Bài giảng Ngữ văn Lớp 9 - Văn bản "Hoàng Lê Nhất thống chí" - Lê Thị Ngọc Thủy

Văn bản 
HOÀNG LÊ NHẤT THỐNG CHÍ 
B Ộ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO QUỸ LAWRENCE S.TING 
Cuộc thi quốc gia Thiết kế bài giảng e -Learning lần thứ 4 
 HỒI THỨ M ƯỜI BỐN 
MÔN: NGỮ VĂN 9 
Th áng 1 1 năm 2016 
Đ ơ n vị công tác: Tr ườn g THCS Liên Khê 
Nhóm tác giả : LÊ THỊ NGỌC THỦY 
Email: thuyngoc346 @gmail.com 
Đ iện thoại liên lạc : 0989409377 
 NGUYỄN THỊ HÁI 
 VŨ THỊ TUYẾT 
Xã Liên Khê - Huyện Thuỷ Nguyên – Thành phố Hải Phòng 
MỤC TIÊU CẦN ĐẠT 
3. Thái độ . - Có lòng yêu nước, tự hào dân tộc đồng thời căm thù bọn bán nước hại dân. 
1. Kiến thức . 
- Những hiểu biết chung về nhóm tác giả thuộc Ngô gia văn phái, về phong trào Tây Sơn và người anh hùng dân tộc Quang Trung – Nguyễn Huệ. 
- Nhân vật, sự kiện, cốt truyện trong tác phẩm viết theo thể loại tiểu thuyết chương hồi. 
- Một trang sử oanh liệt của dân tộc ta: Quang Trung đại phá 20 vạn quân Thanh, đánh đuổi giặc xâm lược ra khỏi bờ cõi. 
2. Kĩ năng . 
- Quan sát các sự việc được kể trong đoạn trích trên bản đồ. 
- Cảm nhận được sự trỗi dậy kì diệu của tinh thần dân tộc, cảm quan hiện thực nhạy bén, cảm hứng yêu nước của tác giả trước những sự kiện lịch sử trọng đại của dân tộc . 
- Liên hệ những nhân vật, sự kiện trong đoạn trích với những văn bản liên quan . 
CẤU TRÚC BÀI HỌC 
I. Đọc – chú thích. 
1. Tác giả. 
2. Tác phẩm. 
II. Tìm hiểu v ă n bản . 1. Hình t ượng ng ười anh hùng Nguyễn Huệ. 
2. Sự thảm bại của quân tướng nhà Thanh và số phận của bè lũ Lê Chiêu Thống. 
III. Tổng kết. 
1. Giá trị nghệ thuật. 
2. Giá trị nội dung. 
- Ngô gia văn phái: Nhóm tác giả thuộc dòng họ Ngô Thì . 
- Quê: làng Tả Thanh Oai, Hà Tây (nay là Hà Nội) 
+ Ngô Thì Chí (1753-1788) 
+ Ngô Thì Du (1772-1840) 
TÁC GIẢ 
* THỂ LOẠI 
Tiểu thuyết lịch sử viết theo lối ch ươ ng hồi. 
* NỘI DUNG 
Hiện thực xã hội cuối thế kỉ XVIII đầu thế kỉ XIX 
 * NGHỆ THUẬT 
 + Kể chuyện chân thực, hấp dẫn, kịch tính. 
 + Xây dựng cốt truyện có hệ thống 
 + Xây dựng nhân vật. 
 + Miêu tả chiến tranh. 
TÁC PHẨM 
TÓM TẮT HỒI THỨ M ƯỜI BỐN 
 Vốn ôm mộng xâm lăng đã lâu, lại thêm sự cầu viện của Lê Chiêu Thống, quân Thanh với lực lượng hai mươi vạn quân kéo sang xâm lược nước ta. Chúng kéo vào Thăng Long. Tướng Tây Sơn là Ngô Văn Sở, Phan Văn Lân cho lui quân về vùng núi Tam Điệp. Được tin báo, Nguyễn Huệ vô cùng giận dữ, bèn cho họp tướng sĩ, định thân chinh cầm quân đi ngay. Nhưng nghe theo lời của các tướng sĩ, Bắc Bình Vương cho lập đàn ở Núi Bân, tế cáo trời đất, thần linh để chính thức lên ngôi vua, lấy niên hiệu là Quang Trung. Vua Quang Trung chính thức ra kệnh xuất quân ra Thăng Long tiêu diệt quân Thanh xâm lược. Từ ngày 25 tháng Chạp năm Mậu Thân (1788) nhà vua trực tiếp chỉ huy đại binh tiến quân ra Bắc. Dọc đường tiến quân, vua Quang Trung cho tuyển mộ binh lính, mở một cuộc duyệt binh lớn ở Nghệ An, ra lời chỉ dụ, khích lệ tinh thần tướng sĩ. Đến Tam Điệp, Ngô Văn Sở và Phan Văn Lân mang gươm đến gặp nhà vua xin chịu tội. Vua Quang Trung đã phân tích đúng sai, phải trái và tha tội cho các tướng dưới quyền. Ngài còn cùng với Ngô Thì Nhậm bàn kế hoạch tấn công và kế sách ngoại giao lâu dài với nhà Thanh. Vua Quang Trung cho quân sĩ ăn Tết trước, hẹn ngày mồng 7 năm mới thì vào Thăng Long mở tiệc mừng. Quân Tây Sơn dưới sự chỉ huy của Quang Trung tiến thẳng vào Thăng Long, lần lượt công phá đồn Hà Hồi, Ngọc Hồi. Quân tướng nhà Thanh mải lo yến tiệc, không kịp trở tay, bị đánh tan tác, kẻ phải thắt cổ tự tử, kẻ phải chạy trốn về Trung Quốc. Quân lính hoảng hồn, tan tác bỏ chạy. Bè lũ bán nước Lê Chiêu Thống cũng phải lo thoát thân, đưa nhau theo đường núi theo chân bọn cướp nước sang phương Bắc. 
Nghe tin quân Thanh vào Th ă ng Long, Nguyễn Huệ lên ngôi Hoàng đế , thân chinh dẫn quân ra Bắc. 
Quân Tây S ơ n hành quân thần tốc ra Th ă ng Long. 
Quang Trung đ ại phá quân Thanh. 
Quân Thanh thua trận tháo chạy, vua tôi Lê Chiêu Thống bỏ trốn khỏi Th ă ng Long. 
HỒI THỨ M ƯỜI BỐN 
Đánh Ngọc Hồi, quân Thanh bị thua trận 
Bỏ Th ă ng Long, Chiêu Thống trốn ra ngoài 
HỒI THỨ M ƯỜ I BỐN 
Hình t ư ợng ng ư ời anh hùng Nguyễn Huệ 
Sự thất bại thảm hại của quân Thanh 
Số phận của bè lũ 
Lê Chiêu Thống. 
BỐ CỤC HỒI THỨ M ƯỜI BỐN 
PHẦN 1 
Từ đầu đến . Hôm ấy nhằm vào ngày 25 tháng chạp năm Mậu Thân ( 1788) 
Tr 64-65 
Được tin báo quân Thanh đ ã chiếm Thăng Long, Bắc Bình Vương Nguyễn Huệ lên ngôi Hoàng đế và thân chinh dẫn quân ra Bắc. 
PHẦN 2 
Từ Vua Quang Trung tự mình đốc suất đại binh đến rồi kéo quân vào thành ” 
Tr 65-68 
Cuộc hành quân thần tốc và chiến thắng lẫy lừng của vua Quang Trung. 
PHẦN 3 
Lại nói . đến hết 
Tr 69-70 
Sự đại bại của quân Thanh và số phận thảm hại của vua tôi Lê Chiêu Thống 
1. Tác phẩm thuộc thể loại gì? 
Em đã làm đúng, kích chuột để tiếp tục. 
Rất tiếc, em đã làm sai. Kích chuột để tiếp tục. 
Chấp nhận. 
Xoá đi, làm lại. 
A) 
Chí 
B) 
Truyền kì 
C) 
Tuỳ bút 
D) 
Kí sự 
You answered this correctly! 
Your answer: 
The correct answer is: 
You did not answer this question completely 
Em phải trả lời câu hỏi này trước khi tiếp tục. 
2. Tác phẩm gồm có bao nhiêu hồi? 
Em đã làm đúng, kích chuột để tiếp tục. 
Rất tiếc, em đã làm sai. Kích chuột để tiếp tục. 
Chấp nhận. 
Xoá đi, làm lại. 
A) 
15 hồi. 
B) 
16 hồi. 
C) 
17 hồi. 
D) 
18 hồi. 
You answered this correctly! 
Your answer: 
The correct answer is: 
You did not answer this question completely 
Em phải trả lời câu hỏi này trước khi tiếp tục. 
3. Nhân vật chính trong Hồi thứ mười bốn là ai? 
Em đã làm đúng, kích chuột để tiếp tục. 
Rất tiếc, em đã làm sai. Kích chuột để tiếp tục. 
Chấp nhận. 
Xoá đi, làm lại. 
A) 
Ngô Văn Sở. 
B) 
Phan Văn Lân. 
C) 
Ngô Thì Nhậm. 
D) 
Nguyễn Huệ. 
You answered this correctly! 
Your answer: 
The correct answer is: 
You did not answer this question completely 
Em phải trả lời câu hỏi này trước khi tiếp tục. 
HOÀN CẢNH 
20 vạn quân Thanh do các t ướng sừng sỏ chỉ huy kéo vào Th ă ng Long. 
NGUYỀN HUỆ 
Giận lắm, định thân chinh cầm quân đ i ngay. 
Tế cáo trời đấ t cùng thần linh. 
Chính thức lên ngôi Hoàng đế , niên hiệu Quang Trung. 
1 . Hình t ượng ng ười anh hùng Nguyễn Huệ . 
MINH HỌA SỰ VIỆC: DUYỆT BINH Ở NGHỆ AN 
Nêu 
rõ 
tình hình đấ t n ước . 
Khẳng định 
chủ quyền lãnh thổ. 
Tố cáo 
tội ác 
của giặc. 
Nêu cao truyền thống đá nh giặc cứu n ướ c của dân tộc. 
Kêu gọi, khích lệ tinh thần yêu n ước , ý chí chiến đấ u 
của 
quân sĩ. 
LỜI DỤ 
TRONG CUỘC DUYỆT BINH Ở NGHỆ AN 
MINH HỌA SỰ VIỆC: CUỘC HÀNH QUÂN THẦN TỐC 
4. Khi hội quân ở Tam Điệp, Quang Trung đã có những hành động gì? 
Em đã làm đúng, kích chuột để tiếp tục. 
Rất tiếc, em đã làm sai. Kích chuột để tiếp tục. 
Chấp nhận. 
Xoá đi, làm lại. 
A) 
Nói chuyện với Phan Văn Lân và Ngô Văn Sở. 
B) 
Bàn với Ngô Thì Nhậm về kế sách hoà bình lâu dài sau khi đánh đuổi kẻ thù. 
C) 
Tổ chức duyệt binh. 
D) 
Tha tội cho Sở và Lân. 
You answered this correctly! 
Your answer: 
The correct answer is: 
You did not answer this question completely 
Em phải trả lời câu hỏi này trước khi tiếp tục. 
MINH HOẠ SỰ VIỆC: NGÔ VĂN SỞ VÀ PHAN VĂN LÂN ĐẾN CHỊU TỘI 
HỘI QUÂN Ở TAM ĐIỆP 
Tha tội cho Ngô V ă n Sở, Phan V ă n Lân. 
Khẳng định chiến l ược tấn công, chiến l ược ngoại giao 
lâu dài. 
Tổ chức cho quân sĩ 
ă n Tết tr ướ c. 
Hạ lệnh 
tấn công. 
- Khẳng định chiến l ược tấn công: m ươ i ngày có thể đ uổi đượ c ng ười Thanh. 
- Kế hoạch ngoại giao: Chúng là n ướ c lớn gấp m ười n ước mình, sau khi bị thua một trận, ắt lấy làm thẹn mà lo m ư u báo thù... Nh ư thế thì việc binh đ ao không bao giờ dứt, không phải là phúc cho dân .Đến lúc ấy, chỉ có ng ười khéo lời lẽ mới dẹp nổi việc binh đao cho ta đượ c yên ổn mà nuôi d ưỡn g lực l ượng , bấy giờ dân giàu n ước mạnh thì ta có sợ gì chúng? 
HÌNH ẢNH MINH HOẠ 
T ƯỢNG ĐÀI VUA QUANG TRUNG 
QUANG TRUNG ĐẠI PHÁ QUÂN THANH 
Nguồn : Một số trận quyết chiến chiến lược trong lịch sử dân tộc QĐND-VTC News 
CHIÊN THẮNG HÀ HỒI, NGỌC HỒI - ĐỐNG ĐA 
Nguồn : Một số trận quyết chiến chiến lược trong lịch sử dân t ộc QĐND-VTC News 
* HÌNH T ƯỢNG NHÂN VẬT 
- Trí tuệ sáng suốt, nhạy bén . 
- Hành động mạnh mẽ, quyết đoán, nhanh gọn . 
- Có ý chí quyết thắng, tầm nhìn xa trông rộng. 
- Có tài dụng binh như thần. 
- Oai phong, lẫm liệt . 
* NGHỆ THUẬT TỰ SỰ 
- Trần thuật kết hợp với miêu tả tỉ mỉ, chi tiết, cụ thể. 
- Khắc hoạ nhân vật bằng cử chỉ, hành động , ngôn ngữ 
QUÂN THANH 
Tôn Sĩ Nghị 
sợ mất mật. 
 Quân sĩ hoảng hồn, tan tác bỏ chạy, tranh nhau qua cầu, xô đẩy nhau mà chết 
Chạy về n ư ớc, đư ờng đ ông nghịt nh ư chợ, đ êm ngày đ i gấp, không dám 
nghỉ ng ơ i. 
2. Sự thảm bại của quân tướng nhà Thanh và số phận của bè lũ Lê Chiêu Thống . 
a . Quân Thanh. 
b. Vua tôi Lê Chiêu Thống. 
Vua Lê vội vã đư a thái hậu bỏ trốn 
ra ngoài. 
Đến cầu phao thì cầu đ ã bị đ ứt, không có thuyền bè => gặp một thuyền cá vội vàng c ư ớp lấy rồi chèo sang bờ bắc. 
Đến Hoà Lạc thì gặp một ng ư ời thổ hào, ng ư ời ấy thấy vua, bất giác r ơ i lệ, mời vào trại tạm nghỉ, sau làm c ơ m thết đ ãi. 
Vua Lê Chiêu Thống theo đư ờng núi, ra cửa ải, theo kịp Tôn Sĩ Nghị. 
HÌNH ẢNH MINH HOẠ  T ƯỢNG ĐÀI VUA QUANG TRUNG 
HÌNH ẢNH MINH HOẠ  QUÂN THANH THÁO CHẠY 
5. Dòng nào nói không đúng về nội dung của Hồi thứ mười bốn? 
Em đã làm đúng, kích chuột để tiếp tục. 
Rất tiếc, em đã làm sai. Kích chuột để tiếp tục. 
Chấp nhận. 
Xoá đi, làm lại. 
A) 
Văn bản đã khắc hoạ thành công hình tượng nhân vật Nguyễn Huệ - một nhà quân sự lỗi lạc với phẩm chất cao đẹp, tài năng hơn người. 
B) 
Đoạn trích đơn thuần tái hiện sự kiện vua Quang Trung đại phá quân Thanh. 
C) 
Đoạn trích đã làm nổi bật sự thất bại thảm hại của quân Thanh. 
D) 
Đoạn trích tái hiện tình cảnh thảm hại của bè lũ bán nước Lê Chiêu Thống. 
You answered this correctly! 
Your answer: 
The correct answer is: 
You did not answer this question completely 
Em phải trả lời câu hỏi này trước khi tiếp tục. 
6. Chọn những ý đúng về nghệ thuật tự sự trong đoạn trích? 
Em đã làm đúng, kích chuột để tiếp tục. 
Rất tiếc, em đã làm sai. Kích chuột để tiếp tục. 
Chấp nhận. 
Xoá đi, làm lại. 
A) 
Xây dựng cốt truyện có hệ thống. 
B) 
Ngôn ngữ trần thuật, đối thoại sinh động. 
C) 
Chú ý miêu tả cụ thể từng hành động, lời nói của nhân vật chính. 
D) 
Lời văn biền ngẫu, bút pháp ước lệ, khoa trương. 
E) 
Miêu tả kĩ từng trận đánh và mưu lược tính toán, thế đối lập giữa các lực lượng. 
You answered this correctly! 
Your answer: 
The correct answer is: 
You did not answer this question completely 
Em phải trả lời câu hỏi này trước khi tiếp tục. 
Kết quả kiểm tra 
Điểm đạt được 
{score} 
Điểm tối đ a 
{max-score} 
Số câu ch ư a hoàn thành 
{total-attempts} 
Xoá đ i, làm lại 
Tiếp tục 
TỔNG KẾT 
NỘI DUNG 
Hình t ượng Nguyễn Huệ, ng ười 
anh hùng 
dân tộc 
v ă n võ 
song toàn. 
Sự 
thảm bại 
của 
quân 
Thanh. 
Số phận bi đá t của 
vua tôi 
Lê Chiêu Thống. 
NGHỆ THUẬT 
- Bút pháp, tự sự chân thực. 
- Xây dựng cốt truyện có hệ thống, khắc hoạ nhân vật bằng ngôn ngữ và hành động. 
- Ngôn ngữ trần thuật, đố i thoại sinh động . 
LỄ HỘI ĐỐNG ĐA - NGUỒN: VTC 10 
TÀI LIỆU THAM KHẢO 
TÁC GIẢ 
NĂM 
TÊN TÀI LIỆU 
NHÀ XUẤT BẢN/WEB 
Vũ Dương Quỹ 
Lê Bảo 
2015 
Bình giảng Ngữ văn 9 
NXB Giáo dục Việt Nam 
Nhiều tác giả 
Một số trận quyết chiến trong lịch sử dân tộc. 
QĐND, VTC News