Bài giảng Ngữ văn Lớp 9 - Nghĩa tường minh và hàn ý - Bùi Thị Cương

Chµo mõng c¸c thÇy c« gi¸o vÒ dù giê th¨m líp M«n: Ng÷ v¨n 9Gi¸o viªn : Bùi Thị CươngTr­êng : THCS Đồng HưuTình huống thứ hai: Nam đi học muộn, đến sân trường gặp cô giáo chủ nhiệm, cô hỏi:- Mấy giờ rồi em?Tình huống thứ nhất: Sắp đến giờ vào lớp, cô giáo hỏi một bạn học sinh:Mấy giờ rồi em? Cô giáo nhắc nhở việc Nam đi học muộn. Cô giáo muốn hỏi giờ bạn học sinh.	 - Trời ơi, chỉ còn có năm phút!	 Chính là anh thanh niên giật mình nói to, giọng cười nhưng đầy tiếc rẻ. Anh chạy ra phía nhà sau, rồi trở vào liền, tay cầm một cái làn. Nhà họa sĩ tặc lưỡi đứng dậy. Cô gái cũng đứng lên, đặt lại chiếc ghế, thong thả đi đến chỗ bác già. - Ô! Cô còn quên chiếc mùi soa đây này!	Anh thanh niên vừa vào, kêu lên. Để người con gái khỏi trở lại bàn, anh lấy chiếc khăn tay còn vo tròn cặp giữa cuốn sách tới trả cho cô gái. Cô kĩ sư mặt đỏ ửng, nhận lại chiếc khăn và quay vội đi.	( Lặng lẽ Sa Pa, Nguyễn Thành Long)Nghĩa tường minhNghĩa hàm ýGiống nhauĐều là phần thông báo của người nói gửi đến người ngheKhác nhaulà phần thông báo được diễn đạt trực tiếp bằng những từ ngữ trong câulà phần thông báo tuy không được diễn đạt trực tiếp bằng những từ ngữ trong câu nhưng có thể suy ra từ những từ ngữ ấy.Bài tập nhanh:1, Trong các trường hợp sau, trường hợp nào dùng hàm ý, trường hợp nào không dùng? a, A: Cậu đang làm gì vậy? B: Tớ đang làm bài tập Toán.b, A: Tối qua tớ trông thấy cậu đi chơi với Hùng phải không? B: Tớ nghĩ, hình như bạn thích ăn ốc lắm thì phải. Không dùng hàm ý Dùng hàm ýCho tình huống sau: Một người bạn mời em đến dự sinh nhật vào tối nay nhưng em lại không muốn đi. Em hãy từ chối lời mời của bạn bằng 2 cách: Cách 1: Dùng câu nói có nghĩa tường minh,Cách 2: Dùng câu nói có sử dụng hàm ý. - Cách 1: Tối nay tớ không đi được đâu.- Cách 2: Tối nay tớ phải ở nhà để học bài, mai có bài kiểm tra môn Sử rồi. Bài 1: Một nhóm bạn có năm người cùng nhau đi xem phim ở rạp, trong đó bạn B sẽ là người mua vé cho cả nhóm.A - Cậu mua vé được chưa?B - Tớ mua được ba vé rồi.Bài 2: Anh B đi học và trọ ở thành phố , B có người bạn là A . Một lần bà mẹ của B ở quê đến thăm . Tối hôm sau bà mẹ phải ra ga xe lửa để về quê. A gặp B và hai người nói chuyện với nhau : A - Tối mai đi nghe nhạc với tớ đi. B – Tối mai mẹ mình về quê.Bài 3: Đọc mẩu chuyện “Đối đáp” Vợ: - Tôi mà biết anh như thế này thì thà tôi lấy quỷ sa tăng tôi còn sướng hơn.Chồng: - Ủa, lạ nhỉ? Bộ ở dưới âm ti địa ngục người ta cho phép họ hàng lấy nhau à? ( Tiếu lâm Việt Nam)Bài 4 : Ăn quả nhớ kẻ trồng cây ( Tục ngữ )-> Thiếu hai vé nữa chưa mua được-> Thật tiếc tớ không đi cùng cậu được (tế nhị )-> Anh còn tệ hơn cả quỷ sa tăng -> Cô cũng tệ chẳng kém gì quỷ sa tăng đâu mà còn giễu tôi.-> Khi được hưởng thành quả chúng ta phải nhớ ơn người đã tạo ra chúng.Lưu ý :Lưu ý 1:+ Hàm ý có thể giải đoán được, người nghe có năng lực thì sẽ giải đoán được hàm ý. + Hàm ý có thể chối bỏ được vì người nói sẽ không chịu trách nhiệm với hàm ý, nên khi giao tiếp phải thận trọng chú ý đến hoàn cảnh cụ thể. Lưu ý 2 : Hàm ý dùng chung và hàm ý dùng riêng Lưu ý 3 : Hàm ý thường dùng trong văn chương và giao tiếp hàng ngày. Không dùng hàm ý trong văn bản hành chính. Lưu ý 4 : Ta có thể dùng “ hình ảnh ” để diễn đạt ý của ngôn ngữ nghệ thuât.Tìm nghĩa tường minh và hàm ý trong câu ca dao sau:  Đêm trăng thanh mới hỏi nàngTre non đủ lá đan sàng nên chăng?