Giáo án Vật lý Lớp 9 - Chương trình học kỳ II - Năm học 2017-2018

Tuần 19
Ngày soạn: 15.12.2017 Ngày dạy:
TIẾT 37: DÒNG ĐIỆN XOAY CHIỀU
 I- MỤC TIÊU
1. Kiến thức 
- Nêu được sự phụ thuộc của chiều dòng điện cảm ứng vào sự biến đổi của số đường sức từ qua tiết diện S của cuộn dây
- Phát biểu được đặc điểm của dòng điện xoay chiều là dòng điện cảm ứng có chiều luân phiên thay đổi
- Bố trí được thí nghiệm tạo ra dòng điện xoay chiều trong cuộn dây dẫn kín theo 2 cách, cho nam châm quay hoặc cho cuộn dây quay. Dùng đèn LED để phát hiện sự đổi chiều của dòng điện
- Dựa vào quan sát thí nghiệm để rút ra điều kiện chung làm xuất hiện dòng điện cảm ứng xoay chiều.
2. Kĩ năng : Quan sát và mô tả chính xác hiện tượng xảy ra, kỹ năng vận dụng kiến thức liên môn để giải quyết vấn đề.
3. Thái độ: cẩn thận, biết cách tiết kiệm điện năng, yêu thích môn học 
4. Năng lực định hướng hình thành và phát triển cho học sinh
- Năng lực tự học 
- Năng lực giải quyết vấn đề, sáng tạo
- Năng lực học hợp tác nhóm
- Năng lực thực nghiệm
- Năng lực trình bày và trao đổi thông tin.
II- CHUẨN BỊ
1. Giáo viên
Dụng cụ đồ dùng cho mỗi nhóm HS:
- 1 cuộn dây dẫn kín có 2 bóng đèn LED mắc song song ngược chiều vào mạch 
- 1kim nam châm , giá để kim nam châm
- 1 mô hình cuộn dây quay trong từ trường của nam châm
- Máy chiếu, phiếu học tập 
2. Học sinh
- Đồ dùng học tập
III. TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG HỌC TẬP CỦA HỌC SINH.
1. Hướng dẫn chung
Mô tả chuỗi hoạt động học và dự kiến thời gian như sau:
Các bước
Hoạt động
Tên hoạt động
Thời lượng dự kiến (phút)
Khởi động
Hoạt động 1
Tạo tình huống vấn đề 
5
Hình thành kiến thức
Hoạt động 2
Chiều của dòng điện cảm ứng 
15
Hoạt động 3
Cách tạo ra dòng điện xoay chiều 
15
Vận dụng
Hoạt động 4
Bài tập vận dụng 
5
Tìm tòi mở rộng
Hoạt động 5
Mở rộng
5
2. Hướng dẫn cụ thể từng hoạt động
Hoạt động 1: Tạo tình huống học tập 
Mục tiêu hoạt động. 
Kiểm tra bài cũ và đưa hs vào tình huống có vấn đề, khơi dậy trí tò mò thích khám phá về dòng điện xoay chiều của học sinh.
 b. Gợi ý tổ chức hoạt động: 
- Kiểm tra bài cũ: Nêu điều kiện để xuất hiện dòng điện cảm ứng?
- GV: cho hs quan sát một số mẫu vật như chiếc rađiô nhỏ và một số dụng cụ khác. 
? Hãy đọc các kí hiệu ghi trên đài và các dụng cụ điện? ( ghi chữ AC, DC)
? Những kí hiệu này có ý nghĩa như thế nào?
Sản phẩm hoạt động: 
Học sinh suy nghĩ trả lời.
Hoạt động 2: Chiều của dòng điện cảm ứng 
Mục tiêu hoạt động. 
Học sinh phát hiện dòng điện cảm ứng có thể đổi chiều, tìm hiểu trong TH nào thì d.đ cảm ứng đổi chiều và hình thành nên khái niệm dòng điện xoay chiều.
b. Gợi ý tổ chức hoạt động: 
? Nêu đặc điểm đặc biệt của đèn LED và cho biết vì sao lại mắc 2 đèn LED song song ngược chiều nhau?
? Với nam châm và cuộn dây dẫn kín các nhóm hãy tìm cách tạo ra dòng điện trong cuộn dây?
? Làm thí nghiệm theo nhóm và điền kết quả vào phiếu học tập 1, đánh giá sự đóng góp, hợp tác của các thành viên trong nhóm ở phiếu học tập số.(5’)
Học sinh hoạt động nhóm làm thí nghiệm và thảo luận:
Đại diện các nhóm trả lời, nhóm khác phản biện.
? Số đường sức từ biến thiên trong 2TH trên có gì khác nhau?
? Qua thí nghiệm trên em rút ra kết luận gì? 
Hs: trả lời
GV: Nếu liên tục đưa thành nam châm chuyển động đi ra, đi vào với cuộn dây thì hiện tượng gì xảy ra? Tại sao?
? Em còn cách nào khác 2 cách trên để tạo ra dòng điện xoay chiều?
? Dòng điện xoay chiều là gì.
? Có những cách nào để tạo ra dòng điện xoay chiều.
c. Sản phẩm hoạt động: 
- Học sinh nắm được dòng điện cảm ứng có thể đổi chiều, tìm hiểu trong TH nào thì dòng điện cảm ứng đổi chiều.
- Học sinh rút ra được: dòng điện xoay chiều là dòng điện luân phiên đổi chiều theo thời gian.
 Hoạt động 3: Tìm hiểu hai cách tạo ra dòng điện xoay chiều 
Mục tiêu hoạt động. 
Học sinh phát hiện dòng điện cảm ứng có thể đổi chiều, tìm hiểu trong TH nào thì d.đ cảm ứng đổi chiều và hình thành nên khái niệm dòng điện xoay chiều.
b. Gợi ý tổ chức hoạt động: 
Học sinh hoạt động nhóm làm thí nghiệm:
- ? Hoạt động nhóm để tìm ra các cách tạo ra dòng điện xoay chiều.
GV: phát phiếu học tập
Phiếu 1: bảng thông tin hoạt động chung của nhóm.
Phiếu 2: các thành viên trong nhóm chấm thái độ, đóng góp của từng thành viên trong tổ
Đại diện các nhóm trả lời, nhóm khác phản biện.
? Các nhóm làm thí nghiệm kiểm tra và thảo luận nhóm trả lời C3, đại diện các nhóm trả lời và nhận xét
Đại diện các nhóm nêu kết quả, nhóm khác nhận xét.
? Trên đất nước ta những nhà máy nào có thể tạo ra dòng điện xoay chiều?
GV:Lượng điện năng sản xuất ra chưa đủ phục vụ cho nhu cầu sản xuất và tiêu dùng
? Em có những biện pháp nào để tiết kiệm điện năng?
GV: chiếu đoạn phim tiết kiệm điện năng của EVN
c. Sản phẩm hoạt động: 
Học sinh rút ra được kết luận: Trong cuộn dây dẫn kín dòng điện cảm ứng xoay chiều xuất hiện khi cho nam châm quay trước cuộn dây hay cho cuộn dây quay trong từ trường
 Hoạt động 4 : Vận dụng
Mục tiêu hoạt động. 
GV: mở rộng kiến thức về dòng điện xoay chiều tron thực tế.
Hs vận dụng kiến thức vừa học để làm bài tập
b. Gợi ý tổ chức hoạt động: 
Hs khái quát kiến thức đã học trong bài. 
Hs hoạt động cá nhân nội dung C4
Hs làm bài tập theo nhóm bài 33.2 và 33.3
c. Sản phẩm hoạt động: 
Bài làm của học sinh.
 Hoạt động 5 : Mở rộng
Mục tiêu hoạt động. 
GV: mở rộng kiến thức về dòng điện xoay chiều.
Hs vận dụng kiến thức vừa học để làm bài tập
b. Gợi ý tổ chức hoạt động: 
Hs hoạt động nhóm:
 Tìm hiểu về ứng dụng, vai trò dòng điện xoay chiều trong đời sống.
Kể tên những nhà máy điện có thể tạo ra dòng điện xoay chiều?
 Em có những biện pháp nào để tiết kiệm điện năng?
Hs các nhóm lên trình bày kết quả và nhóm khác bổ sung.
GV: chiếu đoạn phim tiết kiệm điện năng giáo dục ý thức tiết kiệm điện.
GV: cho hs nêu những hiểu biết về nhà máy nhiệt điện Ninh Bình.
GV: mở rộng: nhà máy nhiệt điện Ninh Bình và giáo dục ý thức tiết kiệm điện năng.
 Hướng dẫn về nhà
- BTVN : làm bài tập trong SBT
- Tìm hiểu theo nhóm về các máy phát điện xoay chiều và nhà máy thủy điện Hòa Bình
- Tìm hiểu thêm các biện pháp tiết kiệm điện năng và thực hiện tiết kiệm điện năng ngay hôm nay.
c. Sản phẩm hoạt động: 
Học sinh: hiểu biết thêm về các nhà máy điện và cách tạo ra dòng điện xoay chiều ở nhà máy điện
IV. Câu hỏi kiểm tra đánh giá tiết
Trong cuộn dây dẫn kín xuất hiện dòng điện cảm ứng xoay chiều khi số đường sức từ xuyên qua tiết diện S của cuộn dây:
Luôn không đổi
Luôn luôn giảm
Luân phiên tăng giảm
Luôn luôn tăng
Nhà máy nhiệt điện Ninh Bình chuyển hóa năng lượng nào thành năng lượng nào?
Điện năng thành cơ năng
Nhiệt năng thành điện năng
Cơ năng thành điện năng
Quang năng thành điện năng.
Khi nào thì dòng điện cảm ứng trong cuộn dây dẫn kín đổi chiều:
Nam châm đang chuyển động thì dừng lại
Cuộn dây dẫn đang quay thì dừng lại
Số đường sức từ xuyên qua tiết diện S của cuộn dây đang tăng thì giảm hoặc ngược lại
Số đường sức từ xuyên qua tiết diện S của cuộn dây liên tục tăng hoặc liên tục giảm.
V: RÚT KINH NGHIỆM
 ................................................................................................................................................................................................
Ngày soạn: 15.12.2017 Ngày dạy:
Tiết 38 - Bài 34: MÁY PHÁT ĐIỆN XOAY CHIỀU
Mục tiêu
1. Kiến thức, kĩ năng, thái độ: 
a, Kiến thức:
- Nhận biết được 2 bộ phận chính của 1 máy phát điện xoay chiều chỉ ra được rôto và stato của mỗi loại máy
- Trình bày được nguyên tắc hoạt động của máy phát điện xoay chiều
- Nêu được cách làm cho máy phát điện có thể phát điện liên tục
2. Kĩ năng:
- Tiến hành thí nghiệm.
- Quan sát, mô tả trên hình vẽ. Thu nhận thông tin từ SGK.
3. Thái độ: 
- Thấy được vai trò của vật lý học.
- Yêu thích bộ môn.
2. Định hướng phát triển năng lực:
- Nhóm năng lực thành phần liên quan đến sử dụng kiến thức vật lí.
- Nhóm năng lực thành phần về phương pháp (tập trung vào năng lực thực nghiệm và năng lực mô hình hóa).
- Nhóm năng lực thành phần trao đổi thông tin.
II. Chuẩn bị:
1.Giáo viên: Mô hình máy phát điện xoay chiều.
2.Học sinh: Máy phát điện xoay chiều.
III. Tổ chức các hoạt động học của học sinh
1. Hướng dẫn chung
Mô tả chuỗi hoạt động học và dự kiến thời gian như sau:
Các bước
Hoạt động
Tên hoạt động
Thời lượng dự kiến (phút)
Khởi động
Hoạt động 1
Tạo tình huống vấn đề 
5
Hình thành kiến thức
Hoạt động 2
Tìm hiểu cấu tạo và hoạt động của máy phát điện xoay chiều
10
Hoạt động 3
Tìm hiểu một số đặc điểm của máy phát điện xoay chiều trong kỹ thuật
10
 Luyện tập, 
Vận dụng
Tìm tòi mở rộng
Hoạt động 4
Luyện tập
5
Hoạt động 5
Vận dụng
10
Hoạt động 6
Vận dụng, tìm tòi mở rộng
5
2. Hướng dẫn cụ thể từng hoạt động
A. KHỞI ĐỘNG
Hoạt động 1: Tạo tình huống có vấn đề
 Mục tiêu : Tạo tình huống về máy phát điện xoay chiều
GV: + Nêu cách tạo ra dòng điện xoay chiều? 
+ Làm bài tập 33.1; 33.2 SBT.
HS: lên bảng thực hiện theo yêu cầu
HS: Nhận xét bổ xung nếu cần.
B. HÌNH THÀNH KIẾN THỨC
Hoạt động 2: Tìm hiểu cấu tạo và hoạt động của máy phát điện xoay chiều
Mục tiêu : Tìm hiểu cấu tạo và hoạt động của máy phát điện xoay chiều.
Phương pháp, hình thức tổ chức 
hoạt động
Sản phẩm
- GV thông báo: ở các bài trước chúng ta đã biết cách tạo ra dòng điện xoay chiều 
- Chế tạo 2 loại máy phát điện xoay chiều có cấu tạo như hình 34.1 và 34.2. GV phát mô hình máy phát điện xoay chiều cho các nhóm. Yêu cầu HS tìm hiểu cấu tạo của máy phát điện xoay chiều.
- HS: Quan sát hình 34.1 và 34.2 tìm hiểu cấu tạo của máy phát điện xoay chiều.
- GV: Yêu cầu HS chỉ trên mô hình bộ phận chính của máy phát điện xoay chiều.
- GV: Tổ chức thảo luận chung toàn lớp thống nhất câu trả lời -> Rút ra kết luận.
- HS: Thảo luận và trả lời theo nhóm câu C1, C2.
- GV: ?Vì sap các cuộn dây của máy phát điện xoay chiều lại được cuốn quanh lõi sắt? (Để từ trường mạnh hơn)
- HS: Trả lời.
+ Hai loại máy phát điện xoay chiều có cấu tạo khác nhau nhưng nguyên lý hoạt động có khác không? (Nguyên tắc hoạt động đều dựa trên hiện tượng cảm ứng điện từ)
- GV: Kết luận.
I. Cấu tạo và hoạt động của máy phát điện xoay chiều
1.Quan sát
C1: - Hai bộ phận chính là cuộn dây và nam châm.
- Khác nhau:
+Máy ở hình 34.1
Rô to: cuộn dây 
Stato: nam châm 
Có thêm bộ góp điện gồm: vành khuyên và thanh quét 
+Máy hình 34.2
Rô to: nam châm 
Sta to: cuộn dây 
C2: Khi nam châm hoặc cuộn dây quay thì số đường sức từ qua tiết diện S của cuộn dây luôn phiên tăng giảm 
2.Kết luận: 
 Các máy phát điện xoay chiều đều có hai bộ phận chính là nam châm và cuộn dây.
Hoạt động 3: Tìm hiểu một số đặc điểm của máy phát điện xoay chiều trong kỹ thuật
Mục tiêu : Học sinh tìm hiểu và biết một số đặc điểm của máy phát điện xoay chiều trong kĩ thuật.
Phương pháp, hình thức tổ chức 
hoạt động
Sản phẩm
- GV: Yêu cầu HS tự nghiên cứu phần II tìm hiểu: Các đặc điểm của máy phát điện xoay chiều trong kĩ thuật.
GV: Tổ chức thảo luận toàn lớp rút ra kết luận.
- HS : Nêu những đặc điểm kỹ thuật của máy phát điện xoay chiều trong kỹ thuật như: 
+Cường độ dòng điện 
+Hiệu điện thế. 
+Tần số.
+Kích thước.
+Cách làm quay rô to của máy phát điện.
II.Máy phát điện xoay chiều trong kỹ thuật 
1.đặc tính kỹ thuật
+ cường độ dòng điện đến 2000A
+ Hiệu điện thế xoay chiều đến 25000V
+ tần số 50Hz
2.Cách làm quay máy điện 
- Cách làm quay máy phát điện : dùng động cơ nổ, dùng tua bin nước, dùng cánh quạt gió ...
C. HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP, VẬN DỤNG, TÌM TÒI MỞ RỘNG
Hoạt động 4 : Luyện tập
GV: Yêu cầu học sinh thảo luận một số câu hỏi
 - Trong mỗi loại máy phát điện xoay chiều, rôto là bộ phận nào stato là bộ phận nào?
 - Vì sao bắt buộc phải có 1 bộ phận quay thì máy mới phát điện.
 - Tại sao máy lại phát ra dòng điện xoay chiều?
HS: Tổng hợp trả lời và nhận xét câu trả lời của bạn có thể hỏi bạn những vấn đề mình còn băn khoăn để cả lớp cùng hiểu rõ
Hoạt động 5 : Vận dụng
Mục tiêu : Học sinh vận dụng giải thích một số vấn đề có liên quan đến máy phát điện xoay chiều
Phương pháp, hình thức tổ chức 
hoạt động
Sản phẩm
- GV : Dựa vào thông tin thu thập được trong bài trả lời câu hỏi C3
- HS: Trả lời C3.
- GV: Kết luận.
III. Vận dụng 
C3: đi na mô xe đạp và máy phát điện ở nhà máy điện 
-Giống nhau: đều có nam châm và cuộn dây dẫn khi một trong hai bộ phận quay thì xuất hiện dòng điện xoay chiều 
- Khác nhau : đi na mô xe đạp có kích thước nhỏ hơn -> Công suất phát điện nhỏ hơn, hiệu điện thế, cường độ dòng điện ở đầu ra nhỏ hơn
Hoạt động 6 : Tìm hiểu ứng dụng máy phát điện đối với đời sống, kĩ thuật.
a. Mục tiêu hoạt động:
Học sinh tìm hiểu được ứng dụng và vai trò của máy phát điện đối với từng lĩnh vực đời sống, kĩ thuật. 
Nội dung hoạt động:
- Từng cá nhân đọc sách giáo khoa và tìm hiều qua mạng Internet vầ các kênh thông tin khác về ứng dụng và vai trò của máy phát điện 
- Trình bày và lựa chọn thông tin để xây dựng báo cáo của nhóm về kiến thức vừa tìm hiểu.
- Báo cáo kết quả trước lớp.
b. Phương thức tổ chức hoạt động:
Giáo viên: Hướng dẫn HS thực hiện yêu cầu nộp sản phẩm học tập. Gợi ý việc chọn các từ khóa để tìm kiếm thông tin trên Website.
Sản phầm hoạt động: Bài làm của học sinh.
IV: RÚT KINH NGHIỆM ..
 Ngày tháng năm 2017 
TUẦN 21
Ngày soạn: 4/1/2018	 Ngày dạy:
Tiết 39 - Bài 35: CÁC TÁC DỤNG CỦA DÒNG ĐIỆN XOAY CHIỀU
ĐO CƯỜNG ĐỘ VÀ HIỆU ĐIỆN THẾ XOAY CHIỀU
I. Mục tiêu:
1. Kiến thức: 
- Nhận biết được các tác dụng nhiệt, quang, từ của dòng điện xoay chiều.
- Bố trí TN chứng tỏ lực từ đổi chiều khi dòng điện đổi chiều
- Nhận biết được kí hiệu của ampekế và vôn kế xoay chiều, sử dụng được chúng để đo cường độ và hiệu điện thế hiệu dụng của dòng điện xoay chiều.
2. Kĩ năng: 
- Sử dụng các dụng cụ đo điện, mắc mạch điện theo sơ đồ hình vẽ.
3. Thái độ: 
- Trung thực, cẩn thận, ghi nhớ sử dụng điện an toàn.
- Hợp tác giữa các thành viên trong nhóm.
4.Năng lực định hướng hình thành và phát triển cho học sinh
- Năng lực tự học: đọc và nghiên cứu tài liệu.
- Năng lực nêu và giải quyết vấn đề, sáng tạo: khám phá bản chất công cơ học.
- Năng lực hợp tác nhóm: trao đổi thảo luận, trình bày kết quả thảo luận. 
II. Chuẩn bị:
1.Giáo viên:
- 1ampe kế một chiều, 1 am pe kế xoay chiều, 1 công tắc, 8 sợi dây nối
- 1 vôn kế một chiều, 1 vôn kế xoay chiều, 1 nguồn điện 1 chiều 3V - 6V
- 1 bóng đèn 3V có đui, 1 nguồn điện xoay chiều 3V - 6V
Mỗi nhóm:
- 1 bộ thí nghiệm về tác dụng từ của dòng điện xoay chiều.
- 1 nguồn điện 1 chiều 3V- 6V
- 1 nguồn điện xoay chiều 3V - 6V
2.Học sinh: Ôn lại các tác dụng của dòng điện 1 chiều đã học ở lớp 7, và các cách sử dụng các dụng cụ điện, nối mạch điện. Đọc trước bài mới.
III. Tổ chức các hoạt động dạy học:
1.Hướng dẫn chung
Các bước
Hoạt động
Tên hoạt động
Thời lượng dự kiến
Khởi động
Hoạt động 1
Kiểm tra bài cũ và tạo tình huống học tập
5 phút
Hình thành kiến thức
Hoạt động 2
Tác dụng của dòng điện xoay chiều
5 phút
Hoạt động 3
Tác dụng từ của dòng điện xoay chiều
12 phút
Hoạt động 4
Tìm hiểu các dụng cụ đo, cách đo cường độ và hiệu điện thế xoay chiều.
12 phút
Luyện tập
Hoạt động 5
Bài tập luyện tập
8 phút
Vận dụng, tìm tòi mở rộng
Hoạt động 6
Hướng dẫn về nhà
3 phút
2.Hướng dẫn cụ thể từng hoạt động
A. Khởi động
Hoạt động 1: Kiểm tra bài cũ và tạo tình huống học tập
a. Mục tiêu: Kiểm tra bài HS học ở nhà và chuẩn bị, nêu vấn đề bài học
b. Gợi ý tổ chức HĐ:
- Gvnêu câu hỏi KTBC: Dòng điện xoay chiều có đặc điểm gì khác so với dòng điện một chiều? Nêu các tác dụng của Dòng điện một chiều mà e đã biết ở lớp 7?
- Đặt vấn đề: Dòng điện xoay chiều có những tác dụng gì? đo cường độ dòng điện và hiệu điện thế xoay chiều bằng dụng cụ gì? 
c. Sản phẩm HĐ: Nội dung câu trả lời của HS
B. Hình thành kiên thức
Hoạt động của GV - HS
Nội dung
HĐ 2: Tác dụng của dòng điện xoay chiều 
a. Mục tiêu: Nêu được các tác dụng của dòng điện xoay chiều nhờ quan sát các hiện tượng TN
b. Gợi ý tổ chức HĐ:
- GV: Làm TN biểu diễn như hình 35.1. Yêu cầu các nhóm HS:
+ quan sát TN và nêu rõ mỗi TN dòng điện xoay chiều có tác dụng gì?
+ So sánh tác dụng của dòng điện xoay chiều với tác dụng của dòng điện một chiều.
- HS làm việc nhóm và trả lời
- GV thông báo thêm: Dòng điện xoay chiều trong lưới điện sinh hoạt có tác dụng sinh lý rất mạnh, có thể gây nguy hiểm đên tính mạng vì HĐT hiệu dụng lớn (220 V)
=>Chuyển ý: Tác dụng từ của dòng điện xoay chiều và dòng điện một chiều có giống nhau không?
c. Sản phẩm HĐ:
HS quan sát TN và nêu được các tác dụng của dòng điện XC.
I. Tác dụng của dòng điện xoay chiều 
C1:
 + Bóng đèn nóng sáng: Tác dụng nhiệt 
+ Bút thử điện sáng ( Khi cắm vào 1 trong 2 lỗ của 2 lỗ ổ lấy điện ): tác dụng quang
+ đinh sắt bị hút: tác dụng từ. 
HĐ 3: Tác dụng từ của dòng điện xoay chiều 
a. Mục tiêu: Biết được tác dụng từ của dòng điện xoay chiều và dòng điện một chiều có giống nhau không.
b. Gợi ý tổ chức HĐ:
- GV: Yêu cầu HS đọc C2 tìm hiểu: 
+ Mục đích thí nghiệm?
+ Dụng cụ thí nghiệm?
+ Các bước tiến hành thí nghiệm?
- GV: Phát dụng cụ và hướng dẫn HS bố trí TN như hình 35.2 và 35.3 (SGK). GV hướng dẫn kĩ HS cách bố trí TN sao cho quan sát nhận biết rõ. Yêu cầu các nhóm làm TN và quan sát, giải thích hiện tượng xảy ra.
- HS: Hoạt động nhóm tiến hành thí nghiệm và trả lời C2.
- GV: Tổ chức thảo luận lớp rút ra kết luận.
- HS: Tìm hiểu theo các yêu cầu của GV -> Trả lời.
c. Sản phẩm HĐ:
HS làm TN và rút được ra kết luận về tác dụng từ của dòng điện XC
II. Tác dụng từ của dòng điện xoay chiều 
1. Thí nghiệm:
C2: Trường hợp sử dụng dòng điện không đổi nếu lúc đầu cực N của thanh nam châm bị hút thì khi đổi chiều dòng điện nó sẽ đẩy và ngược lại 
Khi dòng điện xoay chiều chạy qua ống dây thì cực N của thanh nam châm lần lượt bi hút, đẩy. Nguyên nhân là do dòng điện luân phiên đổi chiều.
2. Kết luận: Khi dòng điện đổi chiều thì lực từ của dòng điện tác dụng lên nam châm cũng đổi chiều theo.
HĐ 4: Tìm hiểu các dụng cụ đo, cách đo cường độ và hiệu điện thế xoay chiều. 
a. Mục tiêu: Tìm hiểu các dụng cụ đo, cách đo cường độ và hiệu điện thế xoay chiều bằng ăm pe kế và vôn kế xoay chiều. 
b. Gợi ý tổ chức HĐ:
- GV tiến hành các TN , yêu cầu Hs quan sát hiện tượng và đọc số chỉ ăm pe kế và vôn kế trong các TN:
+ TN H35.4: Khi sử dụng ampe kế và vôn kế một chiều để đo HĐT và dòng điện 1 chiều. Đọc số chỉ trên các dụng cụ đo điện
+ TN H35.4: Đổi chiều dòng điện thì chiều quay của kim trên các dụng cụ đo ntn?
+ Thay nguồn điện 1 chiều bằng xoay chiều, kim của ăm pe kế, vôn kế 1 chiều chỉ bao nhiêu?
+ Thay vôn kế, ăm pe kế 1 chiều bằng vôn kế và ăm pe kế XC thì kim của ăm pe kế, vôn kế chỉ bao nhiêu?
+ Đổi hai đầu phích cắm vào ổ lấy điện thì kim của ăm pe kế, vôn kế có quay không?
- HS quan sát các TN và trả lời. Từ đó HS biets được: Cần có dụng cụ riêng biệt để đo cường độ dòng điện và hiệu điện thế xoay chiều.
- GV yêu cầu HS: Nêu cách nhận biết các dụng cụ xoay chiều.
- GV hỏi: Cường độ dòng điện và hiệu điện thế của dòng điện xoay chiều luôn biến đổi, vậy các dụng cụ đó cho ta biết giá trị nào?
- GV: Kết luận. Thông báo thêm: Giá trị hiệu dụng không phải là giá trị trung bình mà là do hiệu quả tương đương với dòng điện một chiều có cùng giá trị.
c. Sản phẩm HĐ: HS biết phân biệt ăm pe kế và vôn kế xoay chiều và 1 chiều, nội dung kết luận ghi vở.
II. Đo cường độ dòng điện và hiệu điện thế của mạch điện xoay chiều
1. Quan sát giáo viên làm TN: 
(Hình 35.4 và 35.5)
2. Kết luận: 
- Đo hiệu điện thế và cường độ dòng điện xoay chiều bằng vôn kế và am pe kế có kí hiệu là AC ( hay ~)
- Kết quả đo không thay đổi khi ta đổi chỗ 2 chốt của phích cắm vào ổ lấy điện.
- Các số đo HĐT và CĐDĐ xoay chiều đo được là giá trị hiệu dụng
C. Luyện tập
HĐ 5: bài tập luyện tập 
a. Mục tiêu: HS giải các bài tập liên quan đến bài học
b. Gợi ý tổ chức HĐ:
- Yêu cầu Hs trả lời C3, C4.
 c. Sản phẩm HĐ:
Nội dung câu trả lời C3, C4
III. Vận dụng 
C3: Sáng như nhau, vì hiệu điện thế hiệu dụng của dòng điện xoay chiều tương đương với hiệu điện thế của dòng điện một chiều có cùng giá trị.
C4: Có vì dòng điện xoay chiều chạy vào cuộn dây của nam châm và tạo ra 1 từ trường biến đổi, các đường sức từ của từ trường trên xuyên qua tiết diện S của cuộn dây B biến đổi. Do đó trong cuộn dây B xuất hiện dòng điện cảm ứng.
D. Vận dụng tìm tòi mở rộng
HĐ 6. Hướng dẫn về nhà
a. Mục tiêu: Giao nhiệm vụ về nhà cho HS học bài và chuẩn bị
b. Gợi ý tổ chức HĐ:
Câu hỏi:
- Dòng điện xoay chiều có những tác dụng gì? Trong các tác dụng đó, tác dụng nào phụ thuộc vào chiều dòng điện.
- Vôn kế và am pekế xoay chiều có kí hiệu thế nào? Mắc vào mạch điện ntn?
- HS: Đọc phần ghi nhớ và "có thể em chưa biết"
- Học bài và làm bài tập trong sách BT.
- Đọc và chuẩn bị nội dung bài tiếp theo. 
c. Sản phẩm HĐ: HS ghi nội dung về nhà
IV. Câu hỏi kiểm tra đánh giá bài
Câu 1. Trong thí nghiệm ở hình 35.1, có hiện tượng gì xảy ra với kim nam châm khi ta đổi chiều dòng điện chạy vào nam châm điện ?
A. Kim nam châm vẫn đứng yên.
B. Kim nam châm quay một góc 900.
C. Kim nam châm quay ngược lại.
D. Kim nam châm bị đẩy ra.
Câu 2. Tác dụng từ của dòng điện thay đổi như thế nào khi dòng điện đổi chiều?
A. Không còn tác dụng từ.	B. Tác dụng từ mạnh lên gấp đôi.
C. Tác dụng từ giảm đi.	D. Lực từ đổi chiều.
Câu 3. Dòng điện xoay chiều có cường độ và hiệu điện thế luôn thay đổi theo thời gian. Vậy ampe kế xoay chiều chỉ giá trị nào của cường độ dòng điện xoay chiều ?
A. Giá trị cực đại.	B. Giá trị cực tiểu.
C. Giá trị trung bình.	D. Giá trị hiệu dụng.
Ngày soạn: 05/01/2018
Ngày dạy: /01/2018
Tiết 40 - Bài 36: 	TRUYỀN TẢI ĐIỆN NĂNG ĐI XA
I. MỤC TIÊU
1. Kiến thức, kĩ năng, thái độ 
a. Về kiến thức: 
- Lập được công thức tính năng lượng hao phí do tỏa nhiệt trên đường dây tải điện.
- Nêu được hai cách làm giảm hao phí điện năng trên đường dây tải điện và lý do vì sao chọn cách tăng hiệu điện thế ở hai đầu đường dây tải điện.
- Nêu được công suất điện hao phí trên đường dây tải điện tỉ lệ nghịch với bình phương của điện áp hiệu dụng đặt vào hai đầu đường dây.
b. Về kĩ năng: 
- Giải thích được vì sao có sự hao phí điện năng trên dây tải điện.
c. Về thái độ: 
- Cẩn thận, nghiêm túc, hứng thú xây dựng bài.
2. Định hướng hình thành và phát triển các năng lực cho học sinh
– Năng lực tự học, sáng tạo và giải quyết vấn đề: biết làm thí nghiệm, thu thập các số liệu, phân tích, xử lí thông tin để đưa ra ý kiến.
– Năng lực sử dụng ngôn ngữ nói và viết: các thuật ngữ mới
– Năng lực hợp tác và giao tiếp: kĩ năng làm việc nhóm.
– Năng lực truyền thông: trình bày khoa học báo cáo, sắp xếp, các thông tin.
II. CHUẨN BỊ
1. Giáo viên: Bảng phụ.
2. Học sinh: học bài và nghiên cứu trước nội dung bài mới, ôn lại công thức về công suất của dòng điện và công suất tỏa nhiệt của dòng điện.
III. TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG CỦA HỌC SINH 
1. Hướng dẫn chung
Chuỗi hoạt động học và dự kiến thời gian như sau:
Các bước
Hoạt động
Tên hoạt động
Thời lượng
 dự kiến
Khởi động
Hoạt động 1
Tạo tình huống học tập
5 phút
Hình thành kiến thức
Hoạt động 2
Phát hiện sự hao phí điện năng vì tỏa nhiệt trên đường dây tải điện. Lập công thức tính công suất hao phí Php khi truyền tải một công suất điện P bằng một đường dây có điện trở R và đặt vào hai đầu đường dây mộthiệu điện thế U
30 phút
Luyện tập
Hoạt động 3
Bài tập vận dụng 
5 phút
Vận dụng
Hoạt động 4
Hướng dẫn về nhà.
5 phút
Tìm tòi mở rộng
2. Hướng dẫn tổ chức các hoạt động học
Hoạt động 1: Tạo tình huống học tập	
a) Mục tiêu hoạt động: Thông qua vấn đề thực tế đặt ra, giáo viên thông báo vấn đề cần nghiên cứu trong bài học
b) Nội dung, phương thức hoạt động
- Kiểm tra bài cũ: - Dòng điện xoay chiều có những tác dụng gì?
- Hãy nêu tác dụng từ của dòng điện xoay chiều. 
- Đo U và I xoay chiều dùng dụng cụ gì?
- Giáo viên đặt vấn đề vào bài mới
- Học sinh: Ghi nhận vấn đề cần nghiên cứu
c) Sản phẩm hoạt động: Điểm kiểm tra của HS
Hoạt động 2: Phát hiện sự hao phí điện năng vì tỏa nhiệt trên đường dây tải điện. Lập công thức tính công suất hao phí Php khi truyền tải một công suất điện P bằng một đường dây có điện trở R và đặt vào hai đầu đường dây mộthiệu điện thế U 
a) Mục tiêu hoạt động: Biết được sự hao phí điện năng vì tỏa nhiệt trên đường dây tải điện và công thức tính công suất hao phí Php 
b) Nội dung, phương thức hoạt động
- Hình thức hoạt động: Quan sát hình ảnh trong SGK (có thể dùng video để làm rõ hiện tượng).
- Sử dụng phương pháp, kĩ thuật dạy học: Các phương pháp tìm tòi, điều tra, trao đổi, giải quyết vấn đề, tương tác. Sử dụng kĩ thuật dạy học phát triển nhóm năng lực: Nhóm năng lực thành phần liên quan đến sử dụng kiến thức vật lí; Nhóm năng lực thành phần về phương pháp (tập trung vào năng lực thực nghiệm và năng lực mô hình hóa); Nhóm năng lực thành phần trao đổi thông tin; Nhóm năng lực thành phần liên quan đến cá nhân.
+ Chuyển giao nhiệm vụ học tập: 
GV thông báo: Truyền tải điện năng từ nơi xản xuất đến nơi tiêu thụ bằng đường dây tải điện. Dùng dây dẫn có nhiều thuận lợi hơn so với việc vận chuyển các dạng năng lượng như than đá, dầu lửa, .
?: Liệu truyền tải điện năng đi xa bằng đường dây tải điện như thế có hao hụt, mất mát gì trên đường dây truyền tải không? 
GV: Yêu cầu HS đọc mục 1 trong SGK, trao đổi nhóm tìm ra công thức liên hệ giữa công suất hao phí và P, U, R.
 ?: Từ công thức P = UI ta có I = ? 
 mà P hp = RI2. Vậy ta có P hp = ?
 ?: Từ công thức liên hệ giữa công suất hao phí với điện trở và hiệu điện thế đường dây em hãy nêu các cách làm giảm hao phí trên đường dây tải điện?
?: Cách làm giảm điện trở đường dây thì phải dùng dây dẫn có kích thước như thế nào ? điều đó có bất lợi gì?
?: Cách làm tăng hiệu điện thế đường dây có lợi gì ? Muốn vậy, ta phải giải quyết vấn đề gì?
GV: Vậy cách làm giảm hao phí điện năng tốt nhất là gì?
+ Thực hiện nhiệm vụ học tập: 
- Khuyến khích học sinh hợp tác với nhau khi thực hiện nhiệm vụ học tập (làm việc cá nhân, nhóm học tập)
+ Báo cáo kết quả và thảo luận: 
- Khuyến khích cho học sinh trao đổi, thảo luận với nhau về nội dung học tập.
- Các nhóm học sinh báo các kết quả học tập của mình theo nhóm và các nhóm khác cùng trao đổi và nhận xét.
+ Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập: 
- Nhận xét về quá trình thực hiện nhiệm vụ học tập của học sinh.
- Học sinh quan sát hình ảnh và video, vận dụng trả lời được các yêu cầu của giáo viên
c) Sản phẩm hoạt động: I. Hao phí điện năng trên đường dây tải điện:
1. Tính điện năng hao phí trên đường dây tải điện:
Công suất truyền tải là P, điện trở đường dây là R, hiệu điện thế hai đầu 
đường dây là U.
 Ta có công suất dòng điện là: P = UI (1)
 Công suất hao phí (tỏa nhiệt trên đường dây) là: P hp = RI2 (2)
 Từ (1) và (2) ta có : 
 P hp = 
2. Cách làm giảm hao phí:
C1: Có 2 cách: Giảm R hoặc tăng U.
C2: Biết R = ; chất làm dây đó chọn trước, l chiều dài không thay đổi, Vậy phải tăng S tức là dùng dây dẫn có tiết diện lớn.
C3: Tăng U công suất hao phí sẽ giảm rất nhiều do đó phải chế tạo máy biến thế.
Kết luận: 
 Để giảm hao phí trên đường dây tải điện thì tốt nhất là làm tăng hiệu điện thế ở hai đầu đường dây.
Hoạt động 3: Bài tập vận dụng
a) Mục tiêu hoạt động: HS luyện tập kiến thức về hao phí điện năng và truyền tải điện năng đi xa 
b) Nội dung, phương thức hoạt động
- Hình thức hoạt động: Hoạt động trao đổi theo nhóm học sinh.
- Sử dụng phương pháp, kĩ thuật dạy học: Các phương pháp tìm tòi, điều tra, trao đổi, giải quyết vấn đề, tương tác. Sử dụng kĩ thuật dạy học phát triển nhóm năng lực: Nhóm năng lực thành phần liên quan đến sử dụng kiến thức vật lí; Nhóm năng lực thành phần trao đổi thông tin; Nhóm năng lực thành phần liên quan đến cá nhân.
+ Chuyển giao nhiệm vụ học tập: 
Yêu cầu HS trả lời câu hỏi C4, C5.
+ Thực hiện nhiệm vụ học tập: 
- Khuyến khích học sinh hợp tác với nhau khi thực hiện nhiệm vụ học tập (kết hợp làm việc cá nhân, nhóm học tập)
+ Báo cáo kết quả và thảo luận: 
- Khuyến khích cho học sinh trao đổi, thảo luận với nhau về nội dung học tập.
- Các nhóm học sinh báo các kết quả học tập của mình theo nhóm và các nhóm khác cùng trao đổi và nhận xét.
+ Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập: 
- Nhận xét về quá trình thực hiện nhiệm vụ học tập của học sinh.
- Học sinh vận dụng kiến thức được nghiên cứu, vận dụng trả lời được các yêu cầu của giáo viên
c) Sản phẩm hoạt động: IV. Vận dụng 
II. Vận dụng: 
C4: Do công suất không đổi, hiệu điện thế tăng gấp :
 500 000 : 100 000 = 5 lần 
vậy công suất hao phí giảm 52 = 25 lần.
C5: Bắt buộc phải dùng máy tăng thế để làm giảm bớt hao phí, tiết kiệm, bớt khó khăn vì dây to, nặng.
Hoạt động 4: Hướng dẫn về nhà 
a) Mục tiêu hoạt động: Giúp học sinh tự vận dụng, tìm tòi mở rộng các kiến thức trong bài học và tương tác với cộng đồng. Tùy theo năng lực mà các em sẽ thực hiện ở các mức độ khác nhau.
Nội dung: Chọn các câu hỏi và bài tập để tự tìm hiểu ở ngoài lớp học:
Cách làm giảm hao phí thường dùng trong thực tế?
 b) Gợi ý tổ chức hoạt động: 
- GV hệ thống lại kiến thức của bài.
- y/c HS đọc ghi nhớ và “Có thể em chưa biết”.
Giao nhiệm vụ này cho học sinh về nhà thực hiện. Nhắc học sinh có thể hỏi bố, mẹ và người thân trong gia đình để được giúp đỡ.
- Học thuộc ghi nhớ. Làm BTVN trong (SBT).
- Đọc trước bài mới
- HS ghi nhiệm vụ chuyển giao của GV vào vở. Sau đó được thảo luận nhóm để đưa ra cách thực hiện về những nhiệm vụ này ở ngoài lớp học.
GV ghi nhận kết quả cam kết của cá nhân hoặc nhóm học sinh. Hướng dẫn, gợi ý cách thực hiện cho HS, hướng dẫn HS tự đánh giá hoặc đánh giá lẫn nhau (nếu có điều kiện). 
c) Sản phẩm hoạt động: Bài tự làm vào vở ghi của HS.
IV. Kiểm tra đánh giá chủ đề
Câu 1: Nếu hiệu điện thế giữa hai đầu đường dây tải điện không đổi mà dây dẫn có chiều dài tăng gấp đôi thì hao phí do tỏa nhiệt trên đường dây sẽ A. Tăng lên gấp đôi. B. Giảm đi một nửa. C. Tăng lên gấp bốn. D. Giữ nguyên không đổi.
Câu 2: Khi tăng hiệu điện thế hai đầu dây dẫn trên đường dây truyền tải điện lên gấp đôi thì công suất hao phí trên đường dây sẽ 
A. Giảm đi một nửa. B. Giảm đi bốn lần C. Tăng lên gấp đôi. D. Tăng lên gấp bốn.
Câu 3: Trên cùng