Giáo án Ngữ văn Lớp 9 - Tiết 1 đến 35

 Ngaứy soaùn: . 
Ngaứy daùy: 
 TIEÁT 1, 2 CHUÛ ẹEÀ I 
OÂN TAÄP VAấN THUYEÁT MINH 
 A - MUẽC TIEÂU CAÀN ẹAẽT: 
 - Giuựp HS naộm laùi ủaởc ủieồm chung cuỷa vaờn Thuyeỏt minh, yeõu caàu veà theồ loaùi, phửụng 
phaựp thuyeỏt minh. 
 - Bieỏt xaực ủũnh ủeà vaờn Thuyeỏt minh, phaõn bieọt noự vụựi caực theồ loaùi khaực. 
 - Bieỏt phaõn bieọt caực daùng vaờn Thuyeỏt minh: Thuyeỏt minh veà danh lam thaộng caỷnh; 
Thuyeỏt minh veà theồ loaùi vaờn hoùc; Thuyeỏt minh caựch laứm (Phửụng phaựp) .. 
 - Bieỏt vaọn duùng phuứ hụùp caực bieọn phaựp ngheọ thuaọt, mieõu taỷ khi vieỏt vaờn thuyeỏt minh. 
 B - CHUAÅN Bề 
 GV : Giaựo aựn, taứi lieọu veà vaờn Thuyeỏt minh, SGK, SGV 
 HS : SGK Ngửừ vaờn 8, 9, oõn taọp veà kieồu baứi. 
 C- HOAẽT ẹOÄNG DAẽY - HOẽC 
 Hoaùt ủoọng 1 : OÅn ủũnh neà neỏp, kieồm tra sú soỏ. 
 Hoaùt ủoọng 2. KT vieọc chuaồn bũ taứi lieọu vaứ ủoà duứng hoùc taọp cuỷa HS. 
 Hoaùt ủoọng 3. Baứi mụựi : 
Hoaùt ủoọng cuỷa thaày vaứ troứ Noọi dung caàn ủaùt 
- Yeõu caàu HS dửùa vaứo SGK ủeồ traỷ lụứi noọi 
dung sau : 
- Theỏ naứo laứ vaờn thuyeỏt minh ? 
- Yeõu caàu chung cuỷa baứi Thuyeỏt minh laứ gỡ 
? 
- Nhaọn xeựt, boồ sung cho hoaứn thieọn noọi 
dung traỷ lụứi cuỷa HS. 
- ẹửa ra moọt soỏ ủeà vaờn, yeõu caàu HS xaực 
ủũnh ủeà vaờn Thuyeỏt minh, giaỷi thớch sửù 
khaực nhau giửừa ủeà vaờn thuyeỏt minh vụựi 
caực ủeà vaờn khaực. 
- Hửụựng daón HS ủi ủeỏn nhaọn xeựt : ẹeà vaờn 
Thuyeỏt minh khoõng yeõu caàu keồ chuyeọn, 
mieõu taỷ, bieồu caỷm maứ yeõu caàu giụựi thieọu, 
thuyeỏt minh, giaỷi thớch. 
- Haừy ra moọt vaứi ủeà vaờn thuoọc daùng vaờn 
I. ẹaởc ủieồm chung cuỷa vaờn Thuyeỏt minh. 
1- Theỏ naứo laứ vaờn Thuyeỏt minh ? 
- Cung caỏp tri thửực veà ủaởc ủieồm, tớnh chaỏt, 
nguyeõn nhaõn cuỷa hieọn tửụùng, sửù vaọt. 
2- Yeõu caàu : 
- Tri thửực ủoỏi tửụùng thuyeỏt minh khaựch quan, 
xaực thửùc, hửừu ớch. 
- Trỡnh baứy chớnh xaực, roừ raứng, chaởt cheừ. 
3- ẹeà vaờn Thuyeỏt minh : 
- Neõu caực ủoỏi tửụùng ủeồ ngửụứi laứm baứi trỡnh baứy 
tri thửực veà chuựng. 
- Vớ duù : Giụựi thieọu moọt ủoà chụi daõn gian; Giụựi 
thieọu veà teỏt trung thu. 
 Thuyeỏt minh ? 
- Em haừy neõu caực daùng vaờn Thuyeỏt minh 
vaứ neõu sửù khaực nhau giửừa caực daùng ủoự ?. 
- Em haừy keồ teõn caực phửụng phaựp thuyeỏt 
minh thửụứng sửỷ duùng ? 
- Taùi sao caàn phaỷi sửỷ duùng caực phửụng 
phaựp ủoự ? 
- Suy nghú, traỷ lụứi. 
- Nhaọn xeựt- keỏt luaọn 
- Keồ teõn caực bieọn phaựp ngheọ thuaọt thửụứng 
ủửụùc sửỷ duùng trong vaờn thuyeỏt minh ? 
- Hửụựng daón HS thaỷo luaọn nhoựm vaứ traỷ lụứi 
nhửừng noọi dung sau : 
- ẹeồ sửỷ duùng caực bieọn phaựp ngheọ thuaọt 
trong vaờn thuyeỏt minh em phaỷi laứm gỡ ? 
- Gụùi yự : Sửỷ duùng so saựnh, lieõn tửụỷng baống 
caựch naứo? Muoỏn sửỷ duùng bieọn phaựp Nhaõn 
hoaự ta caàn laứm gỡ ? 
- Em haừy neõu taực duùng cuỷa vieọc sửỷ duùng 
caực bieọn phaựp ngheọ thuaọt troứng vaờn thuyeỏt 
minh ? 
- Nhửừng ủieồm lửu yự khi sửỷ duùng yeỏu toỏ 
4- Caực daùng vaờn Thuyeỏt minh : 
- Thuyeỏt minh veà moọt thửự ủoà duứng. 
- Thuyeỏt minh veà moọt theồ loaùi vaờn hoùc. 
- Thuyeỏt minh veà moọt danh lam thaộng caỷnh. 
- Thuyeỏt minh veà moọt phửụng phaựp (caựch laứm) 
- .. 
5- Caực phửụng phaựp thuyeỏt minh : 
- Neõu ủũnh nghúa, giaỷi thớch. 
- Lieọt keõ 
- Neõu vớ duù, soỏ lieọu. 
- So saựnh, phaõn tớch, phaõn loaùi. 
II- Sửỷ duùng caực bieõùn phaựp ngheọ thuaọt, mieõu 
taỷ trong vaờn thuyeỏt minh 
1- Caực bieọn phaựp ngheọ thuaọt thửụứng ủửụùc sửỷ 
duùng trong vaờn thuyeỏt minh. 
- Nhaõn hoaự. 
- Lieõn tửụỷng, tửụỷng tửụùng. 
- So saựnh. 
- Keồ chuyeọn. 
- Sửỷ duùng thụ, ca dao. 
a- Caựch sửỷ duùng : 
- Loàng vaứo caõu vaờn thuyeỏt minh veà ủaởc ủieồm 
caỏu taùo, so saựnh, lieõn tửụỷng. 
- Tửù cho ủoỏi tửụùng thuyeỏt minh tửù keồ veà mỡnh 
(Nhaõn hoaự). 
- Trong quaự trỡnh thuyeỏt minh veà coõng duùng 
cuỷa ủoỏi tửụùng thửụứng sửỷ duùng caực bieọn phaựp so 
saựnh, lieõn tửụỷng. 
- Xem ủoỏi tửụùng coự lieõn quan ủeỏn caõu thụ, ca 
dao naứo daón daột, ủửa vaứo trong baứi vaờn. 
- Saựng taực caõu truyeọn. 
* Chuự yự : Khi sửỷ duùng caực yeỏu toỏ treõn khoõng 
ủửụùc sa rụứi muùc ủớch thuyeỏt minh. 
b- Taực duùng : 
- Baứi vaờn thuyeỏt minh khoõng khoõ khan maứ sinh 
ủoọng, haỏp daón. 
2- Yeỏu toỏ mieõu taỷ trong vaờn baỷn thuyeỏt 
minh. 
 mieõu taỷ trong vaờn thuyeỏt minh? 
Heỏt tieỏt 1 chuyeồn tieỏt 2 
- Daứn yự chung cuỷa moọt baứi vaờn thuyeỏt 
minh? 
GV ghi leõn baỷng caực ủeà baứi. 
YC HS lửùa choùn ủeà baứi xaõy dửùng caực yự cụ 
baỷn cho ủeà baứi. 
- HS laứm theo nhoựm. 
- Chuự yự sửỷ duùng caực bieọn phaựp ngheọ thuaọt 
vaứ mieõu taỷ vaứo trong baứi vieỏt. 
- Cửỷ ủaùi dieọn leõn trỡnh baứy. 
- Nhaọn xeựt, boồ sung 
- Thoõng qua caựch duứng tửự ngửừ, caực hỡnh aỷnh coự 
sửực gụùi lụựn cuứng nhửừng bieọn phaựp ngheọ thuaọt 
ủaởc saộc nhử so saựnh, nhaõn hoaự, aồn duù, hoaựn duù, 
ửụực leọ 
- Mieõu taỷ chổ dửứng laùi ụỷ vieọc taựi hieọn hỡnh aỷnh 
ụỷ moọt chửứng mửùc nhaỏt ủũnh . 
- Nhửừng caõu vaờn coự yự nghúa mieõu ta neõn ủửụùc 
sửỷ duùng ủan xen vụựi nhụừng caõu vaờn coự yự nghú lớ 
giaỷi, yự nghúa minh hoaù. 
III- Caựch laứm baứi vaờn thuyeỏt minh 
a, Mụỷ baứi. Giụựi thieọu ủoỏi tửụùng thuyeỏt minh. 
b, Thaõn baứi. Thuyeỏt minh veà ủaởc ủieồm, coõng 
duùng, tớnh chaỏt, caỏu taùo, . cuỷa ủoỏi tửụùng 
thuyeỏt minh. 
c, Keỏt baứi. Giaự trũ, taực duùng cuỷa chuựng ủoỏi vụựi 
ủụứi soỏng 
IV- Luyeọn taọp. 
+ ẹeà 1 : Giụựi thieọu loaứi caõy em yeõu thớch nhaỏt. 
+ ẹeà 2 : Em haừy giụựi thieọu chieỏc noựn Vieọt Nam 
+ ẹeà 3 : Giụựi thieọu veà Baừi bieồn Cửỷa Loứ. 
 Hoaùt ủoọng 4. Hửụựng daón hoaùt ủoọng tieỏp noỏi 
 - ẹoùc caực baứi vaờn thuyeỏt minh ủaừ hoùc; xem laùi theồ loaùi vaờn thuyeỏt minh ủaừ hoùc ụỷ lụựp 8, 9. 
 - GV khaựi quaựt laùi kieỏn thửực cụ baỷn. 
 - Laứm thaứnh baứi vieỏt hoaứn chổnh caực ủeà treõn veà nhaứ. 
Ngày soạn: ......................... 
Ngày dạy: ........................... 
Tieỏỏt 3,4 CHUÛÛ ẹEÀÀ 2 
Caựực phửụng chaõõm hoọọi thoaùùi 
A- MỤC TIấU cần đạt. 
 Giúp học sinh: 
 - Ôn tập lại cho học sinh ph-ơng châm hội thoại về l-ợng, về chất, ph-ơng châm cách thức, 
quan hệ, lịch sự. 
 - HS biết vận dụng những ph-ơng châm hội thoại này vào trong giao tiếp. 
B- chuẩn bị. 
 GV: Giáo án, SGK, các bài tập bổ trợ. 
 HS: Ôn tập lại nội dung bài học, kiểm tra lại các bài tập đã làm. 
c- hoạt động dạy - học. 
Hoạt động 1. ổn định nề nếp, kiểm tra sĩ số 
Hoạt động 2. Kiểm tra bài cũ 
 - HS nhắc lại các ph-ơng châm hội thoại đã học. 
Hoạt động 3. Bài mới: 
Hoạt động của thầy và trò Nội dung cần đạt 
- GV: Tổ chức cho HS trả lời về các 
ph-ơng châm hội thoại. 
- Thế nào là ph-ơng châm hội thoại về 
chất, về l-ợng, về cách thức, về quan hệ, 
về lịch sự? 
- Lấy ví dụ. 
- HS: Tìm hiểu trả lời theo yêu cầu của 
GV. 
- GV: H-ớng dẫn HS thực hiện làm Bài tập 
5 sgk. 
- HS: Làm việc theo nhóm, thảo luận, trả 
lời bài tập. 
- GV: Thống nhất các kết quả của HS. 
- HS: Ghi nhớ. 
- GV: Tổ chức cho HS làm bài tập. 
- HS suy nghĩ, thảo luận, trả lời bài tập số 2. 
- GV: Nhận xét, thống nhất. 
I. Ôn tập các ph-ơng châm hội thoại. 
- Ph-ơng châm hội thoại về chất. 
- Ph-ơng châm hội thoại về l-ợng. 
- Ph-ơng châm về cách thức. 
- Ph-ơng châm về quan hệ. 
- Ph-ơng châm lịch sự. 
II. Luyện tập. 
Bài tập 1.(BT5 SGK) 
- Ăn đơm nói đặt vu khống bịa đặt. 
- Ăn ốc nói mò nói vu vơ không có bằng 
chứng. 
- Ăn không nói có vu cáo bịa đặt. 
- Cãi chày cãi cối ngoan cố không chịu thừa 
nhận sự thật đã có bằng chứng. 
- Khoa môi múa mép ba hoa khoác lác. 
- Nói dơi nói chuột nói lăng nhăng, nhảm 
nhí. 
- Nói h-ơu nói v-ợn hứa hẹn một cách vô 
trách nhiệm, có màu sắc của sự lừa đảo. 
 Vi phạm ph-ơng châm về chất. 
Bài tập 2. 
- Phép tu từ có liên quan đến ph-ơng châm lịch sự: nói 
giảm, nói tránh. 
- VD. 
+ Chị cũng có duyên. ( thực ra là chị xấu ). 
 - GV: Cho HS làm bài tập 3. 
- HS tìm hiểu, trả lời bài tập số 3. 
- GV: Gọi HS lên bảng trình bày. 
- HS: Trình bày theo yêu cầu của GV. 
- GV: Gọi HS lên bảng làm bài tập. 
- HS: Làm bài tập theo yêu cầu của GV. 
- GV: Cho HS nhận xét bài làm, thống nhất. 
- HS: Nhận xét, ghi nhớ. 
ơ 
- GV: Tổ chức cho HS làm bài tập tiếp theo. 
- HS: Suy nghĩ, tìm hiểu, trả lời theo yêu cầu 
của GV. 
- GV: Cho HS trả lời, nhận xét. 
- HS: Trả lời, thảo luận, đ-a ra kết luận theo 
h-ớng dẫn, yêu cầu của GV. 
+ Em không đến nổi đen lắm. ( thực ra em đen ). 
+ Ông không đ-ợc khỏe lắm. ( thực ra ông ốm ). 
Bài tập 3. Giải thích ý nghĩa của các thành ngữ. 
- Nói băm, nói bổ --> nói bốp chát, thô tục. 
- Nói nh- đấm vào tai --> nói dở, khó nghe. 
- Điều nặng, tiếng nhẹ --> nói dai, chì chiết, trách 
móc. 
- Nửa úp, nửa mở --> nói không rỏ ràng, khó hiẻu. 
- Mồm loa, mép giải --> nói nhiều lời, bất chấp đúng 
sai. 
- Nói nh- dùi đục chấm mắm cáy --> nói thô thiển, 
kém tế nhị. 
Bài tập 4. Điền từ thích hợp vào chổ trống. 
- Nói dịu nhẹ nh- khen .......... 
- Nói tr-ớc lời mà ng-ời khác ch-a kịp nói 
........... 
- Nói châm chọc điều không hay ............. 
- Nói châm chọc điều không hay ............. 
- Nói chen vào chuyện của ng-ời trên ............ 
- Nói rành mạch, cặn kẽ ............ 
 Liên quan đến ph-ơng châm lịch sự và ph-ơng 
châm cách thức. 
Bài tập 5. Vận dụng những ph-ơng châm hội thoại đã 
học để giải thích vì sao ng-ời nói phải dùng cách nói. 
- VD. 
 + Chẳng đ-ợc miếng thịt miếng xôi 
 Cũng đ-ợc lời nói cho nguôi tấm lòng 
 + Ng-ời xinh nói tiếng cũng xinh 
 Ng-ời giòn cái tính tình tinh cũng giòn 
 Hoạt động 4. H-ớng dẫn hoạt động tiếp nối. 
 - HS Nhắc lại các ph-ơng châm hội thoại 
 - Nắm vững toàn bộ kiến thức tiết học. 
 - GV ra thêm các bài tập về nhà làm, chuẩn bị cho tiết học tiếp theo 
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 
Ngaứy soaùn: . 
Ngaứy daùy: 
 TIEÁT 5 -> 8 CHUÛ ẹEÀ 3 
 Soỏ phaọn ngửụứi phuù nửừ vieọt nam trong xaừ hoọi cuừ qua moọt soỏ taực phaồm vaờn hoùc trung 
ủaùi 
A- MUẽC TIEÂU CAÀN ẹAẽT: 
 - Kieỏn thửực : 
 + Giuựp HS naộm ủửụùc hoaứn caỷnh xaừ hoọi cuỷa caực taực phaồm ủaừ hoùc ủeồ thaỏy ủửụùc sửù suy yeỏu, 
thoỏi naựt cuỷa cheỏ ủoọ phong kieỏn . Nguyeõn nhaõn saõu xa daón ủeỏn soỏ phaọn cuỷa ngửụứi phuù nửừ 
trong xaừ hoọi phong kieỏn ủaày baỏt haùnh.(Tieỏt1). 
 + Giuựp HS thaỏy ủửụùc soỏ phaọn cuoọc ủụứi vaứ soỏ phaọn baỏt haùnh cuỷa Thũ Kớnh, Vuừ Nửụng, 
Thuyự Kieàu maứ nguyeõn nhaõn saõu xa laứ sửù thoỏi naựt cuỷa cheỏ ủoõù phong kieỏn – Cheỏ ủoọ phuù 
quyeàn xem troùng ngửụứi ủaứn oõng; do theỏ lửùc ủoàng tieàn trong xaừ hoọi cuừ ủaừ chaứ ủaùp leõn soỏ 
phaọn cuỷa ngửụứi phuù nửừ.( (Tieỏt 2) 
 + Giuựp HS thaỏy ủửụùc : Trong xaừ hoọi phong kieỏn duứ laứ thụứi kỡ naứo cuừng ủem laùi cho ngửụứi 
phuù nửừ nhieàu baỏt haùnh vỡ nhửừng luaọt leọ vaứ cheỏ ủoọ xaừ hoọi ủaày baỏt coõng, ngang traựi.(Tieỏt 3) 
 + Luyeọn taọp moọt soỏ baứi taọp cụ baỷn. 
 - Kyừ naờng: Reứn luyeọn kú naờng phaõn tớch, so saựnh, toồng hụùp. 
 - Thaựi ủoọ: 
 + Giaựo duùc hoùc sinh loứng yeõu caựi ủeùp, caựi thieọn. 
 + Giaựo duùc hoùc sinh loứng yeõu thửụng, quyự troùng nhửừng ủửực tớnh toỏt ủeùp cuỷa ngửụứi phuù nửừ, 
caỷm thoõng vụựi noói khoồ cuỷa ngửụứi phuù nửừ trong xaừ hoọi phong kieỏn 
 + Giaựo duùc hoùc sinh loứng tửù haứo daõn toọc, yeõu cheỏ ủoọ XHCN 
 B- CHUAÅN Bề 
 GV : Giaựo aựn, taứi lieọu coự lieõn quan ủeỏn caực taực phaồm vaờn hoùc. 
 HS : SGK, hoùc baứi cuừ, oõn laùi moọt soỏ taực phaồm trung ủaùi ủaừ hoùc 
 C- HOAẽT ẹOÄNG DAẽY - HOẽC 
Hoaùt ủoọng 1. Kieồm tra sú soỏ, oồn ủũnh neà neỏp. 
Hoaùt ủoọng 2. KT vieọc chuaồn bũ taứi lieọu vaứ ủoà duứng hoùc taọp cuỷa HS. 
Hoaùt ủoọng 3. Noọi dung baứi hoùc 
Hoaùt ủoọng cuỷa thaày vaứ troứ Noọi dung caàn ủaùt 
 Tieỏt 1. 
- Yeõu caàu HS thaỷo luaọn nhoựm vaứ traỷ lụứi 
nhửừng noọi dung sau : 
- Toựm taột vụỷ cheứo coồ “Quan aõm Thũ Kớnh” ? 
- Nhửừng chi tieỏt naứo trong taực phaồm gaộn 
lieàn vụựi hoaứn caỷnh lũch sửỷ ủoự ? 
 - Trỡnh baứy hoaứn caỷnh ra ủụứi cuỷa vụỷ cheứo 
coồ naứy, cho bieỏt tử tửụỷng chuỷ yeỏu cuỷa xaừ 
hoọi phong kieỏn trong thụứi kỡ naứy laứ gỡ ? 
- Keồ laùi noọi dung truyeọn “Ngửụứi con gaựi 
Nam Xửụng” ? 
- Neõu hoaứn caỷnh ra ủụứi cuỷa taực phaồm ? 
- Cửỷ ủaùi dieọn traỷ lụứi. 
- HS caực nhoựm khaực theo doừi, nhaọn xeựt, boồ 
sung. 
- Nhaọn xeựt, boồ sung cho hoaứn chổnh noọi 
dung traỷ lụứi cuỷa hoùc sinh. 
- Yeõu caàu HS thaỷo luaọn nhoựm vaứ traỷ lụứi 
nhửừng noọi dung sau : 
- Taực phaồm truyeọn Kieàu do ai saựng taực, 
saựng taực trong hoaứn caỷnh naứo ? 
- Haừy toựm taột noọi dung truyeọn Kieàu ? 
- Cửỷ ủaùi dieọn traỷ lụứi. 
- HS caực nhoựm khaực theo doừi, nhaọn xeựt, boồ 
sung. 
- Nhaọn xeựt, boồ sung cho hoaứn chổnh noọi 
dung traỷ lụứi cuỷa hoùc sinh. 
- Theo em, cheỏ ủoọ phong kieỏn caực thụứi kỡ coự 
ủaởc ủieồm chung gỡ ? 
- Nhaọn xeựt, keỏt luaọn. 
Heỏt tieỏt 1 chuyeồn tieỏt 2 
- Yeõu caàu HS thaỷo luaọn nhoựm vaứ traỷ lụứi 
nhửừng noọi dung sau : 
- Toựm taột vụỷ cheứo coồ “Quan aõm Thũ Kớnh” ? 
I. Hoaứn caỷnh xaừ hoọi vaứ sửù ra ủụứi cuỷa caực taực 
phaồm. 
 1. Taực phaồm “Quan aõm Thũ Kớnh” : 
a- Hoaứn caỷnh lũch sử ỷ : 
- Khoa thi ủaàu tieõn ụỷ nửụực ta, toồ chửực ụỷ thụứi Lyự 
(TK X -> TK XII). 
- Phaọt giaựo phaựt trieồn : Theồ hieọn ụỷ nhửừng taực 
phaồm : 
+ Thieọn Sú hoùc baứi. 
+ Thũ Kớnh ủi tu. 
+ Thũ Kớnh cheỏt bieỏn thaứnh phaọt baứ. 
b- Hoaứn caỷnh ra ủụứi cuỷa taực phaồm : 
- Thụứi kyứ ủaàu xaừ hoọi phong kieỏn ủang hửng 
thũnh. 
- Tử tửụỷng : Troùng nam khinh nửừ, moõn ủaờng hoọ 
ủoỏi. 
2. Taực phaồm “Ngửụứi con gaựi Nam Xửụng” 
a- Taực giaỷ : Nguyeón Dửừ. 
b- Hoaứn caỷnh ra ủụứi : 
- Ra ủụứi vaứo theỏ kổ thửự XVI – Thụứi kỡ nhaứ Leõ ủi 
vaứo khuỷng hoaỷng -> caực taọp ủoaứn phong kieỏn 
tranh giaứnh quyeàn lửùc, gaõy ra caực cuoọc noọi chieỏn 
keựo daứi -> Nguyeõn nhaõn daón ủeỏn bi kũch cuỷa gia 
ủỡnh Vuừ Nửụng. 
3. Taực phaồm “Truyeọn Kieàu” : 
a. Taực giaỷ : Nguyeón Du 
b- Hoaứn caỷnh ra ủụứi : 
- Ra ủụứi vaứo cuoỏi theỏ kyỷ XVIII ủaàu theỏ kyỷ XIX – 
Laứ thụứi kỡ lũch sửỷ ủaày bieỏn ủoọng, cheỏ ủoọ phong 
kieỏn khuỷng hoaỷng traàm troùng, thoỏi naựt, ủaứn aựp vaứ 
boực loọt cuỷa caỷi cuỷa nhaõn daõn - > ẹụứi soỏng nhaõn 
daõn voõ cuứng cửùc khoồ. 
=> Keỏt luaọn : 
- Cheỏ ủoọ phong kieỏn Vieọt Nam duứ ụỷ thụứi kyứ naứo 
cuừng ủem laùi nhieàu baỏt haùnh cho nhaõn daõn ta noựi 
 - Neõu hoaứn caỷnh cuỷa gia ủỡnh Thũ Kớnh? 
-Trỡnh baứy nhửừng neựt ủeùp cuỷa nhaõn vaọt Thũ 
Kớnh ? Laỏy daón chửựng trong taực phaỷm ủeồ 
chửựng minh ? 
- Yeõu caàu HS thaỷo luaọn nhoựm vaứ traỷ lụứi 
nhửừng noọi dung sau : 
- Noói oan maứ Thũ Kớnh phaỷi chũu ủửùng 
trong taực phaồm laứ gỡ ? 
- Em haừy neõu nguyeõn nhaõn daón ủeỏn noói oan 
cuỷa Thũ Kớnh ? 
+ Nguyeõn nhaõn giaựn tieỏp ? 
+ Nguyeõn nhaõn trửùc tieỏp ? 
- Em haừy neõu chuỷ ủeà cuỷa ủoaùn trớch “ Noói 
oan haùi choàng” ? 
- Em hieồu theỏ naứo veà thaứnh ngửừ “Oan Thũ 
Kớnh” 
ụ- Yeõu caàu HS toựm taột soỏ phaọn cuỷa Vuừ 
nửụng trong truyeọn “Ngửụứi con gaựi Nam 
Xửụng” . 
- 1-> 2 HS toựm taột. 
- Yeõu caàu HS thaỷo luaọn nhoựm vaứ traỷ lụứi 
nhửừng noọi dung sau : 
- Trỡnh baứy nhửừng veỷ ủeùp cuỷa Vuừ Nửụng ? 
Veỷ ủeùp naứo ủaựng quớ nhaỏt ? 
- Yeõu caàu HS thaỷo luaọn nhoựm vaứ traỷ lụứi 
caõu hoỷi sau : 
- Em haừy chổ ra nguyeõn nhaõn daón ủeỏn noói 
oan cuỷa Vuừ Nửụng , laỏy daón chửựng phaõn 
tớch laứm roừ noói oan ủoự ? 
+ Nguyeõn nhaõn trửùc tieỏp ? 
chung vaứ ngửụứi phuù nửừ noựi rieõng. 
II. Cuoọc ủụứi vaứ soỏ phaọn cuỷa caực nhaõn vaọt trong 
"Quan AÂm Thũ Kớnh", "Chuyeọn ngửụứi con gaựi 
Nam Xửụng", vaứ"Truyeọn Kieàu" 
 1. Nhaõn vaọt Thũ Kớnh 
a- Hoaứn caỷnh gia ủỡnh : 
- Cha : Maờng OÂõng – Moọt gia ủỡnh ngheứo. 
b- Baỷn thaõn : 
- Laứ ngửụứi con gaựi gioỷi giang, gửụng maóu, soỏng 
vỡ moùi ngửụứi. 
- Yeõu thửụng, chaờm soực choàng chu ủaựo. 
- Laứ ngửụứi thuyứ mũ, nhaón nhuùc. 
=> Xửựng ủaựng ủửụùc soỏng haùnh phuực. 
c- Nguyeõn nhaõn gaõy ra baỏt haùnh cho Thũ 
Kớnh. 
- Bũ vu oan gieỏt choàng. 
- Moõn ủaờng, hoọ ủoỏi. 
- Quy cuỷ haứ khaộc cuỷa cheỏ ủoọ phong kieỏn. 
- Cheỏ ủoọ phuù quyeàn, ủa theõ. 
* Nguyeõn nhaõn trửùc tieỏp : 
- Sửù nhu nhửụùc, hoà ủoà cuỷa ngửụứi choàng Thieọn siừ. 
- Chuỷ ủeà cuỷa ủoaùn trớch : “Noói oan haùi choàng”: 
 Trớch ủoaùn “Noói oan haùi choàng” theồ hieọn ủửụùc 
nhửừng phaồm chaỏt toỏt ủeùp cuứng noói oan bi thaỷm, 
beỏ taộc cuỷangửụứi phuù nửừ vaứ sửù ủoỏi laọp giai caỏp 
thoõng qua xung ủoọt gia ủỡnh, hoõn nhaõn trong xaừ 
hoọi phong kieỏn. 
- Thaứnh ngửừ “Oan Thũ Kớnh” chổ nhửừng oan ửực 
quaự mửực chũu ủửùng, khoõng theồ giaừi baứy. 
 2. Nhaõn vaọt Vuừ Nửụng. 
a- Veỷ ủeùp cuỷa Vuừ Nửụng : 
- Thuyứ mũ, neỏt na. 
- Tử dung toỏt ủeùp. 
- Chung thuyỷ vụựi choàng. 
- Hieỏu thaỷo vụựi meù choàng. 
- ẹaỷm ủang. 
= > Laứ ngửụứi phuù nửừ ủeùp ngửụứi, ủeùp neỏt. 
 + Nguyeõn nhaõn giaựn tieỏp ? 
- Phaõn tớch laứm roừ haứnh ủoọng cuỷa Vuừ 
Nửụng vụựi chi tieỏt : Khoõng trụỷ veà nhaõn 
gian vụựi choàng. 
- Theo em caựi cheỏt cuỷa Vuừ Nửụng toỏ caựo xaừ 
hoọi phong kieỏn ủieàu gỡ ? 
- Taực giaỷ Nguyeón Dửừ ủaừ gửỷi gaộm ủieàu gỡ 
qua taực phaồm naứy ? 
- Trỡnh baứy yự nghúa truyeàn kỡ trong trong 
taực phaồm ? Taùi sao taực giaỷ laùi ủửa vaứo chi 
tieỏt ủoự ? 
- Nhaọn xeựt, boồ sung cho hoaứn thieọn caõu traỷ 
lụứi cuỷa HS. 
Yeõu caàu HS ủoùc laùi ủoaùn trớch : Chũ em 
Thuyự Kieàu. 
- 1 -> 2 HS ủoùc. 
- Trỡnh baứy hoaứn caỷnh cuỷa gia ủỡnh Thuyự 
Kieàu, Cho bieỏt Thuyự Kieàu xuaỏt thaõn tửứ gia 
ủỡnh nhử theỏ naứo ? 
- Yeõu caàu HS thaỷo luaọn nhoựm vaứ traỷ lụứi noọi 
dung sau : 
- Nhaõn vaọt Thuựy Kieàu coự nhửừng veỷ ủeùp gỡ ? 
+ Veỷ ủeùp beõn ngoaứi ? 
+ Veỷ ủeùp beõn trong ? 
- Cửỷ ủaùi dieọn traỷ lụứi. 
- HS caực nhoựm khaực theo doừi, nhaọn xeựt, boồ 
sung. 
- Nhaọn xeựt, boồ sung cho hoaứn chổnh noọi 
dung traỷ lụứi cuỷa hoùc sinh. 
b- Nguyeõn nhaõn daón ủeỏn noói oan cuỷa Vuừ 
Nửụng : 
* Nguyeõn nhaõn trửùc tieỏp : 
- Tớnh ủa nghi hay ghen cuỷa Trửụng Sinh. 
- Sửù hoà ủoà, caỷ tin cuỷa choàng. 
* Nguyeõn nhaõn giaựn tieỏp : 
- Do chieỏn tranh phong kieỏn -> Choàng xa vụù ủi 
chieỏn chinh - > Bi kũch. 
- Do nhửừng huỷ tuùc cuỷa cheỏ ủoọ phong kieỏn : 
+ Troùng nam khinh nửừ. 
+ Coi troùng keỷ giaứu. 
+ Cheỏ ủoọ nam quyeàn. 
+ Phaựp luaọt khoõng baỷo veọ phuù nửừ. 
c- Keỏt luaọn : 
- Caựi cheỏt cuỷa Vuừ Nửụng laứ lụứi toỏ caựo cheỏ ủoọ 
phong kieỏn xem troùng quyeàn uy keỷ giaứu vaứ 
ngửụứi ủaứn oõng trong gia ủỡnh, ủoàng thụứi baứy toỷ 
nieàm caỷm thửụng cuỷa taực giaỷ ủoỏi vụựi soỏ phaọn 
oan nghieọt cuỷa ngửụứi phuù nửừ. 
- Caựi cheỏt cuỷa Vuừ nửụng – Ngửụứi phuù nửừ ủửực 
haùnh, ủaựng lyự ủửụùc beõnh vửùc baỷo veọ, che chụỷ, 
nhửng laùi bũ ủoỏi xửỷ baỏt coõng, voõlyự. 
-Yeỏu toỏ truyeàn kỡ cuỷa truyeọn trửụực heỏt laứ hoaứn 
chổnh theõm neựt ủeùp cuỷa Vuừ Nửụng. Nhửng ủieàu 
quan troùng hụn laứ yeỏu toỏ truyeàn kỡ ủoự ủaừ taùo neõn 
moọt keỏt thuực coự haọu. Noựi leõn tớnh nhaõn ủaùo cuỷa 
taực phaồm. 
 3. Nhaõn vaọt Thuyự Kieàu 
a- Hoaứn caỷnh gia ủỡnh : 
- Gia ủỡnh nho gia. 
- ẹieàu kieọn soỏng : Thửụứng thửụứng baọc trung. 
- Ba anh chũ em; hoùc haứnh tửỷ teỏ. 
b- Nhaõn vaọt Thuyự Kieàu : 
- Laứ ngửụứi con gaựi coự veỷ ủeùp : 
+ Saộc saỷo, maởn maứ. 
- Trỡnh baứy nguyeõn nhaõn daón ủeỏn noói baỏt 
haùnh cuỷa Thuyự Kieàu ? 
- Yeõu caàu HS laỏy vớ duù ủeồ minh chửựng: 
+ XH phong kieỏn thoỏi naựt. 
+ Sửực maùnh cuỷa theỏ lửùc ủoàng tieàn. 
+ Baỷn chaỏt lửu manh, maỏt nhaõn tớnh cuỷa 
boùn quan laùi v.v . 
- Nhaọn xeựt, boồ sung cho hoaứn thieọn noọi 
dung traỷ lụứi cuỷa hoùc sinh. 
- Neõu caỷm nhaọn cuỷa em veà nhaõn vaọt Thuyự 
Kieàu, ủieàu gỡ ủaựng ca ngụùi nhaỏt ụỷ nhaõn vaọt 
naứy ? 
- Neõu nhaọn xeựt chung veà xaừ hoọi phong kieỏn 
cuoỏi theỏ kổ XVIII ủaứu theỏ kổ XIX? 
Heỏt tieỏt 2 chuyeồn tieỏt 3 
- Yeõu caàu HS thaỷo luaọn nhoựm vaứ traỷ lụứi 
nhửừng noọi dung sau : 
- Neõu nhửừng ủieồm gioỏng vaứ khaực nhau veà soỏ 
phaọn cuoọc ủụứi cuỷa 3 nhaõn vaọt : Thũ Kớnh, 
Vuừ Nửụng, Thuyự Kieàu ? 
+ Gioỏng nhau ? 
+ Khaực nhau ? 
- Haừy trỡnh baứy nhửừng caỷm nhaọn cuỷa em veà 
soỏ phaọn ngửụứi phuù nửừ trong xaừ hoọi cuừ ? 
- Thaỷoluaọn, cửỷ daùi dieọn traỷ lụứi. 
- HS caực nhoựm khaực theo doừi, nhaọn xeựt, boồ 
sung. 
- Nhaọn xeựt, boồ sung cho hoaứn thieọn noọi 
dung tra ỷlụứi cuỷa hoùc sinh. 
+ Nghieõng nửụực, nghieõng thaứnh, thieõn nhieõn 
phaỷi hụứn ghen. 
- Coự taứi : Caàm, kỡ, thi, hoaù => ẹa taứi. 
- Laứ ngửụứi con hieỏu thaỷo. 
- Laứ ngửụứi chũ maóu mửùc. 
- Laứ ngửụứi tỡnh chung thuyỷ. 
- Yeõu cuoọc soỏng, khaựt voùng tửù do. 
=> Xửựng ủaựng ủửụùc soỏng haùnh phuực. 
c- Nguyeõn nhaõn gaõy ra 15 naờm lửu laùc cuỷa 
Thuyự Kieàu : 
- Xaừ hoọi phong kieỏn coự nhieàu theỏ lửùc taứn baùo, 
baỏt coõng voõ lyự 
- Theỏ lửùc ủoàng tieàn “Tieàn lửng ủaừ saỹn, vieọc gỡ 
chaỳng xong” -> ẹoàng tieàn bieỏn ngửụứi phuù nửừ taứi 
saộc veùn toaứn thaứnh moựn haứng, keỷ taựng taọn lửụng 
taõm thaứnh keỷ maừn nguyeọn tửù ủaộc. 
- Theỏ lửùc lửu manh, theỏ lửùc quan laùi chaứ ủaùp leõn 
quyeàn soỏng cuỷa con ngửụứi. 
=> Giaự trũ con ngửụứi bũ haù thaỏp, bũ chaứ ủaùp. 
d . Keỏt luaọn : 
- Kieàu laứ ngửụứi phuù nửừ coự taứi, saộc veùn toaứn ủaựng 
ra phaỷi ủửụùc hửụỷng cuoọc soỏng haùnh phuực nhửng 
trong caựi xaừ hoọi phong kieỏn thoỏi naựt vụựi nhieàu 
theỏ lửùc taựng taọn lửụng taõm, coi troùng ủoàng tieàn 
ủaừ chaứ ủaùp leõn taứi saộc vaứ nhaõn phaồm cuỷa ngửụứi 
phuù nửừ. 
III. So saựnh soỏ phaọn, cuoọc ủụứi ngửụứi phuù nửừ 
trong "Quan aõm Thũ Kớnh", "Chuyeọn ngửụứi 
con gaựi Nam Xửụng", "Truyeọn Kieàu" 
1- Gioỏng nhau : 
- ẹeàu laứ nhửừng ngửụứi phuù nửừ sinh ủeùp, neỏt na, 
chung thuyỷ. 
- ẹeàu coự hoaứn caỷnh cuoọc ủụứi cay ủaộng, eựo le. 
- ẹeàu laứ nhửừng naùn nhaõn cuỷa xaừ hoọi phong kieỏn 
bũ vuứi daọp, chaứ ủaùp. 
- Khoõng coự quyeàn baỷo veọ caực nhaõn, chaỏp nhaọn 
cuoọc soỏng ủaừ ủũnh saỹn. 
2- Khaực nhau : 
- Thũ Kớnh : Sinh ra trong giai ủoaùn xaừ hoọi 
phong kieỏn ủang hửng thũnh. 
- Em haừy phaõn tớch tửứng nhaõn vaọt ủeồ thaỏy 
ủửụùc cuoọc ủụứi, soỏ phaọn cuỷa ngửụứi phuù nửừ 
trong xaừ hoọi phong kieỏn ủeàu bi chi phoỏi bụỷi 
luaọt leọ xaừ hoọi ? 
- Yeõu caàu HS trỡnh baứy vaứ phaõn tớch tửứng 
nhaõn vaọt. 
- HS theo doừi, nhaọn xeựt, boồ sung ủeồ ruựt ra 
nhửừng ủieồm gioỏng vaứ khaực nhau cuỷa caực 
nhaõn vaọt. 
- Nhaọn xeựt, choỏt noọi dung gioỏng vaứ khaực 
nhau giửừa caực nhaõn vaọt vaứ keỏt luaọn. 
- Toồng keỏt chuỷ ủeà. 
Heỏt tieỏt 3 chuyeồn tieỏt 4 
- GV neõu yeõu caàu, muùc ủớch baứi taọp, cheựp 
ủeà leõn baỷng. 
- GV hửụựng daón HS vieỏt baứi : Yeõu caàu HS 
xaực ủũnh ủửụùc yeõu caàu cuỷa ủeà; Vieỏt moọt 
ủoaùn vaờn coự sửỷ duùng yeỏu toỏ mieõu taỷ. 
- HS tieỏn haứnh vieỏt baứi (Khoaỷng 25 phuựt). 
- GV : Theo doừi, quan saựt HS vieỏt baứi. 
 GV coự theồ gụùi yự cho HS daứn baứi, choùn moọt 
trong caực yự ủeồ xaõy dửùng ủoaùn vaờn. 
+ Chũu nhieàu oan traựi. 
- Vuừ Nửụng vaứ Thuyự Kieàu : Sinh ra trong thụứi kyứ 
cheỏ ủoọ phong kieỏn ủang treõn ủaứ thoỏi naựt. 
* Nguyeõn nhaõn daón ủeỏn soỏ phaọn bi thaỷm cuỷa 
3 nhaõn vaọt : 
- Thũ Kớnh : Do quy ủũnh haứ khaộc ; moõn ủaờng hoọ 
ủoỏi; cheỏ ủoọ ủa theõ. 
- Vuừ Nửụng : Nguyeõn nhaõn chớnh laứ chieỏn tranh, 
xem troùng quyeàn uy cuỷa ngửụứi ủaứn oõng. 
- Thuyự Kieàu : Theỏ lửùc vaùn naờng cuỷa ủoàng tieàn. 
3- Keỏt luaọn : 
- Xaừ hoọi phong kieỏn duứ baỏt kỡ ụỷ thụứi kyứ naứo cuừng 
ủem laùi cho ngửụứi phuù nửừ nhieàu baỏt haùnh, laỏy ủi 
quyeàn soỏng, quyeàn laứm ngửụứi ụỷ hoù. 
IV. Luyeọn taọp 
*ẹeà baứi : Trỡnh baứy caỷm nhaọn cuỷa em veà thaõn 
phaọn cuaỷ ngửụứi phuù nửừ trong xaừ hoọi phong kieỏn 
qua 3 taực phaồm ủaừ hoùc trong chuỷ ủeà. 
Gụùi yự ủaựp aựn: 
 1. Mụỷ baứi : Giụựi thieọu nhaõn vaọt, nhửừng neựt khaựi 
quaựt veà soỏ phaọn ngửụứi phuù nửừ qua caực taực phaồm 
ủaừ hoùc. 
 2. Thaõn baứi : Neõu ủửụùc caực yự : 
- Veỷ ủeùp chung cuỷa ngửụứi phuù nửừ (Qua 3 
nhaõn vaọt). 
- Thaõn phaọn, cuoọc ủụứi cuỷa hoù. 
- Nguyeõn nhaõn daón ủeỏn nhửừng baỏt haùnh cuỷa 
caực nhaõn vaọt ủoự. 
- Caỷm nhaọn chung veà soỏ phaọn ngửụứi phuù nửừ 
trong xaừ hoọi phong kieỏn. 
3. Keỏt luaọn : Suy nghú cuỷa baỷn thaõn veà ngửụứi 
 phuù nửừ trong xaừ hoọi phong kieỏn, lieõn heọ vụựi xaừ 
hoọi hieọn taùi 
 Hoaùt ủoọng 4. Hửụựng daón hoaùt ủoọng tieỏp noỏi : 
 - GV choỏt laùi nhửừng noọi dung cụ baỷn cuỷa chuỷ ủeà 
- Yeõu caàu HS veà sửu taàm moọt soỏ taực phaồm vaờn hoùc noựi veà thaõn phaọn cuỷa ngửụứi phuù 
nửừ trong thụứi phong kieỏn. 
- Hoùc baứi, laứm baứi vieỏt hoaứn chổnh ủeà treõn. 
- Chuaồn bũ cho chuỷ ủeà tieỏp theo. 
 --------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 
Ngày soạn: ......................... 
Ngày dạy: ........................... 
Tieỏỏt 9, 10 CHUÛÛ ẹEÀÀ 4 
Tửứ vửùng - Caực bieọn phaựp tu tửứ 
A. Mục tiêu cần đạt. 
 Giúp học sinh: 
 - Kiến thức: Củng cố những hiểu biết về các biện pháp tu từ tiếng Việt. Phân biệt một số 
phép tu từ so sánh - ẩn dụ - hoán dụ - nhân hoá. 
 - Kỹ năng: Rèn luyện kĩ năng làm bài tập. 
 - Thái độ: HS có ý thức hệ thống hoá kiến thức đã học 
B. Chuẩn bị. 
 - GV: Soạn bài và đọc tài liệu tham khảo. 
 - HS: Đọc và chuẩn bị bài ở nhà; tham khảo tài liệu có liên quan đến bài học. 
C. hoạt động - dạy học 
 Hoạt động 1. ổn định lớp, kiểm tra bài cũ. 
 - Kiểm tra sự chuẩn bị của HS. 
 Hoạt động 2. Dẫn vào bài (...) 
Hoạt động của thầy và trò Nội dung cần đạt 
Hoạt động 3. Nội dung bài học 
i. Củng cố lí thuyết 
Các biện pháp tu từ từ vựng: So sánh, ẩn dụ, nhân hoá, hoán 
dụ, điệp ngữ, chơi chữ, nói quá, nói giảm - nói tránh. 
- GV cho HS nêu khái niệm các 
phép tu từ từ vựng và lấy đ-ợc 
các VD. 
- HS làm theo yêu cầu của GV. 
Hết tiết 1 chuyển tiết 2 
 1. So sánh: Là đối chiếu sự vật, sự việc này với sự vật, sự việc 
khác có nét t-ơng đồng để làm tăng sức gợi hình, gợi cảm cho 
sự diễn đạt. 
VD: Trẻ em nh- búp trên cành 
 2. Nhân hoá: là cách dùng những từ ngữ vốn dùng để miêu tả 
hành động của con ng-ời để miêu tả vật, dùng loại từ gọi 
ng-ời để gọi sự vật không phải là ng-ời làm cho sự vật, sự 
việc hiện lên sống động, gần gũi với con ng-ời. 
VD: Chú mèo đen nhà em rất đáng yêu. 
 3. ẩn dụ: Là cách dùng sự vật, hiện t-ợng này để gọi tên cho 
sự vật, hiện t-ợng khác dựa vào nét t-ơng đồng (giống nhau) 
nhằm tăng sức gợi hình, gợi cảm cho sự diễn đạt. 
VD: Gần mực thì đen, gần đèn thì rạng. 
 4. Hoán dụ: Là cách dùng sự vật này để gọi tên cho sự vật, 
hiện t-ợng khác dựa vào nét liên t-ởng gần gũi nhằm tăng sức 
gợi hình, gợi cảm cho sự diễn đạt. 
VD: Đầu bạc tiễn đầu xanh (Ng-ời già tiễn ng-ời trẻ: dựa vào 
dấu hiệu bên ngoài). 
 5. Điệp ngữ: là từ ngữ (hoặc cả một câu) đ-ợc lặp lại nhiều 
lần trong khi nói và viết nhằm nhấn mạnh, bộc lộ cảm xúc... 
VD: Võng mắc chông chênh đ-ờng xe chạy 
 Lại đi, lại đi trời xanh thêm. 
 6. Chơi chữ : là cách lợi dụng đặc sắc về âm, nghĩa nhằm tạo 
sắc thái dí dỏm hài h-ớc. 
VD: Mênh mông muôn mẫu màu m-a 
 Mỏi mắt miên man mãi mịt mờ 
 7. Nói quá: là biện pháp tu từ phóng đại mức độ, qui mô, 
tính chất của sự vật, hiện t-ợng đ-ợc miêu tả để nhấn mạnh, 
gây ấn t-ợng, tăng sức biểu cảm. 
VD: Lỗ mũi m-ời tám gánh lông 
 Chồng khen chồng bảo râu rồng trời cho. 
 8. Nói giảm, nói tránh: là một biện pháp tu từ dùng cách 
diễn đạt tế nhị, uyển chuyển, tránh gây cảm giác quá đau 
buồn, ghê sợ, nặng nề; tránh thô tục, thiếu lịch sự. 
VD: Bác D-ơng thôi đã thôi rồi 
 N-ớc mây man mác ngậm ngùi lòng ta. 
Hoạt động 4. Luyện tập 
 Bài tập 1: Phân biệt ẩn dụ, hoán dụ từ vựng học và ẩn dụ, hoán dụ tu từ học? 
 Gợi ý: Trả lời đ-ợc : 
 - ẩn dụ, hoán dụ từ vựng học là phép chuyển nghĩa tạo nên nghĩa mới thực sự của từ, các 
nghĩa này đ-ợc ghi trong từ điển. 
 - ẩn dụ, hoán dụ tu từ học là các ẩn dụ, hoán dụ tạo ra ý nghĩa lâm thời (nghĩa ngữ cảnh) 
không tạo ra ý nghĩa mới cho từ. Đây là cách diễn đạt bằng hình ảnh, hình t-ợng mang tính 
biểu cảm cho câu nói; Không phải là ph-ơng thức chuyển nghĩa tạo nên sự phát triển nghĩa của 
từ ngữ. 
 Bài tập 2: Biện pháp tu từ đ-ợc sử dụng trong hai câu thơ sau là gì ? 
 Ng-ời về chiếc bóng năm canh 
 Kẻ đi muôn dặm một mình xa xôi . 
 ( Truyện Kiều - Nguyễn Du ) 
 A. ẩn dụ C. T-ơng phản 
 B. Hoán dụ D. Nói giảm , nói tránh . 
Gợi ý: C 
 Bài tập 3: Hai câu thơ sau sử dụng những biện pháp tu từ nào ? 
 “ Mặt trời xuống biển nh- hòn lửa 
 Sóng đã cài then đêm sập cửa” 
 A. Nhân hoá và so sánh C. ẩn dụ và hoán dụ. 
 B. Nói quá và liệt kê. D. Chơi chữ và điệp từ. 
Gợi ý: A 
 Bài tập 4: Xác định và phân tích phép tu từ có trong các đoạn thơ sau: 
a. Đau lòng kẻ ở ng-ời đi 
Lệ rơi thấm đá tơ chia rũ tằm. (Nguyễn Du) 
b. Rễ siêng không ngại đất nghèo 
Tre bao nhiêu rễ bấy nhiêu cần cù (Nguyễn Duy) 
c. Cùng trông lại mà cùng chẳng thấy 
 Thấy xanh xanh những mấy ngàn dâu 
 Ngàn dâu xanh ngắt một màu 
Lòng chàng ý thiếp ai sầu hơn ai? (Chinh phụ ngâm khúc) 
d. Bàn tay ta làm nên tất cả 
Có sức ng-ời sỏi đá cũng thành cơm (Chính Hữu) 
Gợi ý: a. Nói quá: thể hiện nỗi đau đớn chia li khôn xiết giữa ng-ời đi và kẻ ở. 
 b. Nhân hoá - ẩn dụ: Phẩm chất siêng năng cần cù của trenh- con ng-ời Việt Nam 
trong suốt chiều dài lịch sử dân tộc. 
 c. Điệp ngữ: Nhấn mạnh không gian xa cách mênh mông bát ngát gi-a ng-ời đi và kẻ 
ở. Từ đó tô đậm nỗi sầu chia li, cô đơn của ng-ời chinh phụ. 
 d. Hoán dụ: bàn tay để chỉ con ng-ời. 
 Bài tập 5: Câu nào sau đây sử dụng biện pháp nói giảm nói tránh? 
A. Thôi để mẹ cầm cũng đ-ợc. 
B. Mợ mày phát đạt lắm, có nh- dạo tr-ớc đâu. 
C. Bác trai đã khá rồi chứ. 
D. Lão hãy yên lòng mà nhắm mắt. 
Gợi ý: D 
 Bài tập 6: Cho các ví dụ sau: "Chân cứng đá mềm, đen nh- cột nhà cháy, dời non lấp biển, 
ngàn cân treo sợi tóc, xanh nh- tàu lá, long trời lở đất." 
Nhận xét nào sau đây nói đúng nhất về các ví dụ trên?