Bài giảng Ngữ văn Lớp 9 - Tiết 108+109: Các thành phần biệt lập (Tiếp theo)

? 
? 
Tiết 108-109: 
Các thành phần biệt lập 
(Tiếp theo) 
I. Thành phần gọi - đáp 
a) Này , bác có biết mấy hôm nay súng nó bắn ở đâu mà nghe rát thế không ? 
b) Các ông, các bà ở đâu ta lên đấy a. ? 
Ông Hai đặt bát nước xuống chõng hỏi. Một người đàn bà mau miệng trả lời: 
- Thưa ông , chúng cháu ở Gia Lâm lên đấy ạ. 
1. Bài tập: SGK/31 
I. Thành phần gọi - đáp 
1. Bài tập: SGK/31 
a. Này: 
b. Thưa ông: 
dùng để gọi. 
dùng để đáp. 
 Thiết lập cuộc giao tiếp ( Bắt đầu cuộc giao tiếp). 
 D uy trì cuộc trò chuyện đang diễn ra giữa những người tham gia giao tiếp. 
? Hãy xác định các thành phần gọi - đáp trong các ví dụ sau ? 
1.- Ngọc ơi, chiều con nhớ đón em cho mẹ nhé . 
 - Vâng, con biết rồi, chiều con sẽ đón em ạ. 
2. - Này , cậu đang làm gì đấy ? 
 - Ngân đấy à, tớ đang viết báo cáo thu hoạch bài địa phương. 
* Tạo lập cuộc thoại ( Nội dung tuỳ chọn) 
- HS1: lời thoại có thành phần gọi - đ áp dùng để tạo lập cuộc thoại với HS 2 
- HS2: lời thoại có thành phần gọi - đáp dùng để duy trì cuộc thoại với HS 1. 
Hoàn tất một nhiệm vụ 
Hoạt động nhóm cặp đôi theo Kỹ Thuật 
II. Thành phần phụ chú 
1. Bài tập : SGK/31, 32 
a) Lúc đi, đứa con gái đầu lòng của anh - và cũng là đứa con gái duy nhất của anh , chưa đầy một tuổi. 
b) Lão không hiểu tôi, tôi nghĩ vậy , và tôi càng buồn lắm. 
Học sinh thảo luận nhóm lớn bằng Kỹ thuật bể cá trong thời gian 3 phút. 
Cách thức tiến hành: chia lớp làm 4 bể cá, mỗi tổ tương ứng với một bể cá, mỗi bể cá lựa chọn ra bốn bạn đứng ở 4 góc ngoài làm nhiệm vụ quan sát hoạt động của lồng cá và ghi kết quả vào phiếu mà cô đã phát, các bạn bên trong lồng cá sẽ thảo luận trả lời vào phiếu học tập trong thời gian 3 phút). 
Hoạt động nhóm lớn theo Kỹ thuật Bể cá 
1. Nếu lược bỏ những từ ngữ in đậm “và cũng là đứa con duy nhất của anh ” “ tôi nghĩ vậy ” thì nghĩa của sự việc của mỗi câu có thay đổi không? Vì sao ? 
2. Cụm từ “ và cũng là đứa con duy nhất của anh ” được thêm vào để chú thích cho cụm từ nào ? 
3. Cụm chủ vị “ tôi nghĩ vậy ” chú thích điều gì ? 
4. Em hiểu thế nào là thành phần phụ chú? 
 Tiêu chí 
Tên thành 
viên nhóm 
Sự nhiệt tình tham gia công việc 
Đưa ra ý kiến, ý tưởng mới 
Hoàn thành nhiệm vụ hiệu quả 
Tổ chức hướng dẫn cả nhóm 
Họ tên người đánh giá Nhóm .. 
1. Nếu ta lược bỏ những từ ngữ in đậm thì nghĩa sự việc của các câu không thay đổi. Vì những từ ngữ đó không nằm trong cấu trúc cú pháp của câu . 
2. Cụm từ “ và cũng là đứa con duy nhất của anh ” được thêm vào để chú thích cho cụm từ “ đứa con gái đầu lòng của anh ”. 
3. Cụm chủ vị “ tôi nghĩ vậy ” chú thích điều diễn ra trong tâm trí của riêng tác giả 
4. Thành phần phụ chú được dùng để bổ sung một số chi tiết cho nội dung chính của câu. 
- Vị trí của TPPC trong câu – Dấu hiệu nhận biết 
1 . Nằm giữa hai dấu gạch ngang, một dấu gạch ngang, một dấu phẩy – giữa câu 
Vậy mày hỏi cô Thông - tên người đàn bà họ nội xa kia- chỗ ở hiện nay của mợ mày, rồi đánh giấy cho mợ mày, . 
Chúng tôi, mọi người - kể cả anh, đều tưởng con bé sẽ đứng yên đó thôi. 
2 . Nằm giữa hai dấu phẩy- giữa câu 
- Lão không hiểu tôi , tôi nghĩ vậy, và tôi cũng buồn lắm. 
3. Nằm giữa hai dấu ngoặc đơn – giữa câu 
- Hoa Tulip ( một loài hoa xuất xứ Trung Đông) luôn được coi là biểu tượng của đất nước Hà Lan xinh đẹp. 
4 . Đặt sau dấu hai chấm – giữa câu 
Cảnh vật chung quanh tôi đều thay đổi, vì chính lòng tôi đang có sự thay đổi lớn : Hôm nay tôi đi học . 
III. Luyện tập 
- “ Này ”: Dùng để gọi 
- “ Vâng ”: Dùng để đáp 
- Này, bảo bác ấy có trốn đi đâu thì trốn. Chứ cứ nằm đấy, chốc nữa họ vào thúc sưu, không có, họ lại đánh trói thì khổ. Người ốm rề rề như thế, nếu lại phải một trận đòn, nuôi mấy tháng cho hoàn hồn. 
- Vâng, cháu cũng đã nghĩ như cụ. Nhưng để cháo nguội, cháu cho nhà cháu ăn lấy vài húp cái đã. Nhịn suông từ sáng hôm qua tới giờ còn gì. 
Bài 1: 
Xác định thành phần gọi – đáp và nêu công dụng: 
Quan hệ: trên – dưới. 
Bài 2: 
Xác đinh thành phần gọi – đáp và nêu công dụng: 
Bầu ơi thương lấy bí cùng, 
Tuy rằng khác giống, nhưng chung một giàn. 
- Lời gọi – đáp: Bầu ơi. 
 Đối tượng: hướng đến nhiều người. 
Bài 3: 
Xác định thành phần phụ chú và nêu công dụng: 
a. Chúng tôi, mọi người - kể cả anh, đều tưởng con bé sẽ đứng yên đó thôi. 
b. Giáo dục tức là giải phóng. Nó mở ra cánh cửa dẫn đến hòa bình, công bằng và công lý. Những người nắm giữ chìa khóa của cánh cửa này - các thầy cô giáo, các bậc cha mẹ, đặc biệt là những người mẹ - gánh một trách nhiệm vô cùng quan trọng, bởi vì cái thế giới mà chúng ta để lại cho các thế hệ mai sau sẽ tùy thuộc vào những trẻ em mà chúng ta để lại cho thế giới ấy. 
c. Bước vào thế kỉ mới, muốn “sánh vai cùng các cường quốc năm châu” thì chúng ta sẽ phải lấp đầy hành trang bằng những điểm mạnh, vứt bỏ những điểm yếu. Muốn vậy thì khâu đầu tiên, có ý nghĩa quyết định là hãy làm cho lớp trẻ - những người chủ thực sự của đất nước trong thế kỉ tới - nhận ra điều đó, quen dần với những thói quen tốt đẹp ngay từ việc nhỏ nhất. 
d. Cô bé nhà bên (có ai ngờ) 
 Cũng vào du kích 
 Hôm gặp tôi vẫn cười khúc khích 
 Mắt đen tròn (thương thương quá đi thôi). 
Bài 3: 
Xác đinh thành phần phụ chú và nêu công dụng: 
a. Kể cả anh 
b. Các thầy người mẹ. 
c. Những người chủ thế kỷ tới. 
d. (có ai ngờ), (thương thương quá đi thôi) 
Công việc ở nhà 
- Về nhà làm bài tập 4 và 5 
Soạn bài: 
 + “Liên kết câu và liên kết đoạn văn”