Bài giảng Ngữ văn Lớp 9 - Tiết 62: Luyện tập viết đoạn văn tự sự có sử dụng yếu tố nghị luận

KIỂM TRA BÀI CŨNghị luận trong văn tự sự là gì? Nghị luận trong văn tự sự thực chất là các cuộc đối thoại(đối thoại với người hoặc với chính mình. Trong đó người viết nêu lên các nhận xét,phán đoán, các lí lẽ nhằm thuyết phục người đọc người nghe (có khi thuyết phục chính mình) về một vấn đề, một quan điểm, tư tưởng nào đó. Điền từ ngữ sau vào chỗ trống cho thích hợp: a. Dấu hiệu nhận biết yếu tố nghị luận trong văn bản tự sự:- Trong văn bản tự sự, nghị luận thường được thể hiện ở ..(a) ..., trong đó người viết thường nêu .(b) trong văn bản tự sự là những yếu tố nghị luận, nhằm làm thuyết phục người đọc, người nghe ( có khi thuyết phục chính mình) về ..(c) - Các loại câu thường dùng: (d) - Các từ lập luận có tính chất ..(đ) . b. Tác dụng của yếu tố nghị luận trong văn bản tự sự:- Khắc hoạ rõ nét chân dung của nhân vật về tư tưởng, quan điểm.v.v.-> làm cho câu chuyện thêm (e) ..Đáp án: a- 1, b – 3, c – 2 , d – 6 , đ – 5 , 6 - 4các cuộc đối thoại ( hoặc đối thoại nội tâm) 1 vấn đề, 1 quan điểm, 1 tư tưởng nào đó các nhận xét, phán đoán, suy nghĩ, đánh giá, các lí lẽ, bàn luận sâu sắc, có tính triết lí. kết luận, khẳng định, liệt kê, tổng hợp, tương phản, đối ý.v.vnghi vấn, khẳng định, phủ định, câu ghép có cặp từ hô ứng.Tiết 62:I. Thực hành tìm hiểu yếu tố nghị luận trong đoạn văn tự sự:Luyện tập viết đoạn văn tự sự có sử dụng yếu tố nghị luận* Ngữ liệu: §o¹n v¨n: Lçi lÇm vµ sù biÕt ¬n. Hai người bạn cùng đi qua sa mạc. Trong chuyến đi, giữa hai người có xảy ra một cuộc tranh luận, và một người nổi nóng không kiềm chế được mình đã nặnglời miệt thị người kia. Cảm thấy bị xúc phạm, anh không nói gì, chỉ viết lên cát:“Hôm nay người bạn tốt nhất của tôi đã làm khác đi những gì tôi nghĩ.” Họ đi tiếp, tìm thấy một ốc đảo và quyết định đi bơi. Người bị miệt thị lúc nãy bây giờ bị đuối sức và chìm dần xuống. Người bạn kia đã tìm cách cứu anh. Khi đã lên bờ, anh lấy miếng kim loại khắc lên đá: “ Hôm nay người bạn tốt nhất của tôi đã cứu sống tôi”. Người kia hỏi: “ Tại sao tôi xúc phạm anh, anh viết lên cát, còn bây giờ anh lại khắ lên đá”. Người kia trả lời: “Những điều viết lên cát sẽ mau chóng xoá nhoà theo thời gian,nhưng không ai có thể xoá được những điều tốt đẹp đẫ được ghi tạc trên đá và trong lòng người”. Vậy mỗi chúng ta hãy học cách viết những nỗi đau buồn, thù hận lên cát và khắc ghi những ân nghĩa lên đá.Tiết 62:I. Thực hành tìm hiểu yếu tố nghị luận trong đoạn văn tự sự:Luyện tập viết đoạn văn tự sự có sử dụng yếu tố nghị luận* Ngữ liệu: Đoạn văn: “ Lỗi lầm và sự biết ơn”.+Phương thức biểu đạt : Phương thức tự sự.+Nội dung :Kể về hai người bạn cùng đi trên sa mạc.=>ý nghĩa của câu chuyện :Nhắc nhở con người cách ứng xử trong cuộc sống.Tiết 62:Luyện tập viết đoạn văn tự sự có sử dụng yếu tố nghị luận Hai người bạn cùng đi qua sa mạc. Trong chuyến đi, giữa hai người có xảy ra một cuộc tranh luận, và một người nổi nóng không kiềm chế được mình đã nặnglời miệt thị người kia. Cảm thấy bị xúc phạm, anh không nói gì, chỉ viết lên cát:“Hôm nay người bạn tốt nhất của tôi đã làm khác đi những gì tôi nghĩ.” Họ đi tiếp, tìm thấy một ốc đảo và quyết định đi bơi. Người bị miệt thị lúc nãy bây giờ bị đuối sức và chìm dần xuống. Người bạn kia đã tìm cách cứu anh. Khi đã lên bờ, anh lấy miếng kim loại khắc lên đá: “ Hôm nay người bạn tốt nhất của tôi đã cứu sống tôi”. Người kia hỏi: “ Tại sao tôi xúc phạm anh, anh viết lên cát, còn bây giờ anh lại khắ lên đá”. Người kia trả lời: “Những điều viết lên cát sẽ mau chóng xoá nhoà theo thời gian,nhưng không ai có thể xoá được những điều tốt đẹp đã được ghi tạc trên đá và trong lòng người”. Vậy mỗi chúng ta hãy học cách viết những nỗi đau buồn, thù hận lên cát và khắc ghi những ân nghĩa lên đá.* Ngữ liệu: Đoạn văn: “ Lỗi lầm và sự biết ơn”. ?Yếu tố nghị luận được thể hiện rõ ở những câu văn nào? Hãy nêu vai trò của nó trong việc làm nổi bật nội dung đoạn văn?Tiết 62:Luyện tập viết đoạn văn tự sự có sử dụng yếu tố nghị luận +Yếu tố nghị luận chủ yếu được thể hiện trong câu trả lời của người bạn được cứu và câu kết của văn bản:- Những điều viết lên cát sẽ mau chóng xoá nhoà theo thời gian, nhưng không ai có thể xoá được những điều tốt đẹp đã được ghi tạc trên đá, trong lòng người.- Vậy mỗi chúng ta hãy học cách viết những nỗi đau buồn, thù hận lên cát và khắc ghi những ân nghĩa lên đá.- Yếu tố nghị luận làm cho câu chuyện thêm sâu sắc, giàu tính triết lí và có ý nghĩa giáo dục cao. =>Bài học về sự bao dung, lòng nhân ái, biết tha thứ và ghi nhớ ân nghĩa, ân tình.Tiết 62:Luyện tập viết đoạn văn tự sự có sử dụng yếu tố nghị luậnII. Thực hành viết đoạn văn có sử dụng yếu tố nghị luận.BT1: Viết đoạn văn kể lại buổi sinh hoạt lớp. Trong buổi sinh hoạt đó, em đã phát biểu ý kiến để CM: Nam là một người bạn tốt.Gợi ý:- Buổi sinh hoạt lớp diễn ra thế nào? ( thời gian, địa điểm, ai là người điều khiển, không khí của buổi sinh hoạt lớp ra sao?)- ND của buổi sinh hoạt là gì? - Em đã phát biểu vấn đề gì?- Tại sao lại phát biểu vấn đề đó?Em đã thuyết phục cả lớp rằng Nam là ng bạn tốt ntn? ( lí lẽ, d/c, lời pt ) Yêu cầu : Viết trong vòng 10 phútTiết 62:Luyện tập viết đoạn văn tự sự có sử dụng yếu tố nghị luận "Thứ 7 vừa qua, tiết cuối cùng lớp em lại sinh hoạt lớp như thường lệ. Mai Lan- lớp trưởng lên điều khiển sinh hoạt, không khí buổi sinh hoạt thật sôi nổi. Sau phần nhận xét các ưu nhược điểm của lớp là đến phần kiểm điểm của các cá nhân vi phạm nội quy trường lớp làm ảnh hưởng đến tập thể. Đến phần tự kiểm điểm của bạn Nam, 1 số bạn cho rằng: Nam là người bạn không tốt vì Nam đã mách cô về việc các bạn bỏ học đi xem đá bóng. Nam ít nói lại không biết thanh minh. Thấy vậy nên tôi đưa ra ý kiến: " Nếu ai cũng bỏ học tự do như các bạn thì đâu còn nội quy tổ chức lớp nữa. Nam có làm như vậy mới giúp các bạn nhận ra khuyết điểm của mình mà sửa chữa chứ. Vả lại Nam rất hay giúp đỡ các bạn trong lớp những lúc các bạn gặp khó khăn. Như vậy Nam đâu phải là người bạn không tốt như một số bạn đánh giá, phải không các bạn?"VB tham kh¶o: Bµ néi “............. Dân làng bảo bà hiền như đất. Nói cho đúng, bà hiền như chiếc bóng. Nếu ai lành chanh lành chói, bà rủ rỉ khuyên. Bà nói nhiều bằng ca dao tục ngữ. Những chị mồm năm miệng mười, sau khi bà khuyên chỉ còn mồm một, mồm hai. Người ta bảo: “ Con hư tại mẹ, cháu hư tại bà”. Bà như thế thì chúng tôi hư làm sao được... Bà tôi có học hành gì đâu, một chữ cắn đôi không biết. Bà lặng lẽ, cứ tưởng bà không biết gì. Bà thuộc như cháo hàng trăm, hàng nghìn câu ca. Bà nói những câu sao mà đúng thế. Bà bảo u tôi: Dạy con từ thuở còn thơ Dạy vợ từ thuở bơ vơ mới về. Người ta như cây. Uốn cây phải uốn từ non. Nếu để lớn lên mới uốn, nó gãy”. =>Tác giả lồng ghép các y/tố ng/luận như sau :Từ một lời dạy : “ Con hư tại mẹ, cháu hư tại bà”, tác giả bàn về tấm gương và hiệu quả g/dục của bà trong gia đình: “Bà như thế thì chúng tôi hư làm sao được”...Từ cuộc đời và lời răn dạy của bà, tác giả bàn về một nguyên tắc g/dục: “ Người ta như cây. Uốn cây phải uốn từ non. Nếu để lớn lên mới uốn, nó gãy”->Đây là y/tố ng/luận k/quát hoá.Các y/tố ng/luận trong đoạn văn trên là những “suy ngẫm” của t/giả về ng/tắc giáo dục và đức hi sinh của người làm công tác g/dục.Theo Duy Khán, Tuổi thơ im lặng Tiết 62:Luyện tập viết đoạn văn tự sự có sử dụng yếu tố nghị luậnBT2: Viết đoạn văn kể về những việc làm hoặc những lời dạy bảo giản dị mà sâu sắc của người bà kính yêu đã làm cho em cảm động(có sử dụng yếu tố nghị luận)- Xác định người em kể là ai? -Người đó đã để lại một việc làm, lời nói hay một suy nghĩ như thế nào? Diễn ra trong hoàn cảnh nào?- Nội dung cụ thể là gì? Nội dung đó giản dị mà sâu sắc cảm động như thế nào?- Những suy nghĩ về bài học rút ra từ câu chuyện trên.* Đoạn văn tham khảo. “Bố mẹ tôi đều làm ruộng nên ngày ấy nhà tôi nghèo lắm. Bấy giờ bà nội tôi tuy tuổi đã cao, nhưng bà vẫn thường đỡ đần bố mẹ tôi trong công việc bếp núc, nội trợ. Bà tôi thường bảo: “ Đối với con người, hạt gạo là quý giá nhất!”. Mỗi lần đong gạo từ thúng ra cái giá, bà tôi thường làm rất thong thả, cẩn thận, không bao giờ để vương vãi một hạt gạo nào ra ngoài. Một lần bà tôi bị mệt nên tôi phải thay bà nấu cơm. Khi tôi bê cái giá gạo ra cửa, chẳng may bị trượt chân nhưng vẫn giữ lại được, chỉ vài ba hạt gạo văng ra ngoài. Tôi thản nhiên đi xuống bếp nấu cơm. Xong, tôi chạy lên định bụng sẽ khoe với bà cái sự giỏi giang của mình thì tôi bỗng đứng sững. Bà tôi đang chống gậy dò đi từng bước để nhặt mấy hạt gạo vương vãi trên nền nhà. Tôi chạy lại bỡ bà, nói: “ Bà ơi có mấy hạt gạo thì bõ bèn gì mà bà phải khổ sở thế?”. Bà tôi thều thào: “ Cháu ơi thóc gạo là Đức Phật đấy không có nó thì cũng chẳng có ai hương khói nơi cửa Phật đâu ”. Lúc ấy, tôi chưa hiểu câu nói của bà lắm, nhưng bây giờ thì tôi đã hiểu. Suốt một đời tần tảo lam lũ, bà tôi có gì ngoài những hạt gạo do chính bà làm ra bằng một nắng, hai sương, bằng lưng còng, chân chậm ”H­íng dÉn hoc ë nhµ:*ViÕt ®o¹n v¨n kÓ vÒ ng­êi th©n yªu nhÊt cña em, trong ®ã cã sö dông y/tè ng/luËn.(Gîi ý:-Cã thÓ viÕt vÒ bè-mÑ hoÆc «ng-bµ;anh-chÞ –em... -Cã thÓ sö dông h×nh thøc ®èi tho¹i gi÷a m×nh víi ng­êi ®ã ®Ó ®­a ra ý kiÕn.*So¹n bµi : Lµng.