Bài giảng môn Ngữ văn Lớp 9 - Bài 11: Văn bản: Bếp lửa (Bằng Việt)

1. Trong chương trình Ngữ văn THCS em đã được học bài thơ nào nói về tình bà cháu? 
2. Em hãy đọc những câu thơ có 2 hình ảnh dưới đây ? 
Tiếng gà trưa của Xuân Quỳnh 
Tay bà khum soi trứng 
Dành từng quả chắt chiu 
Cho con gà mái ấp 
Trên đường hành quân xa 
Dừng chân bên xóm nhỏ 
Văn bản: 
BẾP LỬA 
 ( Bằng việt ) 
Văn bản: 
BẾP LỬA 
	 (Bằng Việt) 
I. Đọc - tìm hiểu chung: 
1. Đọc: 
 Thể thơ : Tự do (nhiều câu thơ 8 chữ) 
- PTBĐ: Biểu cảm kết hợp tự sự và miêu tả: Bài thơ là dòng hồi tưởng về bà, về bếp lửa từ quá khứ trở về thực tại 
a) T ác giả Bằng Việt: 
 Tên thật: Nguyễn Việt Bằng 
 Sinh năm 1941 – Thạch Thất - Hà Tây (cũ) nay là Hà Nội. 
- Thuộc thế hệ các nhà thơ trưởng thành trong kháng chiến chống Mĩ 
 Phong cách thơ của ông: trầm lắng suy tư, mượt mà trong sáng. 
*Tác phẩm chính: 
 Hương cây - Bếp lửa. 
 Bếp lửa khoảng trời. 
2. Tìm hiểu chung: 
b) Tác phẩm : 
“ Tôi viết bài th ơ “Bếp lửa” n ă m 1963, lúc đ ang học n ă m thứ 2 Đại học tổng hợp Quốc gia Kiev (Ukraina). Mùa đ ông n ư ớc Nga rất lạnh, phải đ ốt lò đ ể s ư ởi. Ngồi s ư ởi lửa, tôi bỗng nhớ đ ến “Bếp lửa” quê nhà, nhớ bà tôi, nhớ ng ư ời nhóm bếp. Xa bà, xa gia đ ình khi đ ã tr ư ởng thành tức là có đ ộ lùi xa đ ể nhớ và suy ngẫm những giá trị tinh thần nên bài th ơ viết rất nhanh. Viết “Bếp lửa”, tôi chỉ muốn giãi bày tâm trạng thật của lòng mình” 
“Bà nội tôi là một phụ nữ nông dân chân chất, bình dị. Với tôi, bà là hiện thân của sự cần cù, nhẫn nại và đ ức hy sinh.” 
*Xuất xứ: 
- Sáng tác năm 1963, khi đó tác giả đang là sinh viên học Luật ở nước ngoài. 
- Bài thơ trích trong tập “ Hương cây – Bếp lửa” ( in năm 1968). 
c) Bố cục: 
BẾP LỬA 
Một bếp lửa chờn vờn sương sớm 
Một bếp lửa ấp iu nồng đượm 
Cháu thương bà biết mấy nắng mưa. 
Lên bốn tuổi cháu đã quen mùi khói 
Năm ấy là năm đói mòn đói mỏi 
Bố đi đánh xe khô rạc ngựa gầy 
Chỉ nhớ khói hun nhèm mắt cháu 
Nghĩ lại đến giờ sống mũi còn cay! 
Tám năm ròng cháu cùng bà nhóm lửa 
Tu hú kêu trên những cánh đồng xa 
Khi tu hú kêu bà còn nhớ không bà 
Bà hay kể chuyện những ngày ở Huế 
Tiếng tu hú sao mà tha thiết thế! 
Mẹ cùng cha công tác bận không về 
Cháu ở cùng bà, bà bảo cháu nghe 
Bà dạy cháu làm, bà chăm cháu học . 
Nhóm bếp lửa nghĩ thương bà khó nhọc , 
Tu hú ơi! Chẳng đến ở cùng bà 
Kêu chi hoài trên những cánh đồng xa? 
Năm giặc đốt làng cháy tàn cháy rụi 
Hàng xóm bốn bên trở về lầm lụi 
Đỡ đần bà dựng lại túp lều tranh 
Vẫn vững lòng bà dặn cháu đinh ninh: 
“ Bố ở chiến khu bố còn việc bố 
Mày có viết thư chớ kể này , kể nọ 
Cứ bảo nhà vẫn được bình yên ! ” 
Rồi sớm rồi chiều lại bếp lửa bà nhen 
Một ngọn lửa lòng bà luôn ủ sẵn 
Một ngọn lửa chứa niềm tin dai dẳng . 
Lận đận đời bà biết mấy nắng mưa 
Mấy chục năm rồi đến tận bây giờ 
Bà vẫn giữ thói quen dậy sớm 
Nhóm bếp lửa ấp iu nồng đượm 
Nhóm niềm yêu thương khoai sắn ngọt bùi 
Nhóm nồi xôi gạo mới sẻ chung vui 
Nhóm dậy cả những tâm tình tuổi nhỏ 
Ôi kì lạ và thiêng liêng – bếp lửa! 
Giờ cháu đ ã đi xa . C ó ngọn khói trăm tàu 
Có lửa trăm nhà, niềm vui trăm ngả 
Nhưng vẫn chẳng lúc nào quên nhắc nhở: 
Sớm mai này bà nhóm bếp lên chưa? ... 
	 (Bằng Việt) 
? Cho biết mạch cảm xúc của bài thơ? 
 Mạch cảm xúc của bài thơ: đi từ quá khứ đến hiện tại, từ kỉ niệm đến suy ngẫm theo dòng hồi tưởng. 
- Bài thơ là lời của người cháu ở nơi xa nhớ về bà và những kỉ niệm với bà, nói lên lòng kính yêu và những suy ngẫm về bà. 
* Mạch cảm xúc của bài thơ: 
Suy nghĩ về bà và cuộc đời bà 
Bà không chỉ là người nhóm lửa, giữ lửa mà còn là người truyền lửa. 
Hình ảnh bếp lửa 
Hình ảnh quen thuộc 
Khơi nguồn cảm hứng 
Nhớ về bà và tình cảm của 2 bà cháu 
Hồi tưởng kỷ niệm bên bà 
KN năm 4 tuổi, những năm đói khổ rồi những năm k/c của đất nước. 
Cháu ở xa không nguôi nhớ bà 
Hình ảnh 
Bà gắn 
liền với 
bếp lửa 
Hình ảnh bếp lửa khơi 
khơi nguồn nỗi nhớ. 
Suy nghĩ về bà và bếp lửa. 
Lòng biết ơn sâu 
sắc của cháu với bà. 
Kỷ niệm tuổi thơ sống bên bà gắn với bếp lửa 
 Khổ 
thơ đầu 
c) Bố cục: 
4 khổ thơ tiếp theo (khổ 2-> 5) 
 Khổ 6 
Khổ thơ cuối 
   II. Đọc – hiểu văn bản:  	 1. Hình ảnh bếp lửa khơi nguồn cho dòng hồi tưởng, cảm xúc về bà: 
Một bếp lửa chờn vờn sương sớm 
Một bếp lửa ấp iu nồng đượm 
Cháu thương bà biết mấy nắng mưa. 
? Cháu nhớ bà, trong kí ức của người cháu có hình ảnh nào xuất hiện đầu tiên? 
Một bếp lửa chờn vờn sương sớm 
Một bếp lửa ấp iu nồng đượm 
Cháu thương bà biết mấy nắng mưa. 
? Cụm từ “một bếp lửa” lặp lại có tác dụng gì trong đoạn thơ? 
Điệp ngữ “một bếp lửa” diễn đạt một kỉ niệm rất riêng tư không mờ phai trong kí ức về hơi ấm gia đình. 
Từ láy “ chờn vờn ” và “ ấp iu ” có tác dụng gợi hình và gợi cảm ntn? 
- "chờn vờn" → từ láy tượng hình miêu tả h/ảnh ngọn lửa trong sương sớm → Gợi cảm giác ấm áp , quen thuộc trong mỗi gia đình ở một miền quê yên tĩnh. 
- "ấp iu" → vừa gợi tả chính xác công việc nhóm bếp vừa gợi tả bàn tay kiên nhẫn, khéo léo và tấm lòng chi chút của người nhóm lửa. 
? Cách nói "biết mấy nắng mưa“ gợi cho em suy nghĩ gì về người bà? 
Cách nói ẩn dụ → gợi ra cuộc đời vất vả lo toan của bà 
Một bếp lửa chờn vờn sương sớm 
Một bếp lửa ấp iu nồng đượm 
Cháu thương bà biết mấy nắng mưa. 
? Em cảm nhận như thế nào về nội dung 3 câu thơ đầu? 
=> Bếp lửa khơi nguồn cho dòng hồi tưởng cảm xúc về bà. Bếp lửa bình dị, thân thuộc; người bà vất vả, lo toan và đầy tình yêu thương. 
II. Đọc – hiểu văn bản:  	 1. Hình ảnh bếp lửa khơi nguồn cho dòng hồi tưởng, cảm xúc về bà: 
	 2. Những hồi tưởng về bà và tình bà cháu : 
Kí ức tuổi thơ bên bà được thể hiện qua các hình ảnh nào? 
BẾP LỬA 
Một bếp lửa chờn vờn sương sớm 
Một bếp lửa ấp iu nồng đượm 
Cháu thương bà biết mấy nắng mưa. 
Lên bốn tuổi cháu đã quen mùi khói 
Năm ấy là năm đói mòn đói mỏi 
Bố đi đánh xe khô rạc ngựa gầy 
Chỉ nhớ khói hun nhèm mắt cháu 
Nghĩ lại đến giờ sống mũi còn cay! 
Tám năm ròng cháu cùng bà nhóm lửa 
Tu hú kêu trên những cánh đồng xa 
Khi tu hú kêu bà còn nhớ không bà 
Bà hay kể chuyện những ngày ở Huế 
Tiếng tu hú sao mà tha thiết thế! 
Mẹ cùng cha công tác bận không về 
Cháu ở cùng bà, bà bảo cháu nghe 
Bà dạy cháu làm, bà chăm cháu học . 
Nhóm bếp lửa nghĩ thương bà khó nhọc , 
Tu hú ơi! Chẳng đến ở cùng bà 
Kêu chi hoài trên những cánh đồng xa? 
Năm giặc đốt làng cháy tàn cháy rụi 
Hàng xóm bốn bên trở về lầm lụi 
Đỡ đần bà dựng lại túp lều tranh 
Vẫn vững lòng bà dặn cháu đinh ninh: 
“ Bố ở chiến khu bố còn việc bố 
Mày có viết thư chớ kể này , kể nọ 
Cứ bảo nhà vẫn được bình yên ! ” 
Rồi sớm rồi chiều lại bếp lửa bà nhen 
Một ngọn lửa lòng bà luôn ủ sẵn 
Một ngọn lửa chứa niềm tin dai dẳng . 
Lận đận đời bà biết mấy nắng mưa 
Mấy chục năm rồi đến tận bây giờ 
Bà vẫn giữ thói quen dậy sớm 
Nhóm bếp lửa ấp iu nồng đượm 
Nhóm niềm yêu thương khoai sắn ngọt bùi 
Nhóm nồi xôi gạo mới sẻ chung vui 
Nhóm dậy cả những tâm tình tuổi nhỏ 
Ôi kì lạ và thiêng liêng – bếp lửa! 
Giờ cháu đ ã đi xa . C ó ngọn khói trăm tàu 
Có lửa trăm nhà, niềm vui trăm ngả 
Nhưng vẫn chẳng lúc nào quên nhắc nhở: 
Sớm mai này bà nhóm bếp lên chưa? ... 
	 (Bằng Việt) 
Lên bốn tuổi cháu đã quen mùi khói  
Năm ấy là năm đói mòn đói mỏi 
Hình ảnh tả thực, gợi tả nạn đói năm Ất Dậu 1945 đã cướp đi sinh mạng của hơn hai triệu người dân 
 Bố đi đánh xe khô rạc ngựa gầy  
II. Đọc – hiểu văn bản:  	 1. Hình ảnh bếp lửa khơi nguồn cho dòng hồi tưởng, cảm xúc về bà: 
	 2. Những hồi tưởng về bà và tình bà cháu : 
Trong kí ức tuổi thơ của cháu còn có âm thanh nào hiện về? 
BẾP LỬA 
Một bếp lửa chờn vờn sương sớm 
Một bếp lửa ấp iu nồng đượm 
Cháu thương bà biết mấy nắng mưa. 
Lên bốn tuổi cháu đã quen mùi khói 
Năm ấy là năm đói mòn đói mỏi 
Bố đi đánh xe khô rạc ngựa gầy 
Chỉ nhớ khói hun nhèm mắt cháu 
Nghĩ lại đến giờ sống mũi còn cay! 
Tám năm ròng cháu cùng bà nhóm lửa 
Tu hú kêu trên những cánh đồng xa 
Khi tu hú kêu bà còn nhớ không bà 
Bà hay kể chuyện những ngày ở Huế 
Tiếng tu hú sao mà tha thiết thế! 
Mẹ cùng cha công tác bận không về 
Cháu ở cùng bà, bà bảo cháu nghe 
Bà dạy cháu làm, bà chăm cháu học . 
Nhóm bếp lửa nghĩ thương bà khó nhọc , 
Tu hú ơi! Chẳng đến ở cùng bà 
Kêu chi hoài trên những cánh đồng xa? 
Năm giặc đốt làng cháy tàn cháy rụi 
Hàng xóm bốn bên trở về lầm lụi 
Đỡ đần bà dựng lại túp lều tranh 
Vẫn vững lòng bà dặn cháu đinh ninh: 
“ Bố ở chiến khu bố còn việc bố 
Mày có viết thư chớ kể này , kể nọ 
Cứ bảo nhà vẫn được bình yên ! ” 
Rồi sớm rồi chiều lại bếp lửa bà nhen 
Một ngọn lửa lòng bà luôn ủ sẵn 
Một ngọn lửa chứa niềm tin dai dẳng . 
Lận đận đời bà biết mấy nắng mưa 
Mấy chục năm rồi đến tận bây giờ 
Bà vẫn giữ thói quen dậy sớm 
Nhóm bếp lửa ấp iu nồng đượm 
Nhóm niềm yêu thương khoai sắn ngọt bùi 
Nhóm nồi xôi gạo mới sẻ chung vui 
Nhóm dậy cả những tâm tình tuổi nhỏ 
Ôi kì lạ và thiêng liêng – bếp lửa! 
Giờ cháu đ ã đi xa . C ó ngọn khói trăm tàu 
Có lửa trăm nhà, niềm vui trăm ngả 
Nhưng vẫn chẳng lúc nào quên nhắc nhở: 
Sớm mai này bà nhóm bếp lên chưa? ... 
	 (Bằng Việt) 
Âm thanh tu hú khắc khoải gọi hè 
Vì sao âm thanh tiếng tu hú lại ám ảnh tâm trí người cháu sâu đậm đến vậy? 
II. Đọc – hiểu văn bản:  	 1. Hình ảnh bếp lửa khơi nguồn cho dòng hồi tưởng, cảm xúc về bà: 
	 2. Những hồi tưởng về bà và tình bà cháu : 
Trong kí ức tuổi thơ của cháu còn có những kỉ niệm gì khác về bà? 
BẾP LỬA 
Một bếp lửa chờn vờn sương sớm 
Một bếp lửa ấp iu nồng đượm 
Cháu thương bà biết mấy nắng mưa. 
Lên bốn tuổi cháu đã quen mùi khói 
Năm ấy là năm đói mòn đói mỏi 
Bố đi đánh xe khô rạc ngựa gầy 
Chỉ nhớ khói hun nhèm mắt cháu 
Nghĩ lại đến giờ sống mũi còn cay! 
Tám năm ròng cháu cùng bà nhóm lửa 
Tu hú kêu trên những cánh đồng xa 
Khi tu hú kêu bà còn nhớ không bà 
Bà hay kể chuyện những ngày ở Huế 
Tiếng tu hú sao mà tha thiết thế! 
Mẹ cùng cha công tác bận không về 
Cháu ở cùng bà, bà bảo cháu nghe 
Bà dạy cháu làm, bà chăm cháu học . 
Nhóm bếp lửa nghĩ thương bà khó nhọc , 
Tu hú ơi! Chẳng đến ở cùng bà 
Kêu chi hoài trên những cánh đồng xa? 
Năm giặc đốt làng cháy tàn cháy rụi 
Hàng xóm bốn bên trở về lầm lụi 
Đỡ đần bà dựng lại túp lều tranh 
Vẫn vững lòng bà dặn cháu đinh ninh: 
“ Bố ở chiến khu bố còn việc bố 
Mày có viết thư chớ kể này , kể nọ 
Cứ bảo nhà vẫn được bình yên ! ” 
Rồi sớm rồi chiều lại bếp lửa bà nhen 
Một ngọn lửa lòng bà luôn ủ sẵn 
Một ngọn lửa chứa niềm tin dai dẳng . 
Lận đận đời bà biết mấy nắng mưa 
Mấy chục năm rồi đến tận bây giờ 
Bà vẫn giữ thói quen dậy sớm 
Nhóm bếp lửa ấp iu nồng đượm 
Nhóm niềm yêu thương khoai sắn ngọt bùi 
Nhóm nồi xôi gạo mới sẻ chung vui 
Nhóm dậy cả những tâm tình tuổi nhỏ 
Ôi kì lạ và thiêng liêng – bếp lửa! 
Giờ cháu đ ã đi xa . C ó ngọn khói trăm tàu 
Có lửa trăm nhà, niềm vui trăm ngả 
Nhưng vẫn chẳng lúc nào quên nhắc nhở: 
Sớm mai này bà nhóm bếp lên chưa? ... 
	 (Bằng Việt) 
II. Đọc – hiểu văn bản:  	 1. Hình ảnh bếp lửa khơi nguồn cho dòng hồi tưởng, cảm xúc về bà: 
	 2. Những hồi tưởng về bà và tình bà cháu : 
Hai bà cháu còn cùng nhau trãi qua những khó khăn gì? 
BẾP LỬA 
Một bếp lửa chờn vờn sương sớm 
Một bếp lửa ấp iu nồng đượm 
Cháu thương bà biết mấy nắng mưa. 
Lên bốn tuổi cháu đã quen mùi khói 
Năm ấy là năm đói mòn đói mỏi 
Bố đi đánh xe khô rạc ngựa gầy 
Chỉ nhớ khói hun nhèm mắt cháu 
Nghĩ lại đến giờ sống mũi còn cay! 
Tám năm ròng cháu cùng bà nhóm lửa 
Tu hú kêu trên những cánh đồng xa 
Khi tu hú kêu bà còn nhớ không bà 
Bà hay kể chuyện những ngày ở Huế 
Tiếng tu hú sao mà tha thiết thế! 
Mẹ cùng cha công tác bận không về 
Cháu ở cùng bà, bà bảo cháu nghe 
Bà dạy cháu làm, bà chăm cháu học . 
Nhóm bếp lửa nghĩ thương bà khó nhọc , 
Tu hú ơi! Chẳng đến ở cùng bà 
Kêu chi hoài trên những cánh đồng xa? 
Năm giặc đốt làng cháy tàn cháy rụi 
Hàng xóm bốn bên trở về lầm lụi 
Đỡ đần bà dựng lại túp lều tranh 
Vẫn vững lòng bà dặn cháu đinh ninh: 
“ Bố ở chiến khu bố còn việc bố 
Mày có viết thư chớ kể này , kể nọ 
Cứ bảo nhà vẫn được bình yên ! ” 
Rồi sớm rồi chiều lại bếp lửa bà nhen 
Một ngọn lửa lòng bà luôn ủ sẵn 
Một ngọn lửa chứa niềm tin dai dẳng . 
Lận đận đời bà biết mấy nắng mưa 
Mấy chục năm rồi đến tận bây giờ 
Bà vẫn giữ thói quen dậy sớm 
Nhóm bếp lửa ấp iu nồng đượm 
Nhóm niềm yêu thương khoai sắn ngọt bùi 
Nhóm nồi xôi gạo mới sẻ chung vui 
Nhóm dậy cả những tâm tình tuổi nhỏ 
Ôi kì lạ và thiêng liêng – bếp lửa! 
Giờ cháu đ ã đi xa . C ó ngọn khói trăm tàu 
Có lửa trăm nhà, niềm vui trăm ngả 
Nhưng vẫn chẳng lúc nào quên nhắc nhở: 
Sớm mai này bà nhóm bếp lên chưa? ... 
	 (Bằng Việt) 
G iặc tàn phá xóm làng 
Từ câu thơ: “Vẫn vững lòng bà dặn cháu đinh ninh” Thể hiện đức tính gì của bà? 
BẾP LỬA 
Một bếp lửa chờn vờn sương sớm 
Một bếp lửa ấp iu nồng đượm 
Cháu thương bà biết mấy nắng mưa. 
Lên bốn tuổi cháu đã quen mùi khói 
Năm ấy là năm đói mòn đói mỏi 
Bố đi đánh xe khô rạc ngựa gầy 
Chỉ nhớ khói hun nhèm mắt cháu 
Nghĩ lại đến giờ sống mũi còn cay! 
Tám năm ròng cháu cùng bà nhóm lửa 
Tu hú kêu trên những cánh đồng xa 
Khi tu hú kêu bà còn nhớ không bà 
Bà hay kể chuyện những ngày ở Huế 
Tiếng tu hú sao mà tha thiết thế! 
Mẹ cùng cha công tác bận không về 
Cháu ở cùng bà, bà bảo cháu nghe 
Bà dạy cháu làm, bà chăm cháu học . 
Nhóm bếp lửa nghĩ thương bà khó nhọc , 
Tu hú ơi! Chẳng đến ở cùng bà 
Kêu chi hoài trên những cánh đồng xa? 
Năm giặc đốt làng cháy tàn cháy rụi 
Hàng xóm bốn bên trở về lầm lụi 
Đỡ đần bà dựng lại túp lều tranh 
Vẫn vững lòng bà dặn cháu đinh ninh: 
“ Bố ở chiến khu bố còn việc bố 
Mày có viết thư chớ kể này , kể nọ 
Cứ bảo nhà vẫn được bình yên ! ” 
Rồi sớm rồi chiều lại bếp lửa bà nhen 
Một ngọn lửa lòng bà luôn ủ sẵn 
Một ngọn lửa chứa niềm tin dai dẳng . 
Lận đận đời bà biết mấy nắng mưa 
Mấy chục năm rồi đến tận bây giờ 
Bà vẫn giữ thói quen dậy sớm 
Nhóm bếp lửa ấp iu nồng đượm 
Nhóm niềm yêu thương khoai sắn ngọt bùi 
Nhóm nồi xôi gạo mới sẻ chung vui 
Nhóm dậy cả những tâm tình tuổi nhỏ 
Ôi kì lạ và thiêng liêng – bếp lửa! 
Giờ cháu đ ã đi xa . C ó ngọn khói trăm tàu 
Có lửa trăm nhà, niềm vui trăm ngả 
Nhưng vẫn chẳng lúc nào quên nhắc nhở: 
Sớm mai này bà nhóm bếp lên chưa? ... 
	 (Bằng Việt) 
II. Đọc – hiểu văn bản:  	 1. Hình ảnh bếp lửa khơi nguồn cho dòng hồi tưởng, cảm xúc về bà: 
	 2. Những hồi tưởng về bà và tình bà cháu : 
Vì sao ở hai câu dưới tác giả dùng từ "ngọn lửa" mà không nhắc lại "bếp lửa"? Ngọn lửa ở đây có ý nghĩa gì? Em hiểu những câu thơ trên như thế nào? 
Rồi sớm rồi chiều lại bếp lửa bà nhen Một ngọn lửa lòng bà luôn ủ sẵn Một ngọn lửa chứa niềm tin dai dẳng... 
- Hình ảnh ngọn lửa khái quát cao hơn, tác giả lớp nghĩa thực ra. 
- Ngọn lửa ở đây là ngọn lửa của tình yêu thương của bà, nuôi dưỡng, chăm sóc người cháu 
- Ngọn lửa là sự kết tinh tình yêu thương, niềm tin của bà truyền cho cháu 
→ Tình yêu thương, hơi ấm tình cảm, niềm tin của bà truyền lại cho thế hệ mai sau sẽ không thể dập tắt 
- Tuổi thơ nhiều gian khổ, thiếu thốn nhọc nhằn : 
+ Tuổi thơ có bóng đen của chiến tranh và nạn đói năm 1945. 
+ Có mối lo của giặc tàn phá xóm làng 
+ Có mẹ và cha đi công tác xa. 
+ Sống trong sự cưu mang, dạy dỗ của bà, phải có ý thức tự lập. 
Vì sao trong ký ức của người cháu luôn có những kỷ niệm về bà và hình ảnh bếp lửa ? 
Từ đó em hãy nhận xét về những kỉ niệm tuổi thơ bên bà của nhà thơ? 
- Kỷ niệm tuổi thơ gắn liền với bà và bếp lửa. 
- Có âm thanh tu hú khắc khoải gọi hè 
⇒ Kỉ nệm tuổi thơ bên bà là những kỉ niệm đẹp, đầy ắp tình bà cháu, bà nuôi cháu lớn khôn chắp cánh ước mơ cho cháu trện mọi chặng đường đời. 
II. Đọc – hiểu văn bản:  	 1. Hình ảnh bếp lửa khơi nguồn cho dòng hồi tưởng, cảm xúc về bà: 
	 2. Những hồi tưởng về bà và tình bà cháu : 
Em hiểu “lận đận” và “biết mấy nắng mưa” nghĩa là gì? 
	 3 . Cảm nghĩ của cháu về cuộc đời bà: 
Lận đận đời bà biết mấy nắng mưa Mấy chục năm rồi, đến tận bây giờ Bà vẫn giữ thói quen dậy sớm Nhóm bếp lửa ấp iu nồng đượm, Nhóm niềm yêu thương, khoai sắn ngọt bùi, Nhóm nồi xôi gạo mới sẻ chung vui, Nhóm dậy cả những tâm tình tuổi nhỏ... Ôi kỳ lạ và thiêng liêng – bếp lửa! 
Từ láy “ lận đận ”, h ình ảnh ẩn dụ “ biết mấy nắng mưa ”: gợi lên cuộc đời vất vả, truân chuyên của bà 
II. Đọc – hiểu văn bản:  	 1. Hình ảnh bếp lửa khơi nguồn cho dòng hồi tưởng, cảm xúc về bà: 
	 2. Những hồi tưởng về bà và tình bà cháu : 
Từ “nhóm” được lặp lại mấy lần? Từ nào là nghĩa gốc, từ nào là nghĩa chuyển? Thói quen dậy sớm thể hiện phẩm chất gì của bà? 
	 3 . Cảm nghĩ của cháu về cuộc đời bà: 
Lận đận đời bà biết mấy nắng mưa Mấy chục năm rồi, đến tận bây giờ Bà vẫn giữ thói quen dậy sớm  Nhóm bếp lửa ấp iu nồng đượm,  Nhóm niềm yêu thương, khoai sắn ngọt bùi,  Nhóm nồi xôi gạo mới sẻ chung vui,  Nhóm dậy cả những tâm tình tuổi nhỏ... Ôi kỳ lạ và thiêng liêng – bếp lửa! 
Từ láy “ lận đận ”, h/ảnh ẩn dụ “ nắng mưa ”: gợi lên cuộc đời vất vả, truân chuyên của bà 
Điệp từ: “ nhóm” lặp đi lặp lại 4 lần 
Nhóm 1,3: Nghĩa gốc: H/động mỗi sớm mỗi chiều bà gom rơm rạ, củi đốt cháy nấu nướng rau cháo tảo tần nuôi cháu, để sẻ chia tình làng nghĩa xóm. 
Nhóm 2,4: Nghĩa chuyển: Bà thắp lên trong lòng cháu những tình cảm mộc mạc, giản dị trong đói nghèo, đó là tình làng nghĩa xóm, tình yêu quê hương đất nước 
II. Đọc – hiểu văn bản:  	 1. Hình ảnh bếp lửa khơi nguồn cho dòng hồi tưởng, cảm xúc về bà: 
	 2. Những hồi tưởng về bà và tình bà cháu : 
Vì sao tác giả lại viết "Ôi kì lạ và thiêng liêng - bếp lửa ! "? 
	 3 . Cảm nghĩ của cháu về cuộc đời bà: 
Ôi kì lạ và thiêng liêng - bếp lửa! 
- Hình thức: 
+ Câu cảm thán : Có dấu (!) và có thán từ “ Ôi” 
+ Câu đảo ngữ “ vị ngữ “ Kì lạ và thiêng liêng” đặt trước chủ ngữ “ Bếp lửa” 
- Nội dung ( Mục đích): 
+ Bộc lộ cảm xúc ngạc nhiên, bất ngờ trước sự kì diệu và thiêng liêng của bếp lửa 
 - (Ý nghĩa) 
+ Nhấn mạnh ý nghĩa của bếp lửa: Hình ảnh gợi nhớ kí ức tuổi thơ, gợi hình ảnh người bà, là biểu tượng của quê hương đất nước trong hồi ức của người xa xứ. 
Bà là người nhóm lửa, giữ lửa và cũng là người truyền lửa. 
II. Đọc – hiểu văn bản:  	 1. Hình ảnh bếp lửa khơi nguồn cho dòng hồi tưởng, cảm xúc về bà: 
	 2. Những hồi tưởng về bà và tình bà cháu : 
	 3 . Cảm nghĩ của cháu về cuộc đời bà: 
4. Lòng biết ơn sâu sắc của cháu với bà : 
Theo em ở khổ thơ cuối tác giả đã sử dụng biện pháp nghệ thuật gì? 
- Điệp từ: “Trăm” 
- Câu hỏi tu từ: “Sáng mai này bà nhóm bếp lên chưa?” 
Hãy cho biết ý nghĩa của các biện pháp nghệ thuật đó? 
→ Khẳng định thế giới rộng lớn, với những điều mới mẻ. 
→ Không thể nào quên được bếp lửa, tình cảm của bà. 
Khổ thơ cuối mang ý nghĩa triết lý thầm kín gì? 
 Những gì là thân thiết nhất của tuổi thơ mỗi người đều có sức tỏa sáng, nâng đỡ con người suốt hành trình trình dài rộng của cuộc đời. Tình yêu thương và lòng biết ơn chính là một biểu hiện cụ thể của tình yêu thương, sự gắn bó với gia đình, quê hương và đó cũng là sự khởi đầu của tình yêu con người, tình yêu đất nước. 
 - Giờ cháu đã đi xa: 
 + Không gian, thời gian xa cách 
 + Cuộc sống đổi thay: lửa trăm nhà, niềm vui trăm ngả 
 + Vẫn luôn nhắc nhở 
 Tình thương nhớ về bà luôn mãnh liệt trong lòng cháu. 
 => Ngọn lửa trở thành kỉ niệm ấm lòng, niềm tin kỳ diệu nâng bước cháu. 
4. Lòng biết ơn sâu sắc của cháu với bà : 
5 . Nghệ thuật : 
- Sáng tạo hình ảnh bếp lửa gắn với hình ảnh người bà. 
- Kết hợp các yếu tố biểu cảm, miêu tả, tự sự, bình luận. 
6. Ý nghĩa : Bài thơ gợi lại những kỷ niệm về bà và tình bà cháu. Thể hiện lòng kính yêu trân trọng và biết ơn của cháu đối với bà cũng là đối với gia đình, quê hương, đất nước. 
 Bếp lửa được gợi nhớ bằng những giác quan nào? 
Điều đó có ý nghĩa gì? 
Tiếng tu hú được gợi nhớ bằng những âm thanh và 
cảm xúc nào? 
Điều đó thể hiện tâm trạng gì của người cháu? 
Suy ngh ĩ 
Bếp lửa 
Thị giác 
Cảm giác 
Xúc giác 
Khứu giác 
 Văng vẳng 
Khắc khoải 
Gần gũi 
Dồn dập 
Tiếng chim tu hú 
Hình ảnh bếp 
lửa và người bà đã hằn sâu vào tiềm thức người cháu . 
Âm thanh tiếng chim tu hú: giục giã khắc khoải, da diết, gợi hoài niệm nhớ mong khao khát. 
Bếp lửa 
Tiết 56 
Suy nghĩ về bà và cuộc đời bà 
Bà không chỉ là người nhóm lửa, giữ lửa mà còn là người truyền lửa. 
Hình ảnh bếp lửa 
Hình ảnh quen thuộc 
Khơi nguồn cảm hứng 
Nhớ về bà và tình cảm của 2 bà cháu 
Hồi tưởng kỷ niệm bên bà 
KN năm 4 tuổi,những năm đói khổ rồi những năm k/c của đất nước. 
Cháu ở xa không nguôi nhớ bà 
Hình ảnh 
Bà gắn 
liền với 
bếp lửa 
Mạch cảm xúc của bài thơ: 
Suy nghĩ về bà và cuộc đời bà 
Bà không chỉ là người nhóm lửa, giữ lửa mà còn là người truyền lửa. 
Hình ảnh bếp lửa 
Hình ảnh quen thuộc 
Khơi nguồn cảm hứng 
Nhớ về bà và tình cảm của 2 bà cháu 
Hồi tưởng kỷ niệm bên bà 
Cháu ở xa không nguôi nhớ bà 
Hình ảnh 
Bà gắn 
liền với 
bếp lửa 
Hình ảnh bếp lửa 
Hoạt động vận dụng . Tìm tòi và mở rộng 
- Học thuộc lòng và đọc diễn cảm bài thơ. 
- Vẽ tranh theo đề tài : Bà, bà cháu. 
- Viết đoạn văn trình bày cảm nhận của em về đoạn thơ đầu . 
18 
- Bà là hiện thân của sự tần tảo, giàu đức hi sinh, giàu lòng nhân hậu. 
- Hình ảnh bà là hình ảnh của quê hương. 
- Kỉ niệm tuổi thơ bên bà luôn là sức mạnh nâng đỡ cháu trên muôn nẻo đường đời. 
“ Tôi viết bài thơ Bếp lửa năm 1963, lúc đang học năm thứ 2 Đại học tổng hợp Quốc gia Kiev( Ukrai na). 
Mùa đông nước Nga rất lạnh, phải đốt lò để sưởi. Ngồi sưởi lửa, tôi bỗng nhớ đến 
“ Bếp lửa” quê nhà, nhớ bà tôi, nhớ người nhóm bếp. Xa bà, xa gia đình khi đã trưởng thành tức là có độ lùi xa để nhớ và suy ngẫm những giá trị tinh thần nên bài thơ viết rất nhanh. Viết “Bếp lửa, tôi chỉ muốn giãi bày tâm trạng thật của lòng mình” 
Trong bài có hai hình ảnh đối lập nhau: Một là ngọn lửa của thực dân Pháp trong câu thơ:  “Năm giặc đốt làng cháy tàn cháy rụi” và hình ảnh ngọn lửa cháy lên từ bếp lửa của bà.  Em cho biết ý nghĩa khác nhau của hai ngọn lửa ấy? 
+ Ngọn lửa của kẻ thù là ngọn lửa hủy diệt 
+ Ngọn lửa cháy lên từ bếp lửa của bà là ngọn lửa nhóm lên sự sống, niềm yêu thương 
CỦNG CỐ - DẶN DÒ 
? Cách nói "biết mấy nắng mưa“ gợi cho em suy nghĩ gì về người bà? 
Cách nói ẩn dụ → gợi ra cuộc đời vất vả lo toan của bà 
Một bếp lửa chờn vờn sương sớm 
Một bếp lửa ấp iu nồng đượm 
Cháu thương bà biết mấy nắng mưa. 
? Em cảm nhận như thế nào về nội dung 3 câu thơ đầu? 
=> Bếp lửa khơi nguồn cho dòng hồi tưởng cảm xúc về bà. Bếp lửa bình dị, thân thuộc; người bà vất vả, lo toan và đầy tình yêu thương. 
? Cách nói "biết mấy nắng mưa“ gợi cho em suy nghĩ gì về người bà? 
Cách nói ẩn dụ → gợi ra cuộc đời vất vả lo toan của bà 
Một bếp lửa chờn vờn sương sớm 
Một bếp lửa ấp iu nồng đượm 
Cháu thương bà biết mấy nắng mưa. 
? Em cảm nhận như thế nào về nội dung 3 câu thơ đầu? 
=> Bếp lửa khơi nguồn cho dòng hồi tưởng cảm xúc về bà. Bếp lửa bình dị, thân thuộc; người bà vất vả, lo toan và đầy tình yêu thương.