Bài giảng Ngữ văn Lớp 9 - Tiết 86: Ôn tập về truyện hiện đại

Tiết 86 : 
 ÔN TẬP VỀ TRUYỆN HIỆN ĐẠI 
1. Hãy lập bảng thống kê các tác phẩm truyện đã học : 
TT 
Tên tác phẩm- năm stác 
Tác giả 
Tóm tắt nội dung 
Đặc sắc về nghệ thuật 
01. 
Qua tâm trạng đau xót, tủi hổ của ông Hai ở nơi tản cư khi nghe tin đồn làng mình theo giặc, Truyện thể hiện tình yêu làng quê sâu sắc thống nhất với lòng yêu nước và tinh thần kháng chiến của người dân 
Xây dựng tình huống nhân vật, nghệ thuật miêu tả tâm lí và ngôn ngữ nhân vật 
Làng 
Stác: 1948 
Nhà văn: Nguyễn Kim Lân 
( 1920 - 2007 ) 
Quê: Từ Sơn- Bắc Ninh 
1. Lập bảng thống kê các tác phẩm truyện đã học: 
TT 
Tên tác phẩm-Năm Stác 
Tác giả 
Tóm tắt nội dung 
Đặc sắc về nghệ thuật 
02. 
Cuộc gặp gỡ tình cờ của ông họa sĩ, cô kĩ sư mới ra trường với người thanh niên làm việc một mình tại trạm khí tượng trên núi cao Sa Pa. Qua đó truyện ca ngợi những ngời lao động thầm lặng, có cách sống đẹp, cống hiến sức mình cho đất nước . 
Truyện xây dựng được tình huống hợp lí, cách kể chuyện tự nhiên, có sự kết hợp giữa tự sự, trữ tình với bình luận 
Lặng lẽ Sa Pa 
Stác: 1970 
Nhà văn: Nguyễn Thành Long 
(1925 – 1991 ) 
Quê: Duy Xuyên - Quảng Nam 
1. Lập bảng thống kê các tác phẩm truyện đã học : 
TT 
Tên tác phẩm – 
Năm stác 
Tác giả 
Tóm tắt nội dung 
Đặc sắc về nghệ thuật 
03. 
Câu chuyện éo le và cảm động về hai cha con: Ông Sáu và bé Thu trong lần ông về thăm nhà và ở khu căn cứ. Qua đó truyện ca ngợi tình cha con thắm thiết trong hoàn cảnh chiến tranh 
Truyện thành công trong việc miêu tả tâm lí và xây dựng tính cách nhân vật, đặc biệt là nhân vật bé Thu. 
Chiếc lược ngà 
Stác: 1966 
NV: Nguyễn Quang Sáng 
Sinh năm 1932 
Quê: Chợ mới- An Giang 
1. Lập bảng thống kê các tác phẩm truyện đã học . 
2. Sắp xếp các truyện ngắn theo các thời kì lịch sử: 
Thời kì 
kháng chiến 
chống TD 
 Pháp 
( 1946- 1954) 
Lµng - Kim L©n 
Thời kì K/c 
Chống Mĩ 
( 1964- 1975 ) 
ChiÕc l­îc ngµ - NguyÔn Quang S¸ng 
LÆng lÏ Sa Pa - NguyÔn Thµnh Long 
1. Lập bảng thống kê các tác phẩm truyện đã học 
2. Sắp xếp các truện ngắn theo các thời kì lịch sử 
3. Những phẩm chất chung và những nét tính cách nổi bật của những con người Việt Nam yêu nước trong hai cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mĩ: 
Những phẩm 
Chất chung: 
- Các tác phẩm trên đã phản ánh được một phần nét tiêu biểu của đời sống xã hội và con người Việt Nam,với tư tưởng và tình cảm của họ trong những thời kì lịch sử có nhiều biến cố lớn lao từ sau CM tháng tám năm 1945. Chủ yếu là 2 cuộc K/c chống Pháp và Mĩ. 
1. Lập bảng thống kê các tác phẩm truyện đã học 
2. Sắp xếp các truện ngắn theo các thời kì lịch sử 
3. Những phẩm chất chung và những nét tính cách nổi bật của những con người Việt Nam yêu nước trong hai cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mĩ 
* 
Hình ảnh các thế hệ Việt Nam thuộc nhiều thế hệ được thể hiện qua những nhân vật: 
Ông Hai 
Anh thanh niên 
LÆng lÏ Sa Pa NguyÔn Thµnh Long 
Bé Thu 
Ông Sáu 
ChiÕc l­îc ngµ - NguyÔn Quang S¸ng 
ChiÕc l­îc ngµ - NguyÔn Quang S¸ng 
Lµng - Kim L©n 
3. Những phẩm chất chung và những nét tính cách nổi bật của những con người Việt Nam yêu nước trong hai cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mĩ 
* 
Những tính cách và phẩm chất nhân vật: 
Ông Hai 
Tình yêu làng thật đặc biệt, nhưng phải đặt trong tình cảm yêu nước và tinh thần kháng chiến. 
Anh thanh niên 
Bé Thu 
Ông Sáu 
Yêu thích và hiểu ý nghĩa công việc thầm lặng, một mình trên núi cao, có những suy nghĩ và tình cảm tốt đẹp, trong sáng về công việc và đối với mọi người. 
Tính cách cứng cỏi, bướng bỉnh nhưng tình cảm nồng nàn, thắm thiết với người cha. 
Tình cha con sâu nặng, tha thiết trong hoàn cảnh éo le và xa cách của chiến tranh 
4. Một vài đặc điểm nghệ thuật của các truyện đã học trong chương trình lớp 9. 
* 
Vài đặc điểm nghệ thuật của các truyện đã học: 
- Trần thuật ở ngôi thứ nhất ( nhân vật xưng hô “ Tôi ” ) có truyện “Chiếc lược ngà ”, 
 Trần thuật ngôi thứ ba: trần thuật chủ yếu theo cái nhìn và giọng điệu của một nhân vật, thường là nhân vật chính ( tuy không xuất hiện trực tiếp nhân vật kể chuyện xưng tôi ) Các Truyên như: Làng, lặng lẽ Sa Pa, 
Phương thức trần thuật. 
4. Một vài đặc điểm N.thuật của các truyện đã học trong chương trình lớp 9. 
Tác dụng của phương thức trần thuật . 
Ví dụ 
“ Mỗi lần nhìn thấy cây lược ngà nhỏ ấy là mỗi lần tôi băn khoăn và ngậm ngùi. Trong cuộc đời kháng chiến của tôi, tôi chứng kiến không biết bao nhiêu cuộc chia tay, nhưng chưa bao giờ tôi bị xúc động như lần ấy. ” 
- Phương thức trần thuật ngôi thứ nhất xưng tôi giúp người kể đi sâu vào tâm tư tình cảm của nhân vật, miêu tả được những diễn biến tâm lí tinh vi phức tạp đang diễn ra trong tâm hồn nhân vật. Song nó cũng trong việc miêu tả bao quát các đối tượng khách quan, khó có cái nhìn nhiều chiều, dễ gây sự đơn điệu trong giọng văn trần thuật. 
4. Một vài đặc điểm N.thuật của các truyện đã học trong chương trình L9. 
 Tác dụng của phương thức trần thuật. 
Ví dụ 
Khi kể về phút chia tay của ba người trong lặng lẽ Sa Pa thì cả ba nhân vật đều trở thành đối tượng miêu tả một cách khách quan: Anh thanh niên vừa vào, kêu lên: “Ồ ! Cô còn quên chiếc mùi xoa đây này ! ” .. Cô kĩ sư mặt đỏ ửng, nhận lại chiếc khăn và quay vội đi Bỗng nhà họa sĩ già quay lại chụp lấy tay người thanh niên lắc mạnh: “ Chắc chắn rồi tôi sẽ trở lại ”. 
- Phương thức trần thuật ngôi thứ nhất xưng tôi giúp người kể đi sâu vào tâm tư tình cảm của nhân vật, miêu tả được những diễn biến tâm lí tinh vi phức tạp đang diễn ra trong tâm hồn nhân vật. Song nó cũng trong việc miêu tả bao quát các đối tượng khách quan, khó có cái nhìn nhiều chiều, dễ gây sự đơn điệu trong giọng văn trần thuật. 
- Truyện kể ở ngôi thứ ba người kể dường như thấy hết, biết hết và biết tất cả mọi việc, mọi người, mọi tâm tư tình cảm của nhân vật có khi miêu tả lạnh lùng, khách quan , tạo ra cái nhìn nhiều chiều, tránh được sự đơn điệu trong giọng văn trần thuật. 
5. Tình huống truyện đặc sắc. 
LÀNG 
- Tác giả đặt ông Hai vào tình huống gay cấn để làm bộc lộ sâu sắc tình cảm yêu làng, yêu nước của ông. Tình huống ấy là cái tin làng ông theo giặc . 
CHIẾC LƯỢC NGÀ 
Tình huống hai cha con gặp nhau trong 8 năm xa cách nhưng bé Thu không nhận cha, đến lúc em nhận cha và biểu lộ tình cảm thì anh S áu phải ra đi. 
Ông Sáu làm lược tặng con, hi vọng được trao tận tay cho con món quà do tính tay mình làm nhưng ông đã hi sinh, trao lại chiếc lược ngà cho người đồng đội. 
LẶNG LẼ SA PA 
- Cuộc gặp gỡ bất ngờ giưuã anh thanh niên với nhà hoạ sĩ và cô kĩ sư nông nghiệp trên đỉnh Yên Sơn => Vẻ đẹp của con người mới trong công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc. 
6. Nêu cảm nghĩ về nhân vật mà em có ấn tượng sâu sắc nhất? 
H­íng dÉn häc ë nhµ 
 Tãm t¾t l¹i nh÷ng t¸c phÈm truyÖn võa häc 
 N¾m néi dung, nghÖ thuËt ®Æc s¾c cña tõng t¸c phÈm 
ChuÈn bÞ bµi míi 
 Ôn tập tổng hợp cuối học kỳ I.