Bài giảng Ngữ văn Lớp 9 - Tiết 70: Ôn tập Tiếng Việt

NGỮ VĂN 9 TIẾNG VIỆTTiết 70:Ôn TậpKiểm tra bài cũ1)Điền những từ đồng nghĩa nhưng khác âm vào các cột phương ngữ Trung và phương ngữ Nam?Phương ngữ BắcPhương ngữ NamPhương ngữ TrungBốMẹCái bátQuảBa (tía)MáCái chénTráiTráiCái chén (đọi)MạBa (bọ)Kiểm tra bài cũ2)Điền những từ đồng âm nhưng khác nghĩa vào các cột phương ngữ Trung và phương ngữ Nam?Phương ngữ BắcPhương Ngữ NamPhương Ngữ TrungThơm (mùi thơm)Thơm (trái thơm)Thơm (trái thơm)Bắp (chân)Nỏ (khô)Bắp (ngô)Nỏ (cái nỏ)Nỏ (không)Bắp (ngô)I. CÁC PHƯƠNG CHÂM HỘI THOẠI1. Nội dung:Các phương châm hội thoạiPhươngchâmvề lượngPhươngchâmvề chấtPhươngchâmquan hệPhươngchâmcách thứcPhươngchâmlịchsựHãy kể tên các phương châm hội thoại đã học?I. CÁC PHƯƠNG CHÂM HỘI THOẠIPhương châmvề lượngPhương châmvề chấtPhương châmquan hệPhương châmcách thứcPhương châmlịch sựKhi giao tiếp, cần nói cho có nội dung; nội dung của lời nói phải đáp ứng đúng yêu cầu của giao tiếp, không thiếu, không thừa. Khi giao tiếp, đừng nói những điều mà mình không tin là đúng hay không có bằng chứng xác thực. Khi giao tiếp, cần nói đúng vào đề tài giao tiếp, tránh nói lạc đề.Khi giao tiếp, cần chú ý nói ngắn gọn, rành mạch; tránh cách nói mơ hồ.Khi giao tiếp, cần tế nhị và tôn trọng người khác.I. CÁC PHƯƠNG CHÂM HỘI THOẠI1. Nội dung2. Một số tình huống giao tiếp:Hãy kể một số tình huống giao tiếp mà trong đó có một hay một số phương châm hội thoại nào đó không được tuân thủ. Các em nghe một câu chuyện và thử đoán nhân vật trong truyện đã không tuân thủ phương châm hội thoại nào nhé! Ồ! Ông bác sĩ thật đãng trí và đã vi phạm phương châm quan hệ mất rồi!Khoảng 10 giờ tối, ông bác sĩ nhận được cú điện thoại của một khách quen ở vùng quê.Ông khách nói, giọng hoảng hốt:-Thưa bác sĩ, thằng bé nhà tôi nuốt cây bút bi của tôi rồi. Bây giờ biết làm thế nào? Xin bác sĩ đến ngay cho.-Tôi lên đường ngay. Nhưng mưa to gió lớn thế này, đường vào làng ông lại lầy lội, phải một tiếng rưỡi nữa tôi mới đến nơi được.-Thế trong khi chờ bác sĩ đến, tôi biết làm thế nào?-Ông chịu khó dùng tạm bút chì vậy.II. CÁC PHƯƠNG CHÂM HỘI THOẠI1. Nội dung2. Một số tình huống giao tiếp:II. XÖNG HOÂ TRONG HOÄI THOAÏI 1.Các từ ngữ xưng hô thông dụng trong Tiếng Việt:Các em hãy nêu những từ ngữ xưng hô thông dụng trong Tiếng Việt?1. CÁC TỪ NGỮ XƯNG HÔ THÔNG DỤNG TRONG TIẾNG VIỆTSOÁ ÍT SOÁ NHIEÀU NGOÂI THÖÙ NHAÁT Toâi, tôù, mình, tao, ta Chuùng toâi, chuùng tôù, chuùng mình, chuùng tao, chuùng ta NGOÂI THÖÙ HAI Baïn, caäu, mình, maøy Caùc baïn, caùc caäu, boïn mình, chuùng maøy NGOÂI THÖÙ BANoù, haén, y Boïn noù, hoï, boïn haén II. XÖNG HOÂ TRONG HOÄI THOAÏI Ngoaøi ra trong tieáng Vieät coøn duøng caùc danh töø chæ moái quan heä hoï haøng ñeå xöng hoâ: OÂng, baø, coâ, dì, chuù, baùc / caùc oâng, caùc baø, caùc coâ, caùc baùc Hoaëc caùc töø ngöõ chæ chöùc vuï nhö: Bí thö, chuû tòch, thaày 1. Caùc töø ngöõ xöng hoâ thoâng duïng trong tieáng vieät Vậy cách dùng các từ ngữ xưng hô như thế nào? Phải căn cứ theo đối tượng và các đặc điểm của tình huống giao tiếp để xưng hô cho phù hợp.II. XÖNG HOÂ TRONG HOÄI THOAÏI I. CAÙC PHÖÔNG CHAÂM HOÄI THOAÏI 1. Nội dung2. Một số tình huống giao tiếp :II. XÖNG HOÂ TRONG HOÄI THOAÏI 1)Các từ ngữ xưng hô thông dụng trong Tiếng Việt:2)”Xưng khiêm hô tôn” trong Tiếng Việt”:Các em hiểu thế nào là “xưng khiêm hô tôn”?“xưng khiêm hô tôn” là khi xưng hô người nói phải tự xưng mình một cách khiêm nhường và gọi người đối thoại một cách tôn kính “Xưng khiêm hô tôn” trong Tiếng Việt xưa và nayXưaNayXưngHôXưngHôHạ thầnBần sĩBần tăngThảo dân Bệ hạTướng quânNgàiChàng EmConCháu NgàiBácÔngAnh I. Các phương châm hội thoại:1. Nội dung:2. Một số tình huống giao tiếp :II.Xưng hô trong hội thoại:1)Các từ ngữ xưng hô thông dụng trong Tiếng Việt:2)”Xưng khiêm hô tôn trong Tiếng Việt”:3)Sự lựa chọn từ ngữ xưng hô:Sự lựa chọn từ ngữ xưng hôVì sao trong tiếng Việt, khi giao tiếp người nói phải hết sức chú ý đến sự lựa chọn từ ngữ xưng hô?Vì mỗi phương tiện xưng hô đều thể hiện tính chất của tình huống giao tiếp(thân mật hay xã giao) và mối quan hệ giữa người nói với người nghe(thân hay sơ, khinh hay trọng )Lựa chọn từ ngữ xưng hô thích hợp với tình huống và quan hệ thì người nói sẽ đạt được kết quả giao tiếp.I. Các phương châm hội thoại:1. Nội dung:2. Một số tình huống giao tiếp :II.Xưng hô trong hội thoại:1)Các từ ngữ xưng hô thông dụng trong Tiếng Việt:2)”Xưng khiêm hô tôn trong Tiếng Việt”:3)Sự lựa chọn từ ngữ xưng hô:III.Cách dẫn trực tiếp và cách dẫn gián tiếp: 1)Phân biệt khái niệm cách dẫn trực tiếp và cách dẫn gián tiếpLàm sao ta có thể phân biệt cách dẫn trực tiếp và cách dẫn gián tiếp?Lời dẫn trực tiếp Nhắc lại nguyên vẹn lời nói hay ý nghĩ của người hoặc của nhân vật; lời dẫn trực tiếp được đặt trong dấu ngoặc kép (“ ”).Lời dẫn gián tiếp Thuật lại lời nói hay ý nghĩ của người hoặc của nhân vật, có điều chỉnh cho thích hợp;lời dẫn gián tiếp không đặt trong dấu ngoặc kép.1)Phân biệt khái niệm cách dẫn trực tiếp và cách dẫn gián tiếp : II. Cách dẫn trực tiếp – cách dẫn gián tiếp 1)Phân biệt khái niệm cách dẫn trực tiếp và cách dẫn gián tiếp2) Bài tập: Đọc đoạn trích và thực hiện yêu cầu bên dưới Vua Quang Trung tự mình đốc thúc đại binh, cả thuỷ lẫn bộ cùng ra đi. Ngày 29 đến Nghệ An, vua Quang Trung cho vời người cống sĩ ở huyện La Sơn là Nguyễn Thiếp vào dinh và hỏi: -Quân Thanh sang đánh, tôi sắp đem binh ra chống cự. Mưu đánh và giữ, cơ được hay thua, tiên sinh nghĩ như thế nào? Thiếp nói: -Bây giờ trong nước trống không, lòng người tan rã. Quân Thanh ở xa tới đây, không biết tình hình quân ta yếu hay mạnh, không biết thế nên đánh hay giữ ra sao. Chúa công ra đi chuyến này, không quá mười ngày, quân Thanh sẽ bị dẹp tan. 	(Ngô gia văn phái, Hoàng Lê nhất thống chí)Hãy chuyển những lời đối thoại trong đoạn trích thành lời dẫn gián tiếp. Phân tích những thay đổi về từ ngữ trong lời dẫn gián tiếp so với lời đối thoại?Vua Quang Trung tự mình đốc thúc đại binh, cả thuỷ lẫn bộ cùng ra đi. Ngày 29 đến Nghệ An, vua Quang Trung cho vời người cống sĩ ở huyện La Sơn là Nguyễn Thiếp vào. Vua Quang Trung hỏi Nguyễn Thiếp là quân Thanh sang đánh, nếu nhà vua đem binh ra chống cự thì khả năng thắng hay thua như thế nào. Nguyễn Thiếp trả lời rằng bấy giờ trong nước trống không, lòng người tan rã, quân Thanh ở xa tới, không biết tình hình quân ta yếu hay mạnh, không hiểu rõ thế nên đánh hay giữ ra sao, vua Quang Trung ra Bắc không qua mười ngày quân Thanh sẽ bị dẹp tan.Trong lời đối thoạiTrong lời dẫn gián tiếpTừ xưng hôTừ chỉ địa điểmTừ chỉ thời gianTôi (ngôi thứ nhất) Chúa công (ngôi thứ hai)bây giờbấy giờ(tỉnh lược)Nhà vua (ngôi thứ ba) Vua Quang Trung(ngôi thứ 3)đâyNhững thay đổi từ ngữ:Chuyển lời đối thoại thành lời dẫn gián tiếp:nhà vuabấy giờ vua Quang Trung I. Các phương châm hội thoại:1)Nội dung: 2)Một số tình huống giao tiếp :II.Xưng hô trong hội thoại:1)Các từ ngữ xưng hô thông dụng trong Tiếng Việt:2)”Xưng khiêm hô tôn trong Tiếng Việt”:3)Sự lựa chọn từ ngữ xưng hô:III.Cách dẫn trực tiếp và cách dẫn gián tiếp: 1)Phân biệt khái niệm cách dẫn trực tiếp và cách dẫn gián tiếp 2)Bài tập về lời dẫn trực tiếp và lời dẫn gián tiếp IV.Luyện tập:Đuổi hình bắt chữ Lêi nãi ch¼ng mÊt tiÒn mua,Lùa lêi mµ nãi cho võa lßng nhau.So sánh với tiền bạcTình cảmSự chọn lựa11223344Liên quan phương châm lịch sự5566Một câu ca dao VN1246Sự giao tiếpThưởng 20 điểmLời nói350121110987654321 - Tập viết đoạn văn có sử dụng một trong số các phương châm hội thoại và cách dẫn trực tiếp, cách dẫn gián tiếp.- Xem lại toàn bộ phần kiến thức về phần tiếng Việt lớp 9 kì 1 đã ôn tập - Chuẩn bị bài: Chiếc lược ngà. + Đọc văn bản, tóm tắt văn bản. + Tìm hiểu về tác giả, tác phẩm + Xác định ngôi kể, tình huống truyện.... + Trả lời các câu hỏi SGK. HƯỚNG DẪN HỌC VÀ CHUẨN BỊ BÀI Ở NHÀ