Bài giảng môn Ngữ văn Lớp 9 - Tiết 18: Tiếng Việt Cách dẫn trực tiếp. Cách dẫn gián tiếp

Nhiệt liệt chào mừng các thầy cô đến dự giờ thăm lớp  Tiếng Việt 9 Tiết 18: TIẾNG VIỆTCÁCH DẪN TRỰC TIẾP CÁCH DẪN GIÁN TIẾPI. Cách dẫn trực tiếpClick to add Title2 CÁCH DẪN TRỰC TIẾP VÀ CÁCH DẪN GIÁN TIẾPĐọc và tìm hiểu các đoạn trích sau (trích từ truyện ngắn Lặng lẽ Sa Pa của Nguyễn Thành Long)a)Cháu ở liền trong trạm hàng tháng.Bác lái xe bao lần dừng, bóp còi toe toe, mặc, cháu gan lì nhất định không xuống. Ấy thế là một hôm, bác lái phải thân hành lên trạm cháu. Cháu nói: “Đấy, bác cũng chẳng “ thèm” người là gì?”. Là lời nói (có từ “nói”) được tách ra khỏi phần câu đứng trước bằng dấu hai chấm và dấu ngoặc kép.b) Họa sĩ nghĩ thầm: “Khách tới bất ngờ, chắc cu cậu chưa kịp quét tước dọn dẹp, chưa kịp gấp chăn chẳng hạn”. Nhắc ý nghĩ (có từ “nghĩ”) được tách ra khỏi phần câu đứng trước bằng dấu hai chấm và dấu ngoặc kép.* Khi chuyển đổi vị trí hai bộ phận ở (b), ta có: “Khách tới bất ngờ, chắc cu cậu chưa kịp quét tước dọn dẹp, chưa kịp gấp chăn chẳng hạn” – Họa sĩ nghĩ thầm. Ví dụ: sgk/53a/ Cháu nói:“Đấy, bác cũng chẳng “ thèm” người là gì?”.→ Là lời nói b/ Họa sĩ nghĩ thầm: “Khách tới bất ngờ, chắc cu cậu chưa .gấp chăn chẳng hạn”.→ Là ý nghĩI. Cách dẫn trực tiếpClick to add Title2 CÁCH DẪN TRỰC TIẾP VÀ CÁCH DẪN GIÁN TIẾPVí dụ: sgk/53Ghi nhớ: sgk/54 *Nội dung in đậm trong các ví dụ: * Dấu hiệu hình thức: nhắc lại nguyên văn lời nói hay ý nghĩ của người hoặc nhân vật. Nằm trong dấu ngoặc kép, sau dấu hai chấm.Cách dẫn trực tiếpLưu ý: Ngoài ra lời đối thoại của các nhân vật cũng được xem là lời dẫn trực tiếp.Ví dụ 2: “Ông lão ôm thằng con út lên lòng, vỗ nhè nhẹ vào lưng nó khẽ hỏi:- Húc kia! Thầy hỏi con nhé, con là con ai?- Là con thầy mấy lị con u. Thế nhà ta ở đâu?- Nhà ta ở làng chợ Dầu”. (Làng – Kim Lân) Click to add Title2 CÁCH DẪN TRỰC TIẾP VÀ CÁCH DẪN GIÁN TIẾPI. Cách dẫn trực tiếpII. Cách dẫn gián tiếpVí dụ: sgk/53a/ Lão khuyên nó hãy dằn lòng con gái đâu mà sợ .→ là lời nói.b/ Nhưng chớ hiểu lầm rằng Bác sống khắc khổ hiền triết ẩn dật. → là ý nghĩ Đọc và tìm hiểu các đoạn trích sau:Lão tìm lời lẽ giảng giải cho con trai hiểu. Lão khuyên nó hãy dằn lòng bỏ đám này, để dùi giắng lại ít lâu, xem có đám nào khá mà nhẹ tiền hơn sẽ liệu; chẳng lấy đứa này thì lấy đứa khác; làng này đã chết hết con gái đâu mà sợ. 	 (Nam Cao, Lão Hạc) Thuật lại lời nói, không có dấu gì để ngăn cách với bộ phận đứng trước.b) Nhưng chớ hiểu lầm rằng Bác sống khắc khổ theo lối nhà tu hành, thanh tao theo kiểu nhà hiền triết ẩn dật. (Phạm Văn Đồng Chủ tịch Hồ Chí Minh,tinh hoa và khí phách 	 của dân tộc, lương tâm của thời đại)Thuật lại ý nghĩ, ngăn cách bằng từ “rằng” – có thể thay bằng từ “là”I. Cách dẫn trực tiếpClick to add Title2 CÁCH DẪN TRỰC TIẾP VÀ CÁCH DẪN GIÁN TIẾPII. Cách dẫn gián tiếp *Nội dung in đậm trong các ví dụ: * Dấu hiệu hình thức: là thuật lại lời nói hay ý nghĩ của người hoặc nhân vật có điều chỉnh cho thích hợp. Không đặt trong dấu ngoặc képCách dẫn gián tiếpVí dụ: Ông cha ta có câu: “Ăn quả nhớ kẻ trồng cây”. Ông cha ta có câu là ăn quả phải nhớ kẻ trồng cây. Ví dụ: SGK/53Ghi nhớ: sgk/54*Cách chuyển từ lời dẫn trực tiếp thành lời dẫn gián tiếp: Ví dụ :Bấy giờ bà mẹ mới vui lòng nói : “Chỗ này là chỗ con ta ở được đây.” 1/ Bỏ dấu hai chấm, dấu ngoặc kép. 2/ Chuyển chủ ngữ ở lời dẫn trực tiếp theo ngôi thích hợp.=> Bấy giờ bà mẹ mới vui lòng nói rằng đây là chỗ con bà ở được.Sắp xếp các câu văn sau thành hai đoạn mở bài theo hai kiểu :Cách dẫn trực tiếp và dẫn gián tiếp.1.Vì thế, ngay trong năm học đầu tiên dưới chế độ mới, Bác Hồ đã gửi thư cho học sinh đã có những lời căn dặn: “Non sông Việt Nam có trở nên vẻ vang hay không , dân tộc Việt Nam có được sánh vai cường quốc năm châu hay không, chính là nhờ một phần lớn ở công học tập của các em”.2.Nhân dân ta vốn có truyền thống hiếu học,học để làm người,học để giúp đời giúp nước.THẢO LUẬN NHÓMSắp xếp các câu văn sau thành hai đoạn mở bài theo hai cách dẫn tiếp và dẫn gián tiếp. Nhân dân ta vốn có truyền thống hiếu học,học để làm người,học để giúp đời giúp nước.Vì thế, ngay trong năm học đầu tiên dưới chế độ mới, Bác Hồ gửi thư cho học sinh đã có những lời căn dặn: “Non sông Việt Nam có trở nên vẻ vang hay không , dân tộc Việt Nam có được sánh vai cường quốc năm châu hay không, chính là nhờ một phần lớn ở công học tập của các em”. => CÁCH DẪN TRỰC TẾP Nhân dân ta vốn có truyền thống hiếu học,học để làm người,học để giúp đời giúp nước.Vì thế, ngay trong năm học đầu tiên dưới chế độ mới, Bác Hồ gửi thư cho học sinh đã có những lời căn dặn là non sông Việt Nam có trở nên vẻ vang hay không , dân tộc Việt Nam có được sánh vai cường quốc năm châu hay không, điều đó là nhờ một phần lớn ở công học tập của các em.=>CÁCH DẪN GIÁN TIẾP Tiết 19: TIẾNG VIỆTCÁCH DẪN TRỰC TIẾP CÁCH DẪN GIÁN TIẾP (TT)I. Cách dẫn trực tiếpClick to add Title2 CÁCH DẪN TRỰC TIẾP VÀ CÁCH DẪN GIÁN TIẾPII. Cách dẫn gián tiếp -Ví dụ: sgk/53 - Ghi nhớ: sgk/ 54III. Luyện tập: sgk/53Bài tập 1: Tìm lời dẫn trong những đoạn trích sau (trích từ truyện ngắn Lão Hạc của Nam Cao). Cho biết đó là những lời nói hay ý nghĩ được dẫn, là lời dẫn trực tiếp hay lời dẫn gián tiếp ? Bài tập 1: Lời dẫn và cách dẫn trong những đoạn trích :b) Sau khi thằng con đi, lão tự bảo rằng: “Cái vườn là của con ta. Hồi còn mồ ma mẹ nó, mẹ nó cố thắt lưng buộc bụng, dè sẻn mãi, mới để ra được năm mươi đồng bạc tậu. Hồi ấy, mọi thức còn rẻ cả ”.a) Nó cứ làm in như nó trách tôi ; nó kêu ư ử, nhìn tôi như muốn bảo tôi rằng : “A ! Lão già tệ lắm ! Tôi ăn ở với lão như thế mà lão xử với tôi như thế này à ?” Dẫn ý nghĩ. Cách dẫn trực tiếp Dẫn ý nghĩ. Cách dẫn trực tiếpDẫn ý nghĩ mà nhân vật gán cho con chó.→ Cách dẫn trực tiếpb) Dẫn ý nghĩ của nhân vật. → Cách dẫn trực tiếpI. Cách dẫn trực tiếpClick to add Title2 CÁCH DẪN TRỰC TIẾP VÀ CÁCH DẪN GIÁN TIẾPII. Cách dẫn gián tiếpIII. Luyện tậpBài tập 2 sgk/54,55:Viết một đoạn văn nghị luận có nội dung liên quan đến một trong ba ý kiến dưới đây. Trích dẫn ý kiến đó theo hai cách: dẫn trực tiếp và dẫn gián tiếp.c) Người Việt Nam ngày nay có lí do đầy đủ và vững chắc để tự hào với tiếng nói của mình. ( Đặng Thai Mai, Tiếng Việt, một biểu hiện hùng hồn của sức sống dân tộc).Chúng ta phải ghi nhớ công lao của các vị anh hùng dân tộc, vì các vị ấy là tiêu biểu của một dân tộc anh hùng. (Hồ Chí Minh, Báo cáo Chính trị tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ II của Đảng)b) Giản dị trong đời sống, trong quan hệ với mọi người, trong tác phong, Hồ Chủ tịch cũng rất giản dị trong lời nói và bài viết, vì muốn cho quần chúng nhân dân hiểu được, nhớ được, làm được. (Phạm Văn Đồng, Chủ tịch Hồ Chí Minh, tinh hoa và khí phách của dân tộc, lương tâm của thời đại ) Bài tập 2 sgk/54,55: Viết đoạn văn nghị luận theo hai cách.Click to add Title2 CÁCH DẪN TRỰC TIẾP VÀ CÁCH DẪN GIÁN TIẾPIII. Luyện tậpBài tập2: Đoạn văn mẫu Chúng ta phải ghi nhớ công lao của các vị anh hùng dân tộc, vì các vị ấy là tiêu biểu của một dân tộc anh hùng. (Hồ Chí Minh, Báo cáo Chính trị tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ II của Đảng) Dẫn trực tiếp: Các vị anh hùng dân tộc đã lãnh đạo nhân dân ta đánh thắng kẻ thù xâm lược viết lên những trang sử vẻ vang, chói lọi. Bởi vậy, trong Báo cáo Chính trị tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ II của Đảng, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nhắc nhở mọi người: “Chúng ta phải ghi nhớ công lao của các vị anh hùng dân tộc, vì các vị ấy là tiêu biểu của một dân tộc anh hùng”. Dẫn gián tiếp: Các vị anh hùng dân tộc đã lãnh đạo nhân dân ta đánh thắng kẻ thù xâm lược viết lên những trang sử vẻ vang, chói lọi. Bởi vậy, trong Báo cáo Chính trị tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ II của Đảng, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nhắc nhở mọi người là chúng ta phải ghi nhớ công lao của các vị anh hùng dân tộc, vì các vị ấy là tiêu biểu của một dân tộc anh hùng.Bài tập 2b sgk/55: * Dẫn trực tiếp: Trong tác phẩm “Chủ Tịch Hồ Chí Minh, tinh hoa và khí phách của dân tộc, lương tâm của thời đại đồng chí Phạm Văn Đồng đã nói: “Giản dị trong đời sống trong quan hệ với mọi người, trong tác phong, Hồ Chủ Tịch cũng rất giản dị trong lời nói và bài viết, vì muốn cho quần chúng nhân dân hiểu được, nhớ được, làm được”.*Dẫn gián tiếp:Trong tác phẩm Chủ Tịch Hồ Chí Minh, tinh hoa và khí phách của dân tộc, lương tâm của thời đại đồng chí Phạm Văn Đồng cho rằng giản dị trong đời sống trong quan hệ với mọi người, trong tác phong, Hồ Chủ Tịch cũng rất giản dị trong lời nói và bài viết, vì muốn cho quần chúng nhân dân hiểu được, nhớ được, làm được.Bài tập 2c sgk/55: Dẫn trực tiếp: Về Tiếng Việt, Đặng Thai Mai đã nhận xét: “Người Việt Nam ngày nay có lí do đầy đủ và vững chắc để tự hào với tiếng nói của mình”. * Dẫn gián tiếp: Về Tiếng Việt, Đặng Thai Mai cho rằng người Việt Nam ngày nay có lí do đầy đủ và vững chắc để tự hào với tiếng nói của mình. Click to add Title2 CÁCH DẪN TRỰC TIẾP VÀ CÁCH DẪN GIÁN TIẾPIII. Luyện tậpBài tập 2 sgk/54:Viết đoạn văn nghị luận theo hai cách.a) Dẫn trực tiếp: Các vị anh hùng dân tộc đã lãnh đạo nhân dân ta đánh thắng kẻ thù xâm lược viết lên những trang sử vẻ vang, chói lọi. Bởi vậy, trong Báo cáo Chính trị tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ II của Đảng,Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nhắc nhở mọi người: “Chúng ta phải ghi nhớ công lao của các vị anh hùng dân tộc, vì các vị ấy là tiêu biểu của một dân tộc anh hùng”. Dẫn gián tiếp: Các vị anh hùng dân tộc đã lãnh đạo nhân dân ta đánh thắng kẻ thù xâm lược viết lên những trang sử vẻ vang, chói lọi. Bởi vậy, trong Báo cáo Chính trị tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ II của Đảng, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nhắc nhở mọi người là chúng ta phải ghi nhớ công lao của các vị anh hùng dân tộc, vì các vị ấy là tiêu biểu của một dân tộc anh hùng.Click to add Title2 CÁCH DẪN TRỰC TIẾP VÀ CÁCH DẪN GIÁN TIẾPBài tập 3 sgk/55:Hãy thuật lại lời của nhân vật Vũ Nương từ cách dẫn trực tiếp sang cách dẫn gián tiếp (Bài tập nhóm)* Cách dẫn trực tiếp: Hôm sau Linh Phi lấy một cái túi bằng lụa tía, đựng mười hạt minh châu, sai sứ giả Xích Hỗn đưa Phan ra khỏi nước. Vũ Nương nhân đó cũng đưa gửi một chiếc hoa vàng mà dặn: - Nhờ nói hộ với chàng Trương, nếu còn nhớ chút tình xưa nghĩa cũ, thì xin lập một đàn giải oan ở bến sông, đốt cây đèn thần chiếu xuống nước, tôi sẽ trở về. * Cách dẫn gián tiếp: Hôm sau Linh Phi lấy một cái túi bằng lụa tía, đựng mười hạt minh châu, sai sứ giả Xích Hỗn đưa Phan ra khỏi nước. Vũ Nương nhân đó cũng đưa gửi một chiếc hoa vàng và dặn Phan nói hộ với chàng Trương rằng nếu còn nhớ chút tình xưa nghĩa cũ, thì xin lập một đàn giải oan ở bến sông, đốt cây đèn thần chiếu xuống nước, Vũ Nương sẽ trở về.CỦNG CỐ- Thế nào là cách dẫn trực tiếp – Cách dẫn gián tiếp ?- Có thể chuyển từ cách dẫn trực tiếp sang cách dẫn gián tiếp (hoặc ngược lại) được không – khi chuyển cần lưu ý điều gì?Hướng dẫn học tập ở nhà- Học thuộc và phân biệt cách dẫn trực tiếp, cách dẫn gián tiếpHoàn tất các bài tập; Tập đặt lời dẫn trực tiếp sau đó chuyển thành lời dẫn gián tiếp : Bác Hồ dạy: “Không có gì quí hơn độc lập, tự do”. Hãy viết một đoạn văn không quá 10 dòng trích dẫn câu văn trên theo cách dẫn trực tiếp.- Xem chuẩn bị bài: “Sự phát triển của từ vựng’’Xin tr©n träng c¶m ¬n quý thÇy c« vµ c¸c em häc sinh