Bài giảng Ngữ văn Lớp 9 - Tiết 129+130: Văn bản: Viếng lăng Bác (Viễn Phương)

 H·y ®äc thuéc lßng bµi th¬ “ Mïa xu©n nho nhá” cña Thanh H¶i? Trong bµi th¬, em thÝch nhÊt khæ th¬ nµo? V× sao? 
TiÕt 129, 130 ViÕng l¨ng b¸c 
ViÔn Ph­ư¬ng 
I. T×m hiÓu chung 
1. T¸c gi¶ 
- Viễn Phương (1928-2005) 
Trình bày hiểu biết của em về nhà thơ Viễn Phương? 
- Thơ của ông thường nhỏ nhẹ 
giµu tình cảm. 
TiÕt 129,130 ViÕng l¨ng b¸c 
ViÔn Phư­¬ng 
I. T×m hiÓu chung 
1. T¸c gi¶ 
2. T¸c phÈm 
a. Hoµn c¶nh s¸ng t¸c: 
Th¸ng 4 n¨m 1976, khi l¨ng Chñ tÞch Hå ChÝ Minh võa kh¸nh thµnh, ®Êt n ư ­íc thèng nhÊt ViÔn Ph­ ư ¬ng ra th¨m miÒn B¾c, vµo l¨ng viÕng B¸c Hå. 
b. ThÓ th¬: 
t¸m ch÷ 
c. Ph­ư¬ng thøc biÓu ®¹t: 
BiÓu c¶m 
d. Bè côc – M¹ch c¶m xóc: 
Em hãy trình bày mạch cảm xúc của bài thơ? 
M¹ch c¶m xóc cña bµi th¬ vËn ®éng theo tr×nh tù cuéc vµo l¨ng viÕng B¸c: từ bên ngoài => Vào trong lăng => Lúc ra về với diễn biến tâm trạng của tác giả. 
Khổ 1: Cảm xúc v Ò cảnh bên ngoài lăng 
Khổ 2 :Cảm xúc trước cảnh dßng ng­ưêi vµo l¨ng viÕng B¸c 
Khổ 3: Cảm xúc khi vµo trong l¨ng ®øng trư­íc di hµi B¸c 
Khổ 4: Ư ớc nguyện khi về miền Nam 
I. T×m hiÓu chung 
2. T¸c phÈm 
d. Bè côc – M¹ch c¶m xóc: 
TiÕt 129,130 ViÕng l¨ng b¸c 
TiÕt 129,130 ViÕng l¨ng b¸c 
ViÔn Ph­ư¬ng 
- Câu thơ như một lời thông báo thể hiện niềm vui sướng, kính trọng của tác giả khi được ra viếng lăng Bác. 
Con ở miền Nam ra thăm lăng Bác 
Tại sao nhan đề bài thơ tác giả dùng từ “ viếng ” mà ngay câu thơ mở đầu tác giả lại dùng từ “ thăm ”? 
1. Cảm xúc của nhà thơ trước cảnh bên ngoài lăng 
C¸ch x­ưng h« cho thÊy t×nh c¶m cña t¸c gi¶ víi B¸c như­ thÕ nµo? 
I. T×m hiÓu chung 
II. T×m hiÓu văn bản 
TiÕt 129,130 ViÕng l¨ng b¸c 
ViÔn Phư­¬ng 
I. T×m hiÓu chung 
II. T×m hiÓu văn bản 
1. Cảm xúc của nhà thơ trước cảnh bên ngoài lăng 
Con ở miền Nam ra thăm lăng Bác 
Đã thấy trong sương hàng tre bát ngát 
Ôi! Hàng tre xanh xanh Việt Nam 
Bão táp mưa sa đứng thẳng hàng. 
H×nh ¶nh hµng tre 
H×nh ¶nh thùc 
H×nh ¶nh biÓu t­ưîng 
Hàng tre là biểu tượng c ña sức sống bền bỉ và tinh thần đoàn kết của dân tộc Vi Öt Nam . 
ViÔn Phư­¬ng 
2. Cảm xúc của nhà thơ trước cảnh đoàn người vào lăng viếng Bác 
Hình ảnh tả thực, nhân hoá, ẩn dụ, hoán dụ đã khẳng định được sự vĩ đại lớn lao của Bác, t×nh yªu thư­¬ng vµ lòng kính trọng sâu sắc của nhân dân đối với Bác. 
Ngày ngày mặt trời đi qua trên lăng 
Thấy một mặt trời trong lăng rất đỏ 
Ngày ngày dòng người đi trong thương nhớ 
Kết tràng hoa dâng bảy mươi chín mùa xuân... 
II. Tìm hiểu văn bản 
TiÕt 129,130 ViÕng l¨ng b¸c 
ChØ ra vµ ph©n tÝch t¸c dông cña c¸c 
biÖn ph¸p tu tõ ®­ưîc sö dông ë khæ th¬ nµy? 
ViÔn Phư­¬ng 
3. C¶m xóc khi vµo trong l¨ng, ®øng tr­ưíc di hµi B¸c 
- BiÖn ph¸p Èn dô: trêi xanh khẳng định Bác sống mãi với non sông đất nước Việt Nam. 
Bác nằm trong giấc ngủ bình yên 
Giữa một vầng trăng sáng dịu hiền 
Vẫn biết trời xanh là mãi mãi 
Mà sao nghe nhói ở trong tim! 
- Tình cảm chân thành đau xót đến tột cùng, sù tiÕc nuèi kh«n ngu«i của nhà thơ về sù ra đi của Bác. 
II. Tìm hiểu văn bản 
TiÕt 129,130 ViÕng l¨ng b¸c 
ViÔn Phư­¬ng 
Đoá hoa toả hương 
4. ¦íc nguyÖn cña nhµ th¬ khi rêi l¨ng 
Muốn làm: 
Con chim hót 
Cây tre trung hiếu 
(Điệp ngữ) 
Nhịp điệu dồn dập, điệp ngữ muốn làm diễn tả tâm trạng lưu luyến của tác giả muốn được ở mãi bên Người. 
Nhµ th¬ ư­íc nguyÖn ®iÒu g×? 
TiÕt 129,130 ViÕng l¨ng b¸c 
II. Tìm hiểu văn bản 
ViÔn Ph­ư¬ng ®· thÓ hiÖn 
nh÷ng ­ưíc nguyÖn ®ã 
th«ng qua biÖn ph¸p nghÖ thuËt nµo? 
ViÔn Phư­¬ng 
4. ¦íc nguyÖn cña nhµ th¬ khi rêi l¨ng 
- Nhịp điệu dồn dập, điệp ngữ muốn làm diễn tả tâm trạng lưu luyến của tác giả muốn được ở mãi bên Người. 
TiÕt 129,130 ViÕng l¨ng b¸c 
II. Tìm hiểu văn bản 
- Nhà thơ muốn hóa thân làm con chim cất tiếng hót, muốn làm bông hoa tỏa hương và hơn hết , muốn làm cây tre trung hiếu nhập vào cùng hang tre bát ngát bên lăng Bác. 
III. Tổng kết 
1. Nghệ thuật 
- Bài thơ có giọng điệu vừa trang nghiêm, sâu lắng vừa tha thiết, đau xót, tự hào phù hợp với nội dung, cảm xúc của bài.. 
- Viết theo thể thơ tám chữ có đôi chỗ biến thể , cách gieo vần và nhịp điệu thơ linh hoạt. 
- Sáng tạo trong việc xây dựng hình ảnh thơ, kết hợp cả hình ảnh thực, hình ảnh ẩn dụ, biểu tượng có ý nghĩa khái quát và giá trị biểu cảm cao. 
- Lựa chọn ngôn ngữ biểu cảm, sử dụng các ẩn dụ, điệp từ có hiệu quả nghệ thuật. 
III. Tổng kết 
1. Nghệ thuật 
2. Ý nghĩa văn bản 
Bài thơ thể hiện tâm trạng xúc động, tấm lòng thành kính, biết ơn sâu sắc của tác giả khi vào lăng viếng Bác. 
 H 
 A 
 G 
 N 
 E 
 R 
 T 
B 
M 
A 
C 
U 
E 
 I 
X 
 G 
 N 
o 
Đ 
 C 
 U 
A 
 N 
 D 
 U 
B 
 D 
 H 
 N 
 I 
 I 
Cñng cè : trß ch¬i « ch÷ 
1. Đây là hình ảnh thân thuộc trong bài thơ gợi về quê hương đất nước 
3. Đây là phương thức biểu đạt chính của văn bản? 
4. Đây là tâm trạng của tác giả khi vào lăng viếng Bác. 
5. Đây là nghệ thuật đặc sắc được tác giả sử dụng nhiều nhất trong bài thơ ? 
2. Nhận xét của em về ngôn ngữ, lời thơ? 
Từ khóa của ô chữ: B¸c Hå 
c©u hái cho c¸c « ch÷ 
H 
A 
C 
B 
O 
 Làm bài tập: 
 - Đọc bài thơ “ Viếng lăng Bác”mọi người đều xúc động trước hình tượng “ mặt trời trong lăng” và “ tràng hoa – dòng người”. Em hãy phân tích để thấy được cái hay, cái đẹp của hai hình tượng thơ này? 
 Làm bài tập: 
- ViÕt mét ®o¹n v¨n ng¾n b×nh khæ 2 hoÆc khæ 3 cña bµi th¬. 
Câu hỏi tích hợp quốc phòng an ninh 
Tình cảm của nhân dân ta và bạn bè năm châu dành cho Chủ tịch Hồ Chí mInh được thể hiện như thế nào? 
 * HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ: 
 - Học thuộc lòng bài thơ. 
 - Sưu tầm những bài thơ hay viết về Bác Hồ. 
 - Chuẩn bị bài : Sang thu . 
1. Bài thơ “Ảnh Bác” của Trần Đăng Khoa 
Nhà em treo ảnh Bác Hồ 
Bên trên là một lá cờ đỏ tươi 
Ngày ngày Bác mỉm miệng cười 
Bác nhìn chúng cháu vui chơi trong nhà 
Ngoài sân có mấy con gà 
Ngoài vườn có mấy quả na chín rồi 
Em nghe như Bác dạy lời 
Cháu ơi đừng có chơi bời đâu xa 
Trồng rau, quét bếp, đuổi gà 
Thấy tàu bay Mỹ nhớ ra hầm ngồi. 
2. Bài thơ “Bác Hồ - Người cho em tất cả” của Hoàng Long, Hoàng Lân 
Cho ánh nắng ban mai,  Là những sớm binh minh  Cho những đêm trăng đẹp,  Là chị Hằng tươi xinh  Cây cho trái và cho hoa  Sông cho tôm và cho cá  Đồng ruộng cho bông lúa  Chim tặng lời reo ca  Anh bộ đội đến nhà,  Cho em lòng dũng cảm.  Cô giáo cho bài giảng,  Yêu xóm làng thiết tha.  Cùng em vượt đường xa xôi,  Là chiếc khăn quàng thắm tươi.  Cho em tất cả  Người mang cho em cuộc đời mới...  Tươi sáng đầy ước mơ.  Người cho em tất cả :  Là Bác Hồ Chí Minh. 
Bµi häc kÕt thóc!