Đề thi môn Giáo dục công dân Lớp 9 - Kỳ thi chọn đội tuyển học sinh giỏi cấp tỉnh - Bài số 1 - Năm học 2019-2020 - Phòng GD & ĐT Tx Nghi Sơn (có đáp án)

PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
THỊ XÃ NGHI SƠN
ĐỀ CHÍNH THỨC
ĐỀ THI CHỌN ĐỘI TUYỂN HSG LỚP 9 CẤP TỈNH
NĂM HỌC 2020-2021
MÔN: GDCD 9 – BÀI SỐ 1
Thời gian: 150 phút (không kể thời gian giao đề)
(Đề thi có 01 trang, gồm 07 câu)
Câu 1 (2,0 điểm): 
Trình bày nội dung 4 nhóm quyền của Công ước Liên hợp quốc về quyền trẻ em? Ý nghĩa của công ước Liên hợp quốc về quyền trẻ em? Việt Nam phê chuẩn công ước này vào ngày tháng năm nào?
Câu 2 (3,0 điểm):
 Thế nào là di sản văn hoá? Kể tên 3 di sản văn hoá vật thể và 3 di sản văn hoá phi vật thể của Việt Nam được UNESCO công nhận là di sản văn hoá thế giới? Trình bày những quy định của pháp luật về bảo vệ di sản văn hoá? Trách nhiệm của công dân - học sinh trong việc bảo vệ di sản văn hoá?
Câu 3 (2,0 điểm):
Thế nào là tình bạn? Biểu hiện của tình bạn trong sáng, lành mạnh? Bản thân em phải làm gì để xây dựng tình bạn trong, sáng lành mạnh?
Câu 4 (2,0 điểm):
 Thế nào là tệ nạn xã hội? Tại sao nói:“Tệ nạn xã hội là con đường ngắn nhất dẫn đến tội ác”? Hãy nêu những quy định cơ bản của pháp luật về phòng, chống tệ nạn xã hội? 
Câu 5 (3,0 điểm):
 Thế nào là tình hữu nghị giữa các dân tộc trên thế giới? Ý nghĩa của tình hữu nghị giữa các dân tộc trên thế giới? Bản thân em cần làm gì để góp phần xây dựng tình hữu nghị giữa các dân tộc trên thế giới? Kể 4 tổ chức quốc tế mà Việt Nam là thành viên tham gia? 
Cứ 2 năm một lần thành phố Huế tổ chức giao lưu văn hoá thể hiện tinh thần hữu nghị giữa các dân tộc trên thế giới qua lễ hội gì?
Câu 6 (5,0 điểm):
 Truyền thống tốt đẹp của dân tộc là gì? Kể tên những truyền thống tốt đẹp của dân tộc Việt Nam? Kế thừa và phát huy truyền thống tốt đẹp của dân tộc là làm như thế nào? Vì sao nói kế thừa và phát huy truyền thống tốt đẹp của dân tộc là yếu tố vô cùng quan trọng trên con đường phát triển và hiện đại hóa, công nghiệp hóa đất nước? Học sinh cần làm gì để kế thừa và phát huy truyền thống tốt đẹp của dân tộc?
	Lễ hội Lam Kinh là một nét đẹp văn hoá tâm linh đặc sắc của nhân dân Thanh Hoá. Em hiểu gì về lễ hội này?
Câu 7 (3,0 điểm): Cho tình huống:
 Anh Hùng mượn xe máy của anh Long để chở người nhà đi bệnh viện. Khi đem xe đi trả, anh Hùng gặp chị Lan ở đường và anh đã cho chị Lan mượn xe của anh Long. Biết chuyện anh Long đã không bằng lòng và trách anh Hùng tự ý cho mượn xe khi chưa có sự đồng ý của anh.
	Theo em, anh Long trách như vậy có đúng không? Căn cứ vào Điều luật nào để giải thích?
 Hết 
Cán bộ coi thi không giải thích gì thêm
Họ tên học sinh: .........................................................................................; Số báo danh: ...............................
PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
THỊ XÃ NGHI SƠN
HƯỚNG DẪN CHẤM THI CHỌN ĐỘI TUYỂN 
HSG LỚP 9 CẤP TỈNH NĂM HỌC 2020-2021
MÔN: GDCD 9 – BÀI SỐ 1
(Hướng dẫn chấm có 05 trang)
Câu
Nội dung cần đạt
Thang điểm
Câu 1
2.0 điểm
 Học sinh nêu được các ý cơ bản sau: 
* Công ước liên hợp quốc là một công ước quốc tế về quyền trẻ em
* Nội dung 4 nhóm quyền:
- Nhóm quyền sống còn: là nhóm quyền được sống được đáp ứng các nhu cầu để tồn tại.
- Nhóm quyền được bảo vệ: Là nhóm quyền nhằm bảo vệ trẻ em khỏi mọi hình thức bị phân biệt đối xử ,bị bỏ rơi, bị bóc lột , bị xâm hại, 
- Nhóm quyền phát triển: là nhóm quyền trẻ em được đáp ứng nhu cầu cho sự phát triển một cách toàn diện. 
- Nhóm quyền tham gia là nhóm quyền trẻ em tham gia vào các công việc có ảnh hưởng đến cuộc sống của trẻ em.
* Ý nghĩa của Công ước Liên hợp quốc về quyền trẻ em?
- Đối với trẻ em: trẻ em được sống hạnh phúc, được yêu thương, chăm sóc, dạy dỗ, do đó được phát triển đầy đủ.
- Đối với thế giới: trẻ em là chủ nhân của thế giới tương lai, trẻ em được phát triển đầy đủ sẽ xây dựng nên một thế giới tương lai tốt đẹp, văn minh, tiến bộ.
* Việt Nam là nước đầu tiên ở Châu Á phê chuẩn công ước này vào ngày 20/2/1990 
0,25
0.25
0.25
0.25
0.25
0.25
0.25
0.25
Câu 2
3.0 điểm
* Di sản văn hoá bao gồm di sản văn hoá phi vật thể và di sản văn hoá vật thể; là sản phẩm tinh thần, vật chất có giá trị lịch sử, văn hoá, khoa học; được lưu truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác.
- Di sản văn hóa vật thể: là sản phẩm vật chất chất, bao gồm di tích lịch sử- văn hóa, danh lam thắng cảnh, di vật, cổ vật, bảo vật quốc gia.
 VD: Thành nhà Hồ, đô thị cổ Hội An, thánh địa Mỹ Sơn...
- Di sản văn hóa phi vật thể là sản phẩm tinh thần , bao gồm tiếng nói, chữ viết, lối sống, lễ hội, bí quyết nghề truyền thống, văn hoá ẩm thực, trang phục truyền thống..
 VD: Áo dài, lễ hội Đền Hùng, múa rối nước...
* Một số di sản văn hoá được UNESCO công nhận:
- Di sản văn hoá vật thể:
 + Quần thể di tích cố đô Huế (1993)
 + Vịnh Hạ Long (1994-2000), công nhận là 1 trong 7 kì quan của thế giới 2012.
 + Thành nhà Hồ (2011)
- Di sản văn hoá phi vật thể:
 + Nhã nhạc cung đình Huế ( 2003)
 + Không gian văn hoá cồng chiêng Tây Nguyên (2005)
 + Tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương (2012)
* Những quy định của pháp luật về bảo vệ di sản văn hóa :
- Nhà nước có chính sách bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa 
- Nhà nước bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của chủ sở hữu di sản văn hóa.Chủ sở hữu di sản văn hóa có trách nhiệm bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa 
- Nghiêm cấm các hành vi : 
+ Chiếm đoạt, làm sai lệch di sản văn hóa; 
+ Hủy hoại hoặc gây nguy cơ hủy hoại di sản văn hóa; 
+ Đào bới trái phép địa điểm khảo cổ, xây dựng trái phép, lấn chiếm đất đai thuộc di tích lịch sử - văn hóa, danh lam thắng cảnh; 
+ Mua bán, trao đổi và vận chuyển trái phép di vật, cổ vật, bảo vật quốc gia thuộc di tích lịch sử, danh lam thắng cảnh; đưa trái phép di vật, cổ vật, bảo vật quốc gia ra nước ngoài; 
+ Lợi dụng việc bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa để thực hiện những hành vi trái pháp luật
*Trách nhiệm của công dân- HS:
- Nhận biết được các hành vi vi phạm pháp luật về bảo vệ di sản văn hoá; biết đấu tranh, ngăn chặn những hành vi đó hoặc báo cho những người có trách nhiệm biết để xử lí.
 Vd nhận biết được các hành vi như: xâm phạm di tích, danh lam thắng cảnh; mua bán cổ vật trái phép; chiếm đoạ di sản văn hóa;...HS biết ngăn chặn các hành vi đó tuỳ vào điều kiện, hoàn cảnh như nhắc nhở, khuyên nhủ, vận động, giải thích hoặc báo cho người có trách nhiệm biết để xử lí.
- Tích cực tham gia các hoạt động giữ gìn, bảo vệ, tôn tạo các di sản văn hóa phù hợp với lứa tuổi 
 Vd như: làm vệ sinh khu di tích, danh lam thắng cảnh; tuyên truyền giá trị của di sản văn hóa; phát hiện kịp thời sự xuống cấp, hư hỏng của di tích và báo cho cơ quan chức năng biết, tuyên truyền giá trị của di sản văn hoá; giúp những người có trách nhiệm phát hiện và ngăn chặn những hành vi xâm hại di sản văn hoá...
- Tôn trọng và tự hào các di sản văn hoá của quê hương, đất nước.
 Vd; Luôn quan tâm, tìm hiểu về di sản văn hoá của quê hương, đất nước như phong tục, tập quán các vùng miền, các di tích, danh lam thắng cảnh...; sẵn sàng giới thiệu về di sản văn hoá của quê hương, đất nước cho nhiều người biết; phê phán những hành vi, việc làm phá hoại di sản văn hoá, thiếu tôn trọng hoặc tỏ thái độ coi thường, chê bai các di sản văn hoá của dân tộc.
0,25
0,25
0,25
0,5
1,0
0,75
Câu 3
2.0 điểm
* Tình bạn: là tình cảm gắn bó giữa hai hoặc nhiều người trên cơ sở hợp nhau về tính tình, sở thích, hoặc có chung xu hướng hành động, có cùng lý tưởng sống. 
 Vd; bạn học cùng lớp, bạn cùng cơ quan 
* Biểu hiện của tình bạn trong sáng lành mạnh:
 - Những biểu hiện cơ bản của tình bạn trong sáng, lành mạnh: phù hợp về quan niệm sống, bình đẳng và tôn trọng nhau; chân thành, tin cậy, có trách nhiệm, thông cảm, đồng cảm sâu sắc với nhau, giúp đỡ nhau lúc khó khăn 
 Vd: tình bạn giữa Mác và Ăng ghen 
- Những thái độ, hành vi, việc làm không phù hợp với tình bạn trong sáng, lành mạnh: lợi dụng bạn bè, bao che khuyết điểm cho nhau, dung túng cho nhau làm điều xấu, a dua theo nhau ăn chơi đua đòi, đàm đúm, đua xe máy, sử dụng ma tuý, vi phạm pháp luật 
* Bản thân em phải làm gì để xây dựng tình bạn trong, sáng lành mạnh:
- Biết xây dựng tình bạn trong sáng, lành mạnh với các bạn trong lớp, trong trường và ở ngoài cộng đồng.
 Ví dụ: Trong quan hệ với bạn bè trong lớp, trong trường và ở cộng đồng luôn thể hiện những tình cảm, thái độ, lời nói, cách cư xử, hành vi, việc làm phù hợp với tình bạn trong sáng lành mạnh.
- Tôn trọng, tự hào và có ý thức giữ gìn tình bạn; có mong muốn xây dựng tình bạn trong sáng, lành mạnh .
 Ví dụ:
 : + Tôn trọng, tự hào và có ý thức bảo vệ, gìn giữ những tình bạn trong sáng, lành mạnh đã có với bạn bè trong lớp, trong trường và ở cộng đồng, kể cả bạn cùng giới và khác giới.
 + Mong muốn tiếp tục xây dựng tình bạn trong sáng, lành mạnh với bạn bè khác trong lớp, trong trường và ở cộng đồng, kể cả bạn cùng giới và khác giới.
- Quý trọng những người có ý thức xây dựng tình bạn trong sáng, lành mạnh. 
 Ví dụ: .
0,25
0,5
0,25
0,25
0,5
0,25
Câu 4
2.0 điểm
* Tệ nạn xã hội là hiện tượng xã hội bao gồm những hành vi sai lệch chuẩn mực xã hội, vi phạm đạo đức và pháp luật, gây hậu quả xấu về mọi mặt đối với đời sống xã hội.
 Ví dụ cờ bạc, ma túy, mại dâm...
* Sở dĩ nói: “Tệ nạn xã hội là con đường ngắn nhất dẫn đến tội ác" bởi vì chính tệ nạn xã hội hủy hoại sức khỏe tinh thần và đạo đức của con người. Làm tiêu tán của cải vật chất và tan vỡ hạnh phúc gia đình, những hậu quả này khiến con người rơi vào tuyệt vọng, không làm chủ được chính mình và dễ dàng sa vào con đường tội ác. 
Ví dụ:
Những qui định của Pháp luật:
- Cấm đánh bạc dưới bất cứ hình thức nào, nghiêm cấm tổ chức đánh bạc. 
- Nghiêm cấm sản xuất, tàng trữ, vận chuyển, mua bán, sử dụng, tổ chức sử dụng, cưỡng bức, lôi kéo sử dụng trái phép chất ma túy. Người nghiện ma túy bắt buộc phải đi cai nghiện. 
- Nghiêm cấm hành vi mại dâm, dụ dỗ hoặc dẫn dắt mại dâm 
- Trẻ em không được đánh bạc, uống rượi, hút thuốc và dùng các chất kích thích có hại cho sức khỏe. 
 - Nghiêm cấm lôi kéo trẻ em đánh bạc, cho trẻ em uống rượi, hút thuốc, dùng chất kích thích có hại cho sức khỏe. Nghiêm cấm dũ dỗ, dẫn dắt trẻ em mại dâm, bán hoặc cho trẻ em sử dụng những văn hóa phẩm đồi trụy, đồ chơi hoặc trò chơi có hại cho sự phát triển lành mạnh của trẻ. 
0,5
0,5
1,0
Câu 5
3.0 điểm
* Tình hữu nghị giữa các dân tộc trên thế giới là quan hệ bạn bè thân thiện gữa nước này với nước khác.
 VD: Quan hệ VN- Lào, VN- Cu ba....
* Ý nghĩa (lợi ích)
- Quan hệ hữu nghị trên thế giới sẽ tạo cơ hội và điều kiện để các nước cùng hợp tác, cùng phát triển về nhiều mặt (kinh tế, văn hóa, khoa học y tế, giáo dục...);
- Tạo sự hiểu biết lẫn nhau, tránh mâu thuẫn, căng thẳng dẫn đến nguy cơ chiến tranh.
 VD: Quan hệ hợp tác giữa VN và Mỹ trong vấn đề an ninh, quân sự, trong việc phòng chống HIV/AIDS.
 Quan hệ giữa VN và Lào trong công tác xóa đói giảm nghèo của hai nước.
 Quan hệ giữa VN với các nước trong khu vực về vấn đề bảo vệ chủ quyền biển Đông....
* Công dân –học sinh: 
- Có trách nhiệm thể hiện tình đoàn kết hữu nghị với bạn bè và người nước ngoài bằng thái độ, cử chỉ, việc làm và sự thân thiện trong cuộc sống hằng ngày.
 - Biết thể hiện tình hữu nghị với người nước ngoài khi gặp gỡ, tiếp xúc trong các tình huống khi có người nước ngoài đến thăm trường, khi giao lưu với các bạn học sinh quốc tế, khi có khách nước ngoài đến tham quan du lịch, tìm hiểu 
 - Có thái độ tôn trọng, thân thiện; sẳn sàng giúp đỡ, không kì thị xa lánh, chế nhạo ngôn ngữ, trang phục của họ.
- Tích cực tham gia các hoạt động đoàn kết hữu nghị do nhà trường, địa phương tổ chức (như hoạt động quyên góp, ủng hộ nhân dân các vùng bị thiên tai, lũ lụt, động đất, hoạt động giao lưu với thanh thiếu nhi quốc tế...)
* Kể được 4 tổ chức quốc tế mà Việt Nam là thành viên tham gia:
+ Tổ chức y tế thế giới ( WHO)
+ Tổ chức thương mại thế giới (WTO)
+ Tổ chức lương thực và nông nghiệp Liên hợp quốc (FAO)
+ Tổ chức giáo dục văn hóa và khoa học Liên hợp quốc (UNESCO)
 (Nếu học sinh kể tên các tổ chức khác mà đúng thì vẫn cho điểm) 
* Cứ 2 năm một lần (vào các năm chẵn) thành phố Huế tổ chức giao lưu văn hoá thể hiện tinh thần hữu nghị giữa các dân tộc trên thế giới qua lễ hội Festivan Huế
0,25
1,0
0,75
0,5
0,5
Câu 6
5.0 điểm
* Truyền thống tốt đẹp của dân tộc là những giá trị tinh thần (tư tưởng, đức tính,lối sống, cách ứng xử ) được hình thành trong quá trình lịch sử lâu dài của dân tộc, được truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác.
* Dân tộc Việt Nam có nhiều truyền thống quý báu, đáng tự hào:
- Nhóm truyền thống đấu tranh cách mạng như: yêu nước, bất khuất chống giặc ngoại xâm, đoàn kết, nhân nghĩa 
- Nhóm truyền thống lao động như: cần cù lao động, thông minh sáng tạo 
- Nhóm truyền thống văn hoá lâu đời như: Hiếu thảo, tôn sư trọng đạo, uống nước nhớ nguồn 
- Các tập quán tốt đẹp và cách ứng xử mang bản sắc văn hoá Việt Nam ( Miếng trầu là đầu câu chuyện, lúc khó khăn thì thăm hỏi, động viên; tà áo dài trong lễ hội truyền thống 
- Các truyền thống về nghệ thuật như: tuồng, chèo, hát xẩm, các làn điệu dân ca 
* Kế thừa và phát huy truyền thống tốt đẹp của dân tộc là bảo vệ, giữ gìn để các truyền thống đó không bị phai nhạt theo thời gian, mà ngày càng phát triển phong phú hơn, sâu đậm hơn.
* Kế thừa và phát huy truyền thống tốt đẹp của dân tộc là yếu tố vô cùng quan trọng trên con đường phát triển và hiện đại hóa, công nghiệp hóa đất nước:
- Mỗi dân tộc muốn phát triển phải có sự giao lưu với các dân tộc khác, với các nền văn hóa khác.Trong quá trình giao lưu cần tiếp thu tinh hoa nhưng cần phải giữ được bản sắc riêng; nếu không biết kế thừa , gữ gìn, phát huy truyền thống sẽ có nguy cơ đánh mất bản sắc văn hóa dân tộc
- Đối với mỗi cá nhân: Giúp ta dễ dàng hòa nhập vào cộng đồng dân tộc, phát triển nhân cách.
* Trách nhiệm của công dân- học sinh: 
- Xác định được những thái độ, hành vi cần thiết để kế thừa và phát huy truyền thống tốt đẹp của dân tộc (VD: Sưu tầm, tìm hiểu, tự hào về các truyền thống tốt đẹp của dân tộc )
- Biết rèn luyện bản thân theo các truyền thống tốt đẹp của dân tộc.
VD: chăm chỉ học tập, lao động, tham gia các hoạt động chính trị - XH, biết kính trọng thầy cô giáo, sống nhân ái, trung thực với mọi người, hiếu thảo với cha mẹ...; tìm hiểu và giới thiệu với mọi người về truyền thống dân tộc 
- Có thái độ tôn trọng, tự hào, giữ gìn và phát huy truyền thống tốt đẹp của dân tộc, tích cực tuyên truyền các giá trị truyền thống, lên án và ngăn chặn những hành vi làm tổn hại đến truyền thống dân tộc như: Phá vỡ các công trình văn hóa, di tích lịch sử, cơi nới làm sai lệch không đúng quy hoạch của nhà nước, vẽ viết bậy lên tường ở khu di tích, chăn thả gia súc, gia cầm làm mất vệ sinh...; sống bê tha, cư xử không đúng với ông bà, bố mẹ, thầy cô.....
* Lễ hội Lam Kinh:
- Nguồn gốc: Khu di tích lam Kinh thuộc xã Xuân Lam, Thọ Xuân, là nơi người anh hùng dân tộc lê Lợi đã phất cao cờ khởi nghĩa, lãnh đạo cuộc kháng chiến 10 năm (1418-1427) chống giặc Minh.
 Để tưởng nhớ công ơn của vua Lê Thái Tổ và nghĩa quân Lam Sơn, cứ mỗi năm một lần, vua và các triều thần nhà Lê lại vào Lam Kinh để hành lễ. Ngày nay, nhân dân Thọ Xuân nói riêng và nhân dân Thanh Hoá nói chung cứ vào 21,22 tháng 8 âm lịch lại nô nức chuẩn bị đồ lễ tổ chức lễ hội gọi là lễ hội Lam Kinh.
- Lễ hội Lam Kinh nói lên lòng biết ơn của nhân dân ta đối với vị anh hùng dân tộc Lê Lợi và nghĩa quân lam Sơn, đồng thời ca ngợi tinh thần yêu nước, đoàn kết chống giặc của nhân dân.
0,5
0,25
0,25
0,25
0,25
0,25
0,5
1.0
0,5
0,25
0,25
0,75
Câu 7
3.0 điểm
- Anh Long trách anh Hùng là đúng.
- Chỉ có anh Long là chủ chiếc xe máy mới có đủ 3 quyền: chiếm hữu, sử dụng và định đoạt đối với chiếc xe.
 - Theo quy định của Bộ Luật Dân sự (2015), người không phải chủ sở hữu chỉ có đủ 3 quyền này trên cơ sở cho phép của chủ sở hữu. Anh Hùng đã sai khi tự ý cho mượn xe mà không hỏi ý kiến của anh Long (Căn cứ theo quy định tại Điều 496 Bộ Luật Dân sự: Nghĩa vụ của bên mượn tài sản: Không được cho người khác mượn lại, nếu không có sự đồng ý của bên cho mượn)
0,5
1,0
1,5