Bài giảng Ngữ văn Lớp 9 - Bài 13: Văn bản: Làng (Kim Lân)

KHỞI ĐỘNG 
2 
1 
NỘI DUNG BÀI HỌC 
HỆ THỐNG 
KIẾN THỨC 
2 
3 
LUYỆN ĐỀ 
4 
DẶN DÒ 
Khởi động 
1 
2 
3 
4 
5 
6 
TRÒ CHƠI Ô CHỮ 
Từ khóa 
? 
? 
? 
? 
? 
1.Tạm rời nơi cư trú đến vùng khác ? 
T 
Ả 
N 
C 
Ư 
? 
? 
? 
? 
? 
? 
? 
? 
2. Sửa lại, nói cho đúng sự thật? 
C 
Ả 
I 
C 
H 
Í 
N 
H 
3. Không giữ đúng như lời, thiếu trung thực, 
thay lòng đổi dạ? 
? 
? 
? 
? 
? 
? 
Đ 
Ơ 
N 
S 
A 
I 
? 
? 
? 
? 
? 
? 
? 
4. Phong trào dạy chữ quốc ngữ, thanh toán nạn mù chữ 
sau cách mạng? 
B 
Ì 
N 
H 
D 
 
N 
5. Huyện ở phía nam tỉnh Bắc Ninh nay thuộc Hà Nội? 
? 
? 
? 
? 
? 
? 
G 
I 
A 
L 
 
M 
6.Dáng đi cắm cúi, nhanh ,vội? 
? 
? 
? 
? 
? 
? 
? 
C 
U 
N 
G 
C 
Ú 
C 
Làng thuộc huyện Từ Sơn, tỉnh Bắc Ninh, có tên chữ là 
Phù Lưu còn đựợc gọi là làng gì? Hãy tìm ô chữ hàng 
 dọc có tên gọi trên? 
? 
? 
? 
? 
? 
? 
C 
H 
Ợ 
D 
Ầ 
U 
Làng 
- Kim Lân - 
1. Tác giả 
I. TÌM HIỂU CHUNG 
SỰ NGHIỆP SÁNG TÁC 
SỰ NGHIỆP 
DIỄN XUẤT 
Vai Lão Hạc trong 
Làng Vũ Đại ngày ấy 
Vai Lý Cựu trong Chị Dậu 
2. T ác phẩm 
Hoàn cảnh sáng tác 
- Viết năm 1948 
Thời kì đầu cuộc kháng chiến chống Pháp. 
Đăng lần đầu trên Tạp chí Văn nghệ (1948) 
Ngôi kể 
Ngôi thứ 3. 
Câu chuyện trở nên khách quan, tạo cảm giác chân thực cho người đoc. 
Tình huống truyện 
Ông Hai rất yêu làng chợ Dầu nhưng rồi ông nghe tin làng ông việt gian, theo Tây. Trong ông xảy ra cuộc đấu tranh giữa về làng và theo kháng chiến. Nhưng sau đó tin đó được cải chính, ông Hai lại hớn hở đi khoe về làng. 
TÌNH HUỐNG TRUYỆN 
Bộc lộ tình yêu làng và tình yêu nước 
Nghe tin làng theo giặc 
Tình huống đặc sắc, kịch tính 
Thắt nút câu chuyện 
Cải chính tin làng theo giặc 
Tình huống quan trọng 
Mở nút câu chuyện 
Tóm tắt văn bản 
Ông Hai là một người nông dân sống ở làng Chợ Dầu, do chiến tranh nên ông phải đi tản cư. Ở nơi tản cư, ông luôn tự hào về cái làng của mình và mang nó khoe với mọi người. Khi tin làng Chợ Dầu theo giặc, ông sững sờ, cổ ông nghẹn ắng lại, da mặt tê rân rân, xấu hổ tới mức cứ cúi gằm mặt xuống mà đi. Suốt mấy ngày ở nhà, ông chẳng dám đi đâu, mang nỗi ám ảnh nặng nề, đau đớn, tủi hổ, bế tắc, tuyệt vọng. Tâm trạng ông bế tắc khi mụ chủ nhà nói sẽ đuổi hết người làng Chợ Dầu khỏi nơi sơ tán. Rồi cái tin cải chính khiến ông sung sướng đi khoe về làng mình với tâm trạng như lúc ban đầu, ông hạnh phúc khi khoe Tây nó đốt nhà mình. 
Bố cục 
Từ đầu ruột gan ông cứ múa cả lên, vui quá! 
Trước khi nghe tin làng theo giặc 
Ông lão náo nức đôi phần 
Khi nghe tin làng theo giặc 
“Khoảng ba bốn giờ chiều hết” 
Khi nghe tin cải chính 
1 
2 
3 
Diễn biến tâm trạng n hân vật ông Hai 
1. Tâm trạng của ông Hai trước khi nghe tin làng theo giặc 
+ Trước CMT8 ông khoe c ái sinh phần của tổng đốc to nhất huyện , vinh dự vì làng có bề dày lịch sử. 
K hoe về làng: giàu và đẹp, lát đá xanh, có nhà ngói san sát sầm uất như tỉnh 
II. TÌM HIỂU VĂN BẢN 
+ Sau cách mạng tháng 8 ông khoe phong trào cách mạng diễn ra sôi nổi, chòi phát thanh cao bằng ngọn tre... 
KHI Ở NƠI TẢN CƯ 
- Tìm những chi tiết nói về nỗi nhớ làng, kháng chiến của ông Hai ? 
- Những nét đặc sắc về nghệ thuật trong đoạn văn ? 
- Tác dụng của biện pháp nghệ thuật ấy ? 
 . Ông Hai hì hục vỡ một vạt đất rậm ngoài bờ suối từ sáng đến giờ, ông tính để trồng thêm vài trăm gốc sắn ăn vào những tháng đói sang năm. Có một mình, ông phải làm cố, hai vai mỏi nhừ. Ông nằm vật lên giường vắt tay lên trán nghĩ ngợi vẩn vơ. Ông lại nghĩ về cái làng của ông , lại nghĩ đến những ngày cùng làm với anh em. Ồ , sao mà độ ấy vui thế. Ông thấy mình như trẻ ra. Cũng hát hỏng, bông phèng, cũng đào, cũng cuốc mê man suốt ngày. Trong lòng ông lão lại thấy náo nức hẳn lên. Ông lại muốn về làng, lại muốn được cùng anh em đào đường đắp ụ, xẻ hào, khuân đá Không biết cái chòi gác ở đầu làng đã dựng xong chưa? Những đường hầm bí mật chắc là còn khướt lắm. Chao ôi! Ông lão nhớ làng, nhớ cái làng quá 
(Trích Làng – Kim Lân) 
Nỗi nhớ làng của ông Hai cũng là nỗi nhớ chung của những người con khi xa quê 
Phòng T.T 
=>Ruột gan ông cứ múa cả lên. 
- Một em nhỏ xung phong bơi ra giữa hồ Hoàn Kiếm cắm Quốc kì lên Tháp Rùa. 
- Đội nữ du kích Trưng Trắc bắt sống một tên quan hai bốt . 
- Anh trung đội trưởng giết được bảy tên giặc. 
Tình yêu làng của ông đã gắn liền với niềm vui của con người hòa vào cuộc kháng chiến của dân tộc. 
- Ở nơi tản cư, ông còn thường đến phòng thông tin để nghe tin tức kháng chiến: “Nghe chẳng sót một câu nào”. Ông vui khi nghe tin quân ta thắng trận. 
PHIẾU HỌC TẬP 
Diễn biến tâm trạng ông Hai khi nghe tin dữ 
DIỄN BIẾN TÂM TRẠNG ÔNG HAI KHI NGHE TIN DỮ 
Thời điểm 
Dẫn chứng 
Phân tích 
Lúc bắt đầu nghe tin 
Trên đường về nhà 
Về đến nhà 
Mấy ngày sau 
Khi chủ nhà có ý đuổi đi 
Khi trò chuyện cùng con 
Bàng hoàng, sững sờ 
Không tin, hỏi lại 
Đau đớn trước lời khẳng định 
Ông nằm vật ra giường 
Nghĩ thương những đứa nhỏ 
Mắng chửi lũ bán nước 
Đ ấu tranh nội tâm dữ dội 
Nghi ngại 
Đau đớn thừa nhận 
Nỗi ám ảnh của ông Hai, nó theo ông cả vào trong giấc ngủ 
Nỗi ám ảnh nặng nề đã biến thành sự sợ hãi thường trực trong lòng. 
ĐẤU TRANH NỘI TÂM 
Hay là quay về làng?... 
Về làm già cái làng ấy nữa. Về làng tức là bỏ kháng chiến, bỏ cụ Hồ 
Làng thì yêu thật nhưng làng theo Tây mất rồi thì phải thù. 
Tình yêu nước đã rộng lớn hơn bao trùm lên tình cảm với làng quê. 
KHI TRÒ CHUYỆN CÙNG CON 
Tình yêu sâu nặng dành cho làng quê. 
 Tấm lòng thủy chung, gắn bó với kháng chiến, với cách mạng, với Bác Hồ 
 L ời thề bền vững, thiêng liêng. 
KHI NGHE TIN CẢI CHÍNH 
Gương mặt 
Gương mặt tươi vui rạng rỡ; miệng bỏm bẻm nhai trầu,; cặp mắt hung hung đỏ, hấp háy . 
Hành động 
Lật đật đi khoe 
Lời nói 
Tây nó đốt nhà tôi rồi, đốt nhẵn 
 Sung sướng hả hê 
 Tình yêu đất nước đặt lên trên lợi ích của gia đình và bản thân 
Tình yêu làng là cơ sở, là biểu hiện hùng hồn nhất của tình yêu nước trong ông Hai. Quả đúng như nhà văn I-li-a Ê-ren-bua đã từng nói : “Lòng yêu nhà, yêu làng xóm, yêu miền quê làm nên lòng yêu tổ quốc.” Nếu so với lão Hạc của Nam Cao hay chị Dậu của Ngô Tất Tố trước Cách mạng tháng Tám – những người nông dân cả cuộc đời đầu tắt mặt tối trong ruộng vườn thì nhân vật ông Hai đã có nhận thức rõ ràng về cách mạng, về kháng chiến. Ông đã nhận ra rằng: Đất nước còn thì làng còn, đất nước mất thì làng cũng mất. Đây không chỉ là sự thay đổi trong suy nghĩ người nông dân, mà còn là suy nghĩ của mỗi người dân Việt Nam thời điểm đó. Họ sẵn sàng hy sinh những cái riêng, những cái nhỏ vì sự nghiệp chung, vì cuộc kháng chiến trường kỳ của dân tộc. Họ không hề quên đi cội nguồn của mình mà gìn giữ nơi ấy ở trong tim, biến thành động lực chiến đấu để giải phóng đất nước, giải phóng quê hương. 
Nhà văn đã miêu tả rất cụ thể , tinh tế, sâu sắc những biến động dữ dội trong nội tâm nhân vật (Những điều ấy không thể quan sát được ... => C hứng tỏ Kim L ân rất am hiểu thế giới nội tâm, đời sống tinh thần của người nông dân) . 
1. Nghệ thuật 
1. Cách XD tình huống gay cấn 
2. Miêu tả tâm lí nhân vật chân thực, sinh động qua suy nghĩ, hành động , lời nói. 
3. Ngôn ngữ nhân vật giàu tình khẩu ngữ thể hiện rõ cá tính. 
4. Cách trần thuật linh hoạt, tự nhiên. 
2. Ý nghĩa 
Truyện thể hiện chân thực và cảm động một tình cảm bền chặt và sâu sắc là tình yêu làng quê thống nhất với lòng yêu nước và tinh thần kháng chiến qua nhân vât ông Hai. Qua đó khẳng định lòng yêu nước của người nông dân trong thời kì kháng chiến chống Pháp. 
Trong văn bản “Làng” của Kim Lân có đoạn: 
“Nhưng sao lại nảy ra cái tin như vậy được? Mà thằng Chánh Bệu thì đích là người làng không sai rồi. Không có lửa làm sao có khói? Ai người ta hơi đâu bịa ra những chuyện ấy làm gì. Chao ôi! Cực nhục chưa, cả làng Việt gian! Rồi đây biết làm ăn, buôn bản ra sao? Ai người ta chứa. Ai người ta buôn bán mấy. Suốt cả cái nước Việt Nam này người ta ghê tởm, người ta thù hằn cái giống Việt gian bán nước...Lại còn bao nhiêu người làng, tan tác mỗi người một phương nữa, không biết họ đã rõ cái cơ sự này chưa?” 
(SGK Ngữ văn 9, tập một) 
Câu 1: Tâm trạng của nhân vật được nói đến trong đoạn trích trên là ai? “Cái cơ sự này” trong đoạn trích là điều gì? 
Câu 2: Việc sử dụng liên tiếp các câu nghi vấn trong đoạn văn trên có tác dụng gì trong khi diễn tả những cảm xúc, suy nghĩ của nhân vật? 
Câu 3: Tại sao khi xây dựng hình tượng nhân vật chính luôn hướng về làng chợ Dầu, nhưng tác giả lại đặt tên tác phẩm của mình là “Làng” chứ không phải “Làng chợ Dầu”? 
Câu 4: Trong chương trình Ngữ văn THCS cũng có một tác phẩm viết về người nông dân với nỗi đau sâu sắc bộc lộ qua cử chỉ, ngoại hình. Đó là tác phẩm nào? Tác giả là ai? 
PHIẾU SỐ 1 
Câu 1: Tâm trạng của nhân vật được nói đến trong đoạn trích trên là ai? “Cái cơ sự này” trong đoạn trích là điều gì? 
Tâm trạng nhân vật được nói đến và ý nghĩa “Cái cơ sự này”: 
-Tâm trạng của nhân vật được nói đến trong đoạn trích trên là: ông Hai. 
- “Cái cơ sự này” trong đoạn trích là: cái tin làng Chợ Dầu theo giặc làm Việt gian. 
GỢI Ý 
Câu 2: Việc sử dụng liên tiếp các câu nghi vấn trong đoạn văn trên có tác dụng gì trong khi diễn tả những cảm xúc, suy nghĩ của nhân vật? 
Tác dụng : Thể hiện tâm trạng băn khoăn, day dứt, dằn vặt, đau khổ... không nguôi của ông Hai khi nghe tin làng Chợ Dầu theo giặc. 
Tại sao khi xây dựng hình tượng nhân vật chính luôn hướng về làng chợ Dầu, nhưng tác giả lại đặt tên tác phẩm của mình là “Làng” chứ không phải “Làng chợ Dầu”? 
Tác giả đặt tên truyện là “Làng” chứ không phải là “Làng Chợ Dầu”: 
- Nếu đặt tên là “Làng chợ Dầu” thì câu chuyện chỉ kể về cuộc sống và con người ở một làng quê cụ thể => Ý nghĩa tác phẩm sẽ hạn hẹp 
- Đặt tên là “Làng” vì đây là tên gọi gần gũi, thân mật, cụ thể với bất kỳ ai 
=> Ý nghĩa nhan đề có sức khái quát cao: Không phải chỉ có một làng là làng yêu nước như làng chợ Dầu và không chỉ có một người nông dân yêu nước như ông Hai mà trên đất nước Việt Nam có rất nhiều làng yêu nước như làng chợ Dầu và cũng có rất nhiều người nông dân yêu nước như nhân vật ông Hai 
Trong chương trình Ngữ văn THCS cũng có một tác phẩm viết về người nông dân với nỗi đau sâu sắc bộc lộ qua cử chỉ, ngoại hình. Đó là tác phẩm nào? Tác giả là ai? 
Tác phẩm viết về người nông dân với nỗi đau sâu sắc: 
- Tác phẩm: Lão Hạc -Tác giả: Nam Cao 
GỢI Ý 
Đọc đoạn văn sau và trả lời các câu hỏi bên dưới: 
"Nhưng sao lại nảy ra cái tin như vậy được? Mà thằng chánh Bệu thì đích là người làng không sai rồi. Không có lửa làm sao có khói? Ai người ta hơi đâu bịa tạc ra những chuyện ấy làm gì. Chao ôi! Cực nhục chưa, cả làng Việt gian! rồi đây biết làm ăn buôn bán ra sao? Ai người ta chứa. Ai người ta buôn bán mấy. Suốt cả cái nước Việt Nam này người ta ghê tởm, người ta thù hằn cái giống Việt gian bán nước...Lại còn bao nhiêu người làng tan tác mỗi người một phương nữa, không biết họ đã rõ cái cơ sự này chưa?" 
(Trích Ngữ văn 9 – tập 1) 
1. Đoạn trích trên nằm trong tác phẩm nào? Tác giả là ai? 
2. Nêu nội dung chính của đoạn trích? 
3. Tìm một câu rút gọn có trong đoạn văn và chỉ rõ cách rút gọn? 
4. Viết đoạn văn (khoảng 200 từ) trình bày cảm nhận của em về đoạn trích trên? 
PHIẾU SỐ 2 
Đoạn trích nằm trong truyện ngắn “ Làng ” của nhà văn Kim Lân 
GỢI Ý 
Đoạn trích trên nằm trong tác phẩm nào? Tác giả là ai? 
Nêu nội dung chính của tác phẩm? 
Trâm trạng của ông Hai khi về đến nhà, sau khi nghe tin làng chợ Dầu theo giặc 
GỢI Ý 
Tìm một câu rút gọn có trong đoạn văn và chỉ rõ cách rút gọn? 
CÂU 3 
- Câu rút gọn trong đoạn văn: Rồi đây biết làm ăn buôn bán ra sao? 
- Bộ phận chủ ngữ được rút gọn . 
Viết đoạn văn (khoảng 200 từ) trình bày cảm nhận của em về đoạn trích trên? 
- Về hình thức: Đảm bảo kết cấu một đoạn văn, không mắc lỗi diễn đạt, dùng từ, ngữ pháp 
- Về nội dung: Trình bày được cảm nhận về tâm trạng của nhân vật ông Hai, đó là sự nửa tin, nửa ngờ của ông Hai khi nghe tin làng Chợ Dầu theo giặc. Buộc phải tin đó là sự thật nên ông Hai lo sợ cho tương lai của những người làng Chợ Dầu đang tản cư ở khắp nơi. 
GỢI Ý 
Từ văn bản trên, với những hiểu biết xã hội, em hãy trình bày những suy nghĩ của mình trong khoảng nửa trang giấy thi về tình yêu Tổ quốc của thế hệ trẻ ngày nay. 
- Khẳng định qua truyện ngắn Làng của Kim Lân ta thấy được tình yêu làng quê và tình yêu nước sâu sắc ở ông Hai. Đặt nhân vật vào tình huống gay cấn tác giả đã làm nổi bật cả hai tình cảm nói trên của nhân vật và cho thấy tình yêu nước rộng lớn đã bao trùm lên tình yêu làng, nó chi phối và thống nhất mọi tình cảm khác trong con người Việt Nam thời kháng chiến. 
- Tuổi trẻ Việt Nam cần có nhận thức và hành động đúng về tình yêu Tổ quốc: 
+ Lí giải vì sao thế hệ trè ngày nay cần phài có tình yêu với Tổ quốc. 
+ Biểu hiện cụ thể của tình yêu Tồ quốc trong giai đoạn hiện nay 
+ Phê phán hiện tượng tiêu cực 
+ Thể hiện tình yêu Tổ quốc, thế hệ trẻ Việt Nam cần có nhận thức và hành động gì?