Bài giảng Ngữ văn Lớp 9 - Tiết 30, Bài 6: Thuật ngữ

Chào mừng thầy cô tới dự giờ, thăm lớp!TIẾT NGỮ VĂNLớp 9Câu 1: Hãy nêu các cách phát triển số lượng từ ngữ? Tìm 3 từ ngữ mới xuất hiện cấu tạo theo mô hình “x + tặc”? Có 2 cách phát triển số lượng từ ngữ : + Tạo từ ngữ mới . + Mượn từ ngữ của tiếng nước ngoài .- Các từ ngữ xuất hiện cấu tạo theo mô hình “x + tặc”: lâm tặc, sơn tặc, hải tặc.	KIỂM TRA BÀI CŨ:Câu 2 : Cho biết những từ: “mãng xà, xà phòng, ô tô, tham ô, cà phê, phê bình” từ nào mượn của tiếng Hán, từ nào mượn của các ngôn ngữ châu Âu ? Tại sao gọi những từ đó là từ Hán – Việt ? Các từ gốc Hán : mãng xà , tham ô, phê bình. Các từ thuộc ngôn ngữ châu Âu : xà phòng, ô tô, cà phê.Vì ngôn ngữ Việt không có từ để gọi nên mượn từ ngữ gốc Hán và lâu ngày đã được Việt hóa nên gọi là từ Hán – Việt .TIẾT 30: tiếng Việt Bài 6 :THUẬT NGỮ I - THUẬT NGỮ LÀ GÌ? Vídụ 1: So sánh 2 cách giải thích sau đây về nghĩa của từ nước và từ muối. Cách 1:- Nước là chất lỏng không màu, không mùi có trong sông, hồ, biển 	 - Muối là tinh thể trắng, vị mặn, thường tách ra từ nước biển, dùng để ăn. Cách 2:- Nước là hợp chất của các nguyên tố Hi-drô và ôxi, có công thức H2O . - Muối là hợp chất mà phân tử gồm có một hay nhiều nguyên tử kim loại liên kết với một hay nhiều gốc a-xít. * Nhận xét: Cách 1: Là cách giải thích dựa vào những đặc tính bên ngoài của sự vật được hình thành trên cơ sở những kinh nghiệm, có tính chất cảm tính. Cách 2: Dựa vào đặc tính bên trong của sự vật không thể nhận biết qua cảm tính mà phải qua sự nghiên cứu khoa học mới biết được. ? Hãy cho biết cách giải thích nào không thể hiểu được nếu thiếu kiến thức về hóa học? TL: Nếu thiếu kiến thức về hóa học thì cách giải thích thứ 2 không thể hiểu được.TIẾT 30: tiếng Việt Bài 6 :THUẬT NGỮ I - THUẬT NGỮ LÀ GÌ?Vídụ 1:Ví dụ 2: Đọc những định nghĩa sau:Thạch nhũ là sản phẩm hình thành trong các hang động do sự nhỏ giọt của dung dịch đá vôi hoà tan trong nước có chứa a-xít các-bô-níc. Ba-dơ là hợp chất mà phân tử gồm có một nguyên tử kim loại liên kết với một hay nhiều nhóm hi-đrô-xít. Ẩn dụ là gọi tên sự vật, hiện tượng này bằng tên sự vật, hiện tượng khác có nét tương đồng với nó.Phân số thập phân là phân số mà mẫu là luỹ thừa của 10? Em đã học các định nghĩa này ở những bộ môn nào?ĐỊA LÝTIẾNG VIỆTHOÁ HỌCTOÁN HỌCTIẾT 30: tiếng Việt Bài 6 :THUẬT NGỮ I - THUẬT NGỮ LÀ GÌ? Vídụ 1: Ví dụ 2: ? Những từ ngữ được định nghĩa chủ yếu được dùng trong loại văn bản nào? TL: Những từ ngữ được định nghĩa chủ yếu được dùng trong các văn bản khoa học công nghệ. Thuật ngữ là những từ ngữ biểu thị khái niệm khoa học, công nghệ thường được dùng trong các văn bản khoa học, công nghệ .TIẾT 30: tiếng Việt Bài 6 :THUẬT NGỮ I - THUẬT NGỮ LÀ GÌ? Thuật ngữ là những từ ngữ biểu thị khái niệm khoa học, công nghệ thường được dùng trong các văn bản khoa học, công nghệ .II - ĐẶC ĐIỂM CỦA THUẬT NGỮ: Ví dụ 1: - Thạch nhũ là sản phẩm hình thành trong các hang động do sự nhỏ giọt của dung dịch đá vôi hoà tan trong nước có chứa a-xít các-bô-níc. - Ba-dơ là hợp chất mà phân tử gồm có một nguyên tử kim loại liên kết với một hay nhiều nhóm hi-đrô-xít. - Ẩn dụ là gọi tên sự vật, hiện tượng này bằng tên sự vật, hiện tượng khác có nét tương đồng với nó. - Phân số thập phân là phân số mà mẫu là luỹ thừa của 10Nhận xét: Các thuật ngữ trên không có nghĩa nào khác - Mỗi thuật ngữ chỉ biểu thị một khái niệm, ngược lại mỗi khái niệm chỉ được biểu thị bằng một thuật ngữ. Ví dụ 1: Ví dụ 2 : Em hãy tìm thuật ngữ cho khái niệm sau: ... . là những chất do một nguyên tố hóa học cấu tạo nên. là tập hợp những từ có ít nhất một nét chung về nghĩa.TIẾT 30: tiếng Việt Bài 6 :THUẬT NGỮ I - THUẬT NGỮ LÀ GÌ?II - ĐẶC ĐIỂM CỦA THUẬT NGỮ :- Đơn chất- Trường từ vựng? Qua 2 ví dụ vừa phân tích, em rút ra được đặc điểm gì của thuật ngữ?TIẾT 30: tiếng Việt Bài 6 :THUẬT NGỮ I - THUẬT NGỮ LÀ GÌ?II - ĐẶC ĐIỂM CỦA THUẬT NGỮ : - Mỗi thuật ngữ chỉ biểu thị một khái niệm, ngược lại mỗi khái niệm chỉ được biểu thị bằng một thuật ngữ. Ví dụ 3: (Thảo luận theo từng cặp 2 phút) ? Cho biết trong hai ví dụ sau, ở ví dụ nào, từ muối có sắc thái biểu cảm? 	a. Muối là một hợp chất có thể hoà tan trong nước. b. Tay nâng chén muối đĩa gừng, Gừng cay muối mặn xin đừng quên nhau. 	(Ca dao)a. Thuật ngữ b. mang tính biểu cảm- Thuật ngữ không có tính biểu cảm .TIẾT 30: tiếng Việt Bài 6 :THUẬT NGỮ I - THUẬT NGỮ LÀ GÌ? Thuật ngữ là những từ ngữ biểu thị khái niệm khoa học, công nghệ,thường được dụng rong cac văn bản khoa học, công nghệ .II - ĐẶC ĐIỂM CỦA THUẬT NGỮ : - Mỗi thuật ngữ chỉ biểu thị một khái niệm, ngược lại mỗi khái niệm chỉ được biểu thị bằng một thuật ngữ. - Thuật ngữ không có tính biểu cảm .III - LUYỆN TẬP : Bài 1: Vận dụng các kiến thức đã học ở các môn Ngữ văn, Lịch sử, Địa lý, Toán học, Vật lý, Hoá học, Sinh học để tìm thuật ngữ thích hợp điền vào chổ trống. Và cho biết thuật ngữ đó thuộc lĩnh vực khoa học nào?TIẾT 30: tiếng Việt Bài 6 :THUẬT NGỮ I - THUẬT NGỮ LÀ GÌ?II - ĐẶC ĐIỂM CỦA THUẬT NGỮ :III - LUYỆN TẬP : Bài 1: 1. ....là tác dụng đẩy,kéo của vật này lên vật khác.2. ..là làm huỷ hoại dần dần lớp đất đá phủ trên bề mặt đất do các tác nhân gió, băng hà, nước chảy, 3. .là hiện tượng trong đó có sinh ra chất mới.4. là nơi có dấu vết cư trú và sinh sống của người xưa.5. là hiện tượng hạt phấn tiếp xúc với đầu nhụy.6. là lượng nước chảy qua mặt cắt ngang lòng sông ở một điểm nào đó trong một giây.7. là lực hút của trái đất .8. là sức ép của khí quyển lên bề mặt Trái đất.9. ......................là thị tộc theo dòng họ người cha, tronh đó nam có quyền hơn nữ.10. là đường thẳng vuông gốc với một đoạn thẳng tại điểm giữa của đoạn ấy.LựcXâm thực:Hiện tượng hoá học:Di chỉThụ phấnLưu lượngTrọng lựcKhí ápThị tộc phụ hệĐường trung trựcTIẾT 30: tiếng Việt Bài 6 :THUẬT NGỮ I - THUẬT NGỮ LÀ GÌ?II - ĐẶC ĐIỂM CỦA THUẬT NGỮ :III - LUYỆN TẬP : Bài 1: Bài 2: Đọc đoạn trích sau đây: 	Nếu được làm hạt giống để mùa sau	Nếu lịch sử chọn ta làm điểm tựa	Vui gì hơn làm người lính đi đầu	Trong đêm tối tim ta là ngọn lửa! ? Trong đoạn trích này, điểm tựa có được dùng như một thuật ngữ vật lí không? Ở đây nó có nghĩa gì? Bài 2: TL: Điểm tựa ở trong khổ thơ này không phải là thuật ngữ mà nó là chỗ dựa chính, là niềm tin (ví như điểm tựa của đòn bẩy). Điểm tựa là điểm cố định của một đòn bẩy, thông qua đó lực tác động được truyền tới lực cản.TIẾT 30: tiếng Việt Bài 6 :THUẬT NGỮ I - THUẬT NGỮ LÀ GÌ?II - ĐẶC ĐIỂM CỦA THUẬT NGỮ :III - LUYỆN TẬP : Bài 1: Bài 2: Bài 3: Trong hoá học, thuật ngữ “hỗn hợp” được định nghĩa là “nhiều chất trộn lẫn vào nhau mà không hoá hợp thành chất khác”,còn từ hỗn hợp được hiểu theo nghĩa thông thường là “ gồm có nhiều thành phần trong đó mỗi thành phần vẫn không mang tính chất riêng của mình” ? Cho biết trong 2 câu sau đây, trường hợp nào “ hỗn hợp” được dùng như một thuật ngữ, trường hợp nào “ hỗn hợp” được dùng như một từ thông thường? A. Nước tự nhiên ở ao,hồ,sông ,biển .là một hỗn hợp. B. Đó là một chương trình biểu dĩên hỗn hợp nhiều tiết mục. Bài 3: A. Nước tự nhiên ở ao,hồ,sông ,biển .là một hỗn hợp.	- Thuật ngữ B. Đó là một chương trình biểu diễn hỗn hợp nhiều tiết mục.	- Theo nghĩa thông thường . ? Hãy đăt câu với từ “hỗn hợp dùng theo nghĩa thông thường”? - Thức ăn gia súc là thức ăn hỗn hợp . - Đội quân nhà Thanh là đội quân hỗn hợp .TIẾT 30: tiếng Việt Bài 6 :THUẬT NGỮ I - THUẬT NGỮ LÀ GÌ?II - ĐẶC ĐIỂM CỦA THUẬT NGỮ :III - LUYỆN TẬP : Củng cố: 1- Nhận định nào nói đúng đặc điểm của thuật ngữ? 	A. Mỗi thuật ngữ chỉ biểu thị một khái niệm.	B. Thuật ngữ không có tính biểu cảm.	C. Thuật ngữ có tính biểu cảm	D. Cả A và C đều đúng 2. Tìm thuật ngữ trong câu sau: Trong sinh học, vi – rút có nghĩa là một sinh vật nhỏ, đơn giản, chưa có cấu tạo tế bào, gây ra các bệnh truyền nhiễm.DẶN DÒ:- Về nhà xem lại lí thuyết.- Đặt câu có thuật ngữ- Học thuộc bài .- Xem bài: Trau dồi vốn từ ? Tại sao phải trau dồi vốn từ. ? Trau dồi vốn từ giúp ta điều gì. Xem bài tập , làm bài tập sgk.Thuật ngữThuật ngữ là gì? Thuật ngữ là những từ ngữ biểu thị khái niệm khoa học, công nghệ thường được dùng trong các văn bản khoa học, công nghệ .Đặc điểm: - Mỗi thuật ngữ chỉ biểu thị một khái niệm, ngược lại mỗi khái niệm chỉđược biểu thị bằng một thuật ngữ. - Thuật ngữ không có tính biểu cảm .