Bài giảng môn Ngữ văn Lớp 9 - Bài 23: Mùa xuân nho nhỏ (Thanh Hải)

MÙA XUÂN NHO NHỎTHANH HẢI I TÌM HIỂU CHUNG1, Tác giảĐiền tiếp thông tin về tác giả Thanh Hải trong bảng sau:Tên thật :............................. Quê :.................................. Là nhà thơ cách mạng tham gia hai cuộc kháng chiến. Phong cách thơ:................................................................................................................................................................................Phạm Bá Ngoãntỉnh Thừa Thiên – Huế. Thơ ông bình dị, nhẹ nhàng nhưng đậm chất triết lí về cuộc đời, thể hiện tình yêu cuộc sống tha thiết.+ Những đồng chí trung kiên (1962)+Huế mùa xuân – 2 tập(1970-1975)+Dấu võng Trường Sơn (1977)+M­ưa xuân đất này (1982)+Thơ Thanh Hải (1982)Tên thật : Phạm Bá Ngoãn. Quê : tỉnh Thừa Thiên – Huế. Là nhà thơ cách mạng tham gia hai cuộc kháng chiến. Các tác phẩm chính:1, Tác giả2, Tác phẩmNêu hoàn cảnh sáng tác của bài thơ Mùa xuân Hoàn cảnh sáng tác: Bài thơ được viết vào tháng 11/1980, không bao lâu trước khi nhà thơ qua đời, thể hiện niềm yêu mến cuộc sống đất nước thiết tha và ước nguyện của tác giả.3, Đọc-bố cục:Mọc giữa dòng sông xanhMột bông hoa tím biếcƠi con chim chiền chiệnHót chi mà vang trờiTừng giọt long lanh rơiTôi đưa tay tôi hứng.Mùa xuân người cầm súngLộc giắt đầy quanh lưngMùa xuân người ra đồngLộc trải dài nương mạTất cả như hối hảTất cả như xôn xaoÐất nước bốn nghìn nămVất vả và gian laoÐất nước như vì saoCứ đi lên phía trước.Ta làm con chim hótTa làm một cành hoaTa nhập vào hoà caMột nốt trầm xao xuyến.Một mùa xuân nho nhỏLặng lẽ dâng cho đờiDù là tuổi hai mươiDù là khi tóc bạc.Mùa xuân ta xin hátCâu Nam ai, Nam bìnhNước non ngàn dặm mìnhNước non ngàn dặm tìnhNhịp phách tiền đất Huế...Bố cục1234Khổ 1: Cảm xúc trước mùa xuân thiên nhiên đất nướcKhổ 2 +3: Cảm xúc về mùa xuân của đất nướcKhổ 4 +5: Ước nguyện của tác giảKhổ 6: Lời ngợi ca quê hương đất nước qua điệu dân ca xứ HuếIITÌM HIỂU CHI TIẾT1,Cảm xúc trước mùa xuân thiên nhiên đất nướcMọc giữa dòng sông xanhMột bông hoa tím biếcƠi! Con chim chiền chiệnHót chi mà vang trờiTừng giọt long lanh rơiTôi đưa tay tôi hứng.Mọc giữa dòng sông xanhMột bông hoa tím biếcƠi! Con chim chiền chiệnHót chi mà vang trờiTừng giọt long lanh rơiNGHỆ THUẬTĐảo ngữ,hình ảnh chọn lọc,gam màu sắc,ẩm dụ chuyển đổi cảm giácMọc giữa dòng sông xanhMột bông hoa tím biếcƠi! Con chim chiền chiệnHót chi mà vang trờiTừng giọt long lanh rơi Không gian cao rộng,cả màu sắc tươi thắm của mùa xuân,cả âm thanh vang vọng,tươi cui của tiếng chim chiền chiện.Một bức tranh xứ Huế rất mơ mộng,tươi đẹp.giọt long lanhGiọt âm thanh của tiếng chim.Giọt sương, giọt mùa xuân.Thiên nhiên mùa xuânHình ảnh : dòng sông, bông hoaMàu sắc : xanh, tímMênh mang, dịu nhẹ, thanh mátÂm thanh : tiếng chim Sống động, tươi vuiMọc giữa dòng sông xanhMột bông hoa tím biếcƠi con chim chiền chiệnHót chi mà vang trờiTừng rơiTôi đưa tay tôi Cảm xúc của nhà thơgiọt long lanhhứnggiọt long lanhgiọt long lanhhứng.giọt long lanhGiọt âm thanh tiếng chim.Giọt sương, giọt mùa xuân.Nhà thơ không chỉ nghe thấy âm thanh mà còn có cảm giác như nhìn thấy âm thanh ấy kết thành giọt và đặc biệt còn tiếp xúc “hứng ” được.Nghệ thuật : chuyển đổi cảm giác tinh tế.Tôi đưa tay tôi hứngTôi đưa tay tôi hứng=> Tâm trạng say sưa ,ngây ngất của nhà thơ trước vẻ đẹp của thiên nhiên,đất trời lúc vào xuân.*Bức tranh xứ Huế đẹp và thơ mộng,vui tươi ,đầy sức sống.Và trung tâm của bức tranh đó chính là 1 con người đang say sưa,ngây ngất2,Hình ảnh mùa xuân của đất nướcMùa xuân người cầm súngLộc giắt đầy quanh lưngMùa xuân người ra đồngLộc trải dài nương mạTất cả như hối hảTất cả như xôn xaoMùa xuân người cầm súngLộc giắt đầy quanh lưngMùa xuân người ra đồngLộc trải dài nương mạMùa xuân người cầm súngLộc giắt đầy quanh lưngMùa xuân người ra đồngLộc trải dài nương mạ-Người cầm súng,người ra đồng:Hai lực lượng chính của cách mạng làm nhiệm vụ sản xuất và chiến đấu,xây dựng và bảo vệ Tổ Quốc,những con người đã tạo nên mùa xuân phồn thực,mang chứa khát vọng lớn lao,muôn thuở về cuộc sống hòa bình,no ấm.Nghệ thuậtĐiệp ngữ: Mùa xuân,lộc=>Nhấn mạnh hình ảnh mùa xuân của đất trời trong lộc non.Mùa xuân người cầm súngLộc giắt đầy quanh lưngMùa xuân người ra đồngLộc trải dài nương mạ-Lộc,là biểu tượng tươi đẹp của mùa xuân.Lộc biểu hiện sức khỏe,sức vươn lên,đầy niềm tin vào tương lai.-Người cầm súng,người ra đồng là những con người đã tạo nên mùa xuân phồn thực,mang chứa khát vọng lớn lao,muôn thuở về cuộc sống hòa bình,no ấm.Tất cả như hối hảTất cả như xôn xaoNghệ thuậtĐiệp ngữ :tất cả và từ láy(hối hả,xôn xao)-> Mùa xuân về ,nhịp sống của đất nước ,con người trở lên hối hả,âm thanh xôn xao.Ðất nước bốn nghìn nămVất vả và gian laoÐất nước như vì saoCứ đi lên phía trước.Ðất nước bốn nghìn nămVất vả và gian laoÐất nước như vì saoCứ đi lên phía trước.Đất nước:-Vất vả và gian lao- Như vì sao-Cứ đi lên phía trước.-> Đất nước trải qua 4000 năm lịch sử với biết bao khổ thăng trầmTính từ: vất vả, gian lao đúc kết quá khứ lịch sử dân tộc với biết bao gian khổ, thăng trầm.Đất nước được hình dung bằng một hình ảnh so sánh đẹp, kì vĩ: vì sao: vì tinh tú lấp lánh trên bầu trời -> gợi liên tưởng đến vẻ đẹp, ánh sáng và hi vọng.- Tự hào, tin tưởng đất nước mãi là mùa xuân rực rỡ. Sức sống của mùa xuân đất nuớc).3,Ước nguyện của tác giả:Ta làm con chim hótTa làm một cành hoaTa nhập vào hoà caMột nốt trầm xao xuyến.Nghệ thuật- Điệp ngữ :"ta làm” "ta nhập”:các số từ chỉ số ít (một,con) kết hợp với các danh từ(chim,hoa ,nốt trầm)-> Muốn được sống có ích,cống hiến cho đời 1 lẽ tự nhiên như con chim mang đến tiếng hót,bông hoa tỏa hương sắc cho đời,nốt nhạc trầm làm cho bản hòa ca,trở lên xao xuyến lòng ngườiTa làm con chim hótTa làm một cành hoaTa nhập vào hoà caMột nốt trầm xao xuyến.Ta làm con chim hótTa làm một cành hoaTa nhập vào hoà caMột nốt trầm xao xuyến.Cách xưng hô từ "tôi" sang "ta", ước nguyện, tâm niệm của nhà thơ cũng là ước nguyện, tâm niệm chung của nhiều người.Một mùa xuân nho nhỏLặng lẽ dâng cho đờiDù là tuổi hai mươiDù là khi tóc bạc.- ẩn dụ: mùa xuân nho nhỏ: một cuộc đờitừ láy: nho nhỏ, lặng lẽđiệp ngữ: Dù làHoán dụ: tuổi hai mươi( tuổi trẻ), tóc bạc( tuổi già)Nghệ thuật:Một mùa xuân nho nhỏLặng lẽ dâng cho đờiDù là tuổi hai mươiDù là khi tóc bạc.Một mùa xuân nho nhỏLặng lẽ dâng cho đờiDù là tuổi hai mươiDù là khi tóc bạc.- > Ước nguyện khiêm nhường, chân thành của nhà thơ - được làm một mùa xuân nhỏ góp vào mùa xuân lớn của đất nước, của cuộc đời chung bất chấp tuổi tác và thời gian.=> Lời lẽ bình dị, nhẹ nhàng, khiêm tốn nhưng có sức khái quát cao về một lẽ sống chân chính, sống đẹp, sống có ích.4, Lời ngợi ca quê hương:Mùa xuân ta xin hátCâu Nam ai, Nam bìnhNước non ngàn dặm mìnhNước non ngàn dặm tìnhNhịp phách tiền đất Huế...Ta xin hát:Nam AiNam Bình->Tấm lòng ân nghĩa, thủy chungIII,Tổng kết:1,Nội dungBài thơ là tiếng lòng yêu mến và gắn bó thiết tha với đất nước, với cuộc đời; thể hiện ước nguyện chân thành của nhà thơ muốn được cống hiến, đóng góp một mùa xuân nho nhỏ vào mùa xuân lớn lao của dân tộc. Từ đó mở ra những suy nghĩ về ý nghĩa và giá trị cuộc sống của mỗi cá nhân là sống có ích, có cống hiến cho cuộc đời chung.2,Nghệ thuậtThể thơ năm tiếng, có nhạc điệu trong sáng, thiết tha gần gũi với dân caNhiều hình ảnh đẹp, giản dị, gợi cảmNhiều so sáng và ẩn dụ sáng tạo