Bài giảng Ngữ văn Lớp 9 - Tiết 107: Tiếng Việt Các thành phần biệt lập (tiếp theo)

Tiết 107: Tiếng ViệtCác thành phần biệt lập (Tiếp tiếp)I. Thành phần gọi - đápa) Này, bác có biết mấy hôm nay súng nó bắn ở đâu mà nghe rát thế không ?b) Các ông, các bà ở đâu ta lên đấy a. ?Ông Hai đặt bát nước xuống chõng hỏi. Một người đàn bà mau miệng trả lời:- Thưa ông, chúng cháu ở Gia Lâm lên đấy ạ.1. Ví dụ: SGK/31I. Thành phần gọi - đáp1. Ví dụ: SGK/312. Nhận xét:a. Này:b. Thưa ông:dùng để gọi.dùng để đáp. Thiết lập cuộc hội thoại (Mở ra cuộc hội thoại). Duy trì cuộc trò chuyện đang diễn ra giữa những người tham gia hội thoại. ? Hãy xác định các thành phần gọi - đáp trong các ví dụ sau ?1. Bác ơi, cho cháu hỏi trường THCS A ở đâu ạ ?2. Vâng, em cũng nghĩ như cô.3. Này, cậu đang làm gì đấy ?4. Bạn đấy à, mình đang học bài.II. Thành phần phụ chú1. Ví dụ: SGK/31, 32a) Lúc đi, đứa con gái đầu lòng của anh - và cũng là đứa con gái duy nhất của anh, chưa đầy một tuổi. b) Lão không hiểu tôi, tôi nghĩ vậy, và tôi càng buồn lắm.1. Ví dụ: SGK/31, 32a) Lúc đi, đứa con gái đầu lòng của chưa đầy một tuổi. b) Lão không hiểu tôi và tôi càng buồn lắm.2. Nhận xét: Khi lược bỏ các từ in nghiêng nghĩa sự việc trong câu không thay đổi. II. Thành phần phụ chú- Những từ in nghiêng ở câu (a) Chú thích thêm cho “đứa con gái đầu lòng của anh”.- Trong ví dụ (b) có 3 cụm C - V, riêng cụm C - V “Tôi nghĩ vậy” là cụm C - V chỉ việc diễn ra trong trí của riêng tác giả. Hai cụm C - V còn lại diễn đạt việc tác giả kể (“Tôi nghĩ vậy” có ý giải thích thêm rằng điều “Lão không hiểu tôi” chưa hẳn đã đúng nhưng “tôi” cho đó là lí do làm cho “tôi càng buồn lắm”).II. Thành phần phụ chú1. Ví dụ: SGK/31, 32a) Lúc đi, đứa con gái đầu lòng của chưa đầy một tuổi. b) Lão không hiểu tôi và tôi càng buồn lắm.2. Nhận xét: Khi lược bỏ các từ in nghiêng nghĩa sự việc trong câu không thay đổi. - Những từ in nghiêng bổ sung nghĩa cho cụm từ đứng trước nó.? Xác định thành phần phụ chú trong đoạn văn sau?1. Vậy mày hỏi cô Thông - tên người đàn bà họ nội xa kia- chỗ ở hiện nay của mợ mày, rồi đánh giấy cho mợ mày, bảo dù sao cũng phải về.2. Cảnh vật chung quanh tôi đều thay đổi, vì chính lòng tôi đang có sự thay đổi lớn: Hôm nay tôi đi học. Thành phần phụ chú được dùng để bổ sung một số chi tiết cho nội dung chính của câu. Thành phần phụ chú thường đặt giữa 2 dấu gạch ngang, 2 dấu phẩy, 2 dấu ngoặc đơn hoăc giữa một dấu gạch ngang với một dấu phẩy, có khi đặt sau dấu 2 chấm.III. Luyện tập- “Này”: Dùng để gọi - “Vâng”: Dùng để đáp- Này, bảo bác ấy có trốn đi đâu thì trốn. Chứ cứ nằm đấy, chốc nữa họ vào thúc sưu, không có, họ lại đánh trói thì khổ. Người ốm rề rề như thế, nếu lại phải một trận đòn, nuôi mấy tháng cho hoàn hồn.- Vâng, cháu cũng đã nghĩ như cụ. Nhưng để cháo nguội, cháu cho nhà cháu ăn lấy vài húp cái đã. Nhịn suông từ sáng hôm qua tới giờ còn gì.Bài 1: Xác đinh thành phần gọi – đáp và nêu công dụng:Quan hệ: trên – dưới.Bài 2: Xác đinh thành phần gọi – đáp và nêu công dụng:Bầu ơi thương lấy bí cùng,Tuy rằng khác giống, nhưng chung một giàn.- Lời gọi – đáp: Bầu ơi. Đối tượng: hướng đến nhiều người.Bài 3: Xác đinh thành phần phụ chú và nêu công dụng:a. Chúng tôi, mọi người - kể cả anh, đều tưởng con bé sẽ đứng yên đó thôi. b. Giáo dục tức là giải phóng. Nó mở ra cánh cửa dẫn đến hòa bình, công bằng và công lý. Những người nắm giữ chìa khóa của cánh cửa này - các thầy cô giáo, các bậc cha mẹ, đặc biệt là những người mẹ - gánh một trách nhiệm vô cùng quan trọng, bởi vì cái thế giới mà chúng ta để lại cho các thế hệ mai sau sẽ tùy thuộc vào những trẻ em mà chúng ta để lại cho thế giới ấy.c. Bước vào thế kỉ mới, muốn “sánh vai cùng các cường quốc năm châu” thì chúng ta sẽ phải lấp đầy hành trang bằng những điểm mạnh, vứt bỏ những điểm yếu. Muốn vậy thì khâu đầu tiên, có ý nghĩa quyết định là hãy làm cho lớp trẻ - những người chủ thực sự của đất nước trong thế kỉ tới - nhận ra điều đó, quen dần với những thói quen tốt đẹp ngay từ việc nhỏ nhất.d. Cô bé nhà bên (có ai ngờ) Cũng vào du kích Hôm gặp tôi vẫn cười khúc khích Mắt đen tròn (thương thương quá đi thôi).Bài 3: Xác đinh thành phần phụ chú và nêu công dụng:a. Kể cả anhb. Các thầy người mẹ.c. Những người chủ thế kỷ tới.d. (có ai ngờ), (thương thương quá đi thôi)Công việc ở nhà- Về nhà làm bài tập 4 và 5 Soạn bài 2 bài: + “Nghĩa tường minh và hàm ý” + “Nghĩa tường minh và hàm ý (Tt)”.