Bài giảng Ngữ văn Lớp 9 - Bài thơ về tiểu đội xe không kính (Phạm Tiến Duật)

KIỂM TRA BÀI CŨ Đọc thuộc lòng bài thơ “đồng chí” của Chính Hữu.- Nêu nội dung và nghệ thuật của bài thơ. Tình đồng chí dựa trên cơ sở cùng chung cảnh ngộ và lí tưởng chiến đấu được thể hiện thật tự nhiên, bình dị mà sâu sắc trong mọi hoàn cảnh, nó góp phần quan trọng tạo nên sức mạnh và vẻ đẹp tinh thần của người lính cách mạng. Bài thơ thể hiện hình tượng người lính cách mạng và sự gắn bó keo sơn của họ qua những chi tiết, hình ảnh, ngôn ngữ giản dị, chân thực, cô đọng, giàu sức biểu cảm.Tr­ên Sơn Đông nắng – Tây mưaAi chưa đến đó như chư rõ mìnhXe vận tải ở đường Trường Sơn thời kì kháng chiến chống MĩXẻ dọc Trường Sơn đi cứu nướcMà lòng phơi phới dậy tương laiBÀI THƠ VỀ TIỂU ĐỘI XE KHÔNG KÍNH(Phạm Tiến Duật)(Phạm Tiến Duật)I. Tìm hiểu chung1. Tác giả :Phạm Tiến Duật (1941 - 2007)- Phạm Tiến Duật( 1941-2007)- Quê: Phú Thọ- Ông là gương mặt tiêu biểu cho thế hệ nhà thơ trẻ thời chống Mĩ. - Tr­ường Sơn Đông - trường Sơn Tây - Lửa đèn- Gửi em cô thanh niênxung phong- Bài thơ về tiểu đội xe không kính. -Thơ ông thường viết về thế hệ trẻ trong kháng chiến chống Mỹ với giọng điệu trẻ trung, sôi nổi, tinh nghịch, sâu sắc.BÀI THƠ VỀ TIỂU ĐỘI XE KHÔNG KÍNH(Phạm Tiến Duật)I. Tìm hiểu chung:1. Tác giả:2. Tác phẩm:Bài thơ được sáng tác năm 1969, in trong tập " Vầng trăng quầng lửa"II. Tìm hiểu văn bản :BÀI THƠ VỀ TIỂU ĐỘI XE KHÔNG KÍNH(Phạm Tiến Duật)Không có kính không phải vì xe không có kínhBom giật bom rung kính vỡ đi rồiUng dung buồng lái ta ngồi, Nhìn đất, nhìn trời, nhìn thẳng.Không có kính, ừ thì có bụi, Bụi phun tóc trắng như người giàChưa cần rửa, phì phèo châm điếu thuốcNhìn nhau mặt lấm cười ha ha.Nhìn thấy gió vào xoa mắt đắngNhìn thấy con đường chạy thẳng vào timThấy sao trời và đột ngột cánh chimNhư sa như ùa vào buồng lái.BÀI THƠ VỀ TIỂU ĐỘI XE KHÔNG KÍNHKhông có kính, ừ thì ướt áoMưa tuôn mưa xối như ngoài trờiChưa cần thay, lái trăm cây số nữaMưa ngừng, gió lùa mau khô thôi.Những chiếc xe từ trong bom rơiĐã về đây họp thành tiểu độiGặp bạn bè suốt dọc đường đi tớiBắt tay qua cửa kính vỡ rồi.Bếp Hoàng Cầm ta dựng giữa trờiChung bát đũa nghĩa là gia đình đấyVõng mắc chông chênh đường xe chạyLại đi, lại đi trời xanh thêm.Không có kính, rồi xe không có đèn,Không có mui xe, thùng xe có xước,Xe vẫn chạy vì miền Nam phía trước:Chỉ cần trong xe có một trái tim.(Phạm Tiến Duật)I. Tìm hiểu chung:1. Tác giả :2. Tác phẩm:II. Tìm hiểu văn bản :Anh hùng nuôi quân Hoàng CầmBếp Hoàng CầmBÀI THƠ VỀ TIỂU ĐỘI XE KHÔNG KÍNH(Phạm Tiến Duật)I. Tìm hiểu chung:1. Tác giả :2. Tác phẩm:II. Tìm hiểu văn bản :-Thể thơ: Tự do, giọng điệu linh hoạt, ít vần, 4 câu một khổ.-Lạ, độc đáo, thể hiện cách nhìn, cách khai thác chất thơ từ hiện thực khốc liệt.1. Nhan đề bài thơ:Tôi phải thêm “ Bài thơ về ”, để báo trước cho mọi người biết rằng là tôi viết thơ, chứ không phải một khúc văn xuôi. Bài thơ về tiểu đội xe không kính là cách đưa chất liệu văn xuôi vào thơ, những câu thơ “đặc” văn xuôi được kết hợp lại trong một cảm hứng chung.BÀI THƠ VỀ TIỂU ĐỘI XE KHÔNG KÍNH(Phạm Tiến Duật)-xekhôngkínhmui-Vì :Bom giật, bom rung  Tả thực, điệp ngữ, liệt kê, giọng thản nhiên, lời thơ mang tính khẩu ngữ, hình ảnh độc đáo:đènĐoàn xe trần trụi, biến dạng, gợi sự tàn phá khốc liệt của hiện thực chiến tranh.I. Tìm hiểu chung :II. Tìm hiểu văn bản :1. Nhan đề bài thơ:2. Hình ảnh những chiếc xe không kính :BÀI THƠ VỀ TIỂU ĐỘI XE KHÔNG KÍNHKhông có kính không phải vì xe không có kínhBom giật, bom rung kính vỡ đi rồi.Không có kính, rồi xe không có đèn,Không có mui xe, thùng xe có xước,(Phạm Tiến Duật) 3. Hình ảnh những chiến sĩ lái xe:I. Tìm hiểu chung :II. Tìm hiểu văn bản :1. Nhan đề bài thơ:2. Hình ảnh những chiếc xe không kính :BÀI THƠ VỀ TIỂU ĐỘI XE KHÔNG KÍNH Hãy : Tìm và phân tích các từ ngữ, hình ảnh, câu thơ thể hiện hình ảnh người chiến sĩ lái xe: NHÓM 1: - Tư thế: từ " Ung dung -> "...vào buồng lái" NHÓM 2: -Tinh thần: từ " không có kính..." -> "...khô mau thôi" ( Chú ý về thái độ, suy nghĩ -> Tinh thần) NHÓM 3: -Tình cảm đồng chí, đồng đội: từ " Những chiếc xe từ..."-> chông chênh đường xe chạy" NHÓM 4: Ý chí chiến đấu vì miền Nam: còn lạiThảo luận nhóm( 3 phút ) (Phạm Tiến Duật) - ung dung - Nhìn  đất, trời, thẳnggió xoa mắt con đường sao trời, cánh chim *Tư thế : 3. Hình ảnh những chiến sĩ lái xe:I. Tìm hiểu chung :II. Tìm hiểu văn bản :1. Nhan đề bài thơ:2. Hình ảnh những chiếc xe không kính :- Điệp ngữ, liệt kê, đảo ngữ.Phong thái ung dung, hiên ngang đường hoàng, chủ động . * Tinh thần, thái độ :BÀI THƠ VỀ TIỂU ĐỘI XE KHÔNG KÍNH(Phạm Tiến Duật) a. Tư thế : 3. Hình ảnh những chiến sĩ lái xe:I. Tìm hiểu chung :II. Tìm hiểu văn bản :1. Nhan đề bài thơ:2. Hình ảnh những chiếc xe không kính :- ừ thì có bụi ...- cười ha ha.- ừ thì ướt áo..- gió lùa khô mau thôi.b. Tinh thần, thái độ :  Tinh thần lạc quan, dũng cảm, bất chấp khó khăn, coi thường gian khổ, hiểm nguy. BÀI THƠ VỀ TIỂU ĐỘI XE KHÔNG KÍNH - Điệp cấu trúc, giọng thơ ngang tàng, nghịch ngợm, hình ảnh độc đáo :(Phạm Tiến Duật) a. Tư thế : 3. Hình ảnh những chiến sĩ lái xe:I. Tìm hiểu chung:II. Tìm hiểu văn bản :b. Tinh thần, thái độ :c. Tình đồng đội : + Gặp bè bạn suốt dọc đường đi tới Bắt tay qua cửa kính vỡ rồi + Bếp Hoàng Cầm ta dựng giữa trời Chung bát đũa nghĩa là gia đình đấy + Võng mắc chông chênh đường xe chạy... Tình đồng chí gắn bó keo sơn, yêu thương, chia sẻ , cùng chung lí tưởng. BÀI THƠ VỀ TIỂU ĐỘI XE KHÔNG KÍNH(Phạm Tiến Duật) a. Tư thế : 3. Hình ảnh những chiến sĩ lái xe:I. Tìm hiểu chung:II. Tìm hiểu văn bản :b. Tinh thần, thái độ :c. Tình đồng đội : d. Ý chí chiến đấu Xe vẫn chạy vì miền Nam phía trước:Chỉ cần trong xe có một trái tim.  Khát vọng giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước.- “ một trái tim” là một biểu tượng đa nghĩa, sử dụng phép hoán dụ .BÀI THƠ VỀ TIỂU ĐỘI XE KHÔNG KÍNHBÀI THƠ VỀ TIỂU ĐỘI XE KHÔNG KÍNHHình ảnh nhữngchiếc xe không kínhHình ảnh những người chiến sĩ lái xeTư thếung dunghiên ngangTinh thần bất chấp hiểm nguydũngcảmlạc quanTình cảmđồng độigắn bó,yêu thươngsôi nổiÝ chí quyếttâm vì miềnNam Nghệ thuậtĐậm chất hiện thực, nhiều câu văn xuôi, giọng điệu ngang tàng, tinh nghịch, hình ảnhthơ độc đáo(Phạm Tiến Duật) a. Tư thế : 3. Hình ảnh những chiến sĩ lái xe:I. Tìm hiểu chungII. Tìm hiểu văn bản :b. Tinh thần, thái độ :c. Tình đồng đội : d. Ý chí chiến đấu BÀI THƠ VỀ TIỂU ĐỘI XE KHÔNG KÍNH1. Nhan đề bài thơ:2. Hình ảnh những chiếc xe không kính :* Ghi nhớ: Sgk/133III. Luyện tập:Bài tập: 1/ Hai tác phẩm Đồng chí và Bài thơ tiểu đội xe không kính giống nhau ở điểm nào? A/ Cùng viết về đề tài người lính. B/ Cùng viết theo thể thơ tự do. C/ Cả A và B đều đúng. 2/ Những chiến sĩ lái xe Trường Sơn có phẩm chất gì? A/ Lạc quan, dũng cảm,tinh thần đồng đội sâu sắc B/ Lạc quan, coi thường hiểm nguy, liều lĩnh C/ Vui nhộn ,tinh nghịch, dũng cảmBÀI TẬP TRẮC NGHIỆM 1/ Nghệ thuật đặc sắc của bài thơ trên là gì? A/ Ngôn ngữ chân thực, tÝnh khẩu ngữ, nhiều hình ảnh thơ đẹp B/ Giọng điệu trẻ trung, sôi nổi C/ Bao gồm cả A và B2/Hình ảnh Những chiếc xe không kính nói lên điều gì? A/ Tinh thần bất chấp khó khăn của người chiến sĩ lái xe B/ Sự khó khăn, thiếu thốn của bộ đội ta thời chống Mỹ C/ Sự khốc liệt của chiến trường thời chống MỹBÀI TẬP TRẮC NGHIỆMSo sánh hai bài thơĐồng chí và Bài thơ về tiểu đội xe không kính - Cùng phải chịu những khó khăn gian khổ ở chiến trường.- Cùng có ý chí, nghị lực, niềm tin, lí tưởng và tinh thần yêu nước; có tình đồng chí, đồng đội gắn bó, keo sơn.Điểm chungNét riêng Đồng chí:Những người nông dân mặc áo lính, thời kì đầu cuộc kháng chiến chống pháp với vẻ đẹp, giản dị, tình cảm chân thành, chất phác, mà sâu sắc. Bài thơ về tiểu đội xe không kính:Những chiến sĩ lái xe trong thời kì chống Mĩ, trẻ trung hồn nhiên, hóm hỉnh, tươi tắn, ngang tàng, dũng cảmHƯỚNG DẪN VỀ NHÀ1. Học thuộc lòng bài thơ. Nắm nội dung, nghệ thuật, ý nghĩa bài thơ.2. Chuẩn bị bài mới: Soạn bài Đoàn thuyền đánh cá. + Tìm hiểu về tác giả, đọc bài thơ, giải thích từ khó, trả lời các câu hỏi tìm hiểu bài, + Sưu tầm các tài liệu liên quan đến bài thơ...