Bài giảng môn Ngữ văn 9 - Văn bản: Làng (Kim Lân)

 Làng 
Kim Lân 
I,Tìm hiểu chung 
1/ Tác giả 
Tên khai sinh là Nguyễn Văn Tài (1920-2007) 
Quê quán : Từ Sơn, Bắc Ninh 
Học vấn: học hết bậc tiểu học rồi đi làm thuê kiếm sống 
Quá trình hoạt động: Năm 1944 ông tham gia Hội Văn hóa cứu quốc: hoạt động văn nghệ, phục vụ cách mạng, phục vụ kháng chiến 
Kim Lân (1920 -2007) 
Sự nghiệp sáng tác 
Vị trí: Là tác giả tiêu biểu của nền văn xuôi Việt Nam hiện đại. Là cây bút chuyên viết truyện ngắn 
Tác phẩm tiêu biểu: ‘‘Nên vợ nên chồng’’ (1955); “ Con chó xấu xí ” (1962); ‘‘Hiệp sĩ gỗ ” (1988) 
Kim Lân (1920 -2007) 
Kim Lân là mẫu nhà văn : ‘‘ Qúy hồ tinh, bất quý hồ đa’ ’ 
Hồ Quang Lợi-Trưởng Ban Tuyên giáo Thành ủy Hà Nội nhận định: “ Gia tài sáng tác của nhà văn Kim Lân không thật nhiều về số lượng nhưng là tinh hoa quý báu. Hầu hết các tác phẩm của ông đều trụ lại với thời gia n." 
Nguyên Hồng đã từng nhận xét : ‘‘ Kim Lân là nhà văn một lòng đi về với đất, với người, với thuần hậu nguyên thủy của cuộc sống nông thôn’’ 
Hữu Thỉnh đã nhận xét về Kim Lân : " Văn Kim Lân luôn mang đậm hồn quê, sự kế tục ngôn ngữ, phong tục của người Việt ’’ 
 Phong cách nghệ thuật 
Thế giới nghệ thuật trong truyện ngắn của Kim Lân: Là khung cảnh làng quê và hình tượng người nông dân 
Kim Lân có những trang viết đặc sắc về phong tục và đời sống làng quê những thú chơi và sinh hoạt văn hóa cổ truyền của người dân đồng bằng bắc bộ còn được gọi là ‘‘Thú đồng quê’’ hay ‘‘Phong lưu đồng ruộng’’ như: chơi non bộ, thả chim, đánh vật, chọi gà 
Kim Lân (1920 -2007) 
Phong cách nghệ thuật 
Nhân vật trong sáng tác của Kim Lân đa phần là người nghèo khổ, lam lũ, vất vả, nhưng vẫn sáng lên những phẩm chất tốt đẹp của con người Việt Nam: luôn yêu đời, chất phác, lạc quan, hóm hỉnh và tài hoa. 
Tác phẩm 
2 
“ L àng” được viết và đăng báo trên tạp chí Văn nghệ năm 1948 – giai đoạn đầu của cuộc kháng chiến chống Pháp. 
Ý nghĩa nhan đề truyện ngắn Làng Nhan đề của truyện là “Làng” không phải là “Làng Dầu” vì nếu là “Làng Dầu” thì vấn đề mà tác giả đề cập tới chỉ nằm trong phạm vi nhỏ hẹp, cụ thể ở một làng. Dụng ý của tác giả muốn nói tới một vấn đề mang tính phổ biến ở khắp các làng quê, có trong mọi người nông dân. Bởi thế “Làng” là nhan đề hợp lý với dụng ý của tác giả. Qua đó ta hiểu chủ đề của truyện nhằm ca ngợi tình yêu làng quê tha thiết và những chuyển biến mới trong tình cảm của những người nông dân Việt Nam trong kháng chiến chống Pháp. 
Như vậy, nhan đề “Làng” vừa nói lên được cái riêng là tình yêu làng của ông Hai, đồng thời qua cái riêng ấy, cũng nói lên được cái chung: tấm lòng của những người dân quê đất Việt đối với đất nước. 
 Tóm tắt tác phẩm 
Ông Hai là người làng Chợ Dầu. Trong kháng chiến chống Pháp, ông phải đưa gia đình đi tản cư. Ở đây, lúc nào ông cũng nhớ làng và luôn dõi theo tin tức cách mạng. Khi nghe tin đồn làng Chợ Dầu theo giặc, ông vô cùng đau khổ, cảm thấy xấu hổ, nhục nhã. Ông không đi đâu, không gặp ai, chỉ sợ nghe đồn về làng ông theo giặc. Nỗi lòng buồn khổ đó càng tăng lên khi có tin người ta không cho những người làng ông ở nhờ vì là làng Việt gian. Ông không biết bày tỏ với ai, không dám đi ra ngoài. Thế là ông đành nói chuyện với thằng con út cho vơi nỗi buồn, cho nhẹ bớt những đau khổ tinh thần. Khi nhận tin cải chính, vẻ mặt ông tươi vui, rạng rỡ hẳn lên. Ông chia quà cho các con, và tất bật báo tin cho mọi người rằng nhà ông bị Tây đốt, làng ông không phải là làng Việt gian. Ông thêm yêu và tự hào về cái làng của mình. 
 Ý nghĩa nhan đề: 
T ác giả đã sử dụng một danh từ chung là “Làng” mang ý nghĩa khái quát để đặt tên cho tác phẩm. Đó sẽ là câu chuyện về những làng quê nước ta trong những năm đầu kháng chiến chống Pháp ; ông Hai sẽ trở thành nhân vật biểu tượng cho người nông dân Việt Nam yêu làng, yêu nước. Như vậy, chủ đề tư tưởng, ý nghĩa của truyện được mở rộng. 
Bố cục: 3 đoạn: 
- Đoạn 1: Từ đầu đến “ruột gan ông lão cứ múa cả lên, vui quá!”: Ông Hai trước khi nghe tin làng Chợ Dầu theo giặc. 
- Đoạn 2: Tiếp đến ”cũng vợi được đi đôi phần”: Tâm trạng của ông Hai khi nghe tin làng mình theo giặc. 
- Đoạn 3: Còn lại: Tâm trạng của ông Hai khi tin làng mình theo giặc được cải chính. 
Ngôi kể 
T ruyện được kể theo ngôi thứ ba. 
 Tác dụng: làm cho câu chuyện trở nên khách quan và tạo cảm giác chân thực cho người đọc 
Tình huống truyện 
 Khái niệm tình huống truyện 
T ình huống truyện là một hoàn cảnh có vấn đề xuất hiện trong tác phẩm. Trong hoàn cảnh đó, nhân vật sẽ có hành động bộc lộ rõ nhất, điển hình nhất bản tính của mình. Tính cách nhân vật sẽ rõ, chủ đề tác phẩm sẽ bộc lộ trọn vẹn. 
Tình huống truyện trong truyện ngắn “Làng” 
Đó là khi ông Hai nghe được tin làng Chợ Dầu theo giặc . 
- Ý nghĩa của tình huống truyện: 
+ T ạo tâm lí, diễn biến gay gắt trong nhân vật, làm bộc lộ sâu sắc tình cảm yêu làng,yêu nước ở ông Hai. 
+ Về mặt kết cấu của truyện: tình huống này phù hợp với diễn biến của truyện, tô đậm tình yêu làng, yêu nước của người nông dân Việt Nam mà tiêu biểu là nhân vật ông Hai. 
+ Về mặt nghệ thuật : tình huống truyện đã tạo nên một cái thắt nút cho câu chuyện, tạo điều kiện để bộc lộ mạnh mẽ tâm trạng và phẩm chất của nhân vật, góp phần thể hiện chủ đề của tác phẩm 
Diễn biến tâm trạng ông Hai (qua 3 thời điểm) 
Ông Hai trước khi nghe tin làng theo giặc 
Ông Hai khi nghe tin làng theo giặc 
Ông Hai khi nghe tin làng cải chính 
 Và cuối cùng, khi câu chuyện tin tức hàng ngày đã nhạt rồi, thì ông xoay đến chuyện cái làng của ông. Ông nói chuyện về cái làng ấy một cách say mê và náo nức lạ thường. Hai con mắt ông sáng hẳn lên, cái mặt biến chuyển, hoạt động. Ông khoe làng ông có cái phòng thông tin tuyên truyền sáng sủa rộng rãi nhất vùng, chòi phát thanh thì cao bằng ngọn tre, chiều chiều loa gọi cả làng đều nghe thấy. Ông khoe làng ông nhà ngói san sát, sầm uất như tỉnh.  Đường trong làng toàn lát đá xanh, trời mưa trời gió tha hồ đi khắp đầu làng cuối xóm, bùn không dính đến gót chân. Tháng năm ngày mười phơi rơm, phơi thóc thì tốt thượng hạng, không có lấy một hạt thóc đất. Ông Hai vẫn có tính khoe làng như thế xưa nay.  
Cứ như vậy, suốt cả buổi tối, ông lão ngồi vén quần lên tận bẹn trên chiếc chõng tre nhà bác Thứ mà nói liên miên hết cái đường xóm kia tốt, cái giếng xóm kia trong với những chuyện đẩu chuyện đâu về cái làng của ông lão, làm như bác Thứ cũng quen biết và bận tâm đến những thứ ấy lắm. Thực ra ông lão chỉ nói cho sướng miệng và đỡ nhớ cái làng của ông chứ cũng chẳng chú ý gì đến người nghe có thích nghe lắm không. 
Ông nằm vật lên giường vắt tay lên trán nghĩ ngợi vẩn vơ. Ông lại nghĩ về cái làng của ông, lại nghĩ đến những ngày cùng làm với anh em. A, sao mà độ ấy vui thế. Ông thấy mình như trẻ ra. Cũng hát hỏng, bông phèng, cũng đào, cũng cuốc mê man suốt ngày. Trong lòng ông lão lại thấy náo nức hẳn lên. Ông lại muốn về làng, lại muốn được cùng anh em đào đường đắp ụ, xẻ hào, khuân đá Không biết cái chòi gác ở đầu làng đã dựng xong chưa? Những đường hầm bí mật chắc là còn khướt lắm. Chao ôi! Ông lão nhớ làng, nhớ cái làng quá. Bên ngoài, ánh nắng rọi xuống mặt sân sáng lóa, có mấy tiếng gà trưa cất lên eo óc. 
Gặp ai quen ông Hai cũng níu lại cười cười:- Nắng này là bỏ mẹ chúng nó! Có người bỡ ngỡ hỏi lại: “Chúng nó nào?”. Thì ông lão bật cười, giơ tay trỏ về phía tiếng súng:- Tây ấy chứ còn chúng nó nào nữa. Ngồi trong vị trí giờ bằng ngồi tù. Dứt lời, ông lão lại đi, làm như đang bận nhiều công việc lắm. Cũng như mọi hôm, việc đầu tiên là ông vào phòng thông tin nghe đọc báo.  
1. Ông Hai trước khi nghe tin làng theo giặc 
ông là một người nông dân mang tình yêu làng tha thiết. 
Trước cách mạng tháng Tám 
Khi kháng chiến bùng nổ 
Khi đi tản cư, ông rất nhớ ngôi làng 
Ông tự hào, hãnh diện về làng và kể về nó với niềm say mê, náo nức đến lạ thường : Ông khoe con đường làng lát đá xanh, trời mưa đi chẳng lấm chân; ông khoe sinh phần của một vị quan tổng đốc trong làng;... 
Ô ng khoe về làng quê của mình đi theo kháng chiến làm cách mạng ; ông kể một cách rành rọt những hố, những ụ , những giao thông hầm hào;... 
+ Ông thường xuyên chạy sang nhà bác Thứ để kể lể đủ thứ chuyện về làng . 
+ Ông kể cho sướng cái miệng, mà không cần biết người nghe có thích hay không 
+ Nhớ làng da diết – muốn về làng, muốn tham gia kháng chiến 
+ Ông thường xuyên theo dõi 
 tình hình của làng 
1. Ông Hai trước khi nghe tin làng theo giặc 
ông là một người nông dân mang tình yêu làng tha thiết. 
Trước cách mạng tháng Tám 
Khi kháng chiến bùng nổ 
Khi đi tản cư, ông rất nhớ ngôi làng 
- Ông Hai là người nông dân có tính tình vui vẻ, chất phác, có tấm lòng gắn bó với làng quê và cuộc kháng chiến. 
- Ông yêu thương, gắn bó với làng quê, tự hào và có trách nhiệm với cuộc kháng chiến của làng. 
 Tạo ra một hoàn cảnh đặc biệt, Kim Lân đã thể hiện một cách rất tự nhiên, chân thực tình cảm, niềm tự hào của ông Hai với làng chợ Dầu của mình 
Ông Hai khi nghe tin làng theo giặc 
Khi nghe tin do những người tản cư cho biết: cả làng chúng nó Việt gian theo Tây thì thái độ và tâm trạng ông Hai ntn? 
Cổ ông lão nghẹn ắng hẳn lại, da mặt tê rân rân. Ông lão lặng đi, tưởng như đến không thở được. Một lúc lâu ông mới rặn è è, nuốt một cái gì vướng ở cổ, ông cất tiếng hỏi, giọng lạc hẳn đi:- Liệu có thật không hở bác? Hay là chỉ lại - Thì chúng tôi vừa ở dưới ấy lên đây mà lại. Việt gian từ thằng chủ tịch mà đi cơ ông ạ. Tây vào làng chúng nó bảo nhau vác cờ thần ra hoan hô. Thằng chánh Bệu thì khuân cả tủ chè, đỉnh đồng, vải vóc lên xe cam nhông, đưa vợ con lên vị trí với giặc ở ngoài tỉnh mà lại. Có người hỏi:- Sao bảo làng chợ Dầu tinh thần lắm cơ mà? - Ấy thế mà bây giờ đổ đốn ra thế đấy!Ông Hai trả tiền nước, đứng dậy, chèm chẹp miệng cười nhạt một tiếng, vươn vai nói to:- Hà, nắng gớm, về nào Ông lão vờ vờ đứng lảng ra chỗ khác, rồi đi thẳng. [ ] Ông Hai cúi gằm mặt xuống mà đi. Ông thoáng nghĩ đến mụ chủ nhà. 
2. Ông Hai khi nghe tin làng theo giặc 
Lúc mới nghe tin 
Khi nghe tin xấu ông Hai sững sờ, xấu hổ, uất ức: “cổ ông lão nghẹn ắng hẳn lại, da mặt tê rân rân. Ông lão lặng đi tưởng như không thở được”. 
=> Từ đỉnh cao của niềm vui, niềm tin ông Hai rơi xuống vực thẳm của sự đau đớn, tủi hổ vì cái tin ấy quá bất ngờ. Khi trấn tĩnh lại được phần nào, ông còn cố chưa tin cái tin ấy. Nhưng rồi những người tản cư đã kể rảnh rọt quá, lại khẳng định họ “vừa ở dưới ấy lên” làm ông không thể không tin. Niềm tự hào về làng thế là sụp đổ, tan tành trước cái tin sét đánh ấy 
+ Từ lúc ấy trong tâm trí ông Hai chỉ có cái tin dữ ấy xâm chiếm, nó thành một nỗi ám ảnh day dứt. Nghe tiếng chửi bọn Việt gian, ông“cúi gằm mặt mà đi”. 
2. Ông Hai khi nghe tin làng theo giặc 
Về nhà nằm vật ra giường như bị cảm, nhìn lũ con chơi với nhau tâm trạng của ông Hai diễn biến ntn? 
Về đến nhà, ông Hai nằm vật ra giường, mấy đứa trẻ thấy bố hôm nay có vẻ khác, len lén đưa nhau ra đầu nhà chơi sậm chơi sụi với nhau. Nhìn lũ con, tủi thân, nước mắt ông lão cứ tràn ra Chúng nó cũng là trẻ con làng Việt gian đấy ư? Chúng nó cũng bị người ta rẻ rúng hắt hủi đấy ư? Khốn nạn, bằng ấy tuổi đầu ông lão nắm chặt hai tay lại và rít lên:- Chúng bay ăn miếng cơm hay miếng gì vào mồm mà đi làm cái giống Việt gian bán nước để nhục nhã thế này!   Ông kiểm điểm từng người trong óc. Không mà, họ toàn là những người có tinh thần cả mà. Họ đã ở lại làng. Quyết tâm một sống một chết với giặc, có đời nào lại can tâm làm điều nhục nhã ấy! Nhưng sao lại nẩy ra cái tin như vậy được? Mà thằng chánh Bệu thì đích thị là người làng không sai rồi. Không có lửa thì sao có khói? Ai người ta hơi đâu bịa tạc ra những chuyện ấy làm gì. Chao ôi! Cực nhục chưa, cả làng Việt gian! Rồi đây biết làm ăn, buôn bán ra sao? Ai người ta chứa. Ai người ta buôn bán mấy. Suốt cả cái nước Việt Nam này người ta ghê tởm, người ta thù hằn cái giống Việt gian bán nước 
- Này thầy nó ạ.Ông Hai nằm rũ ra trên giường không nói gì.- Thầy nó ngủ rồi à?- Gì? Ông lão khẽ nhúc nhích:- Tôi thấy người ta đồn Ông lão gắt lên:- Biết rồi!Bà Hai nín bặt. Gian nhà lặng đi, hiu hắt. ánh lửa vàng nhờ nhờ ở ngọn đèn dầu lạc vờn trên nét mặt lo âu của bà lão. Tiếng thở của ba đứa trẻ chụm đầu vào nhau ngủ nhẹ nhàng nổi lên, nghe như tiếng thở của gian nhà.- Thế nhưng người ta đồn trên này người ta không chứa những người chợ Dầu nữa thầy nó ạ. 
2 . Ông Hai khi nghe tin làng theo giặc 
Về đến nhà 
+ Ô ng nằm vật ra giường , rồi tủi thân nhìn lũ con “nước mắt ông lão cứ giàn ra”. Ông cảm thấy như chính ông mang nỗi nhục của một tên bán nước theo giặc, cả các con ông cũng sẽ mang nỗi nhục ấy 
+ Ông chửi thầm chúng bay ăn miếng cơm hay miếng gì vào mồm mà đi làm cái giống Việt gian bán nước 
tâm trạng căm phẫn , uất ức , tủi nhục 
+ Niềm tin bị phản bội, những mối nghi ngờ bùng lên và giằng xé trong ông: " ông kiểm điểm từng người trong óc". 
=> Bao nhiêu điều tự hào về quê hương như sụp đổ trong tâm hồn người nông dân rất mực yêu quê hương ấy. Ông cảm thấy như chính ông mang nỗi nhục của một tên bán nước theo giặc, cả các con ông cũng sẽ mang nỗi nhục ấy. 
II 
TÌM HIỂU VĂN BẢN 
Diễn biến tâm trạng ông Hai (qua 3 thời điểm) 
2 
b. Ông Hai khi nghe tin làng theo giặc 
Những ngày sau nghe tin làng theo Tây ông Hai có tâm trạng gì? 
Đã ba bốn hôm nay, ông Hai không bước chân ra đến ngoài, cả đến bên bác Thứ ông cũng không dám sang. Suốt ngày ông chỉ quanh quẩn ở trong cái gian nhà chật chội ấy mà nghe ngóng. Nghe ngóng xem binh tình bên ngoài ra sao? Một đám đông xúm lại ông cũng để ý, dăm bảy tiếng cười nói xa xa ông cũng chột dạ. Lúc nào ông cũng nơm nớp tưởng như người ta đang để ý, người ta đang bàn tán đến “cái chuyện ấy”.Cứ thoáng nghe những tiếng Tây, Việt gian, cam nhông là ông lủi ra một góc nhà, nín thít. Thôi lại chuyện ấy rồi! Nhưng còn cái này nữa mà ông sợ, có lẽ còn ghê hơn cả những tiếng kia nhiều. Ấy là mụ chủ nhà. 
2. Ông Hai khi nghe tin làng theo giặc 
Mấy ngày sau 
Suốt mấy ngày ông không dám đi đâu. Ông quanh quẩn ở nhà, nghe ngóng tình hình bên ngoài. “Một đám đông túm lại, ông cũng để ý, dăm bảy tiếng cười nói xa xa, ông cũng chột dạ. 
+ Thoáng nghe những tiếng Tây, Việt gian, cam – nhông là ông lủi ra một nhà, nín thít. Thôi lại chuyện ấy rồi!” 
 Tâm trạng nơm nớp lo sợ, ám ảnh, dằn vặt . 
2 . Ông Hai khi nghe tin làng theo giặc 
Qua câu chuyện với mụ chủ nhà, vợ chồng ông Hai đã bị đẩy tới tình cảnh nào? 
- Trên này họ đồn giăng giăng ra rằng thì là làng dưới nhà ta đi Việt gian theo Tây đấy, ông bà đã biết chưa nhỉ? Nghe nói, bảo có lệnh đuổi hết những người làng chợ Dầu khỏi vùng này không cho ở nữa.  Bà Hai cúi mặt xuống rân rấn nước mắt, bà nói:- Vâng thôi thì dân làng đã chả cho ở nữa, chúng tôi cũng đành phải đi nơi khác chứ biết làm thế nào. Nhưng xin ông bà trên ấy nghĩ lại thư thư cho vợ chồng chúng tôi vài ba hôm nữa. Bây giờ bảo đi, vợ chồng chúng tôi cũng không biết là đi đâu Mụ chủ đi rồi, bà Hai và con bé lớn nước mắt ròng ròng, lẳng lặng gánh hàng ra quán. Vợ chồng cũng chẳng dám nói với nhau câu gì. Ông Hai ngồi lặng trên một góc giường, bao nhiêu ý nghĩ đen tối, ghê rợn, nối tiếp bời bời trong đầu óc ông lão. Biết đem nhau đi đâu bây giờ? Biết đâu người ta chứa bố con ông mà đi bây giờ? Thật là tuyệt đường sinh sống! 
2. Ông Hai khi nghe tin làng theo giặc 
Ông rơi vào tình trạng bế tắc, tuyệt vọng 
+ Ông lo cho số phận của những đứa con rồi sẽ bị khinh bỉ, hắt hủi vì là trẻ con làng Việt gian: " Chúng nó cũng là trẻ con làng Việt gian đấy ư? Chúng nó cũng bị người ta rẻ rúng, hắt hủi đấy ư? Khốn nạn, bằng ấy tuổi đầu". 
+ Ông lo cho bao nhiêu người tản cư làng ông sẽ bị khinh, tẩy chay, thù hằn, ghê tởm : " Chao ôi! Cực nhục chưa, cả làng Việt gian!... Suốt cái nước Việt Nam này người ta ghê tởm, người ta thù hận cái giống Việt gian bán nước " 
+ Ông lo cho tương lai của gia đình rồi sẽ đi đâu, về đâu, làm ăn sinh sống ra sao: " Rồi đi biết làm ăn, buôn bán làm sao? Ai người ta chứa". 
2. Ông Hai khi nghe tin làng theo giặc 
Trong bản thân ông Hai đã có sự đấu tranh ntn? Sự đấu tranh đó thể hiện điều gì ở ông Hai? (xung đột nội tâm) 
Hay là quay về làng ? Vừa chớm nghĩ như vậy, lập tức ông lão phản đối ngay. Về làm gì cái làng ấy nữa. Chúng nó theo Tây cả rồi. Về làng tức là bỏ kháng chiến. Bỏ Cụ Hồ Nước mắt ông giàn ra, về làng tức là chịu quay lại làm nô lệ cho thằng Tây. Ông lão nghĩ đến mấy thằng kỳ lý chuyên môn khua khoét như thế lại ra vào hống hách ở trong cái đình. Và cái đình lại như của riêng chúng nó, lại thâm nghiêm ghê gớm, chứa toàn những sự ức hiếp, đè nén. Ngày ngày chúng đóng ra, dong vào, đánh tổ tôm mà bàn tư việc làng với nhau ở trong ấy. Những hạng khố rách áo ôm như ông có đi qua cũng chỉ dám liếc trộm vào, rồi cắm đầu xuống mà lủi đi. Anh nào ho he, hóc hách một tí thì chúng nó tìm hết cách để hại, cất phần ruộng, truất ngôi, trừ ngoại, tống ra khỏi làng Ông Hai nghĩ rợn cả người. Cả cuộc đời đen tối, lầm than cũ nổi lên trong ý nghĩ ông. Ông không thể về cái làng ấy được nữa. Về bây giờ ra ông chịu mất hết à? Không thể được! Làng thì yêu thật, nhưng làng theo Tây mất rồi thì phải thù. 
2 . Ông Hai khi nghe tin làng theo giặc 
Khi bị dồn vào tình huống không được ở nơi tản cư 
+ Ông Hai rơi vào tình trạng bế tắc, tuyệt vọng khi nghĩ tới tương lai. Ông không biết đi đâu, về làng thi không được, vì về làng lúc này là đồng nghĩa với theo Tây, phản bội kháng chiến. Ở lại thì không xong, vì mụ chủ nhà đã đánh tiếng xua đuổi. 
+ K hi buộc phải lựa chọn Quê hương và Tổ quốc, cuối cùng, ông đã quyết định: “ Làng thì yêu thật, nhưng làng theo Tây mất rồi thì phải thù”. 
=> Như vậy, tình yêu làng dẫu có thiết tha, mãnh liệt đến đâu cũng không thể mãnh liệt hơn tình yêu đất nước. Đó là biểu hiện vẻ đẹp trong tâm hồn của con người Việt Nam, khi cần họ sẵn sàng gạt bỏ tình cảm riêng tư để hướng tới tình cảm chung của cả cộng đồng . 
2. Ông Hai khi nghe tin làng theo giặc 
- Vì sao ông Hai lại trò chuyện như thế với đứa con nhỏ? 
- Qua những lời trò chuyện ấy, em cảm nhận được điều gì về tấm lòng của ông Hai đối với làng quê, đất nước, với cuộc kháng chiến? 
Ông lão ôm thằng con út lên lòng, vỗ nhè nhẹ vào lưng nó, khẽ hỏi:  - Thế nhà con ở đâu?- Nhà ta ở làng chợ Dầu.- Thế con có thích về làng chợ Dầu không? Thằng bé nép đầu vào ngực bố trả lời khe khẽ:- Có. Ông lão ôm khít thằng bé vào lòng, một lúc lâu lại hỏi:- À thầy hỏi con nhé. Thế con ủng hộ ai? Thằng bé giơ tay lên, mạnh bạo và rành rọt:- Ủng hộ Cụ Hồ Chí Minh muôn năm! Nước mắt ông lão giàn ra, chảy ròng ròng trên hai má. Ông nói thủ thỉ:- Ừ đúng rồi, ủng hộ Cụ Hồ con nhỉ. Mấy hôm nay ru rú ở xó nhà, những lúc buồn khổ quá chẳng biết nói cùng ai, ông lão lại thủ thỉ với con như vậy. Ông nói như để ngỏ lòng mình, như để mình lại minh oan cho mình nữa. Anh em đồng chí biết cho bố con ông. Cụ Hồ trên đầu trên cổ xét soi cho bố con ông. Cái lòng bố con ông là như thế đấy, có bao giờ dám đơn sai. Chết thì chết có bao giờ dám đơn sai. Mỗi lần nói ra được vài câu như vậy nỗi khổ trong lòng ông cũng vơi đi được vài phần. 
2 . Ông Hai khi nghe tin làng theo giặc 
Trong cuộc trò chuyện với con 
+ Ông trút hết nỗi lòng vào những lời thủ thỉ, tâm sự với đứa con ngây thơ, bé bỏng. 
+ Tình yêu sâu nặng với làng, nên ông muốn lý trí và trái tim bé bỏng của con phải khắc sâu, ghi nhớ câu: " Nhà ta ở làng chợ Dầu " - nơi chôn rau cắt rốn của bố con ông. 
+ Ông nhắc cho con về tấm lòng thủy chung với kháng chiến, với cụ Hồ của bố con ông: " Anh em đồng chí biết cho bố con ông. Cụ Hồ trên đầu, trên cổ soi xét cho bố con ông ". 
+ Ông khẳng định tình cảm sâu nặng , bền vững và rất thiêng liêng ấy : " Cái lòng của bố con ông là như thế đấy, có bao giờ dám đơn sai. Chết thì chết có bao giờ dám đơn sai ". 
Dường như ông Hai đang nói chuyện với chính mình, đang giãi bày với lòng mình và cũng như đang tự nhắc nhở: hãy luôn “ Ủng hộ Cụ Hồ Chí Minh” . Tình quê và lòng yêu nước thật sâu nặng và thiêng liêng. 
 Qua diễn biến tâm trạng của ông Hai, Kim Lân đã khám phá và làm nổi bật những nét đẹp trong tâm hồn người nông dân cách mạng: hài hòa giữa lòng yêu làng và tình yêu nước, nhiệt tình cách mạng . 
* Khi nghe tin làng theo Tây: 
 - Tin đột ngột, bất ngờ làm ông sững sờ, bàng hoàng. Cảm thấy xấu hổ, uất ức, cảm xúc bị xúc phạm, đau đớn, tê tái. 
 - Trong lòng luôn biểu hiện tư tưởng nhục nhã, ngờ vực, bế tắc vào cuộc sống phía trước. Nỗi ám ảnh biến thành sợ hãi thường xuyên cùng với nỗi đau xót, tủi hổ. 
Tâm trạng của nhân vật ông Hai đã có sự thay đổi ra sao khi nghe tin cải chính làng chợ Dầu không phải theo Tây? 
3 . Ông Hai khi nghe tin làng cải chính 
Mồm bỏm bẻm nhai trầu, cặp mắt hung hung đỏ, hấp háy Vừa đến ngõ ông lão đã lên tiếng:- Chúng mày đâu rồi, ra thầy chia quà cho nào. Lũ trẻ ở trong nhà ùa ra, ông lão vội rút cái gói bọc lá chuối khô cho con bé lớn:- Bánh rán đường đây, chia cho em mỗi đứa một cái. Dứt lời ông lão lại lật đật đi thẳng sang bên gian bác Thứ. Chưa đến bực cửa, ông lão đã bô bô:- Bác Thứ đâu rồi? Bác Thứ làm gì đấy! Tây nó đốt nhà tôi rồi bác ạ. Đốt nhẵn! Ông chủ tịch làng tôi vừa mới lên trên này cải chính, ông ấy cho biết Cải chính cái tin làng chợ Dầu chúng tôi là Việt gian ấy mà. Láo! Láo hết! Toàn là sai sự mục đích cả.Bác Thứ chưa nghe thủng câu chuyện ra sao, ông lão đã lại lật đật bỏ lên nhà trên.- Tây nó đốt nhà tôi rồi ông chủ ạ. Đốt nhẵn. Ông chủ tịch làng em vừa lên cải chính Cải chính cái tin làng chợ Dầu chúng em Việt gian ấy mà. Láo! Láo hết, chẳng có gì sất. Toàn là sai sự mục đích cả! 
3 . Ông Hai khi nghe tin làng cải chính 
Đúng lúc ông Hai có được quyết định khó khăn ấy thì cái tin làng Chợ Dầu phản bội đã được cải chính . 
Ông“ bô bô ” khoe với mọi người về cái tin làng ông bị “ đốt nhẵn ”, nhà ông bị “ đốt nhẵn ”. Nội dung lời “khoe” của ông có vẻ vô lí bởi không ai có thể vui mừng trước cảnh làng, nhà của mình bị giặc tàn phá. Nhưng trong tình huống này thì điều vô lí ấy lại rất dễ hiểu : Sự mất mát về vật chất ấy chẳng thấm vào đâu so với niềm vui tinh thần mà ông đang được đón nhận. Nhà văn Kim Lân đã tỏ ra rất sắc sảo trong việc nắm bắt và miêu tả diễn biến tâm lí của nhân vật. 
Từ một người nông dân yêu làng, ông Hai trở thành người công dân nặng lòng với kháng chiến. Tình yêu làng, yêu nước đã hòa làm một trong ý nghĩ, tình cảm, việc làm của ông Hai. Tình cảm ấy thống nhất,hòa quyện như tình yêu nước được đặt cao hơn, lớn rộng lên tình làng. Đây là nét đẹp truyền thống mang tinh thần thời đại. Ông Hai là hình ảnh tiêu biểu của người nông dân trong thời kì kháng chiến chống Pháp. 
* Khi tin xấu được cải chính: 
 - Vui sướng hả hê đến cực điểm. Để minh chứng cho tấm lòng trong sạch ông Hai khoe cả cái nhà của ông bị Tây đốt. 
 - Ông coi trọng danh dự, yêu làng yêu nước hơn tất cả. 
III 
TỔNG KẾT 
Nội dung 
1 
L àng đề cập tới tình yêu làng quê và lòng yêu nước cùng tinh thần kháng chiến của người nông dân phải rời làng đi tản cư khi cuộc kháng chiến chống Pháp đang diễn ra được thể hiện một cách chân thực , sâu sắc và cảm động ở nhân vật ông Hai. 
III 
TỔNG KẾT 
Nghệ thuật 
2 
-Tác giả sáng tạo tình huống truyện có tính căng thẳng, thử thách. 
-Xây dựng cốt truyện tâm lí (đó là chú trọng vào các tình huống bên trong nội tâm nhân vật). 
-Nghệ thuật miêu tả tâm lí nhân vật tự nhiên mà sâu sắc,tinh tế. 
-Ngôn ngữ đặc sắc,sinh động, mang đậm chất khẩu ngữ, gần với lời ăn tiếng nói hằng ngày của người nông dân. 
LÀNG ( Kim Lân ) 
TÁC GIẢ 
Kim Lân (1920- 2007), tên thật là Nguyễn Văn Tài, quê ở Bắc Ninh, là nhà văn có sở trường về truyện ngắn, am hiểu về người nông dân và nông thôn. 
TÁC PHẨM 
Truyện ngắn “ Làng” viết trong thời kỳ đầu kháng chiién chống Pháp và đăng trên tạp chí Văn nghệ (1948) 
NỘI DUNG 
Tình huống độc đáo 
Nghe tin làng theo Tây, tình huống đối nghịch với tình cảm tự hào về làng chợ Dầu của ông Hai, một làng quê có tinh thần kháng chiến. Từ đó, tạo ra tâm lí diễn biến gay gắt trong nhân vật. 
Diễn biến tâm lý nhân vật ông Hai 
Trước khi nghe tin xấu về làng: 
 Nhớ làng da diết, thường nghe ngóng tin tức và vui với những tin chiến thắng. Tính tình chất phác, vui vẻ. Tấm lòng gắn bó với làng quê kháng chiến, yêu làng, yêu cách mạng. 
Khi nghe tin làng theo Tây: 
 Tin đột ngột, bất ngờ làm ông sững sờ, bàng hoàng. Cảm thấy xấu hổ, uất ức, cảm xúc bị xúc phạm, đau đớn, tê tái. 
 Trong lòng luôn biểu hiện tư tưởng nhục nhã, ngờ vực, bế tắc vào cuộc sống phía trước. Nỗi ám ảnh biến thành sợ hãi thường xuyên cùng với nỗi đau xót, tủi hổ. 
Khi tin xấu được cải chính: 
 Vui sướng hả hê đến cực điểm. Để minh chứng cho tấm lòng trong sạch ông Hai khoe cả cái nhf ông bị đốt. 
 Ông coi trọng danh dự, yêu làng yêu nước hơn tất cả. 
NGHỆ THUẬT 
Nghệ thuật miêu tả tâm lí nhân vật: đặt nhân vật trong tình huống thử thách tâm lý để bộc lộ xung đột nội tâm, diễn biến tâm trạng miêu tả qua hành động, lời nói, suy nghĩ của nhân vật rất thật, rất tự nhiên. 
Ngôn ngữ truyện: 
 Lời dẫn truyện và lời nhân vật có sự thống nhất cao về sắc thái giọng điệu , có lúc tác giả nhập vào nhân vật ông Hai mà kể, tả, lí giải. 
 Lời thoại mang đậm tính khẩu ngữ ( khẩu ngữ nông dân ) đồng thời mang đậm cá tính nhân vật. 
Ý NGHĨA VĂN BẢN 
Đoạn trích thể hiện tình cảm yêu làng, tinh thần yêu nước của người nông dân trong thời kỳ kháng chiến chống Pháp, một tâm hồn ngay thẳng, trọng danh dự, thủy chung với kháng chiến. 
 Củng cố - Hướng dẫn học ở nhà:  - Nắm chắc nội dung và nghệ thuật của văn bản. BTVN: Làm bài tập 1 (Phần luyện tập –T174) - Chuẩn bị : Đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự./.