Bài giảng Ngữ văn Lớp 9 - Lặng lẽ Sa Pa (Nguyễn Thành Long)

Phạm Thị Thúy Nhài1Nguyễn Thành LongLẶNG LẼ SA PA1/ Tác giả/ Sgk 188-Nguyễn Thành Long (1925- 1991)- Quê ở Duy Xuyên - Quảng Nam- Ông viết văn từ thời kháng chiến chống Pháp, làcây bút chuyên viết truyện ngắn và kí- Ông thường viết về công cuộc xây dựng CNXH ở miền Bắc những năm 60- 70 thế kỉ XX.- Truyện ngắn của Nguyễn Thành Long nhẹ nhàng, tình cảm, thường pha chất kí và giàu chất thơ.- Các tác phẩm chính của ông: Bát cơm cụ Hồ- bút kí 1952, Những tiếng vỗ cánh - Truyện 1967 , Giữa trong xanh - tập truyện 1972 ; Nửa đêm về sáng - Truyện (1978)...- Văn ông thường ánh lên vẻ đẹp của con người nên có khả năng thanh lọc làm trong sáng tâm hồn khiến chúng ta thêm yêu cuộc sống. Ngoài viết văn ông còn viết báo và dịch một số tác phẩm nước ngoài.I/ Đọc – Tìm hiểu chung 2/ T¸c phÈm: Lặng lẽ Sa Pa được viÕt vào n¨m 1970, là kết qủa của chuyến thăm Lào Cai. Tác phẩm in trong tËp “ Giữa trong xanh - 1972”. Phần I:Từ đầu -> Kìa anh ta kia: Sự xuất hiện của anh thanh niên qua lời kể của bác lái xe. Phần II: Tiếp -> Không có vật gì như thế: Cuộc gặp gỡ và trò chuyện giữa anh thanh niên, ông họa sĩ và cô kỹ sư. Phần III:Còn lại: Cuộc chia tay giữa ba nhân vật. 3/ Bố cục: 3 phần 4/ Tóm tắt tác phẩm Tóm tắt truyên ngắn “Lặng lẽ Sa Pa” 	 Trên chuyến xe khách từ Lào Cai đi Lai Châu, bác lái xe trò chuyện với ông hoạ sĩ và cô kĩ sư mới ra trường. Chiếc xe dừng lại lấy nước và nghỉ ngơi, bác lái xe giới thiệu với cô kĩ sư và ông hoạ sĩ về một người “Cô độc nhất thế gian”, đó là anh thanh niên làm công tác khí tượng kiêm vật lí địa cầu trên đỉnh Yên Sơn cao 2600 mét. Anh mời họ lên nhà chơi. Nơi anh ở ngăn lắp đã tạo ấn tượng tốt với ông họa sĩ. Anh tâm sự về cuộc sống, công việc, sở thích của mình. Xúc động trước vẻ đẹp tâm hồn của anh, ông hoạ sĩ định phác hoạ bức chân dung về anh. Nhưng anh đã từ chối và giới thiệu người khác. Cô kĩ sư sau khi trò chuyện với anh đã nhận ra mối tình nhạt nhẽo của mình và yên tâm nhận công tác. Họ chia tay trong niềm xao xuyến, bâng khuâng với lời hẹn của ông hoạ sĩ nhất định sẽ trở lại Sa Pa. Còn anh không quên biếu làn trứng gà cho mọi người và tặng cô gái một bó hoa đẹp. Lặng lẽ Sa Pa Nguyễn Thành LongCác nhân vật trong truyệnAnh thanh niênCô kỹ sưÔng họa sĩNhững nhân vật khác- Cốt truyện đơn giản với một tình huống độc đáo: cuộc gặp gỡ tình cờ, ngắn ngủi giữa anh thanh niên với cô kĩ sư và ông họa sĩ.=>Cuộc gặp gỡ tình cờ thuận lợi cho việc giới thiệu nhân vật chính là anh thanh niên được hiện ra qua cái nhìn và ấn tượng của các nhân vật khác: tự nhiên, khách quan.- Các nhân vật không có tên riêng, nhân vật phụ xuất hiện làm nổi bật phẩm chất của nhân vật chính =>Họ là những con người vô danh, đang ngày đêm cống hiến cho đất nước.? Hãy nêu tình huống truyện và hệ thống nhân vật? Cách gọi tên nhân vật có gì đặc biệt? Tác dụng? ? Tác phẩm này theo lời tác giả là “một bức chân dung”. Đó là bức chân dung của ai, hiện ra trong cái nhìn và suy nghĩ của những nhân vật nào? - Đó là bức chân dung của anh thanh niên. Song chưa được xây dựng thành tính cách hoàn chỉnh, chưa có các tính. Hiện ra qua cái nhìn của bác lái xe, ông họa sĩ và cô kĩ sư trẻ. II. Đọc - Hiểu văn bảnI. Đọc – Tìm hiểu chung - Cảnh trước mặt hiện lên đẹp một cách kì lạ. - Nắng bây giờ bắt đầu len tới, đốt cháy rừng cây. - Những cây thông chỉ cao qúa đầu, rung tít trong nắng ...- Mây bị nắng xua, cuộn tròn lại từng cục, lăn trên các vòm lá ướt sương, rơi xuống đường cái, luồn cả vào gầm xe...- Nắng đã mạ bạc cả con đèo, đốt cháy rừng cây hừng hực như một bó đuốc lớn... => Cảnh đẹp êm đềm, lãng mạn và thật sống động, mang nét đặc trưng của thiên nhiên SaPa: trong trẻo, sáng sủa và đầy chất thơ.1/ Cảnh sắc thiên nhiên ở Sa Pa:Nằm ở độ cao trung bình 1500m – 1800m, nên khí hậu Sa Pa ít nhiều lại mang sắc thái của xứ ôn đới, với nhiệt độ trung bình 15-18°CChìm trong làn mây bồng bềnh, thị trấn Sa Pa như một thành phố trong sương huyền ảo, một bức tranh sơn thủy hữu tình. Nơi đây, có thứ tài nguyên vô giá đó là khí hậu trong lành mát mẻ, mang nhiều sắc thái đadạng.Phong cảnh núi đồi trùng điệp, đẹp mê hồnTuyết ở Sa PaPhong cảnh sơn thuỷ hữu tình 2/ Vẻ đẹp của con người Lặng lẽ Sa PaNguyễn Thành Long a) Anh thanh niên* Hoàn cảnh sống và công việcAnh thanh niên được giới thiệu qua lời của bác tài xế như thế nào ? Từ đó, các bạn có nhận xét gì về hoàn cảnh sống của anh thanh niên ? 27 tuổi.Sống một mình trên đỉnh núi, bốn bề chỉ có cỏ cây, mây mù lạnh lẽo và rất “thèm” người. Làm khí tượng kiêm vật lí địa cầu=> Hoàn cảnh sống đặc biệt, cô độc và nhiều thử thách.	-Công việc: đo gió, đo mưa, đo mây, đo nắng, tính mây, đo chấn động mặt đất đòi hỏi công việc phải chính xác, tỉ mỉ	 - Gian khổ nhất không phải là thức 1 giờ sáng mà cái khó khăn là vượt cái cô đơn, lạnh lẽo, vắng vẻ trên núi rừng. Công việc đòi hỏi tỉ mỉ, chính xác và tinh thần trách nhiệm cao, không ngại khó khănMÁY ĐO MƯAMÁY ĐO GIÓMÁY ĐO NẮNGTrạm khí tượng ở Yên Sơn ngày nay, nơi nhà văn lấy cảm hứng viết truyện ngắn nàyCâu hỏi thảo luân: (3 phút) Suy nghĩ của anh thanh niên về công việc được thể hiện qua những câu văn nào? Từ suy nghĩ đó em hiểu gì về vẻ đẹp tâm hồn của anh thanh niên? - Khi ta làm việc, ta với công viêc là đôi, sao gọi là một mình được công việc của cháu gian khổ thế đấy, chứ cất nó đi, cháu buồn đến chết mất.- Làm khí tượng , ở được cao thế mới là lí tưởng chứ.- Mình sinh ra là gì? Mình đẻ ở đâu? Mình vì ai mà làm việc?* Vẻ đẹp tâm hồn :Chuû ñoäng vöôït khoù, gaén mình vôùi cuoäc soáng chung, coù quan nieäm soáng ñuùng ñaén Coù loøng yeâu ngheà vaø moät tinh thaàn traùch nhieäm raát cao Coù taùc phong laøm vieäc khoa hoïc vaø lý tưởng sống cao đẹp.Höôùng daãn hoïc taäp ở nhà:	- Ghi nhôù nhöõng ñaëc ñieåm cuûa anh thanh nieân.- Soạn bài: “ phần tiếp theo : vẻ đẹp khác của anh thanh niên, tìm hiểu các nhân vật còn lại.”Nhöõng phaåm chaát ñaùng meán khaùc: - boäc tröïc, voâ tö; côûi môû vaø chaân thaønh; - hieáu khaùch vaø khieâm toán; - thaønh thöïc vaø nhaân haäu. Anh thanh nieân tieâu bieåu cho nhöõng con ngöôøi soáng ñeïp trong coâng cuoäc lao ñoäng xaây döïng CNXH ôû mieàn Baéc2)NHÖÕNG NHAÂN VAÄT KHAÙC:	*OÂng hoaï só moät ñôøi theo ñuoåi ngheä thuaät vaø moät taám loøng nhaân haäu, tieâu bieåu cho nhöõng ngheä só chaân chính* Baùc laùi xe suoát ba möôi naêm gaén boù vôùi con ñöôøng töø Haø Noäi ñi Sa Pa khuùc khuyûu, gaäp gheành, laém ñeøo, nhieàu doác.môùi ra tröôøng haêm hôû böôùc vaøo ñôøi nhö con chim khaùt khao trôøi roäng. * OÂng kó sö ôû vöôøn rau Sa Patöï tay thuï phaán hoa cho su haøo to cuû ñeå “nhaân daân mieàn Baéc aên ñöôïc ngoït hôn, to hôn”nghieân cöùu veà seùt, suoát möôøi moät naêm “khoâng moät ngaøy xa cô quan”, ñeå hoaøn thaønh taám baûn ñoà seùt cho ñaát nöôùc.* Anh caùn boä khoa hoïc* Cô kĩ sư trẻ Taát caû nhöõng nhaân vaät ñoù cuøng vôùi anh thanh nieân ñaõ taïo neân moät theá giôùi goàm nhöõng con ngöôøi ngaøy ñeâm “laøm vieäc vaø lo nghó cho ñaát nöôùc” moät caùch aâm thaàm, laëng leõ. Đó cũng chính là chủ đề của tác phẩm3)VEÀ NGHEÄ THUAÄT:Truyện giàu yếu tố trữ tìnhXây dựng được những nhân vật điển hìnhNgôn ngữ trong sáng, giàu chất thơHöôùng daãn hoïc taäp:	- Ghi nhôù nhöõng ñaëc ñieåm tính caùch cuûa anh thanh nieân.- Soaïn baøi “Chiếc lược ngaø”III.TOÅNG KEÁT: 	-NT: Coát truyeän ñôn giaûn nhöng coù nhieàu tình tieát gaây aán töôïng ñaäm neùt; xaây döïng ñöôïc nhöõng nhaân vaät ñieån hình; ngoân ngöõ trong saùng, giaøu chaát thô. 	-ND: Truyeän ca ngôïi nhöõng con ngöôøi soáng ñeïp, ngaøy ñeâm laøm vieäc vaø lo nghó cho ñaát nöôùc trong giai ñoaïn mieàn Baéc ñang xaây döïng chuû nghóa xaõ hoäi vaø ñaáu tranh choáng chieán tranh phaù hoaïi cuûa Myõ. Taùc giaõ cuõng ca ngôïi tình ngöôøi aám aùp trong caùi laëng leõ cuûa Sa-Pa.*Hoïc phaàn Ghi nhôù