Bài giảng môn Ngữ văn Lớp 9 - Tiết 19: Cách dẫn trực tiếp. Cách dẫn gián tiếp

CHµO MõNGC¸c thÇy c« gi¸o vµ c¸c emKIỂM TRA BÀI CŨTiếng việt có một hệ thống từ ngữ xưng hô như thế nào? Người nói cần căn cứ vào đâu để xưng hô cho thích hợp?* Đáp án:Tiếng việt có một hệ thống từ ngữ xưng hô rất phong phú, tinh tế và giàu sắc thái biểu cảm.Người nói cần căn cứ vào đối tượng và các đặc điểm khác của tình huống giao tiếp để xưng hô cho thích hợp.Ví dụ 1: Cháu ở liền trong trạm hàng tháng. Bác lái xe bao lần dừng lại, bóp còi toe toe, mặc, cháu gan lì nhất định không xuống. Ấy thế mà một hôm, bác lái phải thân hành lên trạm cháu. Cháu nói: “Đấy, bác cũng chẳng “thèm” người là gì?”. (Lặng lẽ Sa Pa - Nguyễn Thành Long).Ví dụ 2: Họa sĩ nghĩ thầm: “Khách tới bất ngờ, chắc cu cậu chưa kịp quét tước dọn dẹp, chưa kịp gấp chăn chẳng hạn”. (Lặng lẽ Sa Pa - Nguyễn Thành Long).- Là lời nói.- Dấu hai chấm và dấu ngoặc kép.- Là ý nghĩ. Dấu hai chấm và dấu ngoặc kép. Có thể thay đổi vị trí của hai bộ phận. Ngăn cách bằng dấu ngoặc kép và dấu gạch ngang.* Cách dẫn trực tiếp:Là nhắc lại nguyên văn lời nói hay ý nghĩ của người hoặc nhân vật; lời dẫn trực tiếp được đặt trong dấu ngoặc kép.Bài tập nhanhTrong những đoạn văn sau đây, đoạn nào sử dụng lời dẫn trực tiếp:A. Lúc về đến nhà, Phan đem chuyện kể với họ Trương. Ban đầu Trương không tin nhưng khi nhận được chiếc hoa vàng, chàng mới sợ hãi mà nói rằng, đó đúng là vật dùng mà vợ chàng mang theo lúc ra đi. (Nguyễn Dữ)B. Hắn tự đắc:”Anh hùng làng này cóc thằng nào bằng ta” (Nam Cao)Ví dụ 3: Lão tìm lời lẽ giảng giải cho con trai hiểu. Lão khuyên nó hãy dằn lòng bỏ đám này, để dùi giắng lại ít lâu, xem có đám nào khá mà nhẹ tiền hơn sẽ liệu; chẳng lấy đứa này thì lấy đứa khác; làng này đã chết hết con gái đâu mà sợ. (Lão Hạc – Nam Cao).Ví dụ 4: Nhưng chớ hiểu lầm rằng Bác sống khắc khổ theo lối nhà tu hành, thanh tao theo kiểu nhà hiền triết ẩn dật. (Phạm Văn Đồng) - Là lời nói.- Không có dấu câu. Là ý nghĩ. Từ “rằng” “là”Cách dẫn gián tiếp:Tức là thuật lại lời nói hay ý nghĩ của người hoặc nhân vật, có điều chỉnh cho thích hợp; lời dẫn gián tiếp không đặt trong dấu ngoặc kép.Em hãy so sánh sự giống và khác nhau giữa cách dẫn trực tiếp và cách dẫn gián tiếp ?* Giống nhau:* Khác nhau: Cách dẫn trực tiếp Cách dẫn gián tiếp - Nhắc lại nguyên văn lời nói, - Thuật lại lời nói, ý nghĩ của ý nghĩ của người hoặc nhân vật. người hoặc nhân vật. Có điều chỉnh cho thích hợp. - Đặt trong dấu ngoặc kép. - Không đặt trong dấu ngoặc kép. Kép.Đều là trích dẫn lời nói hoặc ý nghĩ của một người, một nhân vật nào đó .Bài tập nhanh:Tìm lời dẫn trong các câu sau và cho biết đâu là lời dẫn trực tiếp, đâu là lời dẫn gián tiếp?a, An đã hứa với tôi: “Từ ngày mai tôi sẽ đi học chăm chỉ hơn.”b, An đã hứa với tôi rằng từ ngày mai bạn ấy sẽ đi học chăm chỉ hơn.Lời dẫn trực tiếp.Lời dẫn gián tiếp.* Chuyển lời dẫn trực tiếp thành lời dẫn gián tiếp: + Bỏ dấu hai chấm và dấu ngoặc kép. + Thay đổi đại từ nhân xưng cho phù hợp. + Lược bỏ các từ chỉ tình thái. + Thêm từ rằng hoặc từ là trước lời dẫn. + Không chính xác phải đúng từng từ nhưng phải dẫn đúng ý.* Chuyển lời dẫn gián tiếp thành lời dẫn trực tiếp: + Khôi phục lại nguyên văn lời dẫn (Thêm, bớt từ ngữ cần thiết) + Sử dụng dấu hai chấm và dấu ngoặc kép.Lưu ýLuyện tập Bài tập 1 : Tìm lời dẫn trong những đoạn trích sau. Cho biết đó là lời nói hay ý nghĩ được dẫn, là lời dẫn trực tiếp hay lời dẫn gián tiếp.a/ Nó cứ làm in như nó trách tôi ; nó kêu ư ử, nhìn tôi, như muốn bảo tôi rằng : “A ! Lão già tệ lắm ! Tôi ăn ở với lão như thế mà lão xử với tôi như thế này à ?” .b/ Sau khi thằng con đi, lão tự bảo rằng : “ Cái vườn là của con ta. Hồi còn mồ ma mẹ nó, mẹ nó cố thắt lưng buộc bụng, dè sẻn mãi, mới để ra được năm mươi đồng bạc tậu . Hồi ấy, mọi thức còn rẻ cả ”.- Cả hai tình huống đều là lời dẫn trực tiếp. a. Dẫn ý nghĩ nhân vật gán cho con chó.b. Dẫn ý nghĩ nhân vật.Bài tập 2: Viết đoạn văn nghị luận có nội dung liên quan đến một trong ba ý kiến dưới đây. Trích dẫn ý kiến đó theo hai cách : dẫn trực tiếp và dẫn gián tiếp :a/ Chúng ta phải ghi nhớ công lao của các vị anh hùng dân tộc, vì các vị ấy là tiêu biểu của một dân tộc anh hùng. (Hồ Chí Minh, Báo cáo Chính trị tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ II của Đảng) Cách dẫn trực tiếp : Trong báo cáo Chính trị tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ II của Đảng Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nêu rõ: “Chúng ta phải ghi nhớ công lao của các vị anh hùng dân tộc, vì các vị ấy là tiêu biểu của một dân tộc anh hùng”.Cách dẫn gián tiếp : Trong báo cáo Chính trị tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ II của Đảng Chủ tịch Hồ Chí Minh đã khẳng định rằng chúng ta phải ghi nhớ công lao của các vị anh hùng dân tộc, vì các vị ấy là tiêu biểu của một dân tộc anh hùng.Bài tập 3: Thuật lại lời Vũ Nương theo cách dẫn gián tiếp.	Hôm sau, Linh Phi lấy một cái túi bằng lụa tía, đựng mười hạt minh châu, sai sứ giả Xích Hỗn đưa Phan ra khỏi nước. Vũ Nương nhân đó cũng đưa gửi một chiếc hoa vàng mà dặn: - Nhờ nói hộ với chàng Trương, nếu còn nhớ chút tình xưa nghĩa cũ, xin lập một đàn giải oan ở bến sông, đốt cây đèn thần chiếu xuống nước, tôi sẽ trở về. 	Hôm sau, Linh Phi lấy một cái túi bằng lụa tía, đựng mười hạt minh châu, sai sứ giả Xích Hỗn đưa Phan ra khỏi nước. Vũ Nương nhân đó cũng đưa gửi một chiếc hoa vàng và dặn Phan nói hộ với chàng Trương rằng nếu chàng Trương còn nhớ chút tình xưa nghĩa cũ thì xin lập một đàn giải oan ở bến sông, đốt cây đèn thần chiếu xuống nước Vũ Nương sẽ trở về .Hướng dẫn về nhà - Học thuộc ghi nhớ . - Hoàn chỉnh các bài tập. - Soạn bài : Sự phát triển của từ vựng.