Tôi không thấy.
-> Nói và đáp đúng yêu cầu của cuộc giao tiếp, không thiếu cũng không thừa.
HS tự trình bày sự hiêủ biết của mình.
HS đọc ghi nhớ 1.
HS làm và chữa bài tập nhanh.
HS đọc và nghiên cứu ngữ liệu.
HS: Truyện cười phê phán tính nói khoác.
- Khi giao tiếp cần tránh nói những điều mà mình không tin là đúng sự thật.
HS đọc ghi nhớ 2.
HS: Trả lời không biết.
HS: Đưa lí do không xác thực sẽ ảnh hưởng tới bạn và như vậy là nói dối.
I. Phương châm về lượng.
Ví dụ:
1. Lêi tho¹i 2 cña Ba kh«ng cã néi dung An cÇn biÕt
2. C©u hái vµ c©u tr¶ lêi ®Òu nhiÒu h¬n nh÷ng ®iÒu cÇn nãi
=> Khi giao tiếp cần nói có nội dung. Nội dung của lời nói phải đáp ứng yêu cầu của cuộc giao tiếp, không thừa và không thiếu.
II. Phương châm về chất.
Ví dụ:
 - Phª ph¸n tÝnh nãi kho¸c
- Cã 2 lêi tho¹i ta kh«ng tin lµ cã thËt.
-> Khi giao tiếp cần tránh nói những điều mà mình không tin là đúng sự thật.
Hoạt động 3: Hướng dẫn HS luyện tập.
 * Mục tiêu: Củng cố cho HS 2 phương châm về lượng và chất.
 * Phương pháp : Nêu vấn đề, phát vấn đàm thoại.
III. Luyện tập: (20’)
Bài tập 1:
- Câu a thừa cụm từ “ nuôi ở nhà”.
- Câu b thừ cụm từ “ có hai cánh”.
Bài tập 2: 
Chọn từ ngữ thích hựop điền vào chõ trống:
a. Nói có căn cứ chắc chắn là nói có sách mách có chứng.
b. Nói sai sự thật một cách cố ý, nhằm che giấu một điều gì đó là nói dối.
c. Nói một cách hú hoạ, không có căn cứ là nói mò.
d. Nói nhảm nhí, vu vơ là nói nhăng nói cuội.
e. Nói khoác lác, làm ra vẻ tài giỏi hoặc nói những chuyện bông đua, nói khoác lác cho vui là nói trạng.
=> Các từ ngữ này đều chỉ những cách nói tuân thủ hoặc vi phạm phương châm hội thoại về chất.
Bài tập 3: 
Câu hỏi “ Rồi có nuôi được không?”, người nói đã không tuân thủ phương châm về lượng( hỏi một điều thừa)
Bài tập 4:
 Đôi khi người nói phải dùng cách diễn đạt như:
a. như tôi được biết, tôi tin rằng, nếu tôi không lầm, tôi nghe nói, theo tôi nghĩ, hình như là, -> Để bảo đảm tuân thủ phương châm về chất, người nói phải dùng những cách nói trên nhằm báo cho người nghe biết là tính xác thực của nhận định hay thông tin mà mình đưa ra chưa được kiểm chứng.
b. như tôi đã trình bày, như mọi người đều biết.-> Để đảm bảo phương châm về lượng, người nói phải dùng những cách nói trê nhằm báo cho người nghe biết là việc nhắc lại nội dung đã cũ là do chủ ý của người nói.
 Bài tập 5:
- ¨n ®¬m nãi ®Æt: vu khèng, ®Æt ®iÒu, bÞa chuyÖn cho ng kh¸c.
- ¨n èc nãi mß: nãi ko cã c¨n cø.
- ¨n ko nãi cã: vu khèng, bÞa ®Æt.
- C·i chµy c·i cèi: cè tranh c¸i nh­ng ko cã lÝ lÏ g× c¶.
- Khua m«i móa mÐp: nãi n¨ng ba hoa, kho¸c l¸c, ph« tr­¬ng.
- Nãi d¬i nãi chuét: nãi l¨ng nh¨ng, linh tinh, ko x¸c thùc.
- Høa h­¬u høa v­în: høa ®Ó ®­îc lßng råi ko thùc hiÖn lêi høa.
4. Củng cố: (3’)
H.Em hiêủ thế nào là phương châm về lượng , về chất?
H.Lấy ví dụ cụ thể cho từng trường hợp?
5. Dặn dò: (2’)
- Hoàn thành bài tập 5. 
- Chuẩn bị bài: Sử dụng một số biện pháp nghệ thuật trong văn bản thuyết minh. 
D/ Tự rút kinh nghiệm
...........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
Ngày soạn: 3/9/2020
Tuần: 1
Tiết: 4 
 Tập làm văn
Sử dụng một số biện pháp nghệ thuật trong
văn bản thuyết minh.
A. Mục tiêu cần đạt:
1. Kiến thức: Giúp HS:
- Hiểu việc sử dụng một số biện pháp nghệ thuật trong văn bản thuyết minh làm cho văn bản thuyết minh sinh động, hấp dẫn.
- Biết cách sử dụng một số biện pháp nghệ thuật vào văn bản thuyết minh.
2. Tư tưởng: Giáo dục ý thức vận dụng một số biện pháp NT vào văn bản TM.
3. Kĩ năng: Rèn luyện kĩ năng sử dụng biện pháp NT vào văn bản TM.
B. Chuẩn bị:
- Thầy: SGV- SGK- Soạn bài- Thiết bị dạy học.
- Trò: SGK- Đọc và tìm hiểu ngữ liệu- Ôn kiến thức lớp 8.
- PP: Động não, hệ thống hóa, thực hành luyện tập.
C. Các Bước lên lớp:
1. Ổn định tổ chức (1’) 
2. Kiểm tra bài cũ: (4’)
H : Thế nào là thuyết minh?
H: Nêu một số phương pháp thuyết minh? 
3. Bài mới: 
Văn bản thuyết minh cung cấp những tri thức khách quan, chính xác về đối tượng – để tăng tính hấp dẫn, sinh động cho văn bản thuyết minh, ta có thể sử dụng một số biện pháp nghệ thuật 
Hoạt động của GV
Hoạt động của HS
Ghi bảng
Hoạt động 1: (15’)
* Mục tiêu:Củng cố cho HS về văn bản thuyết minh.
 * Phương pháp : Nêu vấn đề, phát vấn đàm thoại, hệ thống hóa.
 Hướng dẫn HS tìm hiểu việc sử dụng một số biện pháp nghệ thuật trong văn bản thuyết minh.
GV dùng câu hỏi định hướng cho HS ôn lại kiến thức về kiểu văn bản thuyết minh.
H: §­îc viÕt ra nh»m môc ®Ých g× ?
H: Đặc điểm của văn bản thuyết minh?
H: Các phương pháp thuyết minh thuyết minh thường dùng?
GV dùng lệnh yêu cầu HS đọc và nhận xét văn bản Hạ Long - Đá và Nước.
H: Đối tượng thuyết minh?
H: VB thuyÕt minh TM vÊn ®Ò g× ?
H: VB cã cung cÊp vÒ tri thøc ®èi t­îng kh«ng?
H: §Æc ®iÓm Êy cã dÔ dµng thuyÕt minh b»ng c¸ch ®o ®Õm, liÖt kª kh«ng ?
H: VËy vÊn ®Ò sù k× l¹ cña H¹ Long lµ v« tËn ®­îc t¸c gi¶ TM b»ng c¸ch nµo ?
H: VÝ dô nÕu chØ dïng p2 liÖt kª :
H¹ Long cã nhiÒu n­íc, nhiÒu ®¶o, nhiÒu hang ®éng th× ®· nªu ®­îc “ Sù kú l¹ ” cña H¹ Long ch­a ? T¸c gi¶ hiÓu “ Sù l¹ kú ” nµy lµ g× ?
H: H·y g¹ch d­íi c©u v¨n nªu kh¸i qu¸t sù kú l¹ cña H¹ Long ?
( C©u “ ChÝnh N­íc lµm cho §¸ sèng dËy ”)
H: T¸c gi¶ ®· sö dông c¸c bph¸p t­ëng t­îng, liªn t­ëng ntn ®Ó giíi thiÖu sù k× l¹ cña H¹ Long ?
 H: Qua văn bản trên, em có nhận xét gì về việc vận dụng các phương pháp và sử dụng các yếu tố nghệ thuật trong văn bản thuyết minh?
H: Khi dùng các biện pháp nghệ thuật trong văn bản thuyết minh ta cần chú ý điều gì?
H: T¸c gi¶ ®· tr×nh bµy ®­îc sù kú l¹ cña H¹ Long ch­a ? Tr×nh bµy ®­îc nh­ thÕ lµ nhê biÖn ph¸p g×
HS tự ôn tập ở nhà.
- (Tri thøc kh¸ch quan, phæ th«ng)
-( Cung cÊp nh÷ng nhËn biÕt vÒ c¸c sù vËt, hiÖn t­îng trong TN _ XH)
-(nªu ®Þnh nghÜa, nªu VD, liÖt kª, so s¸nh, ptÝch, plo¹i)
HS đọc.
 ( VBTM cã ®2 kh¸c víi nh÷ng VBTM ≠ ®ã lµ vÊn ®Ò TM mang tÝnh trõu t­îng.)
§2 Êy kh«ng dÔ dµng TM b»ng c¸ch ®o ®Õm liÖt kª
HS thảo luận. 
* HS chó ý c¸c ®2
 Sau mçi ®æi thay gãc ®é quan s¸t, tèc ®é di chuyÓn, ¸nh s¸ng ph¶n chiÕu... lµ sù miªu t¶ cña nh÷ng biÕn ®æi h×nh ¶nh ®¶o ®¸ biÕn chóng tõ v« tri 
à cã hån mêi gäi du kh¸ch
HS trình bày . 
HS: Cần dùng biện pháp thích hợp không nên lạm dụng và biến bài văn thuyết minh thành văn miêu tả 
HS trình bày
I. Tìm hiểu việc sử dụng một số biện pháp nghệ thuật trong văn bản thuyết minh.
1. Ôn tập văn bản thuyết minh.
2. Viết văn bản thuyết minh có sử dụng một số biện pháp nghệ thuật.
Ví dụ:
 Hạ Long đá và nước
- Néi dung : Ñaù vaø Nöôùc taïo neân veû ñeïp cuûa Haï Long.
- P2 ®­îc vËn dung: liÖt kª, so s¸nh
- BPNT ®­îc sử dụng trong VB:
+ T­ëng t­îng vµ liªn t­ëng: t­ëng t­îng nh÷ng cuéc d¹o ch¬i, nh÷ng kh¶ n¨ng d¹o ch¬i ( toµn bµi dïng 8 ch÷ cã thÓ), kh¬i gîi nh÷ng nh÷ng c¶m gi¸c cã thÓ cã.
+ PhÐp nh©n ho¸ ®Ó t¶ c¸c ®¶o ®¸ : gäi chung lµ thËp loai chóng sinh, thÕ giíi ng­êi, bän ng­êi b»ng ®¸ hèi h¶ trë vÒ...
+ Miªu t¶
+ Gi¶i thÝch vai trß cña n­íc
=> Ngoµi BP liÖt kª, so s¸nh, t¸c gi¶ cßn sd thªm 1 sè BPNT: liªn t­ëng, t­ëng t­îng, miªu t¶, nh©n ho¸ ®Ó bµi v¨n TM thªm sinh ®éng vµ hÊp dÉn 
Hoạt động 2: Hướng dẫn HS luyện tập.
* Mục tiêu:Củng cố cho HS về văn bản thuyết minh.
* Phương pháp : Nêu vấn đề, phát vấn đàm thoại, thảo luận.
 II. Luyện tập: (20’)
Bài tập 1: SGK trang 13, 14.
GV yêu cầu HS đọc văn bản “ Ngọc Hoàng xử tội ruồi xanh”.
GV yêu cầu HS đọc lại câu hỏi:
 GV gợi ý cho các em thảo luận.
HS trình bày:
a. Bài văn có tính chất thuyết minhvì nó cung cấp cho người đọc những tri thức khách quan về loài ruồi.
- ThÓ hiÖn ë chç giíi thiÖu loµi ruåi rÊt cã hÖ thèng
 + Nh÷ng t/chÊt chung vÒ hä, gièng, loµi, vÒ tËp tÝnh sinh sèng, sinh ®Î, ®2 c¬ thÓ
 + ý thøc gi÷ g×n vÖ sinh phßng bÖnh diÖt ruåi
* Ph­¬ng ph¸p thuyÕt minh
- §Þnh nghÜa : thuéc hä c«n trïng
- Ph©n lo¹i : C¸c lo¹i ruåi
- Sè liÖu : sè vi khuÈn, sè l­îng sinh s¶n
- LiÖt kª :
b.Bài thuyết minh này có một số nét đặc biệt:
- Về hình thức: gióng như văn bản tường thuật một phiên toà.
- Về cấu trúc: giống như biên bản một cuộc tranh luận về mặt pháp lí.
- Về nội dung: giống như một câu chuyện kể về loài ruồi.
 c.Tác giả sử dụng biện pháp nghệ thuật:
 - Nh©n ho¸, t­ëng t­îng, kÓ chuyÖn, mt¶ 
 - T¸c dông : g©y høng thó cho b¹n ®äc võa lµ truyÖn vui, võa lµ häc thªm tri thøc.
Bµi 2 : §o¹n v¨n nh»m nãi vÒ tËp tÝnh cña chim có d­íi d¹ng mét ngé nhËn ( ®Þnh kiÕn ) thêi th¬ Êu sau lín lªn ®i häc míi cã dÞp nhËn thøc l¹i sù nhÇm lÉn cò. Bp nghÖ thuËt ë ®©y chÝnh lµ lÊy ngé nhËn håi nhá lµm ®Çu mèi c©u chuyÖn.
4. Củng cố: (3’)
 - Vaên baûn thuyeát minh coù theå vaän duïng caùc bieän phaùp ngheä thuaät naøo ? Taïi sao caàn phaûi söû duïng moät soá bieän phaùp ngheä thuaät trong vaên baûn thuyeát minh ? -> Neâu laïi kieán thöùc vöøa hoïc. 
 - Khi söû duïng bieän phaùp ngheä thuaät caàn chuù yù ñieàu gì ? -> - Sử dụng đúng lúc, biện pháp nghệ thuật phải phù hợp, mức độ vừa phải...
5. Dặn dò (2’)
* Bài vừa học:
 - Veà nhaø xem laïi kieán thöùc vöøa hoïc
 - Tập viết đoạn văn thuyết minh ngắn có sử dụng các biện pháp nghệ thuật.
* Chuẩn bị tiết sau: “Luyeän taäp söû duïng... thuyeát minh”.
 - Nhoùm 1: Thuyeát minh caùi buùt.
 - Nhoùm 2: Thuyeát minh chieác noùn.
 -> Laäp daøn yù chi tieát vaø viết hoaøn chænh phần mở baøi.
 * Löu yù: Daøn yù phaûi coù söû duïng bieän phaùp ngheä thuaät chẳng hạn như nhân hóa, kể chuyện ... 
 D/ Tự rút kinh nghiệm
...........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
***************************************
Ngày soạn: 4/9/2020
Tuần: 1 
Tiết: 5
 Tập làm văn.
Luyện tập sử dụng một số biện pháp nghệ thuật trong 
văn bản thuyết minh.
A. Mục tiêu cần đạt:
1. Kiến thức: Giúp HS biết vận dụng một số biện pháp nghệ thuật vào văn bản thuyết minh.
2. Tư tưởng: Giáo dục ý thức vận dụng một số biện pháp NT vào văn bản TM.
3. Kĩ năng: Rèn luyện kĩ năng sử dụng biện pháp NT vào văn bản TM
B. Chuẩn bị:
- Thầy: SGV- SGK- Soạn giáo án- Tư liệu- Thiết bị dạy học.
- Trò: SGK- Đọc và nghiên cứu các bài tập.
- PP: Động não, hệ thống hóa, thực hành luyện tập
C. Các Bước lên lớp:
1. Ổn định tổ chức: (1') 
2. Kiểm tra bài cũ: (4’)
H: GV đưa một đoạn văn thuyết minh trong đó có sử dụng biện pháp nghệ thuật -Yêu cầu HS xác định các biện pháp nghệ thuật và nêu tác dụng của các biện pháp nghệ thuật đó.
3. Bài mới: Gv củng cố lại kiến thức bài cũ và trên cơ sở chữa bài tập cho HS để giới thiệu bài mới.
 Ai làm chiếc nón quai thao
 Để cho anh thấy cô nào cũng xinh.
 ( Ca dao)
 Chiếc nón quai thao VN không phải chỉ dùng để che mưa che nắng mà dường như nó là một phần không thể thiếu đã góp phần làm nên vẻ đẹp duyên dáng người phụ nữ VN. 
Hoạt động của GV
Hoạt động của HS
Ghi bảng
Hoạt động 1: (15’)
 - GV nêu câu hỏi giúp HS nhớ lại kiến thức:
Hoûi: Khi thuyết minh về một thứ đồ dùng em sẽ thuyết minh những gì về đối tượng ?
Hoûi: Bố cục của bài văn thuyết minh về một thứ đồ dùng gồm những phần nào ? Nêu nhiệm vụ từng phần.
Hoûi: Những biện pháp nghệ thuật nào thường được sử dụng ? Tác dụng của nó ? 
Hoạt động 2 (20’)
Höôùng daãn luyeän taäp.
- Goïi HS ñoïc laïi phaàn yeâu caàu cuûa luyeän taäp SGK trang 15.
Hoûi: Baøi vaên thuyeát minh caàn ñaûm baûo yeâu caàu veà nhöõng maët naøo ?
Hoûi: Veà noäi dung caàn ñaûm baûo nhöõng yù naøo ?
Hoûi: Veà hình thöùc ta caàn phaûi ñaït yeâu caàu gì ? 
- GV chia baûng laøm 2 phaàn ghi ñeà thuyeát minh veà chieác noùn laù vaø caây buùt.
- Treân cô sôû daøn yù HS ñaõ chuaån bò saün ôû nhaø GV yeâu caàu HS choïn ra, boå sung xaây döïng thaønh moät daøn yù hoaøn chænh cho nhoùm.
- GV quan saùt, theo doõi caùc nhoùm trong quaù trình laøm vieäc.
- Töø daøn yù cuûa caùc nhoùm, GV giuùp HS hình thaønh daøn yù hoaøn chænh cho 2 ñeà baøi.
- GV toång keát, nhaän ñònh keát quaû thöïc haønh vaø cho HS tham khaûo 2 daøn yù ñaõ chuaån bò saün.
- Töø daøn yù ñaõ xaây döïng hoaøn chænh ôû ñeà 2, GV yeâu caàu HS vieát phaàn Môû baøi coù söû duïng bieän phaùp ngheä thuaät.
- Goïi 2-3 HS ñoïc phaàn Môû baøi cuûa mình.
- GV nhaän xeùt phaàn trình baøy cuûa HS : bieän phaùp ngheä thuaät ñaõ söû duïng vaø hieäu quaû ñaït ñöôïc.
- GV ñoïc phaàn Môû baøi cho HS tham khaûo.
 Lµ ng­êi VN ai mµ ch¼ng biÕt chiÕc nãn tr¾ng quen thuéc. MÑ ta ®éi chiÕc nãn tr¾ng ra ®ång nhæ m¹, cÊy lóa... ChÞ ta ®éi chiÕc nãn tr¾ng ®i chî, chÌo ®ß... Em ta ®éi chiÕc nãn tr¾ng ®i häc... B¹n ta ®éi chiÕc nãn tr¾ng b­íc ra s©n khÊu... ChiÕc nãn tr¾ng th©n thiÕt gÇn gòi lµ thÕ nh­ng cã khi nµo ®ã b¹n tù hái chiÕc nãn tr¾ng ra ®êi tõ bµo giê ? Nã ®­îc lµm ra ntn ? Vµ gi¸ trÞ kinh tÕ v¨n ho¸ nghÖ thuËt cña nã ra sao ?
- Công dụng, cấu tạo, chủng loại, cách sử dụng...
- HS nhắc lại bố cục 3 phần và nhiệm vụ từng phần. => HS khác bổ sung.
- Nhân hóa, kể chuyện, ...giúp cho bài viết hay hơn. 
- Ñoïc
- Noäi dung vaø hình thöùc
- Neâu ñöôïc coâng duïng, caáu taïo, chuûng loaïi.
- Phải biết vận dụng một số BPNT để giúp cho văn bản thuyết minh sinh động, hấp dẫn. 
- Thaûo luaän, trình baøy daøn yù vaøo baûng phuï.
- Treo baûng
- Caùc nhoùm cuøng nhau nhaän xeùt, boå sung cho hoaøn chænh daøn yù.
- Söûa daøn yù vaøo vôû.
- HS thöïc haønh vieát phaàn Môû baøi (5 phuùt).
- HS trình baøy -> HS khaùc nhaän xeùt.
- Nghe, ruùt kinh nghieäm.
- Nghe.
I. CUÛNG COÁ KIEÁN THÖÙC 
- Bài văn thuyết minh về một thứ đồ dùng có mục đích giới thiệu công dụng, cấu tạo, cách sử dụng, cách bảo quản, chủng loại, lịch sử... của đồ dùng đó.
- Bài viết có bố cục 3 phần:
 + Mở bài: giới thiệu đối tượng.
 + Thân bài: trình bày công dụng, cấu tạo, chủng loại...của đồ dùng đó.
 + Kết bài: bày tỏ thái độ đối với đối tượng.
- Một số biện pháp nghệ thuật trong văn bản thuyết minh như tự thuật, kể chuyện, hỏi đáp theo lối nhân hóa,... có tác dụng làm cho bài viết hấp dẫn, sinh động. 
II. LUYEÄN TAÄP: 
Ñeà 1: Thuyeát minh veà chieác noùn laù.
1. Môû baøi: 
 Giới thiệu chung về chiếc nón
(hoaëc chieác noùn laù töï giôùi thieäu veà mình).
2. Thaân baøi:
- Chieác noùn töï keå veà lòch söû hình thaønh cuûa mình.
- Caáu taïo cuûa baûn thaân
- Qui trình laøm ra chieác noùn.
- Chieác noùn töï neâu leân coâng duïng cuûa mình.
- Giaù trò kinh teá, vaên hoùa, ngheä thuaät cuûa chieác noùn.
3. Keát baøi: 
 Caûm nghó chung veà baûn thaân trong ñôøi soáng hieän taïi.
Ñeà 2: Thuyeát minh veà caùi buùt.
1. Môû baøi:
 Giôùi thieäu chung veà caây buùt (xöng mình) với baïn beø cuûa mình.
2. Thaân baøi:
- Nguồn gốc cây bút bi
- Caây buùt töï giôùi thieäu nguoàn goác, chuûng loaïi, hình daùng beân ngoaøi (voû buùt, naép buùt, ngoøi buùt ), giôùi thieäu caùc hoaït ñoäng phuïc vuï cho ngöôøi vieát (vieát chöõ, veõ caùc hình, khoái )
- Caây buùt töï noùi veà quan heä cuûa mình vôùi ngöôøi söû duïng, lôïi ích, taùc duïng cuûa caây buùt 
- Söï quan taâm cuûa ngöôøi duøng vôùi caây buùt, caùch baûo quaûn buùt.
3. Keát baøi: 
 Caûm nghó cuûa em veà caây buùt (hoaëc caây buùt nhaän xeùt veà mình). Khẳng định vai trò, vị trí của bút trong hiện tại và tương lai.
* Vieát phaàn môû baøi: 
 ( Ñoaïn văn tham khảo)
Ñeà 1: