Bài giảng Ngữ văn Lớp 9 - Bài: Đối thoại,độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự

Đối tho ại , độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự 
I. TÌM HIỂU YẾU TỐ ĐỐI THOẠI, ĐỘC THOẠI VÀ ĐỘC THOẠI NỘI TÂM TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ: 
Ví dụ : Đoạn trích “Làng” SGK / trang 176, 177 
 Có người hỏi: 
 - Sao bảo làng Chợ Dầu tinh thần lắm cơ mà?.. 
 - Ấy thế mà bây giờ đổ đốn ra thế đấy ! 
Ông Hai trả tiền nước, đứng dậy, chèm chẹp miệng, cười nhạt một tiếng, vươn vai nói to: 
 - Hà,nắng gớm,về nào 
Ông lão vờ vờ đứng lảng ra chỗ khác, rồi đi thẳng. Tiếng cười nói xôn xao của đám người mới tản cư lên ấy vẫn dõi theo. Ông nghe rõ cái giọng chua lanh lảnh của người đàn bà cho con bú : 
 - Cha mẹ tiên sư nhà chúng nó! Đói khổ ăn cắp ăn trộm bắt được người ta còn thương. Cái giống Việt gian bán nước thì cứ cho mỗi đứa một nhát! 
Ông Hai cúi gằm mặt xuống mà đi. Ông thoáng nghĩ đến mụ chủ nhà. 
Về đến nhà, ông Hai nằm vật ra giường, mấy đứa trẻ thấy bố hôm nay có vẻ khác, len lét đưa nhau ra đầu nhà chơi sậm chơi sụi với nhau. 
Nhìn lũ con, tủi thân, nước mắt ông lão cứ giàn ra. Chúng nó cũng là trẻ con làng Việt gian đấy ư ? Chúng nó cũng bị người ta rẻ rúng hắt hủi đấy ư ? Khốn nạn, bằng ấy tuổi đầu Ông lão nắm chặt hai tay lại mà rít lên: 
 - Chúng bay ăn miếng cơm hay miếng gì vào mồm mà đi làm cái giống Việt gian bán nước để nhục nhã thế này . ( Kim Lân, Làng ) 
Có người hỏi:  - Sao bảo làng Chợ Dầu tinh thần lắm cơ mà?...  - Ấy thế mà bây giờ đổ đốn ra thế đấy! 
- Có hai lượt lời 
- Có dấu gạch đầu dòng trước lời trao và lời đáp 
- Hà, nắng gớm, về nào 
- Ông Hai nói với chính mình. 
- Có dấu gạch đầu dòng trước lời nói 
- Chúng bay ăn miếng cơm hay miếng gì vào mồm mà đi làm cái giống Việt gian bán nước để nhục nhã thế này. 
Đối thoại 
Độc thoại 
 Vậy giữa đối thoại và độc thoại giống và khác nhau như thế nào? 
- Giống nhau: Đều có dấu gạch đầu dòng 
- Khác nhau: 
Đối thoại 
Độc thoại 
Là hình thức đối đáp, trò chuyện giữa hai hoặc nhiều người. 
Là lời của một người nào đó nói với chính mình. 
Chúng nó cũng là trẻ con làng Việt gian đấy ư? Chúng nó 
cũng bị người ta rẻ rúng hắt hủi đấy ư? Khốn nạn, bằng 
ấy tuổi đầu 
 - Ông Hai hỏi chính mình 
- Không nói thành tiếng 
 - Không có gạch đầu dòng 
Độc thoại 
 nội tâm 
Phân biệt độc thoại và độc thoại nội tâm? 
TT 
ĐỘC THOẠI 
ĐỘC THOẠI NỘI TÂM 
Giống nhau 
- Lời của một người nào đó nói với chính mình. 
- Lời của một người nào đó nói với chính mình. 
Khác nhau 
 Nói thành lời . 
 Phía trước câu nói có gạch đầu dòng. 
 Không nói thành lời. 
 Phía trước câu nói không có gạch đầu dòng. 
Có người hỏi:  - Sao bảo làng Chợ Dầu tinh thần lắm cơ mà?...  - Ấy thế mà bây giờ đổ đốn ra thế đấy! 
- Tạo cho câu chuyện có không khí như cuộc sống thật. 
- Tạo tình huống để đi sâu vào nội tâm nhân vật. 
- Thái độ căm giận đối với làng Chợ Dầu. 
 Thể hiện tâm trạng dằn vặt, đau đớn của ông Hai khi nghe tin làng theo giặc. 
 Hà, nắng gớm, về nào 
- Chúng bay ăn miếng cơm hay miếng gì vào mồm mà đi làm cái giống Việt gian bán nước để nhục nhã thế này. 
Đối thoại, độc thoại, độc thoại nội tâm là những hình thức quan trọng để thể hiện nhân vật trong văn bản tự sự. 
I. TÌM HIỂU YẾU TỐ ĐỐI THOẠI, ĐỘC THOẠI VÀ ĐỘC THOẠI NỘI TÂM TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ: 
Ví dụ : Đoạn trích “Làng” SGK / trang 176, 177 
Ghi nhớ SGK / trang 178 
Bài tập 1 : Phân tích tác dụng của hình thức đối thoại trong đoạn trích sau đây : 
 Mãi khuya, bà Hai mới chống gối đứng dậy. Bà lẳng lặng xuống bếp châm lửa ngồi tính tiền hàng. Vẫn những tiền cua, tiền bún, tiền đỗ, tiền kẹo Vẫn cái giọng rì rầm, rì rầm thường ngày. 
- Này, thầy nó ạ. 
	Ông Hai nằm rũ ra ở trên giường không nói gì. 
- Thầy nó ngủ rồi à? 
- Gì? 
	Ông lão khẽ nhúc nhích. 
- Tôi thấy người ta đồn 
	Ông lão gắt lên : 
- Biết rồi! 
 Bà Hai nín bặt. Gian nhà lặng đi, hiu hắt. 
 ( Kim Lân, Làng ) 
II. LUYỆN TẬP: 
Tâm trạng chán chường, buồn bã, đau khổ và thất vọng của ông Hai trong cái đêm nghe tin làng mình theo giặc. 
- Này thầy nó ạ. 
- Thầy nó ngủ rồi à ? 
- Tôi thấy người ta đồn... 
- ... 
- Gì ? 
- Biết rồi. ! 
- Lời bà Hai 
- Lời ông Hai 
Viết một đoạn văn kể chuyện theo đề tài tự chọn, trong đó sử dụng cả hình thức đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm . 
Bài tập 2: 
Đoạn văn : 
Đọc gì mà say sưa thế Nhi ơi? 
 Tiếng cái Ngọc làm tôi giật mình, đút vội cuốn nhật kí của 
Lan vào hộc bàn: 
À, mình xem lại bài toán ban nãy. 
Thoát khỏi sự tò mò của Ngọc, tôi cứ nghĩ mãi về những dòng nhật kí của cái Lan. Vậy là, tôi và những người bạn trong lớp đã không hiểu gì hết về Lan, về cuộc sống cam go mà Lan đang phải đối diện từng ngày. Vậy mà, đã có lúc, chúng tôi cô lập Lan vì cho Lan là lập dị. Chúng tôi đâu biết rằng, Lan mặc cảm vì sự thua kém về nhiều thứ của mình so với các bạn trong lớp. Tôi thấy mình mới ích kỉ làm sao. Hơn lúc nào hết, tôi muốn gặp Lan để nói với bạn ấy rằng: “Lan ơi, mình thành thật xin lỗi bạn!” 
NGÔN NGỮ NHÂN VẬT 
ĐỐI THOẠI 
ĐỘC THOẠI NỘI TÂM 
Nhiều người đối đáp, trò chuyện với nhau -> trước lời có gạch ngang đầu dòng 
Khắc họa nhân vật; câu chuyện diễn ra tự nhiên. 
Nói chính mình (hoặc 
với ai đó trong tưởng 
tượng) -> trước lời có 
 gạch ngang đầu dòng 
ĐỘC THOẠI 
Nói chính mình 
(hoặc với ai đó 
trong tưởng 
tượng) ->không 
 thành lời 
HƯỚNG DẪN TỰ HỌC:  Liên hệ thực tế sử dụng đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm và rút ra bài học sử dụng đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm một cách hiệu quả. CHUẨN BỊ BÀI MỚI: Bài: Luyện nói: Tự sự kết hợp với nghị luận và miêu tả nội tâmChuẩn bị dàn ý cho ba đề bài SGK / trang 179 
Chúc các em học tốt