Bài giảng Ngữ văn Lớp 9 - Bài 12: Luyện tập viết đoạn văn tự sự có sử dụng yếu tố nghị luận

KIỂM TRA BÀI CŨNghị luận trong văn tự sự là gì? Nghị luận trong văn tự sự thực chất là các cuộc đối thoại(đối thoại với người hoặc với chính mình. Trong đó người viết nêu lên các nhận xét,phán đoán, các lí lẽ nhằm thuyết phục người đọc người nghe (có khi thuyết phục chính mình) về một vấn đề, một quan điểm, tư tưởng nào đó. 1. Thực hành tìm hiểu yếu tố nghị luận trong đoạn văn tự sự:I. Tìm hiểu bài* Ví dụ : “ Lỗi lầm và sự biết ơn”. Hai người bạn cùng đi qua sa mạc. Trong chuyến đi, giữa hai người có xảy ra một cuộc tranh luận, và một người nổi nóng không kiềm chế được mình đã nặnglời miệt thị người kia. Cảm thấy bị xúc phạm, anh không nói gì, chỉ viết lên cát:“Hôm nay người bạn tốt nhất của tôi đã làm khác đi những gì tôi nghĩ.” Họ đi tiếp, tìm thấy một ốc đảo và quyết định đi bơi. Người bị miệt thị lúc nãy bây giờ bị đuối sức và chìm dần xuống. Người bạn kia đã tìm cách cứu anh. Khi đã lên bờ, anh lấy miếng kim loại khắc lên đá: “ Hôm nay người bạn tốt nhất của tôi đã cứu sống tôi”. Người kia hỏi: “ Tại sao tôi xúc phạm anh, anh viết lên cát, còn bây giờ anh lại khắ lên đá”. Người kia trả lời: “Những điều viết lên cát sẽ mau chóng xoá nhoà theo thời gian,nhưng không ai có thể xoá được những điều tốt đẹp đẫ được ghi tạc trên đá và trong lòng người”. Vậy mỗi chúng ta hãy học cách viết những nỗi đau buồn, thù hận lên cát và khắc ghi những ân nghĩa lên đá.* Nhận xét:+Phương thức biểu đạt : Phương thức tự sự.+Nội dung :Kể về hai người bạn cùng đi trên sa mạc.=>ý nghĩa của câu chuyện :Nhắc nhở con người cách ứng xử trong cuộc sống. Thảo luận:?Yếu tố nghị luận được thể hiện rõ ở những câu văn nào? Hãy nêu vai trò của nó trong việc làm nổi bật nội dung đoạn văn? Hai người bạn cùng đi qua sa mạc. Trong chuyến đi, giữa hai người có xảy ra một cuộc tranh luận, và một người nổi nóng không kiềm chế được mình đã nặnglời miệt thị người kia. Cảm thấy bị xúc phạm, anh không nói gì, chỉ viết lên cát:“Hôm nay người bạn tốt nhất của tôi đã làm khác đi những gì tôi nghĩ.” Họ đi tiếp, tìm thấy một ốc đảo và quyết định đi bơi. Người bị miệt thị lúc nãy bây giờ bị đuối sức và chìm dần xuống. Người bạn kia đã tìm cách cứu anh. Khi đã lên bờ, anh lấy miếng kim loại khắc lên đá: “ Hôm nay người bạn tốt nhất của tôi đã cứu sống tôi”. Người kia hỏi: “ Tại sao tôi xúc phạm anh, anh viết lên cát, còn bây giờ anh lại khắ lên đá”. Người kia trả lời: “Những điều viết lên cát sẽ mau chóng xoá nhoà theo thời gian,nhưng không ai có thể xoá được những điều tốt đẹp đẫ được ghi tạc trên đá và trong lòng người”. Vậy mỗi chúng ta hãy học cách viết những nỗi đau buồn, thù hận lên cát và khắc ghi những ân nghĩa lên đá. +Yếu tố nghị luận chủ yếu được thể hiện trong câu trả lời của người bạn được cứu và câu kết của văn bản:- Những điều viết lên cát sẽ mau chóng xoá nhoà theo thời gian, nhưng không ai có thể xoá được những điều tốt đẹp đã được ghi tạc trên đá, trong lòng người.- Vậy mỗi chúng ta hãy học cách viết những nỗi đau buồn, thù hận lên cát và khắc ghi những ân nghĩa lên đá.* Nhận xét:- Yếu tố nghị luận làm cho câu chuyện thêm sâu sắc, giàu tính triết lí và có ý nghĩa giáo dục cao. =>Bài học về sự bao dung, lòng nhân ái, biết tha thứ và ghi nhớ ân nghĩa, ân tình.2. Thực hành viết đoạn văn có sử dụng yếu tố nghị luận.BT1: Viết đoạn văn kể lại buổi sinh hoạt lớp. Trong buổi sinh hoạt đó, em đã phát biểu ý kiến để CM: Nam là một người bạn tốt.Gợi ý:- Buổi sinh hoạt lớp diễn ra thế nào? ( thời gian, địa điểm, ai là người điều khiển, không khí của buổi sinh hoạt lớp ra sao?)- ND của buổi sinh hoạt là gì? - Em đã phát biểu vấn đề gì?- Tại sao lại phát biểu vấn đề đó?Em đã thuyết phục cả lớp rằng Nam là ng bạn tốt ntn? ( lí lẽ, d/c, lời pt ) Yêu cầu : Viết trong vòng 10 phút Thứ bảy vừa qua, chi đội tôi sinh hoạt tại phòng học của lớp như thường lệ. Mai lan, lớp trưởng bé nhỏ điều khiển chương trình buổi sinh hoạt. Không khíCủa buổi sinh hoạt thật sôi nổi. Cả lớp tranh luận xem Nam có phải là người bạn tốt.Nam vốn là người ít nói lại không chịu thanh minh cho mình.Một lần Nam mách cô giáo về việc các bạn tự ý bỏ học đi chơi đá bóng. Môt số bạn đã hiểu lầm và cho rằng Nam là người bạn xấu.Tôi thiết nghĩ bạn Nam nói với cô giáo là một việc nên lầm.Có như vậy Nam mới giúp các bạn nhận ra khuyết điểm. VB tham kh¶o: Bµ néi “............. Dân làng bảo bà hiền như đất. Nói cho đúng, bà hiền như chiếc bóng. Nếu ai lành chanh lành chói,bà rủ rỉ khuyên. Bà nói nhiều bằng ca dao tục ngữ. Những chị mồm năm miệng mười, sau khi bà khuyên chỉ còn mồm một, mồm hai. Người ta bảo: “ Con hư tại mẹ, cháu hư tại bà”. Bà như thế thì chúng tôi hư làm sao được... Bà tôi có học hành gì đâu, một chữ cắn đôi không biết. Bà lặng lẽ, cứ tưởng bà không bíêt gì. Bà thuộc như cháo hàng trăm, hàng nghìn câu ca. Bà nói những câu sao mà đúng thế. Bà bảo u tôi: Dạy con từ thuở còn thơ Dạy vợ từ thuở bơ vơ mới về. Người ta như cây. Uốn cây phải uốn từ non. Nếu để lớn lên mới uốn, nó gãy”. Theo Duy Khán, Tuổi thơ im lặng =>Tác giả lồng ghép các yếu tố nghị luận như sau :Từ một lời dạy : “ Con hư tại mẹ, cháu hư tại bà”, tác giả bàn về tấm gương và hiệu quả giáo dục của bà trong gia đình: “Bà như thế thì chúng tôi hư làm sao được”...Từ cuộc đời và lời răn dạy của bà, tác giả bàn về một nguyên tắc giáo dục: “ Người ta như cây. Uốn cây phải uốn từ non. Nếu để lớn lên mới uốn, nó gãy”->Đây là yếu tố nghị luận khái quát hoá.Các yếu tố nghị luận trong đoạn văn trên là những “suy ngẫm” của tác giả về nguyên tắc giáo dục và đức hi sinh của người làm công tác giáo dục.2. Thực hành viết đoạn văn có sử dụng yếu tố nghị luận.BT2: Viết đoạn văn kể về những việc làm hoặc những lời dạy bảo giản dị mà sâu sắc của người bà kính yêu đã làm cho em cảm động(có sử dụng yếu tố nghị luận)2. Thực hành viết đoạn văn có sử dụng yếu tố nghị luận.- Xác định người em kể là ai? -Người đó đã để lại một việc làm, lời nói hay một suy nghĩ như thế nào? Diễn ra trong hoàn cảnh nào?- Nội dung cụ thể là gì? Nội dung đó giản dị mà sâu sắc cảm động như thế nào?- Những suy nghĩ về bài học rút ra từ câu chuyện trên.HƯỚNG DẪN HOC Ở NHÀ:*Viết đoạn văn kể về người thân yêu nhất của em, trong đó có sử dụng y/tố ng/luận.(Gợi ý:-Có thể viết về bố-mẹ hoặc ông-bà;anh-chị ,em... -Có thể sử dụng hình thức đối thoại giữa mình với người đó để đưa ra ý kiến.*Soạn bài : Bếp lữa .